Rzeszów 2007

1. OsobowościoweOsobowościowe kompetencjekompetencje
nauczycielanauczyciela
Sabina ZalewskaSabina Zalewska
Uniwersytet Kardynała Stefana WyszyńskiegoUniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

2. MÓWIĄC O OSOBOWOŚCI
NAUCZYCIELA -
KIERUJEMY SWĄ UWAGĘ NA
NAUCZYCIELA „PRAWDZIWEGO”,
TO JEST NA PEWIEN IDEAŁ
NAUCZYCIELA

3. Jest nim człowiek (wg.
Wincentego Okonia)
Wysoko zaawansowany w:
• poznaniu stosunków panujących w świecie społecznym,
• rozumieniu i wartościowaniu stosunków panujących w świecie
społecznym,
• zmianach w procesach wychowania i nauczania,
• twórczym kształtowaniu procesów nauczania i wychowania.

4. Cechy osobowościowe
nauczyciela można rozważać z
punktu widzenia:
• Postawy psychologicznej – odnoszącej się do
wartości osobistej nauczyciela i stosunku do
własnej osoby;
• Postawy pedagogicznej – stosunku nauczyciela do
ucznia;
• Postawy społecznej- stosunku nauczyciela do
społeczeństwa.

5. Jak pisze Mieczysław Rusiecki, w epoce
przełomu i radykalnych przemian w
pedagogice wszystkie oczy zwrócone są
w kierunku osoby nauczyciela.
• Władze oświatowe podpowiadają mu nowe aspekty formacji,
stawiają coraz większe wymogi zarówno programowe jak i
dydaktyczne.
• Władze administracyjne pilnie śledzą rozwój jego postaw i
kompetencji.
• Rodzice inspirowani „echem” przynoszonym ze szkoły przez ich
dzieci darzą go szczerą wdzięcznością lub przeżywają niepokój o
wiedzę i walory edukacyjne swoich „pociech”.
• Dzieci bezwiednie ulegają swoistemu urokowi osoby nauczyciela,
albo się go boją i zaledwie tolerują.

6. NAUCZYCIEL W CENTRUM
ZAINTERESOWANIA
• Wszyscy oczekują od niego postaw w pełni
dojrzałych i coraz bardziej efektywnego działania
wychowawczego.
• Łatwo stąd wywnioskować, że nauczyciel powinien
być człowiekiem o dojrzałej osobowości.
• Może ona być efektem ustawicznego i
intensywnego rozwoju.

7. Z badań Franciszka
Dyki wynika, że:
• uczniowie chcą widzieć w wychowawcy to, co najlepsze. Cała
gama pozytywnych cech – kultura zachowania, kultura
języka, serdeczność, sprawiedliwość oceniania, umiejętność
rozwiązywania konfliktów – musi być wkomponowana w
osobowość nauczyciela wychowawcy, by mógł spełniać
właściwie swoje posłannictwo;
• oprócz cech osobowości ważna jest też wiedza o uczniach, o
ich rozwoju psychofizycznym, zaburzeniach, defektach,
sytuacji materialnej rodziny itp.

8. Sytuację „DEPRESYJNĄ” pogłębia ciągle
obowiązująca hierarchiczna struktura
zarządzania szkołą i nadmierny udział władz
oświatowych, samorządowych i innych
czynników w narzucaniu zadań szkole i
nauczycielom. Nieśmiałość nauczycieli i
dyrektorów szkół w kontaktach z osobami
sprawującymi władzę prowadzi do
swoistego serwilizmu i uległości. Tym
bardziej, że kartą przetargową są często
środki finansowe, których szkole brakuje
najbardziej.

9. UPROSZCZONA KLASYFIKACJA
NAUCZYCIELI OCENIAJĄCYCH,
KTÓREJ DOKONALI W BADANIACH
UCZNIOWIE:
• TEORETYK – ciągle studiuje, bada, poznaje, wszelkie zasady
i metody oceniania
• DZIAŁACZ – ocenia praktycznie, kiedy się da i wszystko co
się da
• TAJNIAK – tylko on zna tajemnicę tego co, gdzie, kiedy i u
kogo ocenia
• SPISKOWIEC – stale przygotowuje reformę lub rewolucję
oceniania
• FILOZOF – wie, że nic nie wie o ocenianiu.

