samenvatting van de leidraad systems engineering in de GWW-sector

1. Systems Engineering
Samenvatting Leidraad SE binnen
GWW sector
Marcel Seijner

2. Definitie Systems Engineering
• ‘an interdiciplimairy approach and means to
enable the realization of successful systems.
Systems Engineering considers both the
business and the technical needs of all
customers with the goal of providing a quality
product that meets the user needs.’ (INCOSE)

3. Vrij vertaald:
• Systems Engineering betreft een
interdisciplinaire benadering die bijdraagt aan
het ontwikkelen en realiseren van succesvolle
systemen. Met SE wil men niet alleen de
technische, maar ook de bedrijfsdoelen van de
klanten (stakeholders) nasteven. Dit met als
doel het bieden van een kwaliteitsproduct dat
in de gebruikersbehoefte voorziet.

4. Systeemdenken
• Een systeem is een, afhankelijk van het gestelde
doel, binnen de totale werkelijkheid te
onderscheiden verzameling elementen, die
onderlinge relaties hebben (In ‘t Veld).
• Een systeem maakt altijd deel uit van een groter
geheel en moet gewenste doelen realiseren
binnen een veranderlijke omgeving. Vanuit deze
benadering wordt gekeken naar complexe
problemen en mogelijke oplossingen.

5. Meer dan techniek
• Systemen gaan niet alleen over techniek, maar
ook over mensen en procedures. Systemen
hebben een functie, ze worden
gebruikt, moeten bediend worden en hebben
impact op mensen in hun omgeving.
• Met alles moet rekening worden gehouden.

6. System of systems

7. optimalisatie
• Elk systeem bestaat uit een groter geheel. Het
‘system of interest’ verschilt hierdoor per
waarnemer.
• Dit betekent dat SE op verschillende niveaus
optimalisaties kent. Nu wordt optimaliseren
vaak op projectniveau binnen een system of
interest geoptimaliseerd.

8. Iteratief proces
• De complexheid van een probleemstelling en
de gelaagdheid van systemen vragen om een
iteratieve werkwijze bij de ontwikkeling van
een systeem. Het probleem is meestal niet in
één keer in een oplossing te vatten.
Ontwerpkeuzes leiden telkens weer tot een
nadere analyse van het probleem en een
detailuitwerking van de oplossing. Dit
iteratieve proces leidt tot steeds
gedetailleerdere specificaties van het systeem.

9. Interdisciplinair
• Om tot een werkend systeem te komen, is het
integreren van diverse vakdisciplines noodzakelijk. Vaak
worden projecten naar vakdisciplines opgedeeld. Het
gevaar is dat de samenhang van het systeem
onderbelicht blijft. Een interdisciplinaire aanpak van
projecten dus gewenst is. Het is hierbij van belang om
een systeem niet alleen te beschouwen vanuit een
decompositie in deelsystemen en systeemelementen,
maar om op belangrijke eigenschappen ook
dwarsdoorsneden van het systeem te maken. Daarmee
komen vanuit één perspectief alle relaties tussen de
deelsystemen en systeemelementen in beeld.

10. Aspectsysteem
• Een uitsnede van het systeem vanuit een
dergelijk perspectief noemen we een
aspectsysteem. Aspectsystemen dragen bij
aan het integrale functioneren van het
systeem.

11. Vaardigheden
• Analytisch vermogen
• Expliciet gestructureerd werken
• Nodige creativiteit
• Vermogen uit verschillende invalshoeken en in
samenhang te beschouwen.
• (MS:) dit vereist ook andere
afrekenmechanismen omdat men niet meer
moet worden afgerekend vanuit één
discipline.

12. Leidende principes (I)
• Klantvraag centraal: niet de techniek, maar de
daadwerkelijke behoefte van de klant staan
centraal. Klant is alle stakeholders
• Systeemdenken: richten op de waarde voor de
klant en achterhalen van de vraag achter de
vraag. Alle partijen moeten projecten vanuit
systeemdenken benaderen.

