SlideShare uma empresa Scribd logo
1 de 96
Baixar para ler offline
Voorwoord
Voor u ligt het onderzoeksrapport: ‘A Data Driven Future’. Dit rapport met als ondertitel: “Internet of
Things for business: from sick(care) to health(care)”, is het resultaat van een periode van 4 maanden
afstuderen bij Sogeti Nederland B.V. Dit afstudeertraject van 4 maanden is de afsluiting van mijn
huidige opleiding Commerciële Economie aan de Hogeschool Rotterdam.
Dit afstudeertraject vond binnen Sogeti Nederland B.V. plaats bij het Verkenningsinstituut Nieuwe
Technologie, ViNT. Met ViNT wil Sogeti organisaties inspireren tot technologische innovaties, en hen
helpen een positieve impact te realiseren van deze technologische innovaties. Mijn passie voor
nieuwe media en technologie, en de kans die mij bij het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie
geboden is, kwamen samen in een onderzoek naar de trend Internet of Things. Deze technologisch
trend welke ik in het licht van de healthcare branche onderzocht heb, met als doel een verkenning
van een alternatief marktsegment voor Sogeti was voor mij een erg leerzame, maar vooral ook
inspirerende ervaring.
Persoonlijke ervaringen heb ik gedurende deze periode veel opgedaan binnen Sogeti als organisatie,
ViNT als Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie en tijdens het schrijven van dit rapport. Niet
alleen de bestaande kennis van ViNT heb ik als leerproces ervaren. Ook de vele diepte-interviews en
inzichten van specialisten binnen diverse organisaties, oprichters van start ups tot personen op C-
level van bedrijven met een omzet van $46 miljard heb ik als persoonlijke groei ervaren. Dat mijn tijd
bij ViNT erg leerzaam is geweest heb ik aan een specifiek aantal personen te danken.
Mijn dank gaat uit naar Menno van Doorn, director ViNT, mijn begeleider en inspirator Sander
Duivestein, Trendwatcher ViNT, Jaap Bloem, research director ViNT, Thomas van Manen, analist
ViNT, Margo Langeweg, personal assistent van CTO Sogeti Group worldwide en Andre Knulst,
begeleidend docent (Hogeschool Rotterdam) voor hun adviezen, begeleiding en feedback in deze
inspirerende tijd. Verder wil ik alle personen danken welke mij de kans hebben gegeven om hen te
interviewen en hun inzichten te noteren.
Hierbij presenteer ik u:
“Internet of Things for business: from sick(care) to health(care)”
Streefkerk, 8 juni 2013
Rick Bouter
Auteur
Management samenvatting
In een stagnerende IT markt kampt Sogeti Nederland B.V. sinds 2008 met een dalende omzet. Om
deze reden moet Sogeti opzoek naar alternatieve marktsegmenten. Internet of Things (IoT) biedt
kansen in de healthcare branch met name bij zorgverzekeraars. Op basis van dit rapport kan Sogeti
Nederland B.V. haar eerste stappen maken om behoefte oplossende toepassingen voor een
groeiende vraag naar alternatieve healthcare modellen in het zorgverzekeraars segment realiseren.
De centrale vraag van dit rapport luidt om deze reden als volgt:
“In hoeverre heeft Internet of Things impact op de healthcare branche en welke
waardepropositie kan Sogeti realiseren om in te spelen op de behoefte die ontstaat bij
zorgverzekeraars door deze trend?”
Om deze centrale vraag te beantwoorden zijn de volgende deelvragen geformuleerd:
- Wat houdt de trend Internet of Things in?
- Welke impact heeft Internet of Things op de healthcare branche?
- Welke aanbevelingen kunnen gedaan worden om een waardepropositie voor Sogeti richting
zorgverzekeraars te realiseren m.b.t. Internet of Things?
Bij dit onderzoek zijn desk- en field research gebruikt. Als field research zijn een twaalftal diepte-
interviews opgenomen met specialisten m.b.t. Internet of Things, healthcare en marketing. De
specialisten zijn op diverse niveaus in het bedrijfsleven werkzaam en werken bij diverse typen
bedrijven. Op deze manier wordt een goed beeld geschetst hoe de trend IoT vandaag de dag vorm
krijgt. Door deskresearch af te zetten tegen fieldresearch kwamen er interessante inzichten vrij welke
tot de volgende vertaling zorgde:
Internet of Things (IoT) is: een verzamelnaam voor het algemene idee om het fysieke te verbinden
met het digitale via geïntegreerde systemen. Om zo data van allerlei slimme objecten uit het
verleden, heden of in de toekomst waar te nemen en deze bevindingen te communiceren via enige
vorm van interactie met hun interne toestand of externe omgeving, om zo het menselijke leven te
vereenvoudigen en te faciliteren, bedrijfsprocessen te verbeteren, kosten en risico’s te verlagen en
de efficiency verbeteren. De Technologie is klaar voor deze trend. De menselijke adoptie maakt ook
rasse schreden, gezien alle andere (bijvoorbeeld mobiele revolutie) technologische ontwikkelingen.
Internet of Things belooft ook een einde te maken het ‘pop up’ tijdperk en een kalme tijd te
realiseren aangezien IoT toepassingen mens en bedrijf ondersteunend moeten zijn. De waarde van
IoT zit voor bedrijven in het aspect dat alle aspecten in een bedrijfsvoering real-time gemeten
kunnen worden. Inzichten die nooit voor mogelijk werden gehouden worden realiteit. Het sturen op
real-time based informatie wordt voor bedrijven werkelijkheid door een geïntegreerd technologie
kennend tijdperk. Door middel van deze unieke gegevens kan een bedrijf zich onderscheiden als
nooit te voren en een unieke concurrentie positie genereren, versterken of behouden.
De impact van IoT op healthcare is: dusdanig groot dat er met IoT een nieuw zorg model zal komen.
IoT zal als een van de kernpijlers voor dit nieuwe zorgmodel dienen. Internet of Things als onderdeel
van healthcare hervorming. Veel problemen in Healthcare hangen samen met een gebrek aan juiste
informatie. Juist dat probleem moet opgelost worden. Niet een reactie gebaseerd proces, maar een
real time en ongoing informatie proces. Door processen en patiënten meetbaar te maken middels
embedded technologieën als sensors e.a. worden er inzichten gegenereerd welke kunnen dienen als
preventie. Ook kunnen op deze manier ziekten uitgesloten worden voor de patient. Voorkomen is
beter dan genezen. Wanneer eerder gesignaleerd wordt dat mensen ziek worden kunnen deze
efficiënter geholpen worden aan hun kwaal met een grotere kans op genezing en kost het de zorg
minder dan bij concrete ingrepen. Wanneer er minder concrete ingrepen nodig zijn kunnen ook
premies van zorgverzekeraars naar beneden. Infrastructuren, oplossingen en toepassingen moeten
worden gerealiseerd om niet alleen de organisatie en haar processen meetbaar te maken, maar ook
de klant/ patiënt. Dat deze gedachte realistisch is bewijst de huidige populariteit welke de trend IoT
nu geniet en de negatieve trends in de healthcare branche.
Kansen voor Sogeti m.b.t. de zorgverzekeraar is: Sogeti moet niet alleen waarde voor haar klanten
realiseren, maar ook waarde voor de klant van de klant. Op het moment dat Sogeti een oplossing
heeft voor de zorgverzekeraar, welke op haar beurt dient als oplossing richting de consument/
eindgebruiker, snijd het mes aan twee kanten. Het is belangrijk om diverse princiepen van waarde te
benoemen in de waardepropositie aangezien IoT deze diverse dimensies ook biedt, voor zowel klant
(zorgverzekeraar) als klant van klant (consument/ patiënt).
“Minder premie, meer en gezonde klanten”
De propositie als bovenstaand geformuleerd gaat in op het meetbaar maken van patiënten en
processen wat voor de zorgverzekeraar in eerste instantie lagere kosten betekent. Ten tweede wordt
deze lagere premie veroorzaakt door verzekeringen op maat, welke in een meetbare wereld realiteit
worden. Vervolgens creëert de zorgverzekeraar een unieke positie in het, aan concurrentie
onderhevige, verzekeringsmarkt. Zorg wordt goedkoper, efficiënter en kwalitatiever omdat het op de
patient wordt afgestemd. Op deze manier krijgt de zorgverzekeraar dus a, meer klanten in aantal,
maar ook b, gezondere klanten.
Conclusie - Een uniek kantelpunt is bereikt. Vanaf het eerste decennium van de 21e eeuw is namelijk
het ‘tipping point’ bereikt waar meer apparaten en objecten verbonden waren met het internet dan
mensen dit waren. Door het fysieke te verbinden met het digitale via geïntegreerde systemen
kunnen nieuwe inzichten gerealiseerd worden. Een verwachte stijging chronisch zieke mensen een
tekort aan specialisten en aankomende vergrijzing is, maar een kleine greep uit de negatieve trends
welke de healthcare branche bedreigen. Met deze groeiende groep welke aanspraak maakt op zorg
staat het huidige zorg model op haar laatste benen. Het healthcare model kan niet meer
functioneren hoe het heeft gefunctioneerd aangezien zorg op deze manier onbetaalbaar wordt. Het
zorg systeem moet daarom van curatief naar preventief waarbij hoge behandelkosten en een
mogelijk inefficiënt gebruik van mens, middel en technologie kan worden tegengegaan. Via deze
manier, door middel van verbonden objecten te kunnen monitoren en zo, vroegtijdig ziekten
behandeld kunnen worden op een efficiënte en minder dure manier. Sogeti kan inspelen op deze
beide (Internet of Things + trends in healthcare) om een nieuw marktsegment te realiseren. Om de
behoefte van de klanten optimaal te kunnen vervullen zou Sogeti er goed aan doen om de volgende
aanbevelingen te realiseren:
1. Opzetten van een internationaal Sogeti Internet of Things Taskforce
Om Internet of Things succesvol te implementeren bij huidige klanten- en niet klanten is het
noodzakelijk dat er eerst een interne awareness en kennis gecreëerd wordt.
2. Diverse typen partners in een global partner network
Het bestaande ecosysteem, het speelveld van de zorgverzekeraar creëert hele nieuwe behoeften
zowel van de zorgverzekeraar zelf, als van haar klanten. Het is dus goed om te weten hoe deze keten
in elkaar gaat zitten en hoe hier actief op geparticipeerd kan worden.
3. Proof of Concept
Door ‘pilot’ versies bij deze partners en andere klanten te draaien kan bewezen worden dat deze
oplossing werkt. Aangezien Sogeti en haar partner netwerk dicht op het eindresultaat zitten kan er
actief gemanaged en gestuurd worden op veranderingen en problemen omtrent de oplossing.
Inhoud
Inleiding................................................................................................................................................... 7
1. Internet of Things ................................................................................................................. 8
1.1 Wat het ‘Internet of Things’ is................................................................................................. 9
1.2 Historie van de ‘Internet of Things’....................................................................................... 13
1.3 De context van Internet of Things......................................................................................... 20
1.3.1. Technologische aspect................................................................................................................ 20
1.3.2. Culturele aspect.......................................................................................................................... 22
1.3.3. Economische aspect.................................................................................................................... 23
1.4 Internet of Things in markt segmenten................................................................................. 25
1.5 De waarde van Internet of Things......................................................................................... 26
1.6 De toekomst van Internet of Things...................................................................................... 30
1.7 Conclusie ............................................................................................................................... 34
2. Impact van Internet of Things op Healthcare........................................................................ 35
2.1 Trends in Healthcare ............................................................................................................. 35
2.2 Impact IoT in de Healthcare branch...................................................................................... 39
2.3 IoT als oplossing voor Healthcare.......................................................................................... 45
2.4 Conclusie ............................................................................................................................... 52
3. Sogeti: IT service provider in a Data Driven World................................................................ 53
3.1 Wat is de status huidige IT markt.......................................................................................... 53
3.2 IoT marktgeoriënteerd inzetten richting zorgverzekeraars .................................................. 54
3.3. De kans voor zorgverzekeraars ............................................................................................. 56
3.4 Vertaling van behoefte naar waardepropositie.................................................................... 58
3.5 Conclusie ............................................................................................................................... 60
4. Conclusies en aanbevelingen............................................................................................... 60
4.1 Beantwoording onderzoeksvraag ......................................................................................... 60
4.2 Beantwoording deelvragen................................................................................................... 61
4.3 Conclusies.............................................................................................................................. 62
4.4 Aanbevelingen....................................................................................................................... 63
Geciteerde werken..................................................................................................................... 66
Bijlage 1 – Overzicht geïnterviewde personen.................................................................................. 75
Bijlage 2 – Google trends vs. IoT zoekresultaten .............................................................................. 80
Bijlage 3 – Theodore Levitt ‘Exploit the product life cycle’1965....................................................... 81
Bijlage 4 – Internet of Things definitie studie ................................................................................... 82
Bijlage 5 – IoT layers van individu naar smart planet........................................................................ 83
Bijlage 6 - Werking RFID Chip............................................................................................................ 84
Bijlage 7 – Techno- economisch paradigma verschuivingen............................................................. 86
Bijlage 8 – DIKW model..................................................................................................................... 87
Bijlage 9 – Verdeling verbonden objecten ........................................................................................ 88
Bijlage 10 – Cost drivers medische kosten........................................................................................ 90
Bijlage 11 – Proteus Digital Health.................................................................................................... 91
Bijlage 12 – Philips: The Internet of Things In Healthcare and Lifestyle ........................................... 92
Bijlage 13 – IBM’s Watson................................................................................................................. 93
Bijlage 14 – Forrester Research Inc. IoT survey................................................................................. 94
Bijlage 15 – Current and potential IoT healthcare state ................................................................... 95
7
Inleiding
Sogeti, op 3 bedrijven na de meest favoriete IT werkgever van 2013. Volgens de automatiseringsgids
Salary survey van 2013, laat Sogeti alleen respectievelijk IBM, Accenture en Capgemini voor als
favoriet. Sogeti is als IT dienstverlener actief op heel diverse nationale- en internetnationale markten
als het bank- en verzerkingswezen, maritiem, media, onderwijs, overheid, groothandel en meer. Om
in tijden van een stagnerende IT markt, marktaandeel te behouden en te vergroten moet Sogeti op
zoek naar nieuwe technologieën en alternatieve markten.
In dit rapport wordt ingezoomd op de technologische trend Internet of Things en, op
zorgverzekeraars in het healthcare marktsegment. Op deze manier kan het management van Sogeti
beoordelen hoe Sogeti in de toekomst marktaandeel kan in deze sector kan genereren, om zo een
omzet stijging te realiseren. Bij dit onderzoek staat de volgende vraag centraal:
“In hoeverre heeft Internet of Things impact op de healthcare branche en welke
waardepropositie kan Sogeti realiseren om in te spelen op de behoefte die ontstaat bij
zorgverzekeraars door deze trend?”
Om deze centrale vraag te beantwoorden zijn de volgende deelvragen geformuleerd:
- Wat houdt de trend Internet of Things in?
- Welke impact heeft Internet of Things op de healthcare branche?
- Welke aanbevelingen kunnen gedaan worden om een waardepropositie voor Sogeti richting
zorgverzekeraars te realiseren m.b.t. Internet of Things?
Om deze vragen inhoudelijk te beantwoorden is gebruik gemaakt van desk- en fieldresearch. Voor
desk research is gebruik gemaakt van de Principes van marktonderzoek van Burns en Bush, Business
modellen van Houtgraaf en Bekkers, Merkenmanagement van Riezebos, Visionaire marketing van
Moenaert en Robben, Marketing Management de essentie van Kotler en Robben, van
trendrapporten van ViNT, o.a. The App effect, Me the Media, Big Data, vele technologie bladen en
blogs. Met fieldresearch wordt gedoeld op diepte interviews welke zijn afgenomen onder diverse
specialisten elk binnen hun eigen expertise gebied. Hierbij kan gedacht worden aan Internet of
Things, aan de healthcare- en marketing branche. Een overzicht van alle geïnterviewden personen
inclusief functie, bedrijf, datum, leefomgeving en foto vind u in bijlage 1, overzicht van geïnterviewde
personen.
De titel van dit rapport, ‘A Data Driven Future’ in combinatie met de ondertitel “Internet of Things for
business: from sick(care) to health(care)” is de leidraad van dit rapport. De ondertitel is gebaseerd op
een presentatie met als titel: “We should stop using healthcare”1
van directeur Radboud REshape &
Innovation Centrum van het Radboud Universitair medisch centrum te Nijmegen, Lucien Engelen.
De opbouw van dit rapport is als volgt: In hoofdstuk 1 wordt de trend Internet of Things besproken,
hierbij wordt onder andere ingegaan op het ontstaan van Internet of Things, marktsegmenten en de
waarde creatie van het fenomeen. Hoofdstuk 2 vervolgt met de impact van Internet of Things
specifiek op de healthcare branche en met name de zorgverzekeraar. Hierna volgt hoofdstuk 3 met
welke behoefte dit oplevert en hoe Sogeti deze behoefte kan vervullen bij klanten- en niet klanten in
de zorgverzekering sector. Hoofdstuk 4 sluit af met het beantwoorden van de hoofd- en deelvragen.
1
http://www.slideshare.net/lucienengelen/stop-using-healthcare
8
1. Internet of Things
“2013: The year of Internet of Things” Met deze titel trapt het MIT
Technology Review 4 januari 2003 haar blog af. Voor het
gerenommeerde Massachutsetts Institute of Technology is het
duidelijk, als het Internet of Things (IoT) je leven momenteel nog niet
beïnvloed gaat dit het op korte termijn doen, en snel ook. Deze
conclusie wordt getrokken door de schrijver van de blog welke het op
zijn beurt baseert op de gedachten en onderzoeken van onder andere
Arkady Zaslavsky een van de mannen achter de Australische nationale
wetenschappelijke onderzoeksorganisatie CSIRO.
