เศรษฐศาสตร์ในชีวิตประจำวัน สไลด์ประกอบการบรรยาย ณ โรงเรียนวัดสุทธิวราราม วันที่ 29 มกราคม 2551

1. เศรษฐศาสตรในชีวิตประจําวัน
สฤณี อาชวานันทกุล
Fringer | คนชายขอบ
http://www.fringer.org/
โรงเรียนวัดสุทธิวราราม, 29 มกราคม 2551
งานนี้เผยแพรภายใตลิขสิทธิ์ Creative Commons แบบ Attribution Non-commercial
Share Alike (by-nc-sa) โดยผูสรางอนุญาตใหทําซ้ํา แจกจาย แสดง และสรางงาน
ดัดแปลงจากสวนใดสวนหนึ่งของงานนี้ไดโดยเสรี แตเฉพาะในกรณีที่ใหเครดิตผูสราง ไม
นําไปใชในทางการคา และเผยแพรงานดัดแปลงภายใตลิขสิทธิ์เดียวกันนี้เทานั้น

2. หัวขอชวนคุย
1. เศรษฐศาสตรคืออะไร?
2. กิจกรรมทางเศรษฐกิจ
3. เรื่องของเงิน
4. เรื่องของสินคา
5. วิธีวิทยาของเศรษฐศาสตร

3. เศรษฐศาสตรคืออะไร?

4. “โจทยใหญ” ของเศรษฐศาสตร
• มนุษยมีความตองการไม
สิ้นสุด
• แตทรัพยากรมีจํากัด
– ที่ดิน &ทรัพยากรธรรมชาติ
– แรงงาน
– ทุน
• ควรใชและจัดสรร
ทรัพยากรอยางไร?
• เรามีทางเลือกอะไรบาง?

5. สมมุติฐานของเศรษฐศาสตร
• คนเปน “สัตวเศรษฐกิจ” ?
• คน “มีเหตุมีผล”?
• ถาสมมุติฐานเหลานี้ไมเปนจริง
ทฤษฎีทางเศรษฐศาสตรกอาจ
็
อธิบาย “โลกแหงความจริง” ไมได

6. คําถามใหญของเศรษฐศาสตร
• ระบอบเศรษฐกิจควรผลิตสินคาและบริการประเภท
ใดบาง? – เนนการผลิตในภาคเกษตร หรืออุตสาหกรรม หรือ
บริการ? หรือควรเนนกิจกรรมดานกีฬา การพักผอน หรือทีอยู
่
อาศัย?
• ระบอบเศรษฐกิจควรผลิตสินคาและบริการอยางไร? – ใช
แรงงานเปนหลัก, ที่ดนเปนหลัก, หรือทุนเปนหลัก? ทํา
ิ
อยางไรใหเกิดประสิทธิภาพ?
• ใครควรไดใชสนคาและบริการที่ผลิต? – แบงใหทุกคนได
ิ
เทาๆ กัน? ใหคนรวยไดมากกวา? ใหคนทํางานหนักได
มากกวา?

7. Stock vs. Flow

8. Positive & normative economics
• Positive Statements:
– สามารถพิสูจนวาเปนจริงหรือเท็จได ดวยการเช็คขอมูลหรือ
คนควาวิจัยเพิ่มเติม
• Normative Statements:
– เปน “ความเห็น” หรือ “ความรูสึกสวนตัว” ที่พิสูจนวาเปน

จริงหรือเท็จไมไดดวยการคนควาวิจัย
ความรูจากงานคนควาวิจัยลาสุดศาสตรอนๆ กําลังชวยขยับขยาย
ื่
“พรมแดนความรู” ของเศรษฐศาสตร เทากับแปลง Normative

เปน Positive economics เชน happiness economics,
behaviorial economics, environmental economics

9. “นักเศรษฐศาสตรพูดอะไรก็ได”?
Price
6
5
4
3
2
1
0
0 1 2 3 4 5 6
Quantity

10. “นักเศรษฐศาสตรพูดอะไรก็ได”?
Price
6 S0
S1
5
S2
4
3
2
1 D0
0
0 1 2 3 4 5 6
Quantity

11. “นักเศรษฐศาสตรพูดอะไรก็ได”?
Price
6
S0
5
4
3
D2
2
D1
1
D0
0
0 1 2 3 4 5 6
Quantity

12. กิจกรรมทางเศรษฐกิจ

13. บริโภคหรือลงทุน?

