Лекц-3

1. ЖИРЭМСНИЙ БУСАД
ХҮНДРЭЛҮҮД
Hyperemesis gravidarum
Diabetes in Pregnancy
Т. Саруултуяа

2. Жирэмсний хордлого
• Тодорхойлолт:
• Жирэмсний эхний 3 сарын хугацаанд дотор
муухайрах, хэт ихээр бөөлжис цутган,
бөөлжихийг жирэмсний хордлого гэнэ.
complication of pregnancy

3. Жирэмснийхордлого
• Тохиолдол:
Бүх жирэмслэлтийн 0.3% аас1% -д нь
тохиолддог.

4. Pathophysiology/Etiology
Эмгэг физиологи/эмгэг жам
• 1.Шалтгаан нь тодорхой бус боловч hCG (хүний
хорионы гонадотропин)болон эстроген даавар
нэмэгдсэний улмаас үүсдэг байж болзошгүй.
• 2. Мэдрэл сульдах болон өөрийгөө ойлгох ойлголт
алдагдсан байдал зэрэг сэтгэл зүйн хүчин зүйлсүүд нь
бас үүнийг үүсгэхэд нэмэр болдог байж магадгүй.
• 3. цулцант хураа жирэмслэлт, давтан төрөлт болон
өмнөх жирэмслэлтийн үедээ жирэмсний хордлоготой
байсан эмэгтэйчүүдэд ажиглагддаг.
• 4.ходоодны хөдөлгөөний удаашрал бий болно.
• 5.Байнга бөөлжисний улмаас электролит-шингэний
тэнцвэрт бус харьцаа бий болох, усгүйжих, арьс салст
шарлах болон сийвэнгийн трансаминазе нэмэгдэж
болзошгүй.
complication of pregnancy

5. Clinical Manifestations
Клиникийн шинж тэмдэг
• Байнга бөөлжих, амнаас гарах гээд байгай
зүйлийг тэвчин тэсвэрлэх чадваргүй болох
• Усгүйжих- халуурах, арьс хуурайших,
шээсний гарц буурах
• Жин буурах (жингийн 5-10% хүртэлх)
• Хордлогийн явцад шинж тэмдгийн ноцтой
байдал нэмэгдэнэ.
complication of pregnancy

6. Diagnostic Evaluation Оношлогоо
үнэлгээ
1. Бөөлжилтийг үүсгэж болох өөр нөхцөл байдлуудаас
ялган оношлохын тулд шинжилгээ хийнэ.(цөсний хүүдийн
үрэвсэл, мухар олгойн үрэвсэл)
2. Элэгний үйл ажиллагааны шинжилгээ- өвчний ноцтой
тохиолдолд aspartate aminotransferase хэвийн
үеийнхээсээ 4 дахин нэмэгддэг. Элэг, цусын улаан эс, зүрх,
3. Проторомбины тунах хурд, хагас тромбопластины тунах
хурд ихэвчлэх хэвийн байдаг.
4. Цус шээсэн дэхь азот болон креатанины хэмжээ бага
зэрэг нэмэгдсэн байж болно.
5. Сийвэнгийн электролитууд- цусан дахь калийн түвшин
хэт багасах, цусан дахь натрийн түвшин хэт багасах эсвэл
хэт ихэссэн байж болно.
6. Шээсэнд кетонийг үзэх- эерэг
complication of pregnancy

7. Жирэмснийхордлого
• Асаргаа сувилгааны зорилго:
1. Ус шингэнийг хэвийн түвшинд барих
2. Хоол тэжээлийг дэмжих
3. бөөлжис цутгах болон бөөлжилтийг
эмчлэх

