2. Me interpretim në të drejtën penale kuptojmë përcaktimin e kuptimit të drejtë të normës së
caktuar penale-juridike.Kjo është veprimtari logjike e të menduarit që ka për qëllim të gjejë
kuptimin e drejtë të ligjit, që të përcaktojë përmbajtjen,suazat dhe kuptimin e normave
penale-juridike në momentin e aplikimit të ligjit .
Interpretimi i ligjeve ka rëndësi të madhe dhe është i domosdoshem në të drejtën
penale,ngase shumica e normave penalo-juridike nuk mund të aplikohen në rastin konkret
para se të interpretohen – para se te përcaktohet kuptimi i drejtë i tyre .Kjo nga fakti se
gjuha e papërsosur ,shkalla e lartë e abstraksionit dhe e përgjithsimit në formulimin e
normave juridike etj.. bëjnë që teksti i normave të caktuara penale-juridike të kuptohet në
mënyra të ndryshme
Prej domethënies,efektit dhe dimensoneve të interpretimit,rezulton rëndësia e tij në të
drejtën penale.Rrjedhimisht ,vetëm pas interpretimit fillon të jetësohet ligji.Aplikimi adekuat i
ligjit në masë të madhe varet prej rregullsisë së interpretimit.Interpretimi shërben si urë
midis normës penalo-juridike dhe realitetit.
Me anë të interpretimit bëhet e mundshme që norma penalo-juridike ,që është e
përgjithshme dhe abstrakte,të aplikohet ndaj kryesit konkret të vepres penale.Me rastin e
interpretimit gjithë herë duhet mbështetur në tekstin e ligjit.
3. Për tu interpretuar në mënyrë adekuate norma e caktuar penale-juridike,duhet
pasur parasysh edhe vlerat,përkatësisht objektin i cili mbrohet me të. Gjithashtu
eshtë me rëndësi edhe suaza e mbrojtjes penale-juridike e vlerës së caktuar dhe
dënimi që parashihet në rast të cenimit apo të dëmtimit të saj.
Ndalohet rreptësisht çdo lloj interpretimi i normave penale-juridike me të cilën
cenohet apo bishtërohet parimi i legalitetit të veprave penale dhe sanksioneve
penale.Parim ky që është garantuar me konventa ndërkombëtare,me kushtetutë
dhe me kodin penal, dhe si i tillë është gurthemel i së drejtës penale në funksion
të mbrojtjes së sigurisë juridike dhe politike të qytetarëve si dhe të drejtave,lirive
dhe barazisë së tyre.
4. Në të drejtën penale njihen disa lloje të interpretimit.
Të gjitha këto janë të rradhitura në tri grupe:
I. Sipas subjekteve që mund ta bëjnë interpretimin
II. Sipas metodave
III. Sipas vëllimit
II. LLOJET E INTERPRETIMEVE TË LIGJEVE PENALE
5. Varësisht prej asaj se cili subjekt apo organ e bën
interpretimin,njihen tre lloje të interpretimit :
Interpretimi autentik
Interpretimi gjygjësor
Interpretimi doktrinar
II.1. SUBJEKTET QË MUND TA BËJNË INTERPRETIMIN
6. Interpretimin autentik apo të obligueshëm e bën organi i cili e ka nxjerrë ligjin që
interpretohet.Meqë,siç cekëm më sipër,nxjerrja e ligjeve penale apo kodeve penale
është në kompetencë të parlamentit,interpretimin autentik mund ta bëjë vetëm
parlamenti i shtetit…
Interpretimi gjygjësor është interpretim të cilën e bën gjykata gjatë aplikimit të ligjit në
rastin konkret.Ndryshe nga interpretimi autentik,interpretimi gjygjësor nuk ka efekt të
pergjitshëm obligues, por vlen vetëm për rastin konkret
Interpretimi shkencor apo doktrinar i ligjeve penale është interpretim që e bën shkenca
e së drejtës penale.Ky lloj interpretimi nuk është i obligueshëm për organet që merren
me aplikimin e ligjeve penale ,mirpo me forcën e argumenteve me të cilat
elaboron,shkenca e së drejtës penale në masë të konsiderueshme ushtron ndikim në
praktikën gjygjësore dhe në ligjdhënësin.
LLOJET E INTERPRETIMIT
7. Për interpretimin sa më adekuat të normave juridike-penale aplikohen
metoda apo mënyra të ndryshme. Në teorinë e së drejtës penale
zakonisht njihen këto metoda të interpetimit:
Interpretimi gramatik,
Interpretimi logjik,
Interpretimi historik,
Interpretimi sistematik,
Interpretimi komperativ
Interpretimi teleologjik.
