Lezing gehouden in de maand van de filosofie over thema Ongelijkheid.

1. Ongelijkheid
Tot hier en dan verder
Maand van de Filosofie
Lezing gehouden door Saskia van der Werff
voor Humanistenforum te Alkmaar
28 april 2015
2-5-2015
1

2. (On)gelijkheid?

3. Wanneer gaat wenselijke
ongelijkheid over in onwenselijke?
Mensenrechten?
Fysieke behoeften?
Religie?
Natuurlijke leefomgeving?
Cultureel?
Sociaal/Economisch?
Financieel?
Gender?
Gezag?

4. De grens volgens Piketty
Verschil in vermogen
Kapitaal = vermogen =
niet-menselijke activa die
je kunt bezitten, die op
een markt te ruilen is
Onze moderne democratieën zijn gebaseerd op een meritocratisch wereldbeeld:
een geloof in ongelijkheid door verdienste.
Gelijkheid als burgerrecht is niet te rijmen met ongelijke levensomstandigheden.

5. Meritocratisch wereldbeeld?
Hij die toegevoegde waarde levert
Verdient het meeste geld
Als het team niet presteert
mag hij vertrekken (zonder bonus)

6. De grens volgens Luyendijk
Eigenaarschap
Risico nemers
(de bankiers)
zijn ongelijk aan de
Risico dragers
(aandeelhouder, toezichthouder, belastingbetalers)
‘Amoraliteit staat voor gelijke kansen’
Welke begrenzing brengt
eigenaarschap met zich mee?

7. Locke: Toe-eigenen met eigen
arbeid zolang er voldoende
overblijft voor ander
Wie is die ander? Je gelijke?
Wat is voldoende?
Heeft iedereen gelijke kansen/resultaten eigen arbeid?

8. De grens volgens Bregman/Frederik:
Toegevoegde waarde
Toegevoegde waarde = product/dienst
dat bijdrage levert aan welvaart
Met geld dat we niet hebben kopen we troep
die we niet nodig hebben om indruk te maken
op mensen die we stom vinden.
Aan wie komt de meer/minder opbrengst
van de toegevoegde waarde toe?

9. Klassensamenleving
Klassen-specifieke normen en waarden
Weg bewandelen die door geboorte is
vastgelegd, geen strijd lotsbestemming aan te
vechten
Arbeidersklasse verdient voldoende voor
basisbehoefte
Egalitaire samenleving
Politieke vrijheid op het publieke terrein van het
publieke gemeen, gevoel van trots
Nivelleren gebaseerd op conformisme leidt tot
onverschilligheid, afgunst en verdeeldheid
Loon naar verdienste
Toqueville: Welvaart
gaat gepaard met
pauperisme

10. De grens volgens Nussbaum
Burgerschap
Het vermogen om andere mensen
te zien als menselijke wezens en
niet als gebruiksartikelen
Onderwijs richten op burgerschap
ipv (econ)vaardigheden
• Kritisch nadenken
• Uitdagen verbeeldingskracht
• Empatisch begrijpen van menselijke
ervaring
• Begrijpen complexiteit van onze wereld
Welke begrenzing brengt burgerschap met zich mee?

11. Rechtvaardigheid:
1. Economisch: ieder het zijne geven
2. Politiek: volgens de wet
De ergste vorm van ongelijkheid is
proberen ongelijke dingen gelijk te maken
Aristoteles:
Het juiste midden tussen
een teveel en een te weinig

12. (On)Gelijk?

13. Ongelijkheid elementen
Maatstaf/Norm/Waarde
Personen/Groep Relevant verschil
Tussen Personen/Groepen bestaat een kenmerkend, relevant verschil.
Door het verschil met de maatstaf/norm&waarde te vergelijken,
waarderen we dit als gelijk of ongelijk. We bepalen of het verschil tussen
wenselijke marges ligt en maken (on)gelijker, maatschappelijk of politiek.
Deze Personen/Groepen zijn niet hetzelfde/identiek aan elkaar.

14. Wanneer gaat wenselijke
ongelijkheid over in onwenselijke?
Waar trekt u de grens?
Waarom hier en niet daar?

15. 2-5-2015
15
SA S K I A V A N D E R W E R F F M A M S C
F I LO S O O F
B E R E N KO O G 8 0
1 8 2 2 B Z A L K M A A R
0 6 - 1 0 7 7 6 8 5 8
W W W. C R E AT H O S . N L
I N F O @ C R E AT H O S . N L