2. SEXU - EZAUGARRIAK
• Gizonen eta emakumeen arteko
desberdintasun fisikoak dira.
• Bi motatakoak izan daitezke:
– Lehen mailako sexu-ezaugarriak: ugaltze
organoak dira.
– Bigarren mailako sexu-ezaugarriak
emakumeak eta gizonak bereizten dituzte.
3. Adibidez:
• Gizonek ahots baxuago dute, gihar
handiagoak, bizarra eta ile asko gorputz
osoan zehar.
• Emakumeek titiak dituzte, ahots altua,
aldaka zabalak eta ile gutxi dute.
4. GURE GORPUTZA ALDATZEN DA
• Adin jakin batetik aurrera gure gorputza
aldatzen hasten da eta gure sexu
organoak hasten dira garatzen.
• BAINA NOIZ GERTATZEN DIRA
ALDAKETA HORIEK?
Pubertaroan
5. • Ugaltze – aparatua garatu egiten da.
Hipofisiak sortutako hormonak sexu-
organoetara iristen dira, organoak garatzen
dira eta sexu-hormonak sortzen dituzte.
• Nesken eta mutilen gorputzak ez dira adin
berean aldatzen.
• Neskak hamaika urtetik aurrera eta
mutilak, berriz, hamahiru urtetik aurrera.
BIDEOA: SEXU-EZAUGARRIAK
7. EMAKUMEEN UGALTZE-APARATUA
• Hauek dira sexu-organoak:
– Obulutegiak: obuluak
sortzen dira.
– Falopioren tronpak:
obulutegiak eta umetokia
lotzen dituzte.
– Umetokia: organo huts
malgu bat da eta haurra
bertan garatzen da.
– Bagina: umetokia eta
kanpoaldea lotzen dituen
kanala da.
– Alua: kanpoko zatia da.
8. GIZONEN UGALTZE - APARTUA
• Hauek dira sexu-organoak:
– Barrabilak:
espermatozoideak sortzen
dira. Semen-besikula
Hodi
– Hodi deferenteak:
deferentea
gernubideraino eramaten
dituzte espermatozoideak.
– Gernubidea: Gernubidea Prostata
espermatozoideak eta
gernua kanporatzen ditu. Zakila
– Guruinak: semen-besikulak Barrabilak
eta prostata dira.
Eskrotoa
– Eskrotoa: ehun poltsa da
eta barrabilak babesten
ditu.
– Zakila.
Bideoa: ugaltze-organoak
10. SEXU-ZELULA EMEAK
• Emakumeen sexu-zelulak obuluak dira.
Gameto eme ere esaten zaie.
• Esfera formako zelula handi samarrak dira.
• Pubertaroan, heltzen hasten dira. 28
egunean behin, obulutegi bateko obulu bat
heltzen da.
• Obulua obulutegitik irten, Falopioren tronpa
zeharkatu, umetokira iritsi eta kanpoaldera
ateratzen da, odoljario txiki batekin batera.
Menstruazio edo hileko esaten zaio.
• Emakumeei 50 urterekin, ez zaizkie obuluak
heltzen eta ez dute menstruaziorik izaten.
Menopausia deritzo.
11. SEXU – ZELULA ARRAK
• Gizonen sexu-zelulak espermatozoideak
dira. Gameto ar ere esaten zaie. Askoz
txikiagoak dira eta itsas mugikor bat dute
mugitzeko toki batetik bestera.
• Etengabe sortzen dira barrabiletan
pubertarotik aurrera.
• Espermatozoideak barrabiletatik irten, hodi
deferenteetan eta gernubidean zehar ibili
eta kanpoaldera ateratzen dira.
• Espermatozoideak substantzia batekin
nahasten dira. Substantzia hori semen
besikuletan eta prostatan sortzen da eta
semena deitzen da.
13. ERNALKETA
Obulu bat eta espermatozoide
bat elkartzeari ernalketa esaten
zaio.
14. • Falopioren tronpan gerta daiteke; hau da, obuluak
espermatozoidea aurkitzen badu.
BAINA NOLA GERTATZEN DA?
• Gizonaren semena emakumearen baginara iritsi behar du.
Baginatik espermatozoideak joaten dira Falopioren
tronparaino.
• Obulua eta espermatozoidea elkartzean, zelula bat sortzen
da: zigoto; gizakiaren lehen zelula.
• Gero, zigotoa banatu eta bi zelulak sortzen dira; gero, lau
… hainbat zelulaz osatutako bola bat sortu arte. Hori da
enbrioia.
• Enbrioia Falopioren tronpak zeharkatu eta umetokira iristen
da eta paretan itsasten da. Hazten jarraitzen du.
17. • Enbrioia likidoz betetako poltsa batean egoten da.
Likido hori likido amniotiko deitzen da eta enbrioia
babesten du.
• Enbrioiak plazentaren bidez mantenugaiak eta
oxigenoa hartzen ditu amarengandik eta zilbor-
hestearen bidez lotuta dago.
• Hirugarren hilabetean, enbrioiaren organo guztiak
osatuta daude. Enbrioia fetu deitzen da momentu
horretan.
• Bederatzi hilabete dituenean guztiz osatuta dago.
• Haurdunaldian, amaren gorputza ez du obulurik
sortzen eta ez du hilekorik.
• Sabela hazi egiten zaio eta titiak handitzen
zaizkio.
20. • Likido amniotikoa duen poltsa apurtzen da. Likido hori baginatik
ateratzen da. Urak botatzea deitzen da.
• Lehen fasea da dilatazio-fasea. Luzeena da. Umetokiaren irteera
pixkanaka - pixkanaka irekitzen da.
• Hurrengo fasea da egozte-fasea. Haurtxoa baginatik kanporatzen da.
Amak indar handiz bultzatzen du haurtxoari laguntzeko.
• Jaio ondoren, zilbor-hestea mozten da eta haurtxoari orbain bat
geratzen zaio: zilborra.
• Amaitzeko, plazenta botatzen da. Fase hau plazenta kanporatzea da.
• Lehendabiziko hilabetetan, haurtxoek esnea soilik edaten dute.
ANIMAZIOA
Edoskitzaro esaten zaio. Haurtxoak bularra hartu bitartean, esnea
amaren titietan sortzen da.