III. METODAT E INTERPRETIMIT
8. Interpetimi Gramatik: ky interpetim bëhet me ndihmën e rregullave të gramatikes dhe
sintaksës, interpretimi i këtillë sendërtohet zakonisht duke analizuar shprehjet dhe
nocionet e pjesëve të tekstit, dhe në këtë mënyrë gjendet kuptimi i normës penale
juridike.
Përmes këtij interpetimi gjykata duhet të përcaktojë domethënjen e drejtë të fjalëve
që janë pëdorur. Përcaktimin e kuptimit të drejtë të normës mund të na ndihmojnë
edhe titujt që vendosen mbi qdo normë juridike-penale.
INTERPRETIMI GRAMATIK
9. Interpretimi logjik: interpretimi logjik, mbështetet në rregullat e logjikës, me anë të këtij interepretimi
përcaktimi i përmbajtjes dhe kuptimit të ligjeve, bëhet me anë të të menduarit dhe nxjerrjes se
konkluzioneve, interpretimi logjik dhe gramatik janë të lidhur dhe bëhen së bashku.
Me rastin e interpretimit logjik përdoren dy rregulla të posaqme: argumentum a contrario dhe
argumentum a fortiori.
Argumentum a contrario është ajo rregull e interpretimit në bazë të të cilit nxjerrim përfundimin se përjashtohet
mundësia e aplikimit të ndonjë norme penale-juridike, po qe se ajo është e paraparë vetem për rastin konkret dhe si
e tillë bën përjashtim nga normat e përgjithshme që e rregullojnë atë çështje.
Argumentum a fortiori shprehet në dy forma si: Argumentum a maiori ad minus si dhe argumentum a minori ad
maius.
Argumentum a maiori ad minus: përmban në vete maksimen logjike sipas të cilës po qe se diqka është e ndaluar
me rastin më të lehtë gjithsesi duhet konkloduar se është i ndaluar edhe rasti më i rëndë.
Argumentum a minori ad maius: kur diqka është e lejuar me rastin më të rëndë,aq më parë është e lejuar me rastin
më të lehtë.
Te interpretimi logjik te disa raste shfrytëzohet edhe argumentum ad absurdum,ky interpretim shfrytëzohet për të
provuar se aplikimi ndonjë norme penale-juridike do të çonte në ndonjë përfundim absurd.
INTERPRETIMI LOGJIK
10. Interpretimi historik: konsiston në përcaktimin e kuptimit të normës penale-juridike duke u mbështetur në historikun
e lindjes së saj, duke i përcaktuar shkaqet që kanë kushtëzuar nxjerrjen e normës.
Lidhur me interpretimit historik ekzistojne dy lloje të interpretimit: interptretimi subjektiv dhe interpretimi objektiv
apo evolutiv.
Sipas interpretimit subjektiv, kuptimi i ligjit penal apo kuptimi i normës
penale-juridike, përcaktohët sipas kohës që është nxjerrrë, sipas asaj që
ligjdhënësi ka synuar të arrijë në kohën kur e ka nxjerrë ligjin.
Ndersa sipas interpretimit objektiv apo evolutiv, kuptimi i ligjit apo
normës së caktuar penale-juridike, përcaktohet sipas kohës kur bëhet
aplikimi i tij, ky interpretim bëhet ne baze të kohës dhe kushteve në të
cilat aplikohet ligji,
Interpretimi sistematik: përcakton përmbajtjen dhe kuptimin e ndonjë norme penale-juridike ne bazë të vendit që
është rradhitur në sistemin e ngushtë dhe të gjerë të legjislacionit penal si dhe lidhshmërinë e saj me normat dhe
institucionet e tjera juidike-penale. Nga ky interpretim kuptojmë se cili objekt apo vlerë juridike është sulmuar me
vepren penale, çfarë pasoje është shkaktuar dhe se a është fjala për veprën e rëndomtë apo të kualifikuar.
INTERPRETIMI HISTORIK DHE SISTEMATIK
11. Interpretimi krahasues apo komperativ: është metodë e tillë e interpretimit, e cila kuptimin e ligjit e
përcakton duke bërë krahasimin e dy apo më shumë teksteve autentike të ligjit të njejtë që është shpallur
në gjuhë të ndryshme, ky interpretim mund te aplikohet edhe atëhere kur në bazë të ndonjë kontrate
ndërkombëtare, që është përpiluar në ndonjë gjuhë të huaj, të cilin edhe vendi ynë e ka ratifikuar, me
legjislacionin tonë penal është e paraparë ndonjë veper penale. Në këtë rast interpretimi bëhet duke bërë
krahasime e ndonjë normë penale me kontrate ndërkombëtare.