14. บริโภคหรือลงทุน?

15. บริโภคหรือลงทุน?

16. บริโภคหรือลงทุน?

17. เรื่องของเงิน

18. ทําไมเวลา = เงิน?

19. Time Value of Money (TVM)
• เงิน 100 บาทในมือวันนี้ มีคามากกวาเงิน 100 บาทที่
จะไดในปหนา เพราะเราสามารถนํา 100 บาทวันนี้ไปใช
จาย (บริโภค) หรือลงทุน เชน ฝากธนาคาร
• ถาดอกเบียเงินฝาก = 5% ตอป เราจะมีเงินในธนาคาร
้
เทาไรในหนึ่งป? สองป?
• เราไมไดเพียงดอกเบี้ยบนเงินตนกอนแรกเทานั้น แตยัง
ได “ดอกเบี้ยบนดอกเบี้ย” อีกดวย = “ดอกเบียทบตน”
้
• “กฎ 72” = 72 / ดอกเบียตอป = จํานวนปคราวๆ ทีเงิน
้ ่
จะเพิมเปนสองเทา
่
• สูตรในการหา “มูลคาอนาคต” :

20. ทําไมเงินจึงสูญเสียมูลคาตามเวลา?

21. เงินเฟอ
• เงินเฟอ หมายถึงภาวะทีกําลังซือของผูบริโภคลดลง
่ ้
จากการที่ผูบริโภคตองการสินคาและบริการในปริมาณ
มากกวาปริมาณทีผูผลิตจะผลิตมาวางขายทันตอความ
่
ตองการ (ลักษณะของระบอบเศรษฐกิจที่กาลังเติบโต)
ํ
• ถาเราซื้ออะไรไดดวยเงิน 100 บาทในปนี้ ปหนาเราอาจ
ตองใชเงินมากกวาเดิมในการซื้อของสิงเดียวกัน
่
• เงินเฟอทําใหของมีราคาแพงขึนเรื่อยๆ
้
• ดังนัน จะรูวาเรา “รวยขึ้น” หรือ “จนลง” จริง จึงดูแต
้
รายไดในกระเปาที่เพิ่มขึนหรือลดลงไมได ตองเทียบ
้
กับอัตราเงินเฟอกอน

22. กฎของเกรแชม (Gresham’s Law)

23. เรื่องของสินคา

24. ทําไมกาแฟสตารบัคสถึงมีหลายราคา?...

25. ...และทําไมสตารบัคสถึง “ซอน” สินคา?
• ไมมี “SHORT”
(ขนาดเล็กสุด) ใน
เมนู แตลูกคา
สามารถสังได!
่
• สตารบัคสอางวา
เมนูไมมีเนือที่พอ
้
ใหใส แตเหตุผลที่
แทจริงคืออะไร?
• การ “ซอน” สินคา
เปนประโยชนตอ
ผูบริโภคอยางไร?

26. เมื่อผูซอรูขอมูลนอยกวาผูขาย
ื้  
“Lemon Car”

27. Price Elasticity of Demand
ราคา (บาท)
จํานวนที่ตองการ

28. Price Elasticity of Demand
ราคา (บาท)
5
รายได
ของผูขาย
D
100
จํานวนที่ตองการ

29. Price Elasticity of Demand
ราคา (บาท)
10
5
D
5 6
จํานวนที่ตองการ

30. Price Elasticity of Demand
ราคา (บาท)
10
7
D
5 20
จํานวนที่ตองการ

31. Income Elasticity of Demand

32. Income Elasticity of Demand

33. วิธีวิทยาของเศรษฐศาสตร
(economic methodology)

34. เศรษฐศาสตรเลาเรืองดวยแผนภาพ
่
สิ่งบันเทิง
คาใชจายในการบริโภค (บาท)
อาหาร

O รายไดตอเดือน (บาท)

35. เศรษฐศาสตรเลาเรืองดวย Time Series
่
พันลาน
บาท ผลิตภัณฑมวลรวมในประเทศและอัตราการสงออกของไทย
8,000 80%
6,000 60%
4,000 40%
2,000 20%
0 0%
2533 2534 2535 2536 2537 2538 2539 2540 2541 2542 2543 2544 2545 2546 2547 2548
GDP ของไทย การส ง ออกเป น ร อ ยละของ GDP
ที่มา: กระทรวงพาณิชย, ธนาคารแหงประเทศไทย