13. Leidende principes (II)
• Transparantie: vastleggen welke keuzes, om
welke redenen zijn gemaakt.
• Efficiency: specificaties, bewijsmateriaal,
certificaten en standaarden zijn slim te
hergebruiken
• Beste prijs-kwaliteit verhouding: aanbesteden op
basis van laagste prijs is niet wenselijk
• Balans ontwerpvrijheid en contractuele
afspraken: oplossingsruimte en ontwerpvrijheid is
gewenst om meer van de creativiteit van de
marktpartijen te kunnen profiteren.

14. Leidende principes (III)
• Verificatie & validatie: verificatie beantwoordt de
vraag of we het goed hebben gedaan; validatie
beantwoordt de vraag of het goede gedaan is.
• Afstemming met projectmanagement: SE en PM-
methodieken als PRINCE2, projectmatig werken
en IPM. Projectmanagementmethodieken
concentreren zich met name op de besturing van
een project, SE focust zich met name op de
besturing van de inhoud van een systeem.
• Openheid: vanwege het interactieve karakter is
SE gebaat bij open communicatie

15. IPM-model

16. Cultuurverandering
• Het toepassen van de werkwijze van SE vraagt
om een cultuurverandering bij zowel
opdrachtgever als opdrachtnemer.
Opdrachtgever moet in een vroeg stadium
vertellen wat hij wil. Verificatie en validatie is
daarbij niet alleen een verantwoording van
opdrachtnemer, de opdrachtgever moet zelf
aantonen dat de oplossingsruimte past bij de
doelstellingen van het project.

17. Capability maturity model integration
(CMMI groeimodel)

20. Om suboptimalisatie te voorkomen moeten documentoverdracht en
faseovergang niet gelijk lopen

21. Configuratiemanagement
• Het integraal beheersen van de scope in alle
projectfasen

22. RAMS
(reliability, availibity, maintainability, safety)

23. Value engineering
• Value engineering is een systematische,
multidiciplinaire benadering om de waarde
van een systeem over de gehele levenscyclus
te optimaliseren. Dit met behulp van
functieanalyse en creatieve technieken. Met
het begrip ‘waarde’ wordt bedoeld de
hoeveelheid functionaliteit, afgezet tegen de
lifecycle-kosten. Value Engineering wil deze
waarde voor de klant zo groot mogelijk
maken.

24. Assetmanagement
• Optimaal beheren van de assets en de
daarmee verbonden prestaties, risico’s en
investeringen gedurende de gehele
levenscyclus.

25. Voorbeeld perronverlenging
Een vervoerder kwam met de oplossingsgerichte
vraag: ‘Kunnen jullie het perron verlengen? De
trein die hier nu stopt, is te lang met het gevaar
dat reizigers naast het perron stappen.’
Bron: leidraadse.nl

26. Voorbeeld perronverlenging
Door vragen te stellen aan de klant, bleek dat alleen in
uitzonderingssituaties, waarbij treinen als gevolg van
verstoringen ‘verdwalen’, een trein langer was dan het
perron, terwijl in eerste instantie werd aangenomen dat de
perronverlenging noodzakelijk was vanwege de
hoeveelheid reizigers. In overleg met de klant’ is
gezamenlijk erkend dat een perronverlenging voor deze
uitzonderingen niet de beste oplossing is. Nu wordt samen
met de klant gezocht naar een eenvoudige oplossing om te
voorkomen dat reizigers naast het perron kunnen
uitstappen, bijvoorbeeld door omroepberichten in de trein.
Dit voorbeeld laat zien dat toepassing van Systems
Engineering veelal leidt tot verrassende oplossingen en
financiële besparingen.

27. Systems Engineering gaat dus met name om
vragen stellen om te weten wat de samenhang
is met andere systemen en functies.
Bijvoorbeeld beginnen met:
‘Waarom wil je dat wij dit systeem bouwen?’