Figuur 1.1: Logo MIT
Bron: overgenomen (MIT)
3rd Industrial Revolution
Chris Anderson, voormalig schrijver voor The Economist en Editor in Chief van Wired benoemt de
Internet of Things trend als de 3e industriële revolutie:
“If the Second Industrial Revolution was the Information Age, then I would argue that a Third
Industrial Age is on its way: the age of the Makers.” (Anderson, 2012)
Volgens Anderson zou Internet of Things hiermee in het illustere rijtje van industriële revoluties
komen. Na de 1e
industriële revolutie welke in het licht stond van de omschakeling van handmatig
naar machinale productie, de 2e
industriële revolutie welke als de digitale revolutie is te omschrijven
nu het vervolg: “Welkom in ‘het tijdperk van de makers’”.
2nd Renaissance
De in 1550 door Giorgio Vasari geïntroduceerde term renaissance markeert de opkomst van het
individu. Johann Huizinga beschrijft in zijn boek ‘Das Problem der Renaissance’ de term als volgt:
"De Renaissance markeert de opkomst van het individu, het ontwaken van het verlangen naar
schoonheid, (…) de intellectuele verovering van fysieke realiteit, (…) een dageraad van
bewustzijn van de relatie van de individu aan de natuurlijke wereld om hem heen."
(Huizinga, 1920)
Chief Scientist Hans-Jürgen Kugler van het (Huizinga, 1920)Duitse internationale consultancy bureau
Kugler Maag Cie GMBH gaat nog een stap verder door het Internet of Things de 2e
renaissance te
noemen. (Kugler, 2renaissance, 2012) De eerste renaissance welke de progressieve, intellectuele en
culturele tijdperk tussen de 14e
en 17e
eeuw betreft vond zijn oorsprong in Noord- Italië en
verspreidde zich uit naar andere Europese landen. Volgens Kugler zijn er niet sinds de renaissance
zoveel toevalligheden van nieuwe ontwikkelingen op verschillende gebieden van het menselijk
streven geweest Op grond hiervan kan volgens Kugler gesteld worden dat zoals de 1e
renaissance de
overgang van middel eeuwen naar de moderne tijd was, het Internet of Things de overgang van onze
huidige post- moderne samenleving naar een nieuw tijdperk markeert.
Current Revolution
Een van de hoofd analisten van het wereldwijde gerespecteerde onderzoek- en adviesbureau
Forrester, Andrew Rose beschrijft het ‘Internet of Things’ als een revolutie die nu gaande is.
“While not devoid of hype and hyperbole, the Internet of Things (IoT) does represent a revolution
happening right now” (Rose, 2013)
9
Dat de woorden van Rose waar zijn, bewijst een overzicht van Google Trends ons. (Bijlage 2) Waarin
de aantallen en intensiteit van diverse IoT gerelateerde zoekresultaten inzichtelijk zijn gemaakt.
Technology is unstoppable
Deze term is een steeds meer gebruikt gezegde vandaag de dag. En, terecht. De opmars van nieuwe
media en technologie hebben een steeds kortere introductie tijd nodig. Ook is de
productlevenscyclus, zoals deze in 1965 door Theodore Levitt in de Harvard Business Review wordt
geïntroduceerd, steeds van kortere duur. (Levitt, Exploit the product life cycle, 1965) In bijlage 3
wordt de door Levitt geïntroduceerde "Exploit the product life cycle", verder toegelicht. De mens
lijkt langzaam maar zeker gewend te raken aan het hedendaagse schouwspel van snel op een
volgende technologische innovaties. De grote vraag is ook niet ‘of’ we als bedrijf er aan mee moeten
doen maar eerder, ‘hoe’ we deze technologische innovaties een plaats kunnen geven in onze
business.
Nieuwe realiteit
Laat daarom aan deze vooravond van grote ‘dingen’ niet zozeer de vraag zijn: “Hoe kan ik met
huidige vertrouwde bedrijfsvoering van 10 jaar geleden omzet genereren?” Maar: “Hoe kan ik deze
nieuwe technologische realiteit omarmen en inzetten om op zowel korte als lange termijn
concurrentie voordeel te realiseren?”
1.1 Wat het ‘Internet of Things’ is
‘Things’? Om deze nieuwe dimensie van waarde te kunnen creëren binnen de bedrijven en
organisaties moet eerst worden verstaan wat ‘Internet of Things’ nu eigenlijk is en welke categorieën
er binnen gedefinieerd kunnen worden? Internet of Things is een steeds hipper marketing buzz-
woord aan het worden en dus niet de enige term waarover gesproken wordt als deze trend
besproken wordt. om deze reden volgt aan het einde van de paragraaf een korte synoniemen studie.
Op deze onderwerpen gaat paragraaf 1.1. in.
Internet of Things
Bij het definiëren van de term Internet of Things (IoT) is gekozen
om bestaande definities vanuit diverse perspectieven te belichten.
De keuze voor deze manier van definiëren is om zo een
onafhankelijke en volledige formulering van de term ‘Internet of
Things’ te realiseren. De volgende perspectieven zijn geanalyseerd:
1. Business perspective
2. Research perspective
3. Independent institute/ Governmental perspective
Na een grondige analyse van de diverse definities binnen deze
perspectieven (Bijlage 4) wordt d.m.v. de zogenaamde topische
vragen de term ‘Internet of Things’ gedefinieerd. Deze topische
vragen worden gebruikt om de opbouw en een tekst te
karakteriseren. Voor een goede opbouw van de definitie is gekozen
voor de volgende topische vragen. Figuur 1.2: Defining IoT
Bron: (Bouter, Defining IoT)
Wie Welke benaming wordt gebruikt voor het aanduiden van de trend?
“Internet of Things (IoT) refer to the collective noun for…”
Wat Wat gebeurt er?
“…the general idea to connect the physical to the digital …”
Waar Waar vind de trend plaats?
“…via embedded technology…”
10
Hoe Op welke wijze vind dit plaats en gaat dit in zijn werk?
“…To receive data from all kind of smart objects to communicate and sense or
interact with their internal state or the external environment …”
Wanneer Op welke tijden gaat het plaats vinden?
“…the past, the current and the future …”
Waarom Tot welk nut wordt dit/ gaat dit gebruikt worden?
“…to simplify and facilitate human life, improve business processes, reduce costs and
risks and raise efficiency…”
Wanneer deze vragen beantwoord zijn en het achtereenvolgens genotuleerd wordt komt de
volgende definitie van ‘Internet of Things’ tot stand:
Engelse versie van de definitie: ‘Internet of Things’
“Internet of Things (IoT) refer to the collective noun for the general idea to connect the
physical to the digital via embedded technology. To receive data from all kind of smart
objects from the past, the current and the future to communicate and sense or interact with
their internal state or the external environment to simplify and facilitate human life, improve
business processes, reduce costs and risks and raise efficiency. “
Nederlandse versie van de definitie: ‘Internet of Things’
“Internet of Things (IoT) is een verzamelnaam voor het algemene idee om het fysieke te
verbinden met het digitale via geïntegreerde systemen. Om zo data van
allerlei slimme objecten uit het verleden, heden of in de toekomst waar te nemen en deze
bevindingen te communiceren via enige vorm van interactie met hun interne toestand of
externe omgeving om zo het menselijke leven te vereenvoudigen en te faciliteren,
bedrijfsprocessen te verbeteren, kosten en risico’s te verlagen en de efficiency verbeteren.”
Wanneer deze definitie nader bekeken wordt moeten enkele aspecten ter verduidelijking worden
toegelicht. Deze aspecten zijn, het fysieke verbinden met het digitale, embedded technology en
‘things’.
Fysieke te verbinden met het digitale
Het fysieke verbinden met het digitale wil eigenlijk niets anders zeggen dan offline objecten een
digitale lading geven. Als eerste moet ingebedde technologie worden aangebracht in of op een
object. Op deze manier wordt data gewonnen uit fysieke objecten en wordt deze data ook verzonden
naar een centraal punt. Het doel van het verbinden kan per object verschillen.
Embedded technology
Embedded technology of geïntegreerd systemen wil zeggen dat zowel hardware als software zijn
geïntegreerd in een object met als doel dit object intelligent te laten zijn. Deze intelligentie bestaat
uit kunstmatige zintuigen/ sensoren die de omgeving waar kunnen nemen en data door kunnen
communiceren via software en processor richting een server. Deze embedded technology heeft vier
eigenschappen (Embedded Systems Institute) Embedded technologie heeft vier eigenschappen
namelijk, energie zuinig, betrouwbaar, hetrogeen en flexibel en onzichtbaar:
1. Energie zuinig
Aangezien deze technologie niet is aangesloten aan een elektriciteitsnet is het noodzaak dat
de energie die nodig is wordt gewonnen uit de omgeving.
2. Betrouwbaar
Embedded technologie is zelfstandig en in kritieke situaties mag deze technologie het niet af
laten weten.
3. Heterogeen en flexibel
Mogelijkheid om te communiceren met diverse typen informatie systemen.
11
4. Onzichtbaar
De gebruiker van het object is zich vaak niet bewust van de aanwezigheid. Het object hoeft
ook niet bestuurd te worden maar reageert zelf op zijn omgeving.
Smart ‘Things’ - Kunnen dingen echt slim zijn? Een vraag die veel mensen binnen de ‘Internet of
Things’ wereld bezig houd. Wanneer we het over slimme objecten hebben is het voorafgaand goed
om de term slim te definiëren. Waar de een het over een zelfde niveau van bewustzijn als de mens
heeft, heeft de ander het over een logisch programmeerbaar vervolgactie. Een ‘smart’ object is dus
een relatieve term en afhankelijk van gesprekspartner. Om deze introductie kracht bij te zetten
onderstaand een case. Deze case gaat over een brandmelder als smart object en geeft aan dat
objecten pas een volgend niveau van slimheid bereiken als ze gekoppeld zijn aan elkaar d.m.v. de
cloud. Om deze gedachte kracht bij te zetten is de case ‘brandmelder’ geschreven welke onderstaand
te lezen is.
Case Brandmelder - Wanneer er gekeken wordt naar de slimheid van objecten is het goed om
slimheid als een relatieve term te positioneren. Momenteel werken de zogenaamde slimme objecten
vaak via het IFTT (If This Than That) principe. Een object is zo geprogrammeerd dat er wanneer zich
een bepaalde situatie voordoet (If this), het actie onderneemt) (than that). Een simpel voorbeeld van
het IFTT principe is een brandmelder. Als de brandmelder brand signaleert (If This), alarmeert het de
brandweer (Than That). In dit geval is het object, de brandmelder niet meer dan een
voorgeprogrammeerd object dat niet slim te noemen is tot op een bepaald niveau. Stel je voor dat er
een tosti aanbrand. Een ongelukkig samenspel van omstandigheden wellicht maar, geen reden om
de brandweer te alarmeren. En stel je nu voor dat brandmelders verbonden zijn met andere objecten
in huis en via het internet ook met andere brandmelders en objecten wereldwijd in de cloud. Alle
zintuiglijke waarnemingen en meer kunnen binnen no- time worden geanalyseerd en afgewogen.
Intelligentie is (bijna) verwaarloosbaar totdat het in de cloud zit. Deze collectieve opslag van data en
sentiment maken dus o.a. objecten ‘slim’. Hoe meer verbonden apparaten hoe slimmer dus ook de
collectieve intelligentie van objecten.
categorisering IoT op basis van de geografische reikwijdte van het netwerk
Door het fysieke te verbinden met het digitale worden objecten getypeerd op een niveau van
intelligentie. Deze objecten kunnen op diverse manieren onderverdeeld worden in categorieën.
Michael J. Koster welke al voor 15 jaar bouwt aan een infrastructuur voor ubiquitous computing, zegt
in een interview dat hij objecten categoriseert op het type waarneming wat deze objecten
waarnemen. (Koster M. J., 2013) Rob Kranenburg een van de initiatief nemers van de Internet of
Things council zegt op zijn beurt in een interview (Kranenburg, 'The Internet of Things', 2013) dat hij
‘things’ indeelt op geografische reikwijdte om het type object te categoriseren. Kranenburg maakt
stelt zijn geografische indeling ten opzichte van drie typen layers. Als eerste Sensing planer, sensing
city en sensing community.
Figuur 1.3: IoT as layers
Bron: overgenomen (Kranenburg, IoT as layers, 2013)Rob Societal Issues of Internet of
Things, forthcoming
IoT as layers Sensing Planet Sensing City Sensing Community
BAN/ Body Different health systems E-health Social harmony
LAN/Home Standards Smart meter/Energy efficiency Sharing resources
WAN/ Car Global Mobility Plan Connected Car Sharing Cars, Mobility
VWAN/ Services International cooperation City services everywhere Internet of Neighbourhoods
12
Het Internet of Things kan dus worden onderverdeeld op basis van het type netwerk waarin wordt
gecommuniceerd. De onderscheidende factor is in dit geval de geografische reikwijdte van het
netwerk. Sommige netwerken reiken niet verder dan het menselijk lichaam (BAN oftewel een Body
Area Network) andere netwerken overstijgen zelfs die van de planeet aarde (Interplanetary Internet).
Wanneer er voortgebouwd wordt op de geografische indeling van Kranenburg kan de volgende
categorisering kan op basis van de geografische reikwijdte van het netwerk worden gemaakt:
 Near field (NFC)
 Body (BAN)
 Personal (PAN)
 Near-me (NAN)
 Local (LAN)
o Home (HAN)
o Storage (SAN)
 Campus (CAN)
 Backbone
 Metropolitan (MAN)
 Wide (WAN)
 Internet
 Interplanetary Internet
Wanneer deze type verbindingen worden gecategoriseerd op type grote van omgeving, startend bij
de mens en door vertaald naar de planeet, kan een indeling gemaakt worden als in bijlage 5. Deze
categorieën geven voornamelijk aan op wat voor een manier de deze dingen de gecreëerde data en
informatie verzenden naar elkaar of naar het internet/ server. Om deze objecten data te laten
produceren en verzenden moeten deze objecten gemerkt worden. Dit merken en verzenden kan
bestaan uit onder andere:
RFID - RFID staat voor Radio-frequency identification en betekend identificatie
door radiogolven. RFID is een technologie welke het mogelijk maakt om op
bepaalde afstand informatie te lezen en op te slaan van RFID tags welke op al
dan niet levende objecten zijn geplaatst. In bijlage 6 wordt visueel weergegeven
hoe een RFID chip werkt, hoe groot deze kan zijn en hoe een röntgenfoto met
een geïmplementeerde chip eruit ziet. Bron afbeelding: overgenomen 4.bp.com.
Bluetooth - Bluetooth is een open standaard welke beschikbaar is voor draadloze
verbindingen tussen objecten op korte afstanden. Bluetooth is overigens ook een
vorm van radioverbinding. 2.4 GhZ-band is de frequentie van Bluetooth welke
een UHF (Ultra High Frequency) is. Op deze manier kan er draadloos informatie
verzonden worden. Bron afbeelding: overgenomen Insided.nl
Sensoren - Sensoren zijn kunstmatige zintuigen welke haar omgeving waar
kunnen nemen. Door deze waarneming wordt vervolgens data gecreëerd welke
verstuurd wordt naar een server of het internet. Als de sensor bestaat uit
geïntegreerde technologie kan de sensor ook waarneming ook omzetten in een
vervolg actie. Bron afbeelding: overgenomen OmronEurope.com
Andere manieren - Er zijn ongekend veel mogelijkheden om data verzenden. Andere voorbeelden
kunnen zijn Wireless LAN of Wide area network welke beide door middel van signalen te zenden data
overbrengen naar plaatsen waar data verzameld en geanalyseerd wordt. De kern is dat objecten die
vroeger statisch waren nu dynamisch worden omdat deze fysieke objecten gemerkt worden en er nu
data gegenereerd en verzonden kan worden.
13
IoT als marketing buzzwoord
‘Internet of Things’ is een van de meest gebruikte termen om bovenstaand fenomeen te beschrijven.
Er zijn diverse synoniemen en deelnamen welke ook richting deze trend omschrijven. Andere
definities die grotendeels op hetzelfde doel zijn onder andere:
- Ambient intellegence
Ambient intellegence (AmI) is een term welke de volgende visie onderschrijft. Apparaten die
samenwerken met mensen om hen te ondersteunen bij dagelijkse activiteiten door middel
van een elektronische omgeving die inspelen op de aanwezigheid van personen.
- Internet of Everything
Internet of Everything is een definitie welke mensen, processen, gegevens en ‘dingen’
samenbrengt om zo (netwerk) verbindingen relevanter en waardevoller te maken dan ooit
tevoren.
- Machine 2 Machine
Machine 2 machine (M2M) is een technologie die gebruikt wordt om via (draadloze)
systemen machines met elkaar te laten communiceren. Deze machines nemen
gebeurtenissen waar in de omgeving waarin ze actief zijn en zenden deze data door naar een
centraal punt. Op basis van deze real-time informatie kunnen vervolgens beslissingen
genomen worden. Kortom, het gebruik maken van machines om zo tot waardevolle inzichten
te komen. M2M bestaat uit vier basis onderdelen die bijna bij elke M2M applicatie
voorkomen.
1. De collectie van data
2. Overdracht van gegevens naar netwerk
3. Beoordeling van gegevens
4. Reactie op beschikbare informatie
Machine2Machine kan het beste worden gezien als een onderdeel van the Internet of Things.
- Smartdust
Smartdust is een theorie waarbij veel kleine micro elektronische systemen (MEMS) draadloos
zijn verbonden en zelfstandig taken uitvoeren. Vaak zijn deze taken door kunstmatige
zintuigen welke de omgeving opnemen.
- Web of things
Het web of things is een term en visie welke geïnspireerd is door ‘Internet of Things’. Deze
visie legt alleen de nadruk op de integratie naar het web waar internet of things een algehele
integratie nastreeft
1.2 Historie van de ‘Internet of Things’
In deze paragraaf zal het verloop van het internet en het ‘Internet of Things’ worden beschreven. De
historie start in het jaar 1926 en loopt vervolgens diverse spraakmakende gebeurtenissen in internet
land af totdat het vervolgens de huidige status beschrijft.
Het Internet of Things is niet zo nieuw als het lijkt. Sterker nog, Internet of Things is totaal niet nieuw.
Het is een fenomeen waarover al jaren gesproken wordt. Mensen denken en fantaseren al jaar en
dag over verbonden apparaten welke het leven van de mens zal veraangenamen. Niet alleen in
mensen levens maar ook in het bedrijfsleven is Internet of Things geen onbekende. Al jaren wordt in
diverse lagen van bedrijven in heel uiteenlopende branches. Deze gedachte onderbouwd Alex
Brisbourne in zijn artikel welke hij schrijft voor het Amerikaanse business magazine Forbes.
Brisbourne zegt:
“But when you boil it down to its elements, the Internet of Things is, today, little more than an
expansion of traditional telematics (…)These devices communicate wirelessly with another
device in the field, or back to a central server, to create value. Value, of course, is always in
the eye of the beholder ” (Brisbourne, 2013)
14
The whole world converted into a huge brain - Dat Brisbourne gelijk heeft bevestigd de Servisch-
Amerikaanse elektrotechnicus en uitvinder Nikola Tesla al in 1926 wanneer hij over een ‘world brain’
spreekt. Tesla, de grote concurrent van Edison in zijn dagen spreekt zijn bevindingen uit in een
interview met het Colliers magazine. Een citaat uit dit interview:
“When wireless is perfectly applied the whole earth will be converted into a huge brain,
which in fact it is, all things being particles of a real and rhythmic whole. We shall be able to
communicate with one another instantly, irrespective of distance. Not only this, but through
television and telephony we shall see and hear one another as perfectly as though we were
face to face, despite intervening distances of thousands of miles; and the instruments
through which we shall be able to do his will be amazingly simple compared with our present
telephone. A man will be able to carry one in his vest pocket.” (Colliers, 1926)
Hierin spreekt Tesla over dingen die in 1926 door vrijwel niemand begrepen werden. Twee
belangrijke aspecten in deze context zijn de toenmalige technologie en het adoptievermogen van de
mensen. Als eerste kan er gesteld worden dat de technologie in deze tijd nog totaal niet klaar was
voor de gedachtegang van Tesla. Technologisch was de gedachte van Tesla niet te realiseren. Ten
tweede kan er gesteld worden dat de mensen in dit tijdperk totaal nog niet klaar waren voor. In dit
jaar werd bijvoorbeeld de eerste draadloze telefoon in Berlijn gedemonstreerd.
A permanent "World Encyclopaedia"
