Grade 9 ESP 2nd Q

1. Kailan masasabing iginagalang ang karapatan? Sa
anong paraan ipinakikita ito? Ano ang kailangan upang
matamasa ito nang may panagutan?
Ang karapatan ay isang kapangyarihang moral na gawi,
hawakan, pakinabangan at angkinin ang mga bagay na
kailangan ng tao sa kanilang estado sa buhay. Kaakibat
sa karapatan ng isang tao ang obligasyon ng kaniyang
kapwa na igalang ito. Kapag nilabag ang karapatang ito,
magkakaroon siya ng damdamin ng pagsisisi.

2.  Karapatan bilang Kapangyarihang Moral
Moral ito dahil hindi maaring puwersahin ng tao ang
kaniyang kapwa na ibigay sa kaniya ng sapilitan ang
mga bagay na kailangan niya sa buhay. Bilang
kapangyarihang moral, ang karapatan ay
pakikinabangan ng tao lamang dahil tao lamang ang
makagagawa ng moral na kilos. Dahil sa karapatang ito,
may obligasyon ang tao na akuin at tuparin ang
kaniyang mga tungkulin.

3. Mga Uri ng Karapatang Hindi Maaalis (inalienable)
1. Karapatan sa buhay. Ito ang pinakamataas na antas ng karapatan.
Dapat itong
mangibabaw sa ibang karapatan kung sakaling ito ay malagay sa
panganib.
2. Karapatan sa pribadong pagmamay-ari. Kailangan ng tao ang mga
ari-arian
upang mabuhay ng maayos at maging produktubong mamamayan.
3. Karapatang magpakasal. May karapatan ang tao na bumuo ng
pamilya sa
pamamagitan ng kasal.

4. Mga Uri ng Karapatang Hindi Maaalis (inalienable)
4. Karapatang pumunta sa ibang lugar. Kasama sa karapatang ito ang
lumipat sa
ibang lugar na may oportunidad tulad ng trabaho o kaligtasan sa
panganib.
5. Karapatan sa pananampalataya. Bawat tao ay malayang pumili ng
relihiyon na
makakatulong sa kanya upang mapaunlad ang kanyang pagkatao.
6. Karapatang maghanapbuhay. Ang tao ay may karapatan
sadisenteng
hanapbuhay upang mapakinabangan nila ang karapatang mabuhay.

5. 10 Karapatan ng Bawat Batang Pilipino
1. Maisilang at magkaroon ng pangalan at nasyonalidad.
2. Magkaroon ng tahanan at pamilyang magaaruga sa akin.
3. Manirahan sa payapa at tahimik na lugar.
4. Magkaroon ng sapat na pagkain, malusog at aktibong katawan.
5. Mabigyan ng sapat na edukasyon.
6. Mapaunlad ang aking kakayahan.
7. Mabigyan ng pagkakataong makapaglaro at makapaglibang.
8. Mabigyan ng proteksyon laban sa pangaabuso, panganib at karahasan.
9. Maipagtanggol at matulungan ng pamahalaan.
10. Makapagpahayag ng sariling pananaw.

6. Ano ang tungkulin?
Ito ang obligasyong moral na gawin o hindi gawin ang isang
gawain. Kailangang gawin ang mga tungkulin sapagkat ito ay
nararapat o nakabubuti.
Kasama sa pagiging moral ng tao ang pagtupad sa
tungkulin. Moral na gawain ito dahil ang moral ang siyang
nagpapanatili ng ating buhay-pamayanan. Samakatuwid ang
pagtalikod o hindi pagtupad sa mga tungkulin ay pagsalungat
sa buhay-pamayanan na may malaking epekto sa sarili at sa
mga ugnayan.