Interpretimi qëllimor apo teleologjik: është mëtodë e tillë e interpretimit të ligjit penal, i cili kuptimin e tij
synon ta percaktojë sipas qëllimit të ligjit. Metodat teleologjike konsiderohet metodë kryesore e
interpretimeve, sepse me të përcaktohet kuptimi aktual, bashkëkohor i ligjit. Me ane te këtijë interpretimi
mundësohet edhe interpretimi dinamik apo evolutiv. Ngase, duke aplikuar interpretimin qëllimor shprehjet
nocionet dhe institucionet e legjislaacionit penal nuk interpretohen në mënyrë statike por në bazë të
kushteve apo rrethanave të cilat janë krijuar.
INTERPRETIMI KRAHASUES (KOMPERATIV) DHE TELEOLOGJIK(QËLLIMOR)
12. Interpretimi sipas vëllimit është atëherë kur fjalëve, termave apo nocioneve, që janë
përdorur në tekstin e normave penale, mund t’u jepet kuptim i ngushtë apo i gjerë.
Sipas vëllimit njihen dy lloje të interpretimeve të ligjeve penale:
Interpretimi i ngushtë apo restriktiv
Interpretimi i gjerë apo ekstenziv
IV. INTERPRETIMI SIPAS VËLLIMIT
13. Interpretimi i ngushtë apo restriktiv
Ekziston atëherë kur fjalëve, termave apo nocioneve që janë përdorur në ligjin penal u
jepet kuptim i ngushtë. Pra, në këtë mënyrë normës së caktuar penale-juridike i jepet
kuptimi i apo domethënia më e ngushtë.
Interpretimi i gjerë apo ekstenziv
Ekziston atëherë kur fjalëve, termave apo nocioneve që janë përdorur në ligjin penal
u jepet kuptim i gjerë. Së këndejmi, me këtë lloj interpretimi dispozita e caktuar penale-
juridike apo ligji penal fiton kuptim më të gjerë, zgjerohet fusha e aplikimit të tij, ngase
mund të zbatohet për raste më të shumta të situatave të ndryshme.s
LLOJET E INTERPRETIMIT VËLLIMOR
14. Në drejtësi analogjia në kuptimin e gjerë paraqet zgjidhjen e marrëdhënieve shoqërore
në bazë të normave të cilat i rregulojnë marrëdhëniet e ngjashme.
Në të drejtën penale, analogjia paraqet rastin kur një vepër, që nuk është paraparë me
ligj si vepër penale, konsiderohet si e tillë në bazë të ngjashmërisë me veprën penale.
Analogia si mënyrë e krijimit , sajimit të veprave të reja penale, është e ndaluar në të
drejtën penale, ngase është në kundërshtim me parimin e legalitetit.
Në të drejtën penale analogjia është e ndaluar, sepse është në kundërshtim me funksionin
themelor të parimit nullum crimen, nulla poena sine lege.
Prandaj, sado e rrezikshme, e dëmshme apo jomorale të jetë ndonjë sjellje e njeriut për
shoqërinë, ajo nuk mund të konsiderohet si vepër penale, në qoftë se me ligj nuk është
paraparë si e tillë.
V. ANALOGJIA
15. Me anë të analogjisë gjithashtu nuk mund të zgjerohen as elementet
apo rrethanat e kualifikuara dhe të privilegjuara në veprat e tjera
penale.
Me anë të analogjisë nuk mund të sajohen as sanksione të reja penale.
Këto kufizime vlejnë për aplikimin e analogjisë, pa marrë parasysh a anë
në dë të kryesit të veprës penale (analogia in malam partem) apo në
favor të tij (analogia in bonam partem ).
Me anë të analogjisë nuk mund të bëhet as ashpërsimi i dënimeve.
Analogji e ndaluar do të ishte, p.sh., rasti kur ndonjë person dënohet
për vepër penale të vjedhjes, nëse është ushqyer në restorant, mirëpo
nuk ka pasur të holla për të paguar.
16. Parimisht analogjia është e ndaluar në të drejtën penale, por analogjia si mjet i interpretimit të
ligjeve penale është e lejuar në të gjitha rastet kur domethënia nxirret nga përmbajtja, kuptimi dhe
rëndësia shoqërore e normës së caktuar (analogia legis), ose kur kuptimi apo domethënia e këtillë
del nga tërë sistemi juridik (analogia juris).
Me fjalë të tjera, analogjia është e lejuar në të drejtën penale në rastet kur nuk është në
kundërshtim me kuptimin dhe funksionin e parimit të legalitetit.
Pra, në të drejtën penale konsiderohet se analogjia është e lejuar po që se është në favor të të
fajësuarit dhe nëse interpretimi i tillë nuk është në kundërshtim me normat dhe parimet e tjera
penalo-juridike.
Si përfundim mund të konkludojmë se, meqë legjislacioni penal e ka përvetësuar parimin e
legalitetit të veprave dhe sankioneve penale, me këtë në mënyrë të qartë e ka përjashtuar
mundësinë e aplikimit të analogjisë me anë të së cilës krijohen (sajohen) vepra të rea penale.
ANALOGJIA E LEJUAR