Wereld brein is een collectie van publicaties welke in de periode tussen 1936 en 1938 beschreven
worden door de Engelse science fiction pionier, bioloog en historicus H.G. Wells. Wells beschrijft zijn
visie op het wereld brein als volgt:
“A new, free, synthetic, authoritative, permanent "World Encyclopaedia" that could
help citizens make the best use of universal information resources and make the best
contribution to world peace.” (H.G.Wells)
Deze zelfde H.G. Wells was vast overtuigd in zijn denken over het wereld brein wanneer hij het
wereld brein beschildert als absoluut geen onmogelijke werkelijkheid:
“The World Brain is no Utopian dream. It is an absolutely essential part of the new world
community. Something which may even be recognizable in active operation within a lifetime.
This consciously and deliberately organized brain for all mankind.” (ViNT - Sogeti, 2012)
Smart cities
In 1964 spreekt wetenschapper Marshall McLuhan media-studie wetenschapper zijn bevindingen uit
in zijn boek Understanding Media. (McLuhan, 1964)
"By means of electric media, we set up a dynamic by which all previous technologies -
including cities - will be translated into information systems "
De Canadese wetenschapper beschrijft hier al een fenomeen wat zijn tijd ver vooruit was. Er zijn nu
enkele voorbeelden van Smart city’s waarin de gehele gemeenschap en stad worden omgezet in
informatie systemen. Deze intelligente steden bieden technologische oplossingen voor stedelijke
problemen als openbaar vervoer, milieu en gezondheid. (Agentschap NL - MInisterie van
Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, 2012)
15
Global Villages
McLuhan is grondlegger van het concept ‘Global villages’ deze mondiale dorpen omschrijft een term
die hij in 1962 bedacht heeft voor een fenomeen welke massa media omschrijft als een trend die
plaats- en tijdbarrières wegnemen waardoor mensen steeds meer op mondiale schaal kunnen
communiceren.
Interwoven computers
In 1966 stelt de Duitse wetenschapper Karl Steinbuch dat binnen een aantal decennia, computers
verweven zullen zijn in vrijwel elk industrieel product.
"In a few decades time, computers will be interwoven into almost every industrial product"
(Floerkemeier)
Het jaar 1989 staat bekend als het jaar dat Tim Berners-Lee zijn voorstel voor het World Wide Web
schreef. Dit resulteerde uiteindelijk in het voorstel om hyperteksten te gebruiken.
"to link and access information of various kinds as a web of nodes in which the user can
browse at will" (Berners-Lee, Proposal, 1990)
In 1990 werd het eerste internet apparaat geïntroduceerd door John Romkey. Romkey realiseerde
een broodrooster welke aan en uit gezet kon worden via internet. (Everhart, 1990)
Een jaar later in 1991 publiceerde World Wide Web uitvinder Tim Berners- Lee de eerste webpagina
ooit. (Berners-Lee, Hypertext)
Ubiquitous computing
Voormalig Xerox CTO Mark Weiser stelde in 1988 de virtuele realiteit tegenover ubiquitous
computing. In een publicatie welke is terug te vinden in de universiteitsbibliotheek van MIT zegt
Weiser:
"Where virtual reality puts people inside a computer-generated world, ubiquitous computing
forces the computer to live out here in the world with people."
(Knowledge and Technology Management in Virtual Organizations, 2007)
Weiser doelt hier op virtueel als mensen in een computer gegenereerde wereld. Verder stelt Weiser
dat ubiquitous computing het tegenovergestelde hiervan is namelijk, de kracht van de computer
integreren in mensenlevens/ wereld.
“Internet of Things”
De term ‘Internet of Things’ is een beschrijving welke gebruikt werd om duiding te geven aan een
fenomeen welke het internet verbind met de fysieke wereld door middel van alomtegenwoordige
sensoren. De term ‘Internet of Things’ werd in 1999 door Kevin Ashton bedacht en was de titel voor
van een presentatie voor Procter & Gamble. (Ashton, That 'Internet of Things' Thing, 2009) Tussen
1995 en 2004 was Ashton Brand Manager bij Procter & Gamble en verantwoordelijk voor beauty
producten. In een interview de uitvinder van de term Ashton vertelt Asthon. (Ashton, 'The Internet of
Things founder' , 2013) Een van zijn taken als Brand Manager was het lanceren van een serie Olive oil
lippenstift. Elke keer dat Ashton de winkel bezocht waren de meest populaire kleuren niet
beschikbaar. Na deze gebeurtenissen werden er meer dan 100 mensen de winkels in gestuurd om uit
te zoeken wat er gebeurde. De uitkomst van dit onderzoek was dat er iedere week meer dan 10
productgroepen inclusief de lippenstift van Ashton nauwelijks beschikbaar waren. Het duurde even
voordat Ashton het doorhad maar, de reden waarom zijn producten niet beschikbaar waren was
adverteren. Hoe meer hij adverteerde hoe sneller de producten niet beschikbaar waren. Wat Ashton
16
dacht dat er gebeurde wanneer de producten uit de schappen waren was dat de retailer het weer
aanvulde maar niets bleek minder waar. Vervolgens draaide Ashton mee met de nachtdienst om te
zien hoe deze de schappen aanvulde. Hij leerde hier naar eigen zeggen erg veel van maar het
belangrijkste wat hij hiervan leerde was dat hij zag dat de vulploegen geen informatie tot hun
beschikken hadden.
“The big insight in the mid nineties was that there was a real lack of information at the
micro level around what product were on the shelf”
Hoe meer Ashton er naar ging kijken, hoe meer hij besefte hoe groot het probleem daadwerkelijk
was. Vervolgens werd Ashton voor de keuze gesteld wat hij er aan ging doen.
“There is a lack of information, how do we start to get real time information on what
products are on the shelf”
Gelijkertijd aan het lippenstift project was Ashton werkzaam aan een project met loyalty cards om
klanten op diverse manieren korting te laten krijgen. Toen hij realiseerde dat deze klanten kaarten
van plastic waren er een chip in zat was het verband snel gemaakt:
“I was quit naive, well the card is plastic and my products are made of plastic, why can I put
a chip on my products and I will put a reader on the shelf and I know where everything is,
that is the beginning of Internet of Things”
Vervolgens moest Ashton dit idee aan een aantal senior executieves verkopen welke wel slim waren
maar zoals Ashton het zelf zegt, “Not internet smart”. Het was voor Ashton erg lastig om deze
leidinggevende te vertellen waar hij nu eigenlijk echt mee bezig was. In eerste instantie noemde
Ashton het ‘smart packaging’ omdat het type kaart welke Ashton had gezien voor zijn loyalty card
project was een ‘smart card’. Ashton zijn leidinggevenden begrepen niet echt wat hij bedoelde met
‘smart packaging’. Ashton vond uit dat het veel goedkoper was als de chip de informatie richting het
internet stuurde in plaats van dat de chip zelf de informatie opslaat, er was nu dus een internet
gedeelte. Vervolgens werkte Ashton aan een PowerPoint voor senior executieves en vond hij de titel
‘smart packaging’ niet passend meer en schreef hij ‘The Internet Of Things’. Dit bracht hem
uiteindelijk in 1999 in de Procter & Gamble boardroom.
“If we had computers that knew everything there was to know about things—using data
they gathered without any help from us—we would be able to track and count everything,
and greatly reduce waste, loss and cost. We would know when things needed replacing,
repairing or recalling, and whether they were fresh or past their best. “
"I could be wrong, but I'm fairly sure the phrase "Internet of Things" started life as the title
of a presentation I made at Procter & Gamble (P&G) in 1999. Linking the new idea of RFID
in P&G's supply chain to the then-red-hot topic of the Internet was more than just a good
way to get executive attention. It summed up an important insight which is stil often
misunderstood." (Ashton, That 'Internet of Things' Thing, 2009)
Kevin Ashton, Britse technologie pionier die het Auto-ID Center oprichtte in het Massachutsetts
Instituut voor Technologie (MIT). Ashton benoemt in het interview het internet of things als het
derde type internet.
“Internet of things is basically the 3th type of internet. The first internet was the desktop
version, the second internet was the mobile version and now with the internet of things, type
3 the internet of things, the internet is going out.”
17
In hetzelfde jaar sprak Neil Gershenfeld van een vergelijkbare definitie in zijn boek: “When things
start to think”. Deze definitie werd later aangehaald in het boek van Ilia Petrov, Pablo Guerrero, Kai
Sachs met als titel “From Active Data Management To Event-Based Systems And More”
“in retrospect it looks like the rapid growth of the World Wide Web may have been just the
trigger charge that is now setting off the real explosion, as things start to use the Net.”
(Ilia Petrov, 2011)
Vanaf 2003 werd de term meer en meer gebruikt in publicaties van kranten als The Guardian
(Dodson, 2003), The Boston Globe (Weisman, 2004) en Scientific America (Neil Gershenfeld, 2004).
De internationale telecommunicatie unie kwam in 2005 met een speciale ‘Internet of Things’
publicatie waarin de unie ‘Internet of Things’ als volgt omschrijft.
“Connections will multiply and create an entirely new dynamic network of networks – an
Internet of Things.” (Union, 2005)
In 2008 richtte een aantal bedrijven waaronder Cisco, Intel, Ericsson en Google de IPSO alliantie op.
Deze alliantie wil het gebruik van het (IP) Internet Protocol in slimme en verbonden objecten
bevorderen.
Tipping point
Al deze bovenstaande verwachtingen worden niet alleen door wetenschappelijke- en
onderzoeksinstellingen gevoed. Ook multinationals als Cisco (Evans, The Internet of Things - How the
Next Evolution of the Internet, 2011), Ericsson (Ericsson, More than 50 billion connected devices,
2011), IBM (IBM, The Internet of Things), Intel (Intel,
2012) doen voorspellingen over aantallen van
verbonden objecten. Al deze multinationals
gebruiken hun eigen bedachte marketing termen. Zo
hanteert Microsoft de term Web of the World,
noemt Cisco het fenomeen the Internet of
Everything, heeft IBM het over a Smarter Planet en
gebruikt de Zweedse fabrikant in
telecommunicatieapparatuur Ericsson de term Social
Web of Things.
Figuur 1.4: Tipping point Connected devices
Bron afbeelding: overgenomen Cisco IBSG
Volgens Cisco, wereldwijd leider in netwerk apparatuur is er een magisch omslag punt bereikt. Vanaf
het eerste decennium van de 21e eeuw is namelijk het ‘tipping point’ bereikt waar meer apparaten
en objecten verbonden waren met het internet dan mensen dit waren. Wanneer er echter met
cijfers van o.a. de Verenigde naties gerekend wordt, komt er een ander getal uit.
18
Aantal verbonden objecten per persoon in 2020 – Case
Het aantal verbonden objecten per persoon stijgt meer dan exponentieel ten opzichte van 2003.
Waar de mensheid in 2003 nog 0.08 verbonden objecten per persoon in bezit had, zal dit in 2020
7,47 zijn. Onderstaand een berekening gebaseerd op cijfers van o.a. de Verenigde Naties waaruit
blijkt dat Cisco als commercieel bedrijf het nog vrij zuinig inschat. De uiteindelijke uitkomst van 7.47
is overigens gebaseerd op de gehele wereldpopulatie waar ook babies, kinderen en bejaarden onder
vallen. Wanneer deze uit de berekening gehaald zullen worden zal het aantal verbonden objecten
nog hoger uitvallen dan de berekende 7,47 verbonden objecten per persoon.
2003 - 6.300.000.000 mensen welke in het bezig waren over 500.000.000 verbonden apparaten
6.300.000.000 delen door 500.000.000 is 0,079 verbonden apparaten per persoon. (Evans, The
Internet of Things - How the Next Evolution of the Internet, 2011)
2012/ 2013 - Momenteel heeft de planeet aarde ongeveer 7.107.000.000 bewoners. Hier tegenover
staat het aantal verbonden apparaten van 8.700.000.000. Het gemiddeld verbonden apparaten per
persoon zou hiermee komen op 1,2. Wanneer er gekeken wordt naar een concreter overzicht van
het aantal verbonden apparaten per persoon nemen we het aantal mensen wat internet toegang
heeft als extra variabel. Het aantal mensen wat in 2013 verbonden is aan het internet bedraagt,
2.405.000.000 (30 juni 2012). Wanneer we het aantal verbonden apparaten delen door de huidige
internet populatie delen we 8.700.000.000 door 2.405.000.000. Het aantal verbonden apparaten van
de internet populatie betreft dus, 3,6. (Soderbery, 2013)
2020 - Wanneer deze trend van verbonden objecten zich voortgezet zoals verwacht levert dit de
volgende concrete cijfers op. De Verenigde Naties verwachten dat er in 2020 ongeveer
7.540.000.000 mensen op aarde zijn. (United Nations, 2004) Al wordt deze populatie van
7.540.000.000 mensen door het aantal verwachte verbonden objecten van 50 miljard betekent dit
dat er gemiddeld 6.63 verbonden apparaten en objecten in een ieders bezit zijn. Het verwachte
aantal met internet verbonden wereldburgers betreft 6.700.000 (Zdnet Internet World Stats) wat
betekend dat 7.46 verbonden apparaten in bezit zullen zijn van mensen welke verbonden zijn met
internet.
Vertienvoudiging verbonden objecten
Wanneer deze gegevens in een grafiek worden geplaatst is nog duidelijker te zien dat in een kleine
17 jaar het aantal verbonden apparaten per persoon zal vertienvoudigen.
Technologische doorbraken en economische voorspoed hebben een sterke samenhang met elkaar
zegt hoogleraar economie Carlotta Perez. Het magische omslagpunt van meer objecten verbonden
met het internet dan mensen zou volgens dit gedachtegoed ook de stap naar een volgend gouden
2003; 0,079
2013; 3,6
2020; 7,46
0
2
4
6
8
2000 2005 2010 2015 2020 2025
Groeicurve aantal verbonden apparaten p.p.
verbonden apparaten p.p.
19
tijdperk kunnen zijn. Deze theorie wordt in paragraaf 1.3, de context van Internet of Things nader
besproken.
In 2010 komt naar buiten dat China grote plannen heeft om ‘Internet of Things’ tot een van de kern
activiteiten te maken. (Hopkins, 2010)
Al worden alle objecten verbonden met het internet leidt dat tot een tekort aan IP adressen met het
huidige protocol. Daarom wordt in 2011 Internet Protocol versie 6 in het leven geroepen. Versie 6
van het Internet Protocol maakt het mogelijk om 340 sextiljoen,
340,282,366,920,938,463,463,374,607,431,768,211,456 objecten te verbinden met het internet.
Steven Leibson naar aanleiding van de lancering van het IPV6 protocol:
“we could assign an IPV6 address to every atom on the surface of the earth, and still have
enough addresses left to do another 100+ earths.” (Wipro, 2012)
Hype cycle
Ook is ‘Internet of Things ‘ geen onbekende term bij onderzoeksbureau Gartner. Gartner, bekend van
de Gartner hype cycle plaatste het fenomeen in 2011 de trend in de hype cycle. Gartner’s hype cyclus
is een grafische weergave van de looptijd, adoptie en sociale toepassing van specifieke
technologieën. Onderstaand vind u de Gartner hypecycle weergegeven en staat Internet of Things als
door te breken trend binnen 5 tot 10 jaar.
Figuur 1.5: Hype Cycle Gartner 2011
Bron afbeelding: overgenomen Gartner Inc.
In 2011 kwam Gartner met een persbericht onder de titel: “Gartner Identifies the Top 10 Strategic
Technologies for 2012” (Gartner-Inc, Gartner Identifies the Top 10 Strategic Technologies for 2012,
2011) naar buiten waarin Internet of Things als een van de top 10 strategische technologieën voor
2012 werd betiteld.
Een jaar later in 2012 kwam opnieuw Gartner met een persbericht nu met als titel: “Gartner
Identifies the Top 10 Strategic Technology Trends for 2013” (Gartner-Inc, Gartner Identifies the Top
10 Strategic Technology Trends for 2013, 2012) waarin Internet of Things weer als een van de top 10
20
strategische technologieën voor 2013 werd betiteld. Gartner neemt de aanwakkerende trend over
Internet of Things erg serieus met diverse onderzoekspublicatie onder titels als:
- “Hype cycle for the Internet of Things, 2012” door Hung Lehong, 27 juli 2012
- “Key Technologies for the Internet of Things” door Nick Jones, 30 November 2012
- “The IoT will support a wide range of Business models” door Nick Jones, 9 januari 2013
- “The Internet of Things is moving to the mainstream” door Hung Lehong, David W.
Cearly, Kristian Steenstrup en Stephen Prentice, 10 januari 2013 gepubliceerd.
Conclusie - Momenteel staat de mensheid aan de vooravond van een door te breken trend welke
door een scala van experts en bedrijven al voorspeld is en als ‘groots’ betiteld wordt. Software,
hardware, platformen en toepassingen worden uitgedacht en gerealiseerd. Veel van deze
toepassingen en ontwikkelingen staat letterlijk in kinderschoenen. Momenteel is Internet of Things
vooral in ontwikkeling en vinden deze ontwikkelingen voornamelijk plaats in de proces en
protocollen kant. Internet of Things cases met investeringen vs. ROI zijn er vrijwel niet. De
ontwikkelingen gaan hard maar zoals straks beschrijven wordt in de context van Internet of Things, is
technologie niet de enige factor welke Internet of Things zal realiseren maar is ook de mensheid dit.
De technologie kan wel klaar zijn voor de Internet of Things maar is de mensheid dit ook? Allemaal
facetten welke meewerken om Internet of Things te lanceren en door te laten breken.
1.3 De context van Internet of Things
Om een goed beeld te krijgen bij het fenomeen Internet of Things is het zaak om de trend in de juiste
context te zetten. Deze paragraaf gaat over de context van Internet of Things. De context is het
totaal aan facetten waarin een onderwerp een bepaalde betekenis krijgt. Wanneer deze geschetst
wordt komen ook de onderliggende relaties bloot te liggen. Het benoemen en beschrijven van deze
omgevingselementen is dus van groot belang. Omgevingselementen van Internet of Things, aspecten
welke een direct verband m.b.t. deze trend hebben zijn:
1. Technologie
2. Cultuur
3. Economie
1.3.1. Technologische aspect
Als eerste in de reeks van drie wordt het technologische aspect behandelt. In dit aspect wordt
aangegeven wat de snelheid van technologische ontwikkelingen is en welke relatie installatie
perioden, crisis en economische voorspoed met elkaar te maken hebben.
Innovatie is niet te stoppen
Wie innovatie zegt, zegt vernieuwing. Technologie is een zeervooruitstrevend fenomeen. Dit is al
sinds mensen heugenis zo en zal ook niet veranderen. Het is duidelijk, technologie pusht de mens.
Zoals Rob Kranenburg in zijn interview (Kranenburg, 2013) concludeert, de huidige infrastructuur is
bruikbaar en is er klaar voor. Zoals voorgaand in dit rapport bij het ‘tippingpoint’ schematisch is
weergegeven is binnen enkele jaren het aantal verbonden apparaten per persoon gigantisch
gestegen naar gemiddeld 8 per persoon. Waar in 2003 nog vrijwel geen apparaten verbonden waren
aan het internet zijn dit er vandaag de dag 3,6 per persoon en wordt er verwacht dat er in 2020 7,6
verbonden apparaten of zelfs een groter aantal in het bezit van de mens is.
Techno- Economisch paradigma verschuivingen
Technologische doorbraken en economische voorspoed hebben een sterke samenhang met elkaar.
Carlotta Perez , hoogleraar economie en bedenker van de beroemde ‘techno- economisch paradigma
verschuivingen’ gedachte verwoord haar theorie gebaseerd op de Kondratieff Golven in het Strategy
+ Business business magazine van Booz & comapny begin 2010 (Stahlman, 2010) Perez schildert in
haar filosofie een vijftal technologische revoluties die een vergelijkbaar patroon van installatie, crisis
21
en gouden tijdperk kenden. Met haar theorie geeft ze aan dat grote economische crisissen vaak
gevolgd worden door tijden van economische al dan niet maatschappelijke voorspoed. Perez
onderschrijft in haar gedachte 3 fasen. Een installatie periode, een crisis en vervolgens een gouden
tijdperk. De reden van crisis is eenvoudig te verklaren door het feit dat in de gouden tijdperken over
investeringen en speculaties uit de handlopen. Perez herkent een patroon in deze paradigma
verschuivingen. Aan elke economisch ‘gouden’ tijdperk gaat het volgende vooraf. Bedrijven
ontdekken kansen, start-ups schieten de grond uit en de banken investeren fors in deze