8. Management
1. 24 цагийн турш юмуу бөөлжилт нь зогстол хоол идүүлэхгүй, шингэн
уулгахгүй байлгасны дараагаар хооллох дуршил нь эргэж ирмэгц бага
бага хооллож эхлэх.
2. prochlorperazine (Compazine ) гэх мэт шаардлагатай бөөлжилт намдаах
эмүүдийг тариа хэлбэрээр эсвэл шулуун гэдсээр хийдэг лаа хэлбэрээр
хэрэглэн бөөлжилтийг хянах
3. Судсаар шингэн сэлбэн усгүйжилтийг хянах- хэрэв шаардлагатай гэж
үзвэл ихэвчлэн эрдэс бодис болон витаминуудтай 1-3 литрийн декстроз
уусмалыг сэлбэдэг. Хүчилшил болсон бол бикарбонат хэрэглэж болно.
4. Амаар хэрэглэж буй зүйлсийг хязгаарлаад судсаар шингэн өгөх үед
ихэнх эмэгтэйчүүд дээрддэг боловч өвчин нь дахин давтагдаж болзошгүй.
5. Ховорхон тохиололд бүрэн тарилгын аргаар хооллох шаардлага бий
болно.
6. Ховорхон тохиолдолд өвчний явцаас болж элэгний хүндрэл , бөөрний
дутагдалд орох юмуу команд орж үхэлд хүрж болзошгүй байдаг.
7. Ховорхон тохиолдолд жирэмслэлт таслагдана-зулбалт/ төрөлтийг
үүсгэнэ.
complication of pregnancy

9. Nursing Assessment
Сувилахуйн үнэлгээ
1. Жин нэмэгдсэн болон буурсан эсэхийг үнэлэх
2. 24-48 цагийн хоорондох хооллолтийг үнэлэх
3. Эмэгтэйн хооллох дуршилд нөлөөлж
болохуйц орчны хүчин зүйлсийг үнэлэх
4. Усгүйжилтээс үүдсэн зүрхний цохилт олшрох,
даралт буурах, халуурах зэргийг үнэлэхийн
тулд амин үзүүлэлтийг хянах
5. Усгүйжилтийн шинж тэмдэг байгаа эсэхийг
үнэлэхийн тулд арьсны уян хатан чанар болон
салст давхаргуудыг үнэлэх.
complication of pregnancy

10. Nursing Diagnoses
Сувилахуйн онош
А. Сунжирсан бөөлжилтөөс үүдэлтэй
шингэний эзэлэхүүний хэмжээ буурах
эрсдэл, электролитын тэнцвэр алдагдах
эрсдэлтэй.
В. Сунжирсан бөөлжилтөөс үүдэлтэй хоол
тэжээлийн тэнцвэр алдагдах (бие
махбодийн хэрэгцээнээс бага)
С. Жирэмслэлт болон өвчнөөс болсон
стрессээс үүдэлтэй үр дүнгүй хувь хүний
дасан зохицох байдал.
complication of pregnancy

11. Nursing Interventions
Сувилахуйн үйл ажиллагаа
А. Шингэний эзэлэхүүнийг хэвийн барих
1. Эмчийн зааврын дагуу судсаар шингэн сэлбэх
2. Сийвэнгийн электролитуудын хэмжээг хянаад
хэвийн бус зүйлийг эмчид мэдэгдэх
3. Эмчийн зааврын дагуу бөөлжилт намдаах эм өгөх
4. Эмээ бөөлжиж гаргахаас сэргийлэн эмийг булчинд
тарих юмуу шулуун гэдсээр лаа хэлбэрээр өгөх
5. Бөөлжилт зогстол юм идэж уулгахгүй байх бөгөөд
мөс хүлхүүлж болно.
6. Шингэний оролт гаралт, амин үзүүлэлт, арьсны уян
хатан чанар болон ургийн зүрхний цохилтын чимээг
үнэлэх
complication of pregnancy