10. PRZYKŁAD KLASYFIKACJI NAUCZYCIELI WEDŁUD
ICH NARRACJI (WG. T. TARASZKIEWICZA):
• FILOZOF – „Wiem, że nic nie wiesz”
• RENTGEN – „Widzę, że nic nie wiesz”
• HAMLET- „Więc – wiesz, czy nie wiesz?”
• ESTETA- „Człowiek, który tak wygląda, w ogóle nie powinien zabierać
głosu”
• PESYMISTA- „I tak się niczego nie nauczysz”
• ENCYKLOPEDYSTA- „Zmieniasz kolejność wyrazów. Powtórz jeszcze
raz dokładnie”
• PERFEKCJONISTA- „Dobrze, ale mogłoby być lepiej”
• HUMANISTA- „No, może będzie z ciebie człowiek”

11. GDZIE PEDAGODZY
WIDZĄ ROZWIĄZANIE?
W mistrzostwie osobistym,
które bezpośrednio przekłada się na
bycie autorytetem i wzorem
osobowym!

12. CZEGO DOTYCZY
MISTRZOSTWO OSOBOWE?
Dotyczy dyscypliny osobistego rozwoju i
uczenia się.
Ludzie, którzy doń dążą lub je osiągnęli,
nigdy nie przestają się uczyć i nie trąca
nadziei spełnienia celu.
Dotyczy to zarówno liderów, jak i cichych
bohaterów rzeczywistości.

13. P.M. Senge uważa iż:
„ Właściwym sposobem na rozpoczęcie
procesu doskonalenia osobistego jest
potraktowanie go jako dyscypliny, czyli
ciągu praktyk i zasad, które trzeba
stosować, aby uzyskać pożądany skutek.
Należy stać się autentycznym
wychowawcą”

14. Czym jest wychowanie w
kontekście prawdy?
Istota wychowania, zawiera się w paśmie takich
działań jak:
• kształtowanie,
• formowanie,
• wspomaganie,
• uczenie.
Skłania to do wysunięcia tezy, że istnieje wąska
granica pomiędzy wychowaniem a manipulacją.

15. Prawda procesu wychowawczego, a
tym samym prawda relacji
nauczyciel - uczeń, ma:
charakter świadectwa.
Wychowawca jest rzecznikiem godnego
życia, manifestując je w postaci swojego
etosu praktycznego, który wiąże się w
społeczeństwie z autorytetem.

16. Czym jest wychowanie w
kontekście prawdy?
• Proces wychowania jest dialogiem!
• Istotę wychowania stanowi to, że
człowiek wychowuje się sam przy
pomocy innych!

17. OSOBOWOŚĆ NAUCZYCIELA -
MISTRZOSTWO OSOBOWE –
NAUCZYCIEL WYCHOWAWCA
Tym, co decyduje o kształcie osobowości oraz o
profilu moralnym człowieka i o jego rzeczywistej
obecności w kulturze i w społeczeństwie —jest
jego własny wybór:
• wewnętrzny wybór pewnych wartości,
• drogi życiowej,
• postaw.

18. Prawda procesu wychowawczego,
np. prawda relacji nauczyciel -
uczeń, ma dwojaki charakter:
• Pozytywny - Stroną pozytywną jest prawda
świadectwa. Autentyczny nauczyciel to ten, który
pokaże swoje życie; być wychowankiem to z kolei
otwarcie się na to świadectwo.
• Negatywny - odkrywa potrzebę krytycyzmu. W
świadomym krytycyzmie zawiera się zarówno
wolność, stanowiąca niezbywalną wartość
wychowanka (zakorzeniona w jego godności
osobowej), jak i dopełnienie racjonalności
człowieka, której istotnym czynnikiem jest zawsze
negatywność, wyrażająca się w
postaci krytycznej refleksji.

19. Pierwszym i zasadniczym grzechem
przeciwko etosowi wychowawcy jest
rozbieżność pomiędzy
• porządkiem słowa - deklaracji
i
• porządkiem życia - działania i
egzystencji.

20. DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