ontwikkelingen omdat al deze partijen geld ruiken. Deze ontwikkelingen is de basis voor de
economische groei van zo’n 30 jaar later. Nadat deze investeringen tot bizarre proporties zijn
opgelopen ontstaat er een niet vooraf in jaren te definiëren crisis welke vervolgens gevolgd wordt
door 30 jaar van ‘oogsten’ van het vooraf geïnstalleerde tijdperk. Na de crisis ontstaan er volgens
Perez op vele gebieden verbeteringen welke doorwerken in de gehele maatschappij. De crisis zoals
deze zich nu afspeelt is dus zeker niet nieuw. In de laatste 250 jaar heeft de mensheid er al vier
eerder voor de kiezen gehad. De industriële revolutie (1771), de stoom- en rails economie (1829), de
staal- en elektriciteitseconomie (1875), de olie, automobiel en massaproductie economie (1908) en
nu de digitale economie (1971). Al deze tijden van economisch voorspoed werd gekend door een
installatie periode welke gevolgd werd door een crisis waarna pas het ‘gouden’ tijdperk ten grondslag
lag. (Bijlage 7)
Figuur 1.6: Techno- Economisch paradigma verschuivingen
Bron afbeelding: overgenomen Carlotta Perez
Bruikbare digitale snelweg
Wanneer dit gedachtegoed van Hoogleraar Technologie en sociaal- economische ontwikkelingen
Carlotta Perez naast het feit liggen van de bruikbare digitale snelweg waarover de mensheid al
beschikt in een groot deel van de wereld en gezien de crisis welke de wereld economie teistert kan er
op basis van deze theorie aangenomen worden dat er een tijdperk van oogsten aankomt. Internet of
Things bewijst dat de digitale revolutie een paradigma verschuiving is. Van paradigma verschuivingen
22
kan pas echt gesproken worden als door technologische doorbraken nieuwe efficiënties binnen
handbereik komen te liggen. En juist, juist die efficiency is een van de kernpijlers wanneer er over de
toegevoegde waarde van Internet of Things wordt gesproken.
Het verbluffende tempo van technologie
Geïntegreerde technologie welke als een van de aanjagers van Internet of Things voor deze o.a.
efficiency slag gaat zorgen wordt steeds geavanceerder en compacter. Al in 1965 schreef de
Amerikaanse zakenman en co-founder van Intel, Gordon E. Moore in het blad Electronics Magazine
een artikel met als titel: “Cramming more components onto
integrated circuits” (Intel, 1965) Deze wet van Gordon E. Moore
bepaalt dat de processor snelheden of algehele rekenkracht van
computers zal verdubbelen iedere 2 jaar. Technologie
ontwikkelt en optimaliseert zich in een verbluffend snel tempo.
Waar nog geen 15 jaar een computer op een bureau stond, zit
deze zelfde rekenkracht nu op een smartphone in iemand zijn
broekzak. Al deze theorieën en gebeurtenissen wijzen ons erop,
de technologie is er klaar voor maar de mens is de beperkende
factor.
Figuur 1.7: 10 years Apple
Bron: overgenomen (Jordan)
1.3.2. Culturele aspect
In het tweede aspect van de context van Internet of Things wordt het aspect cultuur besproken.
Cultuur als een patroon van het leven van de mensheid. In dit gedeelte wordt in gegaan op adoptie
van Internet of Things.
De technologie is er klaar voor!
Alle benodigde infrastructuren om de digitale snelweg filevrij te maken en houden zijn in de maak of
alreeds gerealiseerd. (Kranenburg, 'The Internet of Things', 2013) De grote vraag is ook niet of de
technologie klaar is voor Internet of Things maar, of de mens dit is. Menselijke adoptie is een van de
meest sterk bepalende factor in het fenomeen Internet of Things. Helen Duce, Associate Director van
het Europese Auto-ID Center siert de voorpagina van een rapport van o.a. de European Commission
van Information Society and media met de volgende quote:
“We have a clear vision to create a world where every object from jumbo jets to sewing
needles is linked to the Internet. Compelling as this vision is, it is only achievable if this system
is adopted by everyone everywhere Success will be nothing less than global adoption."
(Cordis Europe, 2012)
Global adoption
Met de woorden ‘succes will be nothing less than global adoption’ geeft Helen Duce aan dat het
draagvlak om Internet of Things op maatschappelijk vlak succesvol te laten zijn algemeen
geïmplementeerd en geadopteerd moet worden. Het lijkt aan de vooravond van de 2e
renaissance
wellicht nog wat vroeg om over global adoption te spreken maar al wordt het adoptie proces van de
smartphone herinnerd zien we dat het hele door een adoptie het hele informatie landschap binnen
het bestek van een paar jaar volledig veranderen.
Regulatie van de trend
De vraag hoe de adoptie omtrent Internet of Things gaat verlopen is ook afhankelijk van de manier
waarop de trend zich gaat reguleren. Wordt de regulatie bevordert doordat bedrijven, organisaties
en overheden op een grootse en agressieve manier instappen en toepassingen uitrollen zal de
23
adoptie sneller gaan als deze zelfde organisaties eerst van het nut van Internet of Things overtuigd
moeten worden.
Calm technology
Een andere vraag die ook gesteld moet worden is wat voor technologie Internet of Things belooft te
zijn. Internet of Things belooft een einde te maken aan het ‘pop up’ tijdperk. Internet of Things
belooft zoals onder andere Ericsson het schildert een tijdperk van ‘calm technology’ te worden
(Ericsson, The Social Web of Things I, 2011) (Ericsson, The Social Web of Things II, 2012). Dalton
Caldwell, co- founder en CEO van App.net waarschuwt tijdens, zijn presentatie op een van werelds
grootste internet en technologie evenementen LEWEB 2012 zijn publiek met de woorden:
“Think you e-mail inbox and social feeds are overwhelming? Just wait.” (LeWeb, 2012)
Het culturele aspect hangt zeker in deze begin fase van Internet of Things sterk samen met een
politieke aspect. Want adoptie gaat gepaard met vragen. Mensen kunnen huiverig zijn met als gevolg
dat er vraagtekens gezet worden bij termen als privacy & security. Al in 2005 realiseerde de
Internationale Telecommunicatie unie zich dat adoptie van Internet of Things gepaard gaat met
privacy en security vraagstukken:
“One of the most important challenges in convincing users to adopt
emerging technologies is the protection of data and privacy” (Union, 2005)
Politiek draagvlak is dus van groot belang. Niet alleen de voordelen van een trend als Internet of
Things moeten door de politiek gezien worden, ook de afhankelijkheid van de mens aan netwerken
en de bedrijven die deze netwerken beheren zal sterk groeien.
1.3.3. Economische aspect
Vanuit de economische context is het vooraf goed om te noemen dat Internet of Things een buzz
word, een marketing mode woord is. Bedrijven zijn gedreven door investeringen en deze
investeringen worden weer gevoerd vanuit business analisten. Analisten vervolgens, hebben nog wel
eens de neiging om modewoorden te gebruiken om hun gedachtegoed te verkondigen. Wat is nu
echt de waarde van internet of Things, wat levert het op? Daarover gaat het in het economische
aspect.
Een nieuw ecosysteem
Dit gezegd hebben is het wel zo dat aan een van de vooravonden van het fenomeen Internet of
Things de gehele waardeketen omgekeerd en heringericht zal worden. Met de komst van Internet of
Things zal zoals al aangehaald in de introductie de productlevenscyclus, zoals deze in 1965
door Theodore Levitt in de Harvard Business Review geschetst werd steeds korter worden. (Levitt,
Exploit the product life cycle, 1965) Wanneer bedrijven een dusdanigheid aan extra informatie en
inzichten over hun processen ter beschikking krijgen zullen producten sneller worden geïntroduceerd
omdat ze simpelweg sneller vervaardigd kunnen worden.
Creëren van waarde
Sarah Rotman Epps beschrijft namens Forrester in haar ‘smart body, smart world’ (Epps, 2012)
rapport van het onderzoeksbureau dat ‘slimme producten’ op 3 niveaus waarde zullen creëren. De 3
ingrediënten om een nieuw ecosysteem te realiseren zijn:
A. Algoritme makers
B. Platform eigenaren
C. Systeem integrator en retailers
24
Waar Rotman stopt bij de systeem integrator en retailers is het goed om juist de waarde voor de
uiteindelijke klant te benoemen. Uiteindelijk gaat het om waarde leveren aan een doelgroep. Juist
deze klantwaarde is daarom belangrijk om te noemen. Breng de door de klant gecreëerde waarde
ook weer terug naar de klant. Waar Rotman stopt maakt Dr. Ahmed El Adl, Vice President, Entreprise
Mobility Solutions van software gigant SAP de cyclus van belanghebbende wel en benoemt deze in
een 5 tal groepen (Adl, The Next Big Thing, the Internet of Things (IoT): The Drivers and the life
transforming opportunities, 2013):
A. Soft- en hardware belanghebbenden
B. Onderneming software belanghebbenden
C. Mobiele operators
D. Early adopters
E. Consumenten
Creating real value
In een interview met Rick Bullotta (Bullotta, 2013), CTO en co-founder van ThingWorx (een applicatie
platform voor de verbonden wereld) en, voormalig SAP research Vice President geeft aan volgens
hem nog meer echte waarde gecreëerd wordt wanneer er gesproken wordt over verbonden
objecten:
“Things that help us best apply the limited resources on the planet.” (Bullotta, 2013)
Bullotta geeft hier in een kernachtige zin waar de waarde van Internet of Things zit. Niet alleen in
efficiëntie van bedrijfsprocessen maar ook in het beheren van de beperkte grondstoffen welke de
mensheid tot haar beschikking heeft. De vraag blijft wat voor objecten allemaal verbonden zouden
moeten worden. Het gaat tenslotte niet om dingen, maar om data en concrete waarde.
Het gaat niet om ‘dingen’
In het aankomende tijdperk gaat het om data en service! Door al deze nieuwe inzichten worden
bedrijven in staat gesteld om door nieuwe data en service modellen waarde te creëren waar klanten
echt op zitten te wachten. Om toepassingen die echte waarde creëren en waar consumenten voor
willen betalen. Door de kennis die Internet of Things realiseert gaan bedrijven de gaten in vraag en
aanbod steeds beter zien. Het gaat niet om slimme objecten maar om uiteindelijke toegevoegde
waarde voor de klant.
Connected everything
Vanuit economisch perspectief is ook een goede vraag wat er nu eigenlijk in de toekomst allemaal
verbonden gaat worden. Hier zijn de meningen voor alsnog deels over verdeeld. Hans Vestberg,
President en CEO van Ericsson zegt er het volgende over:
“In the future everything that will be benefit from being connected will be connected”
(Ericsson, More than 50 billion connected devices, 2011)
Deze gedachte wordt door Tim Berners-Lee, uitvinder van het wereld wijde web omver geschopt
wanneer Berners Lee tijdens zijn Ted talk een geboeid publiek toespreek over het thema: “The next
web of open, linked data. Lee verkondigt zijn publiek dat hij snel meer data wil.
“Raw data, now!” (TED, 2009)
Data vs. inzichten
Hoe meer data gegenereerd en verbonden wordt hoe meer informatie geanalyseerd kan worden. En
hoe meer data geanalyseerd wordt hoe sneller deze nieuwe gegevens waardevolle inzichten geven
welke ons leven als individu, als mens veraangenamen en hoe sneller ook deze inzichten
25
bedrijfsprocessen en strategieën totaal zullen veranderen en vernieuwen. Gezien het voor het eerst
in de historie is dat een technologische ontwikkeling in een dergelijke mate zich aandient is voor
beide theorieën iets te zeggen. Om optimaal gebruik te maken van netwerken en niet te verdwalen
in een overvloed aan data die niet direct data toevoegt kan het zoals Vestberg zegt handig zijn om
per type object te bepalen of de nieuwe inzichten van toegevoegde waarde zijn. Aan de andere kant
heeft Berners- Lee een goed punt wanneer hij zegt hoe meer en hoe sneller we data genereren,
verzamelen, verwerken en analyseren des te sneller zullen zich niet eerder getoonde inzichten zich
aandienen en kunnen wij deze als mens en als bedrijf toepassen en hier ons voordeel mee doen. Feit
blijft dat data nodig is om technologie en innovatie te voeden om zo individuele als bedrijfsmatige
efficiëntie te bewerkstelligen.
Context Internet of Things
Als conclusie kunnen we het volgende constateren. De technologie is er klaar voor. De digitale
snelweg ligt er al en aan de knelpunten en verbeteringen wordt momenteel hard gewerkt. Een
voorbeeld hiervan is de huidige ontwikkeling op het gebied van 4G internet verbindingen. Wat
betreft de adoptie van de mens zal de een welwillender tegenover deze immense verandering staan
dan de ander. Gezien de adoptie van de smartphone en andere technologische trends wordt de
adoptie cyclus wel steeds korter omdat de mensheid sneller gewend raakt aan technologische
innovaties. Wat betreft de waarde van Internet of Things zullen er in de nabije toekomst veel
objecten verbonden moeten worden met elkaar en het internet om ook daadwerkelijk concrete
waarde te kunnen realiseren d.m.v. inzichten. Deze inzichten kunnen verder alleen gegenereerd
worden door forse investeringen in infrastructure, data warehousing en embedded technology.
Internet of Things is geen ultiem einddoel maar net als alle andere technologische ontwikkelingen
een onderdeel van bedrijfsvoering/ kennisverwerving om concurrentieposities te verbeteren en te
behouden. Cisco vermeld een passende quote in haar Internet of Everything whitepaper, How more
relevant and valuable connections will change the world.
“Internet of Things is geen wondermiddel maar is een technologie die het potentieel heeft om
veel van de uitdagingen waar we voor staan te rectificeren.” (Evans, The Internet of
Everything - How more relevant and valuable connections will change the world, 2012)
1.4 Internet of Things in markt segmenten
Is er wel een markt voor Internet of Things? Wat voor type markten zijn er te definiëren? Met
Internet of Things komt er naar verwachting een gigantische markt vrij, geen miljoenen maar een
miljarden markt maar, hoe gaat deze vorm krijgen? Nu duidelijk is wat Internet of Things is, is het ook
goed om de diverse verwachte markten uit een te zetten. Deze onderwerpen en meer worden
besproken in paragraaf 1.5 Markten.
Als manager is het wellicht moeilijk voor te stellen om inzichtelijk te hebben wat mensen qua
producten in huis hebben. De fabrikant zou namelijk precies begrijpen hoe mensen producten
verzamelen en gebruiken en dit op basis van eenvoudige verkoopgegevens. Qua inzet kost het een
bedrijf 5 maal meer om een nieuwe klant binnen te halen als 5 bestaande klanten te behouden.
Type klantvraag
Maar denk eens in hoe merken hun relatie met de doelgroep kan behouden en verbeteren door
verder te gaan dan de initiële verkoop. En als manager moet een scenario als merk trouw,
vervangingsvraag, additionele vraag en uitbreidingsvraag toch als muziek in de oren klinken? Internet
of Things is ook helemaal niet om zoveel mogelijk objecten te verbinden met elkaar maar om een
klantrelatie uit te breiden, nieuwe markten aan te boren en het leveren van een next level service.
Waardegedreven innovatie zal de grote Internet of Things stuwer worden. Om concurrentie voordeel
op zowel korte- als lange termijn te genereren moeten deze inzichten eerst waargenomen/ gemeten
26
gaan worden. Maar om deze inzichten te krijgen is het eerst goed om een aantal markten en
aandeelhouders uit een te zetten.
Marktgrote Internet of Things
De verwachtingen van de Internet of Things markten lopen uit een gezien het meten met
verschillende maten maar hebben ook een grote overlap. Onderstaand een tabel met de
verwachtingen van McKinsey en General Electric GE m.b.t. welke markten de big 6/ big 7.
McKinsey Global Institute – in biljoen $ - 1012
General Electric – GE – in biljoen $ - 1012
Healthcare 3.1 Other Industrial 8.9
Manufacturing 2.35 Healthcare 7
Resource extraction 0.37 Manufacturing 6.1
Security 0.3 Transportation 4.8
Agricultural 0.15
Figuur 1.8: Expected market growth IoT
Bron:(gegevens overgenomen uit): (General Electric, 2012) - (McKinsey&Company, 2013)
IoT speelveld
Dr. Ahmed El Adl, Vice President, Entreprise Mobility Solutions van de Duitse software gigant SAP zet
in een artikel op het SAP community een drietal varianten binnen markten uiteen. (Adl, The next big
thing the internet of things: IoT the drivers and the life transforming opportunities, 2013) El Adl
voorspelt dat de CIoT, de consumenten Internet of Things voor de uiteindelijke dynamiek zorgt om
de volgende drie categorieën te creëren welke op hun beurt over de aankomende jaren zullen
evolueren.
1. IIoT - Het industriële Internet of Things zal in het teken staan van de convergentie van
intelligente objecten met big data analyses en waarnemende objecten die zijn ingebouwd in
industriële apparatuur. Dit segment zal zich meer gaan richten op B2M2B (business to
machine to business) en op M2M (machine to machine)
2. OIoT - Overheids Internet of Things wordt door sommige overheden al gebruikt m.b.t.
openbaar vervoer en veiligheid. Ook zijn er voorbeelden van smart cities waar alles is
verbonden met elkaar. Zeker overheden moeten ook juridische, privacy en security zaken in
gedachte houden.
3. BIoT - Business Internet of Things is ook op een kantelpunt aangekomen. Bedrijfsoplossingen
voldoen niet meer zoals ze in oude staat gebruikt werden. Er wordt een compleet nieuwe
zakelijke omgeving gecreëerd waar software en algoritmen steeds meer vertrouwen
genieten.
Nieuwe business modellen
Zoals te lezen in deze paragraaf is Internet of Things een enorme markt welke voor diverse branches
en markten een marktpotentieel bloot legt. Naarmate bedrijven meer weten van hun doelgroep
wordt het ook makkelijker om in te spelen op de behoeften en om merktrouw te verhogen. Dit is dus
een duidelijke kans voor bedrijven. In deel 2 van dit rapport wordt verder ingegaan op de diverse
markten, impact op deze markten en nieuwe business modellen.
1.5 De waarde van Internet of Things
Verbonden objecten, leuk maar, wat weet ik als bedrijf eraan? Wat weten we aan een verbonden
auto, natuur, bedrijfsproces of werknemer? Allemaal stuk voor stuk relevante vragen welke tot de
kern van deze paragraaf komen namelijk, ‘Wat is nu echt de toegevoegde waarde van Internet of
Things?” Deze paragraaf gaat in op de waarde van Internet of Things als trend en de inzichten welke
deze trend belooft te genereren. Waar komt deze waarde vrij en hoe moeten bedrijven er mee
omgaan? Ook de vraag of Internet of Things alleen een trend is of een geheel nieuwe management
stijl wordt in dit gedeelte behandelt.
27
Data is de nieuwe olie
Waar Business Intelligence (BI) bestaat uit het vergaren en analyseren van gegevens om eigen
handelsactiviteiten te ondersteunen met gegevens uit het verleden bestaat Internet of Things uit real
time informatie. IoT zou dus getypeerd kunnen worden als overtreffende trap van BI. De kern van
Internet of Things is op basis van real time informatie beslissingen maken. Om via deze weg
bedrijfsprocessen te optimaliseren, kosten en risico´s verlagen, verspilling verminderen en efficiency
bevorderen. Deze doelen kunnen alleen gerealiseerd worden als de benodigde informatie en kennis
hier voor aanwezig is. De real time informatie die deze besluiten moeten realiseren is momenteel
niet aanwezig bij veel bedrijven. Zoals Kevin Ashton het in zijn interview al zei:
“There was a real lack of information”
Bovenstaande bedrijfsdoelen kunnen alleen behaald worden als de momenteel ‘missende’
informatie aanwezig is. De informatie in deze context is niet missend! Het wordt alleen nog niet
gemeten, gegenereerd, geanalyseerd en opgeslagen. De informatie is er al, maar niet in de vorm van
data.
DIKW model
Het data, informatie, kennis en wijsheid (DIKW) model wordt ook wel de wijsheid hiërarchie of
kennis piramide genoemd.
I. Data:
Onder data kan de ruwe vorm van waargenomen gegevens verstaan worden
II. Informatie:
Informatie wordt gecreëerd door het analyseren van relaties en verbindingen van deze ruwe
data
III. Kennis:
Kennis wordt gecreëerd door deze informatie te gebruiken voor actie.
IV. Wijsheid:
Wijsheid wordt gecreëerd door het gebruik van kennis via communicatie van kennis
gebruikers en door middel van reflectie.