12. B. EncouragingAdequate Nutrition
Хангалттай хэмжээний хоол тэжээлээр дэмжих
1. Бөөлжилт зогсоод хооллох дуршил эргэж ирсэн үе
амаараа хооллож болох талаар зөвлөх
2.Эхэлж бага хэмжээгээр хоолло. Зөөлөвтөр хатуу хоол
идэхийг зөвлө, халуун хоолыг халуун чигээр нь хүйтэн
хоолыг хүйтэн чигээр нь өг, битгий бүлээнээр өг.
А. Тослог, хийтэй, халуун ногоотой хоолноос зайлсхий.
В. Хоол идэх цагаас өөр цагуудад шингэн уулга
3. Хоол идэхэд аятайхан таатай орчны бий болгох,
зөвлөх
А. Өрөөг сэрүүн байлгаж, хооллохын өмнө болон дараа
өрөөг чимээгүй нам байлгах
В. Бөөлжсийг нүднээс далд хийж цэвэр байлгах
complication of pregnancy

13. Дасан зохицох механизмыг бат бөх болгох
1. Өвчтнийг жирэмслэлтийнхээ талаарх
мэдрэмжээ үгээр илэрхийлэх боломж олгох
2. Жирэмслэлтэнд нь сөргөөр нөлөөж байж
болохуйц хувийн стрессээ хуваалцан ярихыг
дэмжих
3. Шаардлагатай бол нийгмийн үйлчилгээ
болон зөвлөгөө өгөх үйлчилгээнүүдээс
тусламж хүсэх
complication of pregnancy

14. 1. Эмгэг жамыг эргэн харах
2. Жирэмсний нөлөөлөл
3. Сувилгаа асаргааны зорилго
Diabetes in Pregnancy
Жирэмсэн үеийн чихрийн шижин

15. Review
Pancreas
Insulin Glucagon
Нойр б
улчирхай
Инсулин Глюкагон

16. 1. Инсулин-
цусан дахь глюкозын түвшинг бууруулдаг
уурган даавар
2. Глюкагон-
цусан дахь глюкозын түвшинг нэмэгдүүлдэг
уурган даавар

17. • Бие махбодь нь глюкозыг энергийн анхдагч
нөөц болгон ашигладаг.
• Глюкоген бол ннөцлөгдсөн глюкоз-глюкоз
бэлэн биш байгаа үед(хүн юм идэгүй үед)

18. Insulin
Helps glucose leave
the blood and enter
the cells.
Stimulates liver and
muscle cells convert
glucose into
glycogen
Promotes transfer of
amino acids into
cells.
Инсулин

19. Инсулин
• Инсулин нь глюкозыг цуснаас гаран эсрүү ороход
туслана.
• Элэгний болон булчингийн эс нь глюкозыг глюкоген
болгож хувиргахыг өдөөдөг.
• Амин хүчлүүдийг эсүүдрүү зөөвөрлөгдөхөд дэмжинэ.

20. Чихрийн шижин бол инсулины эмгэг юм.
1. инсулин ялгаруулалт алдагдах (1 дүгээр
төрөл)
2. инсулинд үзүүлэх хариу урвал алдагдах (2
дугаар төрөл)
Review

21. Төрөл 1
Нойр булчирхайн бетта эсээс ялгарах нийт
инсулины дутагдал
Төрөл 2
Эсүүд инсулины үйлчлэлд эсэргүүцэл үзүүлэн
улмаар нойр булчирхай инсулиныг ихээр
ялгаруулан хангалттай хэмжээний хариу урвал
үзүүлж чадахгүй.
Review

22. Энэ 2 төрлийн чихрийн шижингийн
хоёулангийнх нь нөлөөлөл бол
цусанд хэтэрхий их хэмжээний
глюкоз бий болох(hyperglycemia)
явдал мөн түүнчлэн эсэд хангалттай
хэмжээний глюкоз байхгүй
байх(hungry cells-эсийн өлсгөлөн)
явдал юм.

23. Инсулин ялгаралт болон хариу
урвалын эмгэг нь уураг, өөх тос, эрдэс
бодисын хэвийн бус солилцоог
үүсгэдэг.