36. อัตราสวนก็ใช “เลาเรือง” ได
่
อัตราสวนการใชเชื้อเพลิงตอรายไดตอหัว ป 2548
(จํานวนตันหรือเทียบเทา ตอรายได 1 USD)
500
450
400
350
300
250
200
150
100
50
0
อิ น โดนี เ ซี ย
สิ งคโปร
ฮ อ งกง
มาเลเซี ย
ไทย
อิ น เดี ย
ฟ น แลนด
ฟ ลิ ป ป น ส
เกาหลี ใต
สหรั ฐ อเมริ กา
ญี่ปุ น
จี น
อั งกฤษ
ที่มา: British Petroleum Statistical Review of World Energy 2006, World Bank

37. ขอมูล cross-section “เลาเรือง” ดีกวา
่
สัดสวนหนี้ตอรายไดของครัวเรือนไทย แบงตามชั้นรายได
25.0
20.0
15.0
10.0
5.0
0.0
0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
ชั้นรายไดของครัวเรือน (percentile)
2000 2004 Poly. (2000) Poly. (2004)
ที่มา: สํานักงานสถิติแหงชาติ

38. scale ของกราฟ มีผลทางจิตวิทยา
100
การบริโภคอาหารตอป (ตอคน)
ปริมาณที่ซื้อตอป (กิโลกรัม)
75
รายไดของ ปริมาณที่ซื้อ
ผูบริโภค (บาท) ตอป (กิโลกรัม)
50
0 10
5,000 25
10,000 45
25 15,000 70
20,000 100
0
0 10 000 20 000 30 000 40 000 50 000 60 000
รายไดของผูบfig ภคตอป (บาท)
ริโ

39. scale ของกราฟ มีผลทางจิตวิทยา (ตอ)
400
รายไดของ ปริมาณที่ซื้อ
ปริมาณที่ซื้อตอป (กิโลกรัม)
300
ผูบริโภค (บาท) ตอป (กิโลกรัม)
0 10
5,000 25
200 10,000 45
15,000 70 การบริโภคอาหาร
20,000 100 ตอป (ตอคน)
100
0
0 5000 10 000 15 000 20 000
รายไดของผูบริโภคตอป (บาท)
fig

40. เมื่อไหรที่ “ขาวดี” เปนขาวดีจริงๆ?
12 15
11
10
อัตราการวางงาน (%)
10
9
5
8
0
7
6 Unemployment
-5
5
4 -10
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3
1989 1990 fig 1991 1992

41. เมื่อไหรที่ “ขาวดี” เปนขาวดีจริงๆ? (ตอ)
12 15
อัตราการเปลี่ยนแปลงของอัตราการวางงาน (%)
Rate of change
11 in unemployment
10
10
อัตราการวางงาน (%)
9
5
8
0
7
Unemployment
6
-5
5
4 -10
Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3
fig
1989 1990 1991 1992

42. มูลคา = ปริมาณ x ราคา
• การ “แยกสวน” ตัวเลขตางๆ ออกเปนองคประกอบ จะทําใหเราเขาใจไดดีขึ้นวา ใคร
ไดหรือเสียประโยชนจากตัวเลขที่สูงขึ้นหรือลดลง
• ยกตัวอยางมูลคาการสงออกขาวเปรียบเทียบ 2545 เทียบกับ 2548:
มูลคาสงออกขาว สวนตางมูลคาสงออก
พันลานบาท 23
100 93 7% สวนตางที่เกิดจาก
ปริมาณขาว
80
70
60
93% สวนตางที่เกิดจาก
40 ราคาขาว
20
0
2545 2548
ที่มา: กรมสงเสริมการสงออก
• จะเห็นไดวามูลคาสงออกขาวที่เพิ่มขึนนันเกิดจากราคาขายที่สูงขึ้นเปนสวนใหญ
้ ้
(93%) มาจากปริมาณเพิ่มขึนเปนสวนนอย (7%)
้
• เมื่อเทียบตัวเลขนี้กับราคาที่รัฐบาลรับซื้อขาวเปลือก จะพบวาคนที่ไดประโยชนสวน
ใหญจากมาตรการนี้คือพอคาคนกลาง ไมใชเกษตรกร