Dit DIKW model welke nader is toegelicht in bijlage 8 werd voorbehouden aan religie, wetenschap en
ideologie. Gegevens en informatie uit het verleden en konden niet zo maar als trend worden
geëxtrapoleerd. Nu, in het digitale tijdperk is deze gedachtegang compleet omgeslagen. Steeds meer
bedrijven denken iets te ‘moeten’ met al deze grote vormen van data welke vrijkomen door o.a. alle
sociale media vrijkomen. In trendrapport ‘We the Web’ (Bloem-Duivestein, 2011) welke door Sander
Duivestein en Jaap Bloem geschreven is wordt de essentie kernachtig
Figuur 1.9 DIKW model van Russell Ackoff
Bron: overgenomen van (Ackoff)
28
“In essentie gaat het om een herwaardering van kennis en de omgang ermee, van
dataverzameling tot exploitatie, namelijk als dynamische kracht in plaats van als statische
macht. Daarmee wordt de waterscheiding tussen verleden en toekomst opgeheven en
kunnen die beide elkaar aanvullen en ‘belichten’ om tot real-time beslissingen te kunnen
komen die altijd midden in de roos zijn.”
Processen kunnen nu concreet en aantoonbaar efficiënter worden ingericht. Per product kan
bepaald worden welke grondstoffen gebruikt zijn, in welke mate en hoeveel arbeidsuren hiermee
gepaard gingen. Verspilling van grondstoffen is te traceren en kan gestopt worden. Door middel van
Internet of Things is real time kennis is binnen handbereik. Real-time kennis, een kennisbron
waarvan de meeste CEO’s alleen maar kunnen dromen. Waar wijlen prof. in organisatieleer en
management Peter Drucker zegt:
“If you can’t measure it, you can’t manage it.”
(Hesselberth, 2008)
Benoemt Cisco’s Chief futurst Dave Evans het op pakkende wijze met een variant op deze woorden
met in het interview:
“You cannot manage something you do not measure.”
(Evans, 'The Internet of Things', 2013)
Fasen van kenniswaardering
Het verloop in fasen van kenniswaardering wordt door Duivestein en Bloem weergegeven in de
afbeelding, three 20th & 21st century knowledge system appreciation phases. Een waarschuwing
voor mystificering, esoterie en occultisme is op zijn plaats.
Figuur 1.10: Three 20th & 21st century knowledge system appreciation phases
Bron: overgenomen van trend rapport: ‘We the Web’ (Bloem-Duivestein, 2011)
29
In bovenstaande figuur worden kennis waarderingssystemen in drie fasen uit een gezet. Al deze
fasen hebben een duidelijk diverse betekenis in zich welke o.a. door de technologische
ontwikkelingen en de tijdsgeest getypeerd worden. Onderstaand de drie fasen van kenniswaardering
systemen nader toegelicht.
A. De stabiele wetten der natuur - In deze klassieke fase van de waardering van kennis wordt
weergegeven dat wij als mensen de wijsheid niet in pacht hebben. De gedachte hierachter is dat
echte wijsheden en inzichten tot het rijk der wetenschap, religie en ideologie behoren. In deze fase
van kenniswaardering is echte wijsheid wel een streven maar niet haalbaar voor de mensheid.
B. Praktische kennis - In deze fase van inzicht staat kennis centraal als iets dynamisch en niet iets
statisch. Wijsheid in deze fase betekend het leren waarderen van de dynamiek van het kennis
systeem. Data, informatie en kennis liggen door alle ontwikkelingen op technologisch gebied steeds
dichter bij elkaar en het gebruik ervan steeds meer toepasbaar.
C. Een nieuw tijdperk van verlichting - In deze fase van virtualisatie worden steeds meer fysieke
objecten verbonden met het digitale. Hierdoor wordt door steeds meer objecten data gegenereerd
welke op hun manier steeds grotere massa aan data leveren. Deze data wordt geanalyseerd en
wordt informatie. Vervolgens wordt deze informatie toegepast en wordt gevormd tot kennis. Deze
grote massa (deels nieuwe) data verheft en breidt de relevantie van het potentieel van het menselijk
kennis waarderingssysteem uit.
Scenario’s controleren, voorspellen en creëren - Op deze manier wordt Internet of Things opeens
ook veel relevanter en interessanter voor bedrijven. Internet of Things met als doel waardevolle
scenario’s te creëren in privélevens van individuen en in bedrijfsvoeringen van organisaties.
Figuur 1.11: Wi-Fi teken geïntegreerd in dollar afbeelding – verlichting
Designed by Fred Vermeij
Taylorisme 2.0
Door de komst van Internet of Things komt het gedachte goed van Frederick
Winslow Taylor opnieuw in het daglicht te staan. Internet of Things is
namelijk eigenlijk scientific management 2.0. (Kanigel, 1997) Waar
management guru Taylor tijdens de tweede industriële revolutie zijn
gedachte goed introduceerde wat later bekend zou worden als Taylorisme
borduurt Internet of Things door op de gedachte van Taylor. Taylor,
grondlegger van de wetenschappelijk management en bedrijfsvoering is
vooral bekend om zijn kijk standaardisatie en efficiëntie. Taylor zag een niet
maximaal rendement als gevolg van geen feitelijke controle op de
arbeidsprestaties van werknemer. Met Internet of things komt- Figuur 1.12: IoT is Taylorisme 2.0
Bron: bewerkt (Hayward)
30
deze controle in een totaal nieuw daglicht te staan aangezien alles, van grondstof tot arbeid per
producteenheid gemeten kan worden. Niet alleen de controle komt in een nieuw daglicht te staan,
ook Taylor zijn management stijl. Taylorisme 2.0, een feitelijke controle voor elke meetbare eenheid
binnen welke bedrijfsvoering dan ook. Door de meest nauwkeurige mogelijke meting en feiten als
uitgangspunt te nemen voor het sturen van de organisatie worden zowel mens, grondstof en proces
op de meeste efficiënte wijze gebruikt en is Taylorisme 2.0 een filosofie die zeker niet uit de tijd is
maar, eerder een kernpijler om bedrijfsprestaties te verbeteren en te optimaliseren.
Scenario’s, gecontroleerd, voorspeld en gecreëerd
Een voormalig stip op de horizon komt binnen handbereik te liggen. Fundamentele nieuwe
inzichten, nieuwe activiteiten en nieuwe vormen van sociale relaties. Altijd actuele kennis en
informatie als bron om vanuit te sturen en bedrijfsbeslissingen te nemen. Scenario’s kunnen niet
alleen veel beter gecontroleerd worden maar ook op basis van de meest actuele trends en
technologieën worden voorspeld. En wanneer scenario’s kunnen worden voorspeld kan ook op deze
scenario’s gestuurd worden. En wanneer er scenario’s kunnen worden gecontroleerd kunnen ze ook
voorspeld en sterker nog, gecreëerd worden…
Kennis is dus nog steeds macht
En wordt misschien wel een machtiger middel dan het vroeger was. Menno van Doorn, directeur van
het Verkenningsinstituut Nieuwe media & Technologie (VINT) stelt het nog scherper.
“Data is de nieuwe olie, Google is de nieuwe Shell en de cloud is het nieuwe olieveld”
(Doorn, 2009)
Hoe deze toekomst er verder uit gaat zien wordt in de volgende paragraaf: “De toekomst van
Internet of Things” besproken.
1.6 De toekomst van Internet of Things
Nu uiteen is gezet wat de waarde van Internet of Things is, is het ook goed om de toekomst van
Internet of Things te bespreken. In deze paragraaf wordt de toekomst van Internet of Things
besproken. Hoe ziet deze toekomst eruit? Is deze trend overwegend positief of zit er ook een
keerzijde op deze medaille? Hoe gaat de trend zich verder evolueren? Al deze vragen worden in deze
paragraaf beantwoord.
The future will be…
“The future will be whatever we make it” is een wereldwijd bekende quote van de Amerikaanse
futurist, uitvinder, ontwerper en auteur Jacque Fresco welke in deze tijd ongekend relevant blijft.
Misschien is deze quote van Fresco wel meer levendig dan ooit met het Internet of Everything in het
vooruitzicht. Idyllische vergezichten van ultieme controle over mensenlevens en bedrijfsprocessen
lijken steeds meer binnen handbereik. Niet alleen het beter in kaart brengen en controleren van
scenario’s lijkt realistisch maar ook het voorspellen van de toekomst wordt steeds meer mogelijk. In
het verlengde hiervan wordt het op termijn wellicht mogelijk om niet alleen huidige scenario’s te
controleren, stroomlijnen en te voorspellen maar ook zelf te scheppen.
Keerzijde & privacy
Door alle technologische ontwikkelingen en verbindingen worden informatie stromen steeds
persoonlijker gemaakt. De vraag is hoe de mensheid op termijn omgaat met alle opeenvolgende
technologische doorbraken welke mensenlevens steeds transparanter maken. Staat een woord als
‘privacy’ over 20 jaar nog in het woordenboek? Is het woord ‘verbinding’ niet de toekomstige
tegenpool van privacy en security? Verbinding als een van de kernpijlers voor het creëren van
wijsheid en verlichting. Verbinding al een van de aanjagers van Internet of Things. De vraag is op een
31
gegeven moment, wat is die ’wijsheid’ de mensheid waard. Deze ‘wijsheid’ wordt behalve met geld
en technologische infrastructuur betaald met de hoge prijs van privacy. In dit verband quote HP in
haar boek Enterprise 20/20 het volgende:
“In a world where everyone is connected, where there are 1 trillion sensors and huge
increases in the amount of data being stored and analyzed, today’s security systems won’t be
able to protect our privacy or keep us safe from determined cyber attackers.”
(Hewlett-Packard)
Bezint eer ge begint
Wat is kennis de mensheid en het bedrijfsleven waard? Laat daarom organisaties en instellingen zich
niet alleen richten op de positieve kant van Internet of Things. Maar laat ze zich ook vroegtijdig
wapenen tegen de eventuele negatieve bijwerkingen van het fenomeen. Daarom moeten bedrijven
nu investeren in deze trend en niet alleen in de toepassingen om de directe voordelen uit te behalen.
Zoals HP al stelt, de huidige systemen zijn niet klaar om dit fenomeen te beveiligen. Een vraag op
deze uitspraak kan zijn: “Als de beveiliging er nog niet klaar voor is, waarom stappen we dan in?”
Wet- en regelgeving
Zoals in o.a. het technologische aspect van Internet of Things te lezen is, is technologie een immer
voortschrijdend fenomeen. Innovatie is niet te stoppen. Niet allen vanuit bedrijven moeten er
toepassingen m.b.t. beveiligen komen, ook vanuit de politieke context moeten er dus op termijn
scherpe wet- en regelgeving komen waarin tot op zekere hoogte paal en perk gesteld wordt aan de
verzamelde data. Verder moet de mens zelf ook oppassen dat het niet alle data bij een en dezelfde
provider gaat opslaan. Spreiden van persoonlijke data bij diverse aanbieders is al een klein voorbeeld
van voorzichtigheid. Het simpele voorbeeld van pin en pincode bij dezelfde cloud service opslaan is
wellicht niet zo’n goed en handig idee als het lijkt.
De evolutie van Internet of Things
Maar er is niet alleen een keerzijde, de ontwikkeling van Internet of Things gaat, zoals ook al
geschetst in de waarde van Internet of Things ook hele verhelderende inzichten opleveren. Market
research will never be the same! Een toekomstig beeld wat we gaan zien is de opvallende
verschuiving van marktonderzoek. Wanneer we naar de toekomst van informatie kijken zien we een
opvallende ontwikkeling:
A. Tijdsintervallen verdwijnen - Aangezien informatie real time gemeten wordt zullen
tijdsintervallen verdwijnen
B. N = all - Aangezien alle nuttige objecten verbonden zullen worden aan het internet zal ‘N’
wat voor het aantal respondenten staat all worden. Niet alleen N= all qua personen maar ook
qua objecten.
De ontwikkeling van het Internet of Things
Maar voor alsnog zijn individuen en bedrijven nog niet op dit niveau van kennis en inzicht. Eerst moet
de trend zich evolueren naar een volwassen niveau. De ontwikkeling van het Internet of Things
verloopt volgens Andrew Rose in 3 hoofdfasen (Rose, 2013):
1. Personificatie van objecten - In deze eerste en beginfase zullen domme objecten aan een
identiteit geholpen worden. In deze fase worden objecten slim gemaakt d.m.v. geïntegreerde
technologie. De waarde in deze fase komt voort uit de interactie van deze objecten met
andere intelligente objecten en systemen.
2. Gedeeltelijke autonome sensornetwerken - Apparaten en objecten worden slimmer en
begrijpen deels hun omgeving. De waarde voor gebruikers komt deels uit de actie die deze
apparaten zelfstandig ondernemen. Denk hier aan een voorbeeld als al eerder gegeven van
Nest, de slimme thermostaat.
32
3. Autonome onafhankelijke objecten - In deze 3e
en laatste fase van volwassenheid zal de
technologie, beschikbaarheid, capaciteit en standaardisatie zo hoog zijn dat er geen tussen
objecten nodig zijn (bijvoorbeeld smartphone) om te functioneren. Apparaten voelen de
context van hun omgeving aan en kunnen autonoom interacteren met andere sensoren,
objecten en diensten.
Everyone will be Connected in 2020
En zo wordt niet alleen Internet of Things steeds volwassener naarmate de tijd doorgaat. Ook het
aantal verbonden mensen wat verbonden is gaat de aankomende 7 jaar stijgen. Google’s Chief
Executive Chairman Eric Schmidt zegt dat in 2020 iedereen op aarde verbonden zal zijn met het
internet. (Gross, 2013) Waar nu nog maar 1/3 van de wereld populatie verbonden is met het net
volgt de overige 2/3 binnen 7 jaar. De opkomst van het mobiele web zal zijn visie en gedachte zeker
ondersteunen maar hoe realistisch deze gedachte is kan pas over 7 jaar gezegd worden.
Internet als standaard infrastructuur
Een mooi voorbeeld om internet gebruik en Internet of Things een boost te geven komt uit San Jose.
In deze stad in Californië wonen nog geen miljoen mensen maar, San Jose biedt al gratis internet
verbinding en dit zal binnenkort bij de algemene infrastructuur horen. (Koster M. J., 2013)
Metcalfe’s law
Wat zeggen al deze verbindingen nu eigenlijk over de waarde van netwerken? Robert Metcalfe,
bedenker van Metcalfe’s law stelt dat, de waarde van netwerken kwadratisch toeneemt met het
aantal aangesloten apparaten welke eraan verbonden zijn. Metcalfe stelt dat: de waarde van een
netwerk zal verhogen met ‘V x n (n-1)’ waarin V de waarde van het netwerk uitdrukt en N staat voor
het aantal gebruikers. (Princeton.Edu) Wanneer dit gedachtegoed naast dat van Netwerk gigant Cisco
gelegd wordt die stelt dat 99% van de fysieke objecten nog niet verbonden zijn. (Evans, How the
Internet of Everything Will Change the World…for the Better, 2012)
Figuur 1.13: Metcalfe’s Law
Bron: overgenomen van (Metcalfe)
Wanneer de naar verwachting 8.7 miljard verbonden apparaten in 2012 aangevuld zullen worden
door 28.3 miljard naar 37 miljard in 2020 waarbij volgens Metcalfe’s law de waarde van netwerken
kwadratisch zullen toenemen kan eigenlijk niet worden ingebeeld wat voor ongekende weerga deze
trend heeft. Ook is er niet in te beelden hoe afhankelijk we van netwerken zullen zijn en hoe
waardevol deze netwerken zullen worden in de aankomende jaren.
33
De uitkomst van Metcalfe’s law is niet een specifiek type waarde. Wanneer we de huidige verbonden
objecten afzetten tegen de verwachte verbonden objecten in 2020 kan de volgende tabel gevormd
worden. Wat deze wet van Robert Metcalfe schetst is dat de waarde van netwerken aankomende 8
jaar gaat verzeventienvoudigen. Gemiddeld genomen gaan netwerken vanaf nu tot 2020 dus
verzeventienvoudigen(!).
Jaar Verbonden objecten Waarde netwerken ²
2012 8700000000 75690000000000000000
2020 36000000000 1296000000000000000000
17
Figuur 1.14: Verbonden objecten in 2012 en 2020
Bron: Gegevens overgenomen (Evans, How the Internet of Everything Will Change the World…for the
Better, 2012)
Science fiction de nieuwe realiteit?
Aan het begin van deze wereldveranderde gebeurtenis is ook de vraag: “What is the next big thing?”
geen vreemde eend in de bijt. Kunstmatige intelligentie is een onderwerp waar stiekem over gedacht
wordt. Google is bijvoorbeeld bezig om een echt ‘brein’ te maken. (Bouter, Downloading your own
thoughts and memories…, 2013) Dit ambitieuze plan wordt o.a. geleid door Ray Kurzweil, de man
met de bijnamen ‘the restless genius’ en ‘the ultimate thinking machine’. (Kurzweil Technologies Inc,
2008)Het doel van een project als dit is duidelijk:
“The project we plan to do is focused on natural language understanding,”
(Kleiner, 2013)
Aan de andere kant van de streep staat o.a. Miquel Nicolelis welke zegt dat het in de verste verte
niet mogelijk is om een brein na te maken.
“The brain is not computable and no engineering can reproduce it.(…) You could have all the
computer chips ever in the world and you won’t create a consciousness.”
(Regalado, 2013)
“Privacywaarschuwing: Ons brein is te hacken!
Sander Duivestein schreef eind 2012 een artikel met als titel: “Privacywaarschuwing: Ons brein is te
hacken! (Duivestein, 2012) Duivestein gaat hier in op technologie welke hersen- en emotiegolven
kunnen meten en opslaan. Universiteitsonderzoekers van o.a. Oxford zijn er in geslaagd om met
simpele game controllers menselijke emotie- en hersengolven te meten en te ontcijferen. Het
onderzoek, met als titel,
“On the Feasibility of Side-Channel Attacks with Brain-Computer Interfaces”
(Martinovic, 2012)
vertelt dat tussen de ontcijferde gegevens zaten o.a. pincodes, creditcard gegevens en andere
persoonlijke gegevens zaten. Het is goed om even bij stil te staan. En niet alleen stil te staan… Wat
gebeurt er als er al met game toepassingen hersenen ‘gehackt’ kunnen worden en systemen nog
niet klaar zijn voor het beveiligen van deze datastromen? De mensheid aan de vooravond van een
ontwikkeling welke op zowel als individu als bedrijf een gigantische impact gaat hebben. Op de vraag
waar het allemaal zal eindigen moet het antwoord schuldig blijven. Een ding staat wel vast:
“If you think technology stops, think again.”
34
1.7 Conclusie
“Internet of Things (IoT) is een verzamelnaam voor het algemene idee om het fysieke te
verbinden met het digitale via geïntegreerde systemen. Om zo data van
allerlei slimme objecten uit het verleden, heden of in de toekomst waar te nemen en deze
bevindingen te communiceren via enige vorm van interactie met hun interne toestand of
externe omgeving om zo het menselijke leven te vereenvoudigen en te faciliteren,
bedrijfsprocessen te verbeteren, kosten en risico’s te verlagen en de efficiency verbeteren.”
Internet of Things is hier, Internet of Things een trend welke het fysieke verbind aan het digitale om
informatie en kennis te vergaren. Om op deze manier inzichten te krijgen als nooit te voren.
Internet of Things is als het ware de basis/ grondlegging van alles meet- en kenbaar maken.
Deze woorden worden geschetst door een van Microsoft visionairs. Een visionair welke meebouwt
aan de stad van de toekomst.
Internet of Things is geen nieuwe trend, reeds in 1999 bedacht Kevin Ashton als brand manager bij
Procter & Gamble deze term voor een presentatie. De reden waarom Internet of Things nu steeds
actueler lijkt te worden is om diverse redenen:
- Technologie wordt steeds goedkoper
- Technologie maakt het mogelijk
- Adoptie proces van de mens evolueert sneller door technologische ontwikkelingen als de
introductie van de smartphone
"Give me a little data and I’ll tell you a little. Give me a lot of data and I’ll save the world."
Darrell Smith , Director of Facilities and Energy, Microsoft
(Warnick, How Microsoft is quietly built the city of the future)
Honger naar data
In de lijn der historie zien we een steeds grotere ‘honger’ naar data. Vandaag de dag wordt de
koppeling van oude naar nieuwe data gemaakt om zo op basis van real time data te sturen en
beslissingen te nemen. Hoe mooi het allemaal lijkt er zit wel degelijk een keerzijde aan het verhaal
van Internet of Things. Kwesties als privacy, betrouwbaarheid, internet architectuur, platformen,
veiligheid, controle moeten nog uitgewerkt worden. Aangezien de technologie steeds meer
verstrengeld is met de fysieke wereld zijn kunnen de gevolgen door storingen in netwerken,
verbindingen en beveiliging rampzalige gevolgen hebben. Ondanks al deze ogenschijnlijke drempels
voor nu is het Internet of Things niet te stoppen. Over een paar jaar heeft de mensheid geen flauw
benul hoe ze ooit zonder deze verbonden apparaten en hun inzichten gekund hebben.
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter
Internet of things rapport   sogeti - vi nt - rick bouter