24. Чихрийн шижингийн шинж
тэмдэг
• 1. Маш ихээр ам цангах ба өлсөх
• 2. Ойр ойрхон шээх
• 3. Ядрах
• 4. Хараа муудах
• 5. Жин буурах
• 6. Дахин дахин халдварт өртөх

25. Complications of Diabetes
Чихрийн шижингийн хүндрэл
• 1. цусан дахь сахарын хэмжээ ихсэх
• -ам цангах
• -шээсэнд сахар илрэх, их хэмжээгээр шээх
• - жин буурах
• 2. өөхний хүчлийн цусны эргэлт буурах
• -бие махбодь ба шээсэнд кетон илрэх
• - цусны судсанд өөх нэмэгдэх
• - Шээс хүчилших эрсдэлтэй

26. Чихрийн шижингийн хүндрэлүүд
3.Бичил судасны эмгэг
-нүдний гэмтэл
-бөөрний гэмтэл
4.Мэдрэлийн эмгэг
-эрхтэнүүдийн мэдрэл гэмтэх
- судас бөглөрөх
-мөчний эд үхжих

27. Treatment of Diabetes
чихрийн шижингийн эмчилгээ
• 1.төрөл 1
• Инсулины тарилга хэрэгтэй
• 2. төрөл 2
• Хоол хүнс, дасгал хөдөлгөөн, болон эмээр
хянах боломжтой

28. Жирэмсний үеийн чихрийн шижин
Тодорхойлолт
• Жирэмсний үед цусан дахь сахар ихдэх болон
анх удаагаа мэдэгдэхийг жирэмсний диабет
гэнэ.

29. 1. Бүх жирэмслэлтийн 7 хувьд нь
тохиолддог.
2. Африк, испани, азийн хүн амд ихээр
тохиолддог.
3. Хянагдаагүй диабет нь эх болон ургийн
нас баралт хүндрэлийн эрсдэлийг
нэмэгдүүдэг.
Жирэмсний үеийн чихрийн
шижин

30. Жирэмсний хүндрэлүүд:
1. Ургийн нас барах эрсдэл нэмэгдэх
2. Ургийг гажгийн эрсдэл нэмэгдэх
3. Даралт ихдэх эрсдэл нэмэгдэх
4. Том хүүхэд төрүүлэх эрсдэл нэмэгдэх
Жирэмсний үеийн чихрийн
шижингийн хүндрэлүүд

31. Эхийн цусан дахь сахар их байх нь
хүүхдийг тарган болгодог.
Тарган хүүхэд төрөлтийг хүндрэлтэй
болгодог бөгөөд төрөлтийн гэмтэл
үүсгэх өндөр эрсдэлтэй.
Жирэмсний үеийн чихрийн
шижингийн хүндрэлүүд

32. Сана!
Эхийнинсулинихэсийгнэвтэрдэггүй.
Хүүхэдөөрийнинсулиныгялгаруулдаг.
Жирэмсний үеийн чихрийн шижингийн
хүндрэлүүд

33. Эхийн глюкозын эх үүсвэрийг төрөх
үеэр багасгаж хасдаг УЧИР НЬ
инсулинийг ихээр боловсруулж буй
хүүхдийн цусан дах сахар нь ноцтой
багадаж болзошгүй.
жирэмсний үеийн чихрийн
шижингийн хүндрэлүүд

34. Маш сайн асаргаа сувилгаагаар
жирэмсний хүндрэл хянагдаж
болно.
Жирэмсний үеийн чихрийн
шижингийн хүндрэлүүд

35. Асаргаа сувилгааны зорилго:
1.Глюкозын түвшинг хэвийн түвшинд барих
2. Хүндрэлийг олж тогтоон хянах
жирэмсний үеийн чихрийн
шижингийн хүндрэлүүд

36. Асаргаа сувилгаа:
1. Эрсдэлтэй эмэгтэйчүүдийг олж тогтоох
2. Эмэгтэйтэй тухайн өвчин, дасгал хөдөлгөөн,
хоол, эмийн талаар зөвлөх
3. Эсийн глюкозын түвшинг хянах
4. Ургийн өсөлт эрүүл байдлыг хянах
Жирэмсний үеийн чихрийн
шижингийн хүндрэлүүд