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

De do’s en don’ts bij de implementatie van eHealth
De do’s en don’ts bij de implementatie van eHealthDe do’s en don’ts bij de implementatie van eHealth
De do’s en don’ts bij de implementatie van eHealthErik van Es
 
Veranderingen in gezondheidszorg Hans ter Brake - november 2013
Veranderingen in gezondheidszorg   Hans ter Brake - november 2013Veranderingen in gezondheidszorg   Hans ter Brake - november 2013
Veranderingen in gezondheidszorg Hans ter Brake - november 2013Hans ter Brake
 
Hoe pak je zorginnovaties op het vlak van ehealth aan?
Hoe pak je zorginnovaties op het vlak van ehealth aan?Hoe pak je zorginnovaties op het vlak van ehealth aan?
Hoe pak je zorginnovaties op het vlak van ehealth aan?Erik van Es
 
Unit4 healthcare - zorgorganisaties aan het woord
Unit4 healthcare - zorgorganisaties aan het woordUnit4 healthcare - zorgorganisaties aan het woord
Unit4 healthcare - zorgorganisaties aan het woordHans ter Brake
 
PGD Innovatiedag Zorgvisie - Hans ter Brake
PGD Innovatiedag Zorgvisie - Hans ter BrakePGD Innovatiedag Zorgvisie - Hans ter Brake
PGD Innovatiedag Zorgvisie - Hans ter BrakeHans ter Brake
 
3 succesfactoren e health
3 succesfactoren e health3 succesfactoren e health
3 succesfactoren e healthBas Hagoort
 
Presentatie Flanders' Care door de bevoegde ministers
Presentatie Flanders' Care door de bevoegde ministersPresentatie Flanders' Care door de bevoegde ministers
Presentatie Flanders' Care door de bevoegde ministersVlaanderen in Actie
 

Mais procurados (7)

De do’s en don’ts bij de implementatie van eHealth
De do’s en don’ts bij de implementatie van eHealthDe do’s en don’ts bij de implementatie van eHealth
De do’s en don’ts bij de implementatie van eHealth
 
Veranderingen in gezondheidszorg Hans ter Brake - november 2013
Veranderingen in gezondheidszorg   Hans ter Brake - november 2013Veranderingen in gezondheidszorg   Hans ter Brake - november 2013
Veranderingen in gezondheidszorg Hans ter Brake - november 2013
 
Hoe pak je zorginnovaties op het vlak van ehealth aan?
Hoe pak je zorginnovaties op het vlak van ehealth aan?Hoe pak je zorginnovaties op het vlak van ehealth aan?
Hoe pak je zorginnovaties op het vlak van ehealth aan?
 
Unit4 healthcare - zorgorganisaties aan het woord
Unit4 healthcare - zorgorganisaties aan het woordUnit4 healthcare - zorgorganisaties aan het woord
Unit4 healthcare - zorgorganisaties aan het woord
 
PGD Innovatiedag Zorgvisie - Hans ter Brake
PGD Innovatiedag Zorgvisie - Hans ter BrakePGD Innovatiedag Zorgvisie - Hans ter Brake
PGD Innovatiedag Zorgvisie - Hans ter Brake
 
3 succesfactoren e health
3 succesfactoren e health3 succesfactoren e health
3 succesfactoren e health
 
Presentatie Flanders' Care door de bevoegde ministers
Presentatie Flanders' Care door de bevoegde ministersPresentatie Flanders' Care door de bevoegde ministers
Presentatie Flanders' Care door de bevoegde ministers
 

Semelhante a Internet of things rapport sogeti - vi nt - rick bouter

Congresdossier Healthcare Inspiration Forum (19/11 Kortrijk)
Congresdossier Healthcare Inspiration Forum (19/11 Kortrijk)Congresdossier Healthcare Inspiration Forum (19/11 Kortrijk)
Congresdossier Healthcare Inspiration Forum (19/11 Kortrijk)HIF2015
 
JGZ & eHealth - De digitale wereld, zorg en innovatie
JGZ & eHealth - De digitale wereld, zorg en innovatie JGZ & eHealth - De digitale wereld, zorg en innovatie
JGZ & eHealth - De digitale wereld, zorg en innovatie Wico Mulder
 
Gastcollege: innovatiemanagement in de zorg
Gastcollege: innovatiemanagement in de zorgGastcollege: innovatiemanagement in de zorg
Gastcollege: innovatiemanagement in de zorgZorginnovatieplatform
 
Dag van-de-zorglogistiek
Dag van-de-zorglogistiekDag van-de-zorglogistiek
Dag van-de-zorglogistiekPieter Rahusen
 
ActiZ visie op zorg: 'Zorgen van morgen'- Ouderenzorg VVT
ActiZ visie op zorg: 'Zorgen van morgen'- Ouderenzorg VVT ActiZ visie op zorg: 'Zorgen van morgen'- Ouderenzorg VVT
ActiZ visie op zorg: 'Zorgen van morgen'- Ouderenzorg VVT ActiZ
 
Overleeft de manager de digitale economie
Overleeft de manager de digitale economieOverleeft de manager de digitale economie
Overleeft de manager de digitale economieBenedetto Paijmans
 
Innovatieve technologie en IT in de zorg tijdens InterSystems Summit 2015
Innovatieve technologie en IT in de zorg tijdens InterSystems Summit 2015Innovatieve technologie en IT in de zorg tijdens InterSystems Summit 2015
Innovatieve technologie en IT in de zorg tijdens InterSystems Summit 2015InterSystems Benelux
 
Whitepaper slim documentenbeheer imagine change p3
Whitepaper slim documentenbeheer imagine change p3Whitepaper slim documentenbeheer imagine change p3
Whitepaper slim documentenbeheer imagine change p3Pieter Rahusen
 
De-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZP
De-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZPDe-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZP
De-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZPArnaud Veere
 
Inzetbaar verslag tweede kamer
Inzetbaar verslag tweede kamerInzetbaar verslag tweede kamer
Inzetbaar verslag tweede kamerRob de Munck
 
Het is tijd voor ICT 2.0
Het is tijd voor ICT 2.0Het is tijd voor ICT 2.0
Het is tijd voor ICT 2.0Frankconnect!
 
Digitale sociale innovatie
Digitale sociale innovatieDigitale sociale innovatie
Digitale sociale innovatiePresent Media
 
Whitepaper digitalisering in de zorg
Whitepaper digitalisering in de zorgWhitepaper digitalisering in de zorg
Whitepaper digitalisering in de zorgFrank Willems
 
Trendvizier editie 2018 door paul blok
Trendvizier editie 2018   door paul blokTrendvizier editie 2018   door paul blok
Trendvizier editie 2018 door paul blokPaul Blok
 
Cloud en IT outsourcing in de zorg marktonderzoek 2019
Cloud en IT outsourcing in de zorg marktonderzoek 2019Cloud en IT outsourcing in de zorg marktonderzoek 2019
Cloud en IT outsourcing in de zorg marktonderzoek 2019Frank Willems
 
Benchmarkonderzoek Inbraakpreventie mobiele medewerkers web
Benchmarkonderzoek Inbraakpreventie mobiele medewerkers webBenchmarkonderzoek Inbraakpreventie mobiele medewerkers web
Benchmarkonderzoek Inbraakpreventie mobiele medewerkers webIrma Schaap
 

Semelhante a Internet of things rapport sogeti - vi nt - rick bouter (20)

Samenvatting PEEP
Samenvatting PEEPSamenvatting PEEP
Samenvatting PEEP
 
Succesvol ondernemen met eHealth: Innovatieroutes in de Zorg
Succesvol ondernemen met eHealth: Innovatieroutes in de ZorgSuccesvol ondernemen met eHealth: Innovatieroutes in de Zorg
Succesvol ondernemen met eHealth: Innovatieroutes in de Zorg
 
Congresdossier Healthcare Inspiration Forum (19/11 Kortrijk)
Congresdossier Healthcare Inspiration Forum (19/11 Kortrijk)Congresdossier Healthcare Inspiration Forum (19/11 Kortrijk)
Congresdossier Healthcare Inspiration Forum (19/11 Kortrijk)
 
JGZ & eHealth - De digitale wereld, zorg en innovatie
JGZ & eHealth - De digitale wereld, zorg en innovatie JGZ & eHealth - De digitale wereld, zorg en innovatie
JGZ & eHealth - De digitale wereld, zorg en innovatie
 
Gastcollege: innovatiemanagement in de zorg
Gastcollege: innovatiemanagement in de zorgGastcollege: innovatiemanagement in de zorg
Gastcollege: innovatiemanagement in de zorg
 
Dag van-de-zorglogistiek
Dag van-de-zorglogistiekDag van-de-zorglogistiek
Dag van-de-zorglogistiek
 
ActiZ visie op zorg: 'Zorgen van morgen'- Ouderenzorg VVT
ActiZ visie op zorg: 'Zorgen van morgen'- Ouderenzorg VVT ActiZ visie op zorg: 'Zorgen van morgen'- Ouderenzorg VVT
ActiZ visie op zorg: 'Zorgen van morgen'- Ouderenzorg VVT
 
Overleeft de manager de digitale economie
Overleeft de manager de digitale economieOverleeft de manager de digitale economie
Overleeft de manager de digitale economie
 
Innovatieve technologie en IT in de zorg tijdens InterSystems Summit 2015
Innovatieve technologie en IT in de zorg tijdens InterSystems Summit 2015Innovatieve technologie en IT in de zorg tijdens InterSystems Summit 2015
Innovatieve technologie en IT in de zorg tijdens InterSystems Summit 2015
 
Whitepaper slim documentenbeheer imagine change p3
Whitepaper slim documentenbeheer imagine change p3Whitepaper slim documentenbeheer imagine change p3
Whitepaper slim documentenbeheer imagine change p3
 
E magazine 2014 januari
E magazine 2014 januariE magazine 2014 januari
E magazine 2014 januari
 
De-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZP
De-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZPDe-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZP
De-ZZP-Maatschappij-KIZO-ECHTZZP
 
Inzetbaar verslag tweede kamer
Inzetbaar verslag tweede kamerInzetbaar verslag tweede kamer
Inzetbaar verslag tweede kamer
 
Het is tijd voor ICT 2.0
Het is tijd voor ICT 2.0Het is tijd voor ICT 2.0
Het is tijd voor ICT 2.0
 
Digitale sociale innovatie
Digitale sociale innovatieDigitale sociale innovatie
Digitale sociale innovatie
 
Whitepaper digitalisering in de zorg
Whitepaper digitalisering in de zorgWhitepaper digitalisering in de zorg
Whitepaper digitalisering in de zorg
 
Trendvizier editie 2018 door paul blok
Trendvizier editie 2018   door paul blokTrendvizier editie 2018   door paul blok
Trendvizier editie 2018 door paul blok
 
Cloud en IT outsourcing in de zorg marktonderzoek 2019
Cloud en IT outsourcing in de zorg marktonderzoek 2019Cloud en IT outsourcing in de zorg marktonderzoek 2019
Cloud en IT outsourcing in de zorg marktonderzoek 2019
 
Het app effect
Het app effectHet app effect
Het app effect
 
Benchmarkonderzoek Inbraakpreventie mobiele medewerkers web
Benchmarkonderzoek Inbraakpreventie mobiele medewerkers webBenchmarkonderzoek Inbraakpreventie mobiele medewerkers web
Benchmarkonderzoek Inbraakpreventie mobiele medewerkers web
 

Mais de Rick Bouter

Inclusieve Artificial Intelligence
Inclusieve Artificial Intelligence Inclusieve Artificial Intelligence
Inclusieve Artificial Intelligence Rick Bouter
 
Themabrochure robotisering gerformeerde bond - prof.dr. m.j. de vries
Themabrochure robotisering   gerformeerde bond - prof.dr. m.j. de vriesThemabrochure robotisering   gerformeerde bond - prof.dr. m.j. de vries
Themabrochure robotisering gerformeerde bond - prof.dr. m.j. de vriesRick Bouter
 
Internet of things and the metamorphosis of objects - rick bouter , gérald ...
Internet of things and the metamorphosis of objects  - rick bouter  , gérald ...Internet of things and the metamorphosis of objects  - rick bouter  , gérald ...
Internet of things and the metamorphosis of objects - rick bouter , gérald ...Rick Bouter
 
Accenture tech vision-2018-tech-trends-report
Accenture tech vision-2018-tech-trends-reportAccenture tech vision-2018-tech-trends-report
Accenture tech vision-2018-tech-trends-reportRick Bouter
 
Ai - Artificial Intelligence predictions-2018-report - PWC
Ai - Artificial Intelligence predictions-2018-report - PWCAi - Artificial Intelligence predictions-2018-report - PWC
Ai - Artificial Intelligence predictions-2018-report - PWCRick Bouter
 
“Information driven added value” Internet of Things
“Information driven added value” Internet of Things“Information driven added value” Internet of Things
“Information driven added value” Internet of ThingsRick Bouter
 
Caesar blockchain whitepaper blockchain de hype voorbij v1.0 - online print
Caesar blockchain whitepaper   blockchain de hype voorbij v1.0 - online printCaesar blockchain whitepaper   blockchain de hype voorbij v1.0 - online print
Caesar blockchain whitepaper blockchain de hype voorbij v1.0 - online printRick Bouter
 
Telegram open network ton will be a third generation
Telegram open network ton will be a third generationTelegram open network ton will be a third generation
Telegram open network ton will be a third generationRick Bouter
 
3. blockchain cryptoplatform voor een frictieloze economie d2 d - design-to...
3. blockchain cryptoplatform voor een frictieloze economie   d2 d - design-to...3. blockchain cryptoplatform voor een frictieloze economie   d2 d - design-to...
3. blockchain cryptoplatform voor een frictieloze economie d2 d - design-to...Rick Bouter
 
5. the unorganization d2 d - full-report-d2d-5-aie-en-web-final
5. the unorganization   d2 d - full-report-d2d-5-aie-en-web-final5. the unorganization   d2 d - full-report-d2d-5-aie-en-web-final
5. the unorganization d2 d - full-report-d2d-5-aie-en-web-finalRick Bouter
 
1. een executive introductie in d2 d sogeti-vint-d2d
1. een executive introductie in d2 d   sogeti-vint-d2d1. een executive introductie in d2 d   sogeti-vint-d2d
1. een executive introductie in d2 d sogeti-vint-d2dRick Bouter
 
2. nieuwe digitale concurrentie d2 d - sogeti-d2d-2-nl
2. nieuwe digitale concurrentie   d2 d - sogeti-d2d-2-nl2. nieuwe digitale concurrentie   d2 d - sogeti-d2d-2-nl
2. nieuwe digitale concurrentie d2 d - sogeti-d2d-2-nlRick Bouter
 
D2 d 4-design 2 disrupt - mastering digital disruption with devops - en-web
D2 d 4-design 2 disrupt - mastering digital disruption with devops - en-webD2 d 4-design 2 disrupt - mastering digital disruption with devops - en-web
D2 d 4-design 2 disrupt - mastering digital disruption with devops - en-webRick Bouter
 
D2 d rapport 4 rapport design to disrupt devops nl
D2 d rapport 4   rapport design to disrupt devops nlD2 d rapport 4   rapport design to disrupt devops nl
D2 d rapport 4 rapport design to disrupt devops nlRick Bouter
 
Sogeti big data - no more secrets with big data analytics
Sogeti   big data - no more secrets with big data analyticsSogeti   big data - no more secrets with big data analytics
Sogeti big data - no more secrets with big data analyticsRick Bouter
 
Big data 4 4 the art of the possible 4-en-web
Big data 4 4 the art of the possible 4-en-webBig data 4 4 the art of the possible 4-en-web
Big data 4 4 the art of the possible 4-en-webRick Bouter
 
Big data 3 4- vint-big-data-research-privacy-technology-and-the-law - big dat...
Big data 3 4- vint-big-data-research-privacy-technology-and-the-law - big dat...Big data 3 4- vint-big-data-research-privacy-technology-and-the-law - big dat...
Big data 3 4- vint-big-data-research-privacy-technology-and-the-law - big dat...Rick Bouter
 
Big data 2 4 - big-social-predicting-behavior-with-big-data
Big data 2 4 - big-social-predicting-behavior-with-big-dataBig data 2 4 - big-social-predicting-behavior-with-big-data
Big data 2 4 - big-social-predicting-behavior-with-big-dataRick Bouter
 
Big data 1 4 vint-sogeti-on-big-data-1-of-4-creating clarity with big data
Big data 1 4 vint-sogeti-on-big-data-1-of-4-creating clarity with big dataBig data 1 4 vint-sogeti-on-big-data-1-of-4-creating clarity with big data
Big data 1 4 vint-sogeti-on-big-data-1-of-4-creating clarity with big dataRick Bouter
 
Rapport 4 design to disrupt devops nl digitale disruptie de baas met dev ops
Rapport 4 design to disrupt devops nl  digitale disruptie de baas met dev ops Rapport 4 design to disrupt devops nl  digitale disruptie de baas met dev ops
Rapport 4 design to disrupt devops nl digitale disruptie de baas met dev ops Rick Bouter
 

Mais de Rick Bouter (20)

Inclusieve Artificial Intelligence
Inclusieve Artificial Intelligence Inclusieve Artificial Intelligence
Inclusieve Artificial Intelligence
 
Themabrochure robotisering gerformeerde bond - prof.dr. m.j. de vries
Themabrochure robotisering   gerformeerde bond - prof.dr. m.j. de vriesThemabrochure robotisering   gerformeerde bond - prof.dr. m.j. de vries
Themabrochure robotisering gerformeerde bond - prof.dr. m.j. de vries
 
Internet of things and the metamorphosis of objects - rick bouter , gérald ...
Internet of things and the metamorphosis of objects  - rick bouter  , gérald ...Internet of things and the metamorphosis of objects  - rick bouter  , gérald ...
Internet of things and the metamorphosis of objects - rick bouter , gérald ...
 
Accenture tech vision-2018-tech-trends-report
Accenture tech vision-2018-tech-trends-reportAccenture tech vision-2018-tech-trends-report
Accenture tech vision-2018-tech-trends-report
 
Ai - Artificial Intelligence predictions-2018-report - PWC
Ai - Artificial Intelligence predictions-2018-report - PWCAi - Artificial Intelligence predictions-2018-report - PWC
Ai - Artificial Intelligence predictions-2018-report - PWC
 
“Information driven added value” Internet of Things
“Information driven added value” Internet of Things“Information driven added value” Internet of Things
“Information driven added value” Internet of Things
 
Caesar blockchain whitepaper blockchain de hype voorbij v1.0 - online print
Caesar blockchain whitepaper   blockchain de hype voorbij v1.0 - online printCaesar blockchain whitepaper   blockchain de hype voorbij v1.0 - online print
Caesar blockchain whitepaper blockchain de hype voorbij v1.0 - online print
 
Telegram open network ton will be a third generation
Telegram open network ton will be a third generationTelegram open network ton will be a third generation
Telegram open network ton will be a third generation
 
3. blockchain cryptoplatform voor een frictieloze economie d2 d - design-to...
3. blockchain cryptoplatform voor een frictieloze economie   d2 d - design-to...3. blockchain cryptoplatform voor een frictieloze economie   d2 d - design-to...
3. blockchain cryptoplatform voor een frictieloze economie d2 d - design-to...
 
5. the unorganization d2 d - full-report-d2d-5-aie-en-web-final
5. the unorganization   d2 d - full-report-d2d-5-aie-en-web-final5. the unorganization   d2 d - full-report-d2d-5-aie-en-web-final
5. the unorganization d2 d - full-report-d2d-5-aie-en-web-final
 
1. een executive introductie in d2 d sogeti-vint-d2d
1. een executive introductie in d2 d   sogeti-vint-d2d1. een executive introductie in d2 d   sogeti-vint-d2d
1. een executive introductie in d2 d sogeti-vint-d2d
 
2. nieuwe digitale concurrentie d2 d - sogeti-d2d-2-nl
2. nieuwe digitale concurrentie   d2 d - sogeti-d2d-2-nl2. nieuwe digitale concurrentie   d2 d - sogeti-d2d-2-nl
2. nieuwe digitale concurrentie d2 d - sogeti-d2d-2-nl
 
D2 d 4-design 2 disrupt - mastering digital disruption with devops - en-web
D2 d 4-design 2 disrupt - mastering digital disruption with devops - en-webD2 d 4-design 2 disrupt - mastering digital disruption with devops - en-web
D2 d 4-design 2 disrupt - mastering digital disruption with devops - en-web
 
D2 d rapport 4 rapport design to disrupt devops nl
D2 d rapport 4   rapport design to disrupt devops nlD2 d rapport 4   rapport design to disrupt devops nl
D2 d rapport 4 rapport design to disrupt devops nl
 
Sogeti big data - no more secrets with big data analytics
Sogeti   big data - no more secrets with big data analyticsSogeti   big data - no more secrets with big data analytics
Sogeti big data - no more secrets with big data analytics
 
Big data 4 4 the art of the possible 4-en-web
Big data 4 4 the art of the possible 4-en-webBig data 4 4 the art of the possible 4-en-web
Big data 4 4 the art of the possible 4-en-web
 
Big data 3 4- vint-big-data-research-privacy-technology-and-the-law - big dat...
Big data 3 4- vint-big-data-research-privacy-technology-and-the-law - big dat...Big data 3 4- vint-big-data-research-privacy-technology-and-the-law - big dat...
Big data 3 4- vint-big-data-research-privacy-technology-and-the-law - big dat...
 
Big data 2 4 - big-social-predicting-behavior-with-big-data
Big data 2 4 - big-social-predicting-behavior-with-big-dataBig data 2 4 - big-social-predicting-behavior-with-big-data
Big data 2 4 - big-social-predicting-behavior-with-big-data
 
Big data 1 4 vint-sogeti-on-big-data-1-of-4-creating clarity with big data
Big data 1 4 vint-sogeti-on-big-data-1-of-4-creating clarity with big dataBig data 1 4 vint-sogeti-on-big-data-1-of-4-creating clarity with big data
Big data 1 4 vint-sogeti-on-big-data-1-of-4-creating clarity with big data
 
Rapport 4 design to disrupt devops nl digitale disruptie de baas met dev ops
Rapport 4 design to disrupt devops nl  digitale disruptie de baas met dev ops Rapport 4 design to disrupt devops nl  digitale disruptie de baas met dev ops
Rapport 4 design to disrupt devops nl digitale disruptie de baas met dev ops
 

Internet of things rapport sogeti - vi nt - rick bouter

  • 1.
  • 2.
  • 3. Voorwoord Voor u ligt het onderzoeksrapport: ‘A Data Driven Future’. Dit rapport met als ondertitel: “Internet of Things for business: from sick(care) to health(care)”, is het resultaat van een periode van 4 maanden afstuderen bij Sogeti Nederland B.V. Dit afstudeertraject van 4 maanden is de afsluiting van mijn huidige opleiding Commerciële Economie aan de Hogeschool Rotterdam. Dit afstudeertraject vond binnen Sogeti Nederland B.V. plaats bij het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie, ViNT. Met ViNT wil Sogeti organisaties inspireren tot technologische innovaties, en hen helpen een positieve impact te realiseren van deze technologische innovaties. Mijn passie voor nieuwe media en technologie, en de kans die mij bij het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie geboden is, kwamen samen in een onderzoek naar de trend Internet of Things. Deze technologisch trend welke ik in het licht van de healthcare branche onderzocht heb, met als doel een verkenning van een alternatief marktsegment voor Sogeti was voor mij een erg leerzame, maar vooral ook inspirerende ervaring. Persoonlijke ervaringen heb ik gedurende deze periode veel opgedaan binnen Sogeti als organisatie, ViNT als Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie en tijdens het schrijven van dit rapport. Niet alleen de bestaande kennis van ViNT heb ik als leerproces ervaren. Ook de vele diepte-interviews en inzichten van specialisten binnen diverse organisaties, oprichters van start ups tot personen op C- level van bedrijven met een omzet van $46 miljard heb ik als persoonlijke groei ervaren. Dat mijn tijd bij ViNT erg leerzaam is geweest heb ik aan een specifiek aantal personen te danken. Mijn dank gaat uit naar Menno van Doorn, director ViNT, mijn begeleider en inspirator Sander Duivestein, Trendwatcher ViNT, Jaap Bloem, research director ViNT, Thomas van Manen, analist ViNT, Margo Langeweg, personal assistent van CTO Sogeti Group worldwide en Andre Knulst, begeleidend docent (Hogeschool Rotterdam) voor hun adviezen, begeleiding en feedback in deze inspirerende tijd. Verder wil ik alle personen danken welke mij de kans hebben gegeven om hen te interviewen en hun inzichten te noteren. Hierbij presenteer ik u: “Internet of Things for business: from sick(care) to health(care)” Streefkerk, 8 juni 2013 Rick Bouter Auteur
  • 4. Management samenvatting In een stagnerende IT markt kampt Sogeti Nederland B.V. sinds 2008 met een dalende omzet. Om deze reden moet Sogeti opzoek naar alternatieve marktsegmenten. Internet of Things (IoT) biedt kansen in de healthcare branch met name bij zorgverzekeraars. Op basis van dit rapport kan Sogeti Nederland B.V. haar eerste stappen maken om behoefte oplossende toepassingen voor een groeiende vraag naar alternatieve healthcare modellen in het zorgverzekeraars segment realiseren. De centrale vraag van dit rapport luidt om deze reden als volgt: “In hoeverre heeft Internet of Things impact op de healthcare branche en welke waardepropositie kan Sogeti realiseren om in te spelen op de behoefte die ontstaat bij zorgverzekeraars door deze trend?” Om deze centrale vraag te beantwoorden zijn de volgende deelvragen geformuleerd: - Wat houdt de trend Internet of Things in? - Welke impact heeft Internet of Things op de healthcare branche? - Welke aanbevelingen kunnen gedaan worden om een waardepropositie voor Sogeti richting zorgverzekeraars te realiseren m.b.t. Internet of Things? Bij dit onderzoek zijn desk- en field research gebruikt. Als field research zijn een twaalftal diepte- interviews opgenomen met specialisten m.b.t. Internet of Things, healthcare en marketing. De specialisten zijn op diverse niveaus in het bedrijfsleven werkzaam en werken bij diverse typen bedrijven. Op deze manier wordt een goed beeld geschetst hoe de trend IoT vandaag de dag vorm krijgt. Door deskresearch af te zetten tegen fieldresearch kwamen er interessante inzichten vrij welke tot de volgende vertaling zorgde: Internet of Things (IoT) is: een verzamelnaam voor het algemene idee om het fysieke te verbinden met het digitale via geïntegreerde systemen. Om zo data van allerlei slimme objecten uit het verleden, heden of in de toekomst waar te nemen en deze bevindingen te communiceren via enige vorm van interactie met hun interne toestand of externe omgeving, om zo het menselijke leven te vereenvoudigen en te faciliteren, bedrijfsprocessen te verbeteren, kosten en risico’s te verlagen en de efficiency verbeteren. De Technologie is klaar voor deze trend. De menselijke adoptie maakt ook rasse schreden, gezien alle andere (bijvoorbeeld mobiele revolutie) technologische ontwikkelingen. Internet of Things belooft ook een einde te maken het ‘pop up’ tijdperk en een kalme tijd te realiseren aangezien IoT toepassingen mens en bedrijf ondersteunend moeten zijn. De waarde van IoT zit voor bedrijven in het aspect dat alle aspecten in een bedrijfsvoering real-time gemeten kunnen worden. Inzichten die nooit voor mogelijk werden gehouden worden realiteit. Het sturen op real-time based informatie wordt voor bedrijven werkelijkheid door een geïntegreerd technologie kennend tijdperk. Door middel van deze unieke gegevens kan een bedrijf zich onderscheiden als nooit te voren en een unieke concurrentie positie genereren, versterken of behouden. De impact van IoT op healthcare is: dusdanig groot dat er met IoT een nieuw zorg model zal komen. IoT zal als een van de kernpijlers voor dit nieuwe zorgmodel dienen. Internet of Things als onderdeel van healthcare hervorming. Veel problemen in Healthcare hangen samen met een gebrek aan juiste informatie. Juist dat probleem moet opgelost worden. Niet een reactie gebaseerd proces, maar een real time en ongoing informatie proces. Door processen en patiënten meetbaar te maken middels embedded technologieën als sensors e.a. worden er inzichten gegenereerd welke kunnen dienen als preventie. Ook kunnen op deze manier ziekten uitgesloten worden voor de patient. Voorkomen is beter dan genezen. Wanneer eerder gesignaleerd wordt dat mensen ziek worden kunnen deze efficiënter geholpen worden aan hun kwaal met een grotere kans op genezing en kost het de zorg minder dan bij concrete ingrepen. Wanneer er minder concrete ingrepen nodig zijn kunnen ook
  • 5. premies van zorgverzekeraars naar beneden. Infrastructuren, oplossingen en toepassingen moeten worden gerealiseerd om niet alleen de organisatie en haar processen meetbaar te maken, maar ook de klant/ patiënt. Dat deze gedachte realistisch is bewijst de huidige populariteit welke de trend IoT nu geniet en de negatieve trends in de healthcare branche. Kansen voor Sogeti m.b.t. de zorgverzekeraar is: Sogeti moet niet alleen waarde voor haar klanten realiseren, maar ook waarde voor de klant van de klant. Op het moment dat Sogeti een oplossing heeft voor de zorgverzekeraar, welke op haar beurt dient als oplossing richting de consument/ eindgebruiker, snijd het mes aan twee kanten. Het is belangrijk om diverse princiepen van waarde te benoemen in de waardepropositie aangezien IoT deze diverse dimensies ook biedt, voor zowel klant (zorgverzekeraar) als klant van klant (consument/ patiënt). “Minder premie, meer en gezonde klanten” De propositie als bovenstaand geformuleerd gaat in op het meetbaar maken van patiënten en processen wat voor de zorgverzekeraar in eerste instantie lagere kosten betekent. Ten tweede wordt deze lagere premie veroorzaakt door verzekeringen op maat, welke in een meetbare wereld realiteit worden. Vervolgens creëert de zorgverzekeraar een unieke positie in het, aan concurrentie onderhevige, verzekeringsmarkt. Zorg wordt goedkoper, efficiënter en kwalitatiever omdat het op de patient wordt afgestemd. Op deze manier krijgt de zorgverzekeraar dus a, meer klanten in aantal, maar ook b, gezondere klanten. Conclusie - Een uniek kantelpunt is bereikt. Vanaf het eerste decennium van de 21e eeuw is namelijk het ‘tipping point’ bereikt waar meer apparaten en objecten verbonden waren met het internet dan mensen dit waren. Door het fysieke te verbinden met het digitale via geïntegreerde systemen kunnen nieuwe inzichten gerealiseerd worden. Een verwachte stijging chronisch zieke mensen een tekort aan specialisten en aankomende vergrijzing is, maar een kleine greep uit de negatieve trends welke de healthcare branche bedreigen. Met deze groeiende groep welke aanspraak maakt op zorg staat het huidige zorg model op haar laatste benen. Het healthcare model kan niet meer functioneren hoe het heeft gefunctioneerd aangezien zorg op deze manier onbetaalbaar wordt. Het zorg systeem moet daarom van curatief naar preventief waarbij hoge behandelkosten en een mogelijk inefficiënt gebruik van mens, middel en technologie kan worden tegengegaan. Via deze manier, door middel van verbonden objecten te kunnen monitoren en zo, vroegtijdig ziekten behandeld kunnen worden op een efficiënte en minder dure manier. Sogeti kan inspelen op deze beide (Internet of Things + trends in healthcare) om een nieuw marktsegment te realiseren. Om de behoefte van de klanten optimaal te kunnen vervullen zou Sogeti er goed aan doen om de volgende aanbevelingen te realiseren: 1. Opzetten van een internationaal Sogeti Internet of Things Taskforce Om Internet of Things succesvol te implementeren bij huidige klanten- en niet klanten is het noodzakelijk dat er eerst een interne awareness en kennis gecreëerd wordt. 2. Diverse typen partners in een global partner network Het bestaande ecosysteem, het speelveld van de zorgverzekeraar creëert hele nieuwe behoeften zowel van de zorgverzekeraar zelf, als van haar klanten. Het is dus goed om te weten hoe deze keten in elkaar gaat zitten en hoe hier actief op geparticipeerd kan worden. 3. Proof of Concept Door ‘pilot’ versies bij deze partners en andere klanten te draaien kan bewezen worden dat deze oplossing werkt. Aangezien Sogeti en haar partner netwerk dicht op het eindresultaat zitten kan er actief gemanaged en gestuurd worden op veranderingen en problemen omtrent de oplossing.
  • 6. Inhoud Inleiding................................................................................................................................................... 7 1. Internet of Things ................................................................................................................. 8 1.1 Wat het ‘Internet of Things’ is................................................................................................. 9 1.2 Historie van de ‘Internet of Things’....................................................................................... 13 1.3 De context van Internet of Things......................................................................................... 20 1.3.1. Technologische aspect................................................................................................................ 20 1.3.2. Culturele aspect.......................................................................................................................... 22 1.3.3. Economische aspect.................................................................................................................... 23 1.4 Internet of Things in markt segmenten................................................................................. 25 1.5 De waarde van Internet of Things......................................................................................... 26 1.6 De toekomst van Internet of Things...................................................................................... 30 1.7 Conclusie ............................................................................................................................... 34 2. Impact van Internet of Things op Healthcare........................................................................ 35 2.1 Trends in Healthcare ............................................................................................................. 35 2.2 Impact IoT in de Healthcare branch...................................................................................... 39 2.3 IoT als oplossing voor Healthcare.......................................................................................... 45 2.4 Conclusie ............................................................................................................................... 52 3. Sogeti: IT service provider in a Data Driven World................................................................ 53 3.1 Wat is de status huidige IT markt.......................................................................................... 53 3.2 IoT marktgeoriënteerd inzetten richting zorgverzekeraars .................................................. 54 3.3. De kans voor zorgverzekeraars ............................................................................................. 56 3.4 Vertaling van behoefte naar waardepropositie.................................................................... 58 3.5 Conclusie ............................................................................................................................... 60 4. Conclusies en aanbevelingen............................................................................................... 60 4.1 Beantwoording onderzoeksvraag ......................................................................................... 60 4.2 Beantwoording deelvragen................................................................................................... 61 4.3 Conclusies.............................................................................................................................. 62 4.4 Aanbevelingen....................................................................................................................... 63 Geciteerde werken..................................................................................................................... 66 Bijlage 1 – Overzicht geïnterviewde personen.................................................................................. 75 Bijlage 2 – Google trends vs. IoT zoekresultaten .............................................................................. 80 Bijlage 3 – Theodore Levitt ‘Exploit the product life cycle’1965....................................................... 81 Bijlage 4 – Internet of Things definitie studie ................................................................................... 82
  • 7. Bijlage 5 – IoT layers van individu naar smart planet........................................................................ 83 Bijlage 6 - Werking RFID Chip............................................................................................................ 84 Bijlage 7 – Techno- economisch paradigma verschuivingen............................................................. 86 Bijlage 8 – DIKW model..................................................................................................................... 87 Bijlage 9 – Verdeling verbonden objecten ........................................................................................ 88 Bijlage 10 – Cost drivers medische kosten........................................................................................ 90 Bijlage 11 – Proteus Digital Health.................................................................................................... 91 Bijlage 12 – Philips: The Internet of Things In Healthcare and Lifestyle ........................................... 92 Bijlage 13 – IBM’s Watson................................................................................................................. 93 Bijlage 14 – Forrester Research Inc. IoT survey................................................................................. 94 Bijlage 15 – Current and potential IoT healthcare state ................................................................... 95
  • 8. 7 Inleiding Sogeti, op 3 bedrijven na de meest favoriete IT werkgever van 2013. Volgens de automatiseringsgids Salary survey van 2013, laat Sogeti alleen respectievelijk IBM, Accenture en Capgemini voor als favoriet. Sogeti is als IT dienstverlener actief op heel diverse nationale- en internetnationale markten als het bank- en verzerkingswezen, maritiem, media, onderwijs, overheid, groothandel en meer. Om in tijden van een stagnerende IT markt, marktaandeel te behouden en te vergroten moet Sogeti op zoek naar nieuwe technologieën en alternatieve markten. In dit rapport wordt ingezoomd op de technologische trend Internet of Things en, op zorgverzekeraars in het healthcare marktsegment. Op deze manier kan het management van Sogeti beoordelen hoe Sogeti in de toekomst marktaandeel kan in deze sector kan genereren, om zo een omzet stijging te realiseren. Bij dit onderzoek staat de volgende vraag centraal: “In hoeverre heeft Internet of Things impact op de healthcare branche en welke waardepropositie kan Sogeti realiseren om in te spelen op de behoefte die ontstaat bij zorgverzekeraars door deze trend?” Om deze centrale vraag te beantwoorden zijn de volgende deelvragen geformuleerd: - Wat houdt de trend Internet of Things in? - Welke impact heeft Internet of Things op de healthcare branche? - Welke aanbevelingen kunnen gedaan worden om een waardepropositie voor Sogeti richting zorgverzekeraars te realiseren m.b.t. Internet of Things? Om deze vragen inhoudelijk te beantwoorden is gebruik gemaakt van desk- en fieldresearch. Voor desk research is gebruik gemaakt van de Principes van marktonderzoek van Burns en Bush, Business modellen van Houtgraaf en Bekkers, Merkenmanagement van Riezebos, Visionaire marketing van Moenaert en Robben, Marketing Management de essentie van Kotler en Robben, van trendrapporten van ViNT, o.a. The App effect, Me the Media, Big Data, vele technologie bladen en blogs. Met fieldresearch wordt gedoeld op diepte interviews welke zijn afgenomen onder diverse specialisten elk binnen hun eigen expertise gebied. Hierbij kan gedacht worden aan Internet of Things, aan de healthcare- en marketing branche. Een overzicht van alle geïnterviewden personen inclusief functie, bedrijf, datum, leefomgeving en foto vind u in bijlage 1, overzicht van geïnterviewde personen. De titel van dit rapport, ‘A Data Driven Future’ in combinatie met de ondertitel “Internet of Things for business: from sick(care) to health(care)” is de leidraad van dit rapport. De ondertitel is gebaseerd op een presentatie met als titel: “We should stop using healthcare”1 van directeur Radboud REshape & Innovation Centrum van het Radboud Universitair medisch centrum te Nijmegen, Lucien Engelen. De opbouw van dit rapport is als volgt: In hoofdstuk 1 wordt de trend Internet of Things besproken, hierbij wordt onder andere ingegaan op het ontstaan van Internet of Things, marktsegmenten en de waarde creatie van het fenomeen. Hoofdstuk 2 vervolgt met de impact van Internet of Things specifiek op de healthcare branche en met name de zorgverzekeraar. Hierna volgt hoofdstuk 3 met welke behoefte dit oplevert en hoe Sogeti deze behoefte kan vervullen bij klanten- en niet klanten in de zorgverzekering sector. Hoofdstuk 4 sluit af met het beantwoorden van de hoofd- en deelvragen. 1 http://www.slideshare.net/lucienengelen/stop-using-healthcare
  • 9. 8 1. Internet of Things “2013: The year of Internet of Things” Met deze titel trapt het MIT Technology Review 4 januari 2003 haar blog af. Voor het gerenommeerde Massachutsetts Institute of Technology is het duidelijk, als het Internet of Things (IoT) je leven momenteel nog niet beïnvloed gaat dit het op korte termijn doen, en snel ook. Deze conclusie wordt getrokken door de schrijver van de blog welke het op zijn beurt baseert op de gedachten en onderzoeken van onder andere Arkady Zaslavsky een van de mannen achter de Australische nationale wetenschappelijke onderzoeksorganisatie CSIRO. Figuur 1.1: Logo MIT Bron: overgenomen (MIT) 3rd Industrial Revolution Chris Anderson, voormalig schrijver voor The Economist en Editor in Chief van Wired benoemt de Internet of Things trend als de 3e industriële revolutie: “If the Second Industrial Revolution was the Information Age, then I would argue that a Third Industrial Age is on its way: the age of the Makers.” (Anderson, 2012) Volgens Anderson zou Internet of Things hiermee in het illustere rijtje van industriële revoluties komen. Na de 1e industriële revolutie welke in het licht stond van de omschakeling van handmatig naar machinale productie, de 2e industriële revolutie welke als de digitale revolutie is te omschrijven nu het vervolg: “Welkom in ‘het tijdperk van de makers’”. 2nd Renaissance De in 1550 door Giorgio Vasari geïntroduceerde term renaissance markeert de opkomst van het individu. Johann Huizinga beschrijft in zijn boek ‘Das Problem der Renaissance’ de term als volgt: "De Renaissance markeert de opkomst van het individu, het ontwaken van het verlangen naar schoonheid, (…) de intellectuele verovering van fysieke realiteit, (…) een dageraad van bewustzijn van de relatie van de individu aan de natuurlijke wereld om hem heen." (Huizinga, 1920) Chief Scientist Hans-Jürgen Kugler van het (Huizinga, 1920)Duitse internationale consultancy bureau Kugler Maag Cie GMBH gaat nog een stap verder door het Internet of Things de 2e renaissance te noemen. (Kugler, 2renaissance, 2012) De eerste renaissance welke de progressieve, intellectuele en culturele tijdperk tussen de 14e en 17e eeuw betreft vond zijn oorsprong in Noord- Italië en verspreidde zich uit naar andere Europese landen. Volgens Kugler zijn er niet sinds de renaissance zoveel toevalligheden van nieuwe ontwikkelingen op verschillende gebieden van het menselijk streven geweest Op grond hiervan kan volgens Kugler gesteld worden dat zoals de 1e renaissance de overgang van middel eeuwen naar de moderne tijd was, het Internet of Things de overgang van onze huidige post- moderne samenleving naar een nieuw tijdperk markeert. Current Revolution Een van de hoofd analisten van het wereldwijde gerespecteerde onderzoek- en adviesbureau Forrester, Andrew Rose beschrijft het ‘Internet of Things’ als een revolutie die nu gaande is. “While not devoid of hype and hyperbole, the Internet of Things (IoT) does represent a revolution happening right now” (Rose, 2013)
  • 10. 9 Dat de woorden van Rose waar zijn, bewijst een overzicht van Google Trends ons. (Bijlage 2) Waarin de aantallen en intensiteit van diverse IoT gerelateerde zoekresultaten inzichtelijk zijn gemaakt. Technology is unstoppable Deze term is een steeds meer gebruikt gezegde vandaag de dag. En, terecht. De opmars van nieuwe media en technologie hebben een steeds kortere introductie tijd nodig. Ook is de productlevenscyclus, zoals deze in 1965 door Theodore Levitt in de Harvard Business Review wordt geïntroduceerd, steeds van kortere duur. (Levitt, Exploit the product life cycle, 1965) In bijlage 3 wordt de door Levitt geïntroduceerde "Exploit the product life cycle", verder toegelicht. De mens lijkt langzaam maar zeker gewend te raken aan het hedendaagse schouwspel van snel op een volgende technologische innovaties. De grote vraag is ook niet ‘of’ we als bedrijf er aan mee moeten doen maar eerder, ‘hoe’ we deze technologische innovaties een plaats kunnen geven in onze business. Nieuwe realiteit Laat daarom aan deze vooravond van grote ‘dingen’ niet zozeer de vraag zijn: “Hoe kan ik met huidige vertrouwde bedrijfsvoering van 10 jaar geleden omzet genereren?” Maar: “Hoe kan ik deze nieuwe technologische realiteit omarmen en inzetten om op zowel korte als lange termijn concurrentie voordeel te realiseren?” 1.1 Wat het ‘Internet of Things’ is ‘Things’? Om deze nieuwe dimensie van waarde te kunnen creëren binnen de bedrijven en organisaties moet eerst worden verstaan wat ‘Internet of Things’ nu eigenlijk is en welke categorieën er binnen gedefinieerd kunnen worden? Internet of Things is een steeds hipper marketing buzz- woord aan het worden en dus niet de enige term waarover gesproken wordt als deze trend besproken wordt. om deze reden volgt aan het einde van de paragraaf een korte synoniemen studie. Op deze onderwerpen gaat paragraaf 1.1. in. Internet of Things Bij het definiëren van de term Internet of Things (IoT) is gekozen om bestaande definities vanuit diverse perspectieven te belichten. De keuze voor deze manier van definiëren is om zo een onafhankelijke en volledige formulering van de term ‘Internet of Things’ te realiseren. De volgende perspectieven zijn geanalyseerd: 1. Business perspective 2. Research perspective 3. Independent institute/ Governmental perspective Na een grondige analyse van de diverse definities binnen deze perspectieven (Bijlage 4) wordt d.m.v. de zogenaamde topische vragen de term ‘Internet of Things’ gedefinieerd. Deze topische vragen worden gebruikt om de opbouw en een tekst te karakteriseren. Voor een goede opbouw van de definitie is gekozen voor de volgende topische vragen. Figuur 1.2: Defining IoT Bron: (Bouter, Defining IoT) Wie Welke benaming wordt gebruikt voor het aanduiden van de trend? “Internet of Things (IoT) refer to the collective noun for…” Wat Wat gebeurt er? “…the general idea to connect the physical to the digital …” Waar Waar vind de trend plaats? “…via embedded technology…”
  • 11. 10 Hoe Op welke wijze vind dit plaats en gaat dit in zijn werk? “…To receive data from all kind of smart objects to communicate and sense or interact with their internal state or the external environment …” Wanneer Op welke tijden gaat het plaats vinden? “…the past, the current and the future …” Waarom Tot welk nut wordt dit/ gaat dit gebruikt worden? “…to simplify and facilitate human life, improve business processes, reduce costs and risks and raise efficiency…” Wanneer deze vragen beantwoord zijn en het achtereenvolgens genotuleerd wordt komt de volgende definitie van ‘Internet of Things’ tot stand: Engelse versie van de definitie: ‘Internet of Things’ “Internet of Things (IoT) refer to the collective noun for the general idea to connect the physical to the digital via embedded technology. To receive data from all kind of smart objects from the past, the current and the future to communicate and sense or interact with their internal state or the external environment to simplify and facilitate human life, improve business processes, reduce costs and risks and raise efficiency. “ Nederlandse versie van de definitie: ‘Internet of Things’ “Internet of Things (IoT) is een verzamelnaam voor het algemene idee om het fysieke te verbinden met het digitale via geïntegreerde systemen. Om zo data van allerlei slimme objecten uit het verleden, heden of in de toekomst waar te nemen en deze bevindingen te communiceren via enige vorm van interactie met hun interne toestand of externe omgeving om zo het menselijke leven te vereenvoudigen en te faciliteren, bedrijfsprocessen te verbeteren, kosten en risico’s te verlagen en de efficiency verbeteren.” Wanneer deze definitie nader bekeken wordt moeten enkele aspecten ter verduidelijking worden toegelicht. Deze aspecten zijn, het fysieke verbinden met het digitale, embedded technology en ‘things’. Fysieke te verbinden met het digitale Het fysieke verbinden met het digitale wil eigenlijk niets anders zeggen dan offline objecten een digitale lading geven. Als eerste moet ingebedde technologie worden aangebracht in of op een object. Op deze manier wordt data gewonnen uit fysieke objecten en wordt deze data ook verzonden naar een centraal punt. Het doel van het verbinden kan per object verschillen. Embedded technology Embedded technology of geïntegreerd systemen wil zeggen dat zowel hardware als software zijn geïntegreerd in een object met als doel dit object intelligent te laten zijn. Deze intelligentie bestaat uit kunstmatige zintuigen/ sensoren die de omgeving waar kunnen nemen en data door kunnen communiceren via software en processor richting een server. Deze embedded technology heeft vier eigenschappen (Embedded Systems Institute) Embedded technologie heeft vier eigenschappen namelijk, energie zuinig, betrouwbaar, hetrogeen en flexibel en onzichtbaar: 1. Energie zuinig Aangezien deze technologie niet is aangesloten aan een elektriciteitsnet is het noodzaak dat de energie die nodig is wordt gewonnen uit de omgeving. 2. Betrouwbaar Embedded technologie is zelfstandig en in kritieke situaties mag deze technologie het niet af laten weten. 3. Heterogeen en flexibel Mogelijkheid om te communiceren met diverse typen informatie systemen.
  • 12. 11 4. Onzichtbaar De gebruiker van het object is zich vaak niet bewust van de aanwezigheid. Het object hoeft ook niet bestuurd te worden maar reageert zelf op zijn omgeving. Smart ‘Things’ - Kunnen dingen echt slim zijn? Een vraag die veel mensen binnen de ‘Internet of Things’ wereld bezig houd. Wanneer we het over slimme objecten hebben is het voorafgaand goed om de term slim te definiëren. Waar de een het over een zelfde niveau van bewustzijn als de mens heeft, heeft de ander het over een logisch programmeerbaar vervolgactie. Een ‘smart’ object is dus een relatieve term en afhankelijk van gesprekspartner. Om deze introductie kracht bij te zetten onderstaand een case. Deze case gaat over een brandmelder als smart object en geeft aan dat objecten pas een volgend niveau van slimheid bereiken als ze gekoppeld zijn aan elkaar d.m.v. de cloud. Om deze gedachte kracht bij te zetten is de case ‘brandmelder’ geschreven welke onderstaand te lezen is. Case Brandmelder - Wanneer er gekeken wordt naar de slimheid van objecten is het goed om slimheid als een relatieve term te positioneren. Momenteel werken de zogenaamde slimme objecten vaak via het IFTT (If This Than That) principe. Een object is zo geprogrammeerd dat er wanneer zich een bepaalde situatie voordoet (If this), het actie onderneemt) (than that). Een simpel voorbeeld van het IFTT principe is een brandmelder. Als de brandmelder brand signaleert (If This), alarmeert het de brandweer (Than That). In dit geval is het object, de brandmelder niet meer dan een voorgeprogrammeerd object dat niet slim te noemen is tot op een bepaald niveau. Stel je voor dat er een tosti aanbrand. Een ongelukkig samenspel van omstandigheden wellicht maar, geen reden om de brandweer te alarmeren. En stel je nu voor dat brandmelders verbonden zijn met andere objecten in huis en via het internet ook met andere brandmelders en objecten wereldwijd in de cloud. Alle zintuiglijke waarnemingen en meer kunnen binnen no- time worden geanalyseerd en afgewogen. Intelligentie is (bijna) verwaarloosbaar totdat het in de cloud zit. Deze collectieve opslag van data en sentiment maken dus o.a. objecten ‘slim’. Hoe meer verbonden apparaten hoe slimmer dus ook de collectieve intelligentie van objecten. categorisering IoT op basis van de geografische reikwijdte van het netwerk Door het fysieke te verbinden met het digitale worden objecten getypeerd op een niveau van intelligentie. Deze objecten kunnen op diverse manieren onderverdeeld worden in categorieën. Michael J. Koster welke al voor 15 jaar bouwt aan een infrastructuur voor ubiquitous computing, zegt in een interview dat hij objecten categoriseert op het type waarneming wat deze objecten waarnemen. (Koster M. J., 2013) Rob Kranenburg een van de initiatief nemers van de Internet of Things council zegt op zijn beurt in een interview (Kranenburg, 'The Internet of Things', 2013) dat hij ‘things’ indeelt op geografische reikwijdte om het type object te categoriseren. Kranenburg maakt stelt zijn geografische indeling ten opzichte van drie typen layers. Als eerste Sensing planer, sensing city en sensing community. Figuur 1.3: IoT as layers Bron: overgenomen (Kranenburg, IoT as layers, 2013)Rob Societal Issues of Internet of Things, forthcoming IoT as layers Sensing Planet Sensing City Sensing Community BAN/ Body Different health systems E-health Social harmony LAN/Home Standards Smart meter/Energy efficiency Sharing resources WAN/ Car Global Mobility Plan Connected Car Sharing Cars, Mobility VWAN/ Services International cooperation City services everywhere Internet of Neighbourhoods
  • 13. 12 Het Internet of Things kan dus worden onderverdeeld op basis van het type netwerk waarin wordt gecommuniceerd. De onderscheidende factor is in dit geval de geografische reikwijdte van het netwerk. Sommige netwerken reiken niet verder dan het menselijk lichaam (BAN oftewel een Body Area Network) andere netwerken overstijgen zelfs die van de planeet aarde (Interplanetary Internet). Wanneer er voortgebouwd wordt op de geografische indeling van Kranenburg kan de volgende categorisering kan op basis van de geografische reikwijdte van het netwerk worden gemaakt:  Near field (NFC)  Body (BAN)  Personal (PAN)  Near-me (NAN)  Local (LAN) o Home (HAN) o Storage (SAN)  Campus (CAN)  Backbone  Metropolitan (MAN)  Wide (WAN)  Internet  Interplanetary Internet Wanneer deze type verbindingen worden gecategoriseerd op type grote van omgeving, startend bij de mens en door vertaald naar de planeet, kan een indeling gemaakt worden als in bijlage 5. Deze categorieën geven voornamelijk aan op wat voor een manier de deze dingen de gecreëerde data en informatie verzenden naar elkaar of naar het internet/ server. Om deze objecten data te laten produceren en verzenden moeten deze objecten gemerkt worden. Dit merken en verzenden kan bestaan uit onder andere: RFID - RFID staat voor Radio-frequency identification en betekend identificatie door radiogolven. RFID is een technologie welke het mogelijk maakt om op bepaalde afstand informatie te lezen en op te slaan van RFID tags welke op al dan niet levende objecten zijn geplaatst. In bijlage 6 wordt visueel weergegeven hoe een RFID chip werkt, hoe groot deze kan zijn en hoe een röntgenfoto met een geïmplementeerde chip eruit ziet. Bron afbeelding: overgenomen 4.bp.com. Bluetooth - Bluetooth is een open standaard welke beschikbaar is voor draadloze verbindingen tussen objecten op korte afstanden. Bluetooth is overigens ook een vorm van radioverbinding. 2.4 GhZ-band is de frequentie van Bluetooth welke een UHF (Ultra High Frequency) is. Op deze manier kan er draadloos informatie verzonden worden. Bron afbeelding: overgenomen Insided.nl Sensoren - Sensoren zijn kunstmatige zintuigen welke haar omgeving waar kunnen nemen. Door deze waarneming wordt vervolgens data gecreëerd welke verstuurd wordt naar een server of het internet. Als de sensor bestaat uit geïntegreerde technologie kan de sensor ook waarneming ook omzetten in een vervolg actie. Bron afbeelding: overgenomen OmronEurope.com Andere manieren - Er zijn ongekend veel mogelijkheden om data verzenden. Andere voorbeelden kunnen zijn Wireless LAN of Wide area network welke beide door middel van signalen te zenden data overbrengen naar plaatsen waar data verzameld en geanalyseerd wordt. De kern is dat objecten die vroeger statisch waren nu dynamisch worden omdat deze fysieke objecten gemerkt worden en er nu data gegenereerd en verzonden kan worden.
  • 14. 13 IoT als marketing buzzwoord ‘Internet of Things’ is een van de meest gebruikte termen om bovenstaand fenomeen te beschrijven. Er zijn diverse synoniemen en deelnamen welke ook richting deze trend omschrijven. Andere definities die grotendeels op hetzelfde doel zijn onder andere: - Ambient intellegence Ambient intellegence (AmI) is een term welke de volgende visie onderschrijft. Apparaten die samenwerken met mensen om hen te ondersteunen bij dagelijkse activiteiten door middel van een elektronische omgeving die inspelen op de aanwezigheid van personen. - Internet of Everything Internet of Everything is een definitie welke mensen, processen, gegevens en ‘dingen’ samenbrengt om zo (netwerk) verbindingen relevanter en waardevoller te maken dan ooit tevoren. - Machine 2 Machine Machine 2 machine (M2M) is een technologie die gebruikt wordt om via (draadloze) systemen machines met elkaar te laten communiceren. Deze machines nemen gebeurtenissen waar in de omgeving waarin ze actief zijn en zenden deze data door naar een centraal punt. Op basis van deze real-time informatie kunnen vervolgens beslissingen genomen worden. Kortom, het gebruik maken van machines om zo tot waardevolle inzichten te komen. M2M bestaat uit vier basis onderdelen die bijna bij elke M2M applicatie voorkomen. 1. De collectie van data 2. Overdracht van gegevens naar netwerk 3. Beoordeling van gegevens 4. Reactie op beschikbare informatie Machine2Machine kan het beste worden gezien als een onderdeel van the Internet of Things. - Smartdust Smartdust is een theorie waarbij veel kleine micro elektronische systemen (MEMS) draadloos zijn verbonden en zelfstandig taken uitvoeren. Vaak zijn deze taken door kunstmatige zintuigen welke de omgeving opnemen. - Web of things Het web of things is een term en visie welke geïnspireerd is door ‘Internet of Things’. Deze visie legt alleen de nadruk op de integratie naar het web waar internet of things een algehele integratie nastreeft 1.2 Historie van de ‘Internet of Things’ In deze paragraaf zal het verloop van het internet en het ‘Internet of Things’ worden beschreven. De historie start in het jaar 1926 en loopt vervolgens diverse spraakmakende gebeurtenissen in internet land af totdat het vervolgens de huidige status beschrijft. Het Internet of Things is niet zo nieuw als het lijkt. Sterker nog, Internet of Things is totaal niet nieuw. Het is een fenomeen waarover al jaren gesproken wordt. Mensen denken en fantaseren al jaar en dag over verbonden apparaten welke het leven van de mens zal veraangenamen. Niet alleen in mensen levens maar ook in het bedrijfsleven is Internet of Things geen onbekende. Al jaren wordt in diverse lagen van bedrijven in heel uiteenlopende branches. Deze gedachte onderbouwd Alex Brisbourne in zijn artikel welke hij schrijft voor het Amerikaanse business magazine Forbes. Brisbourne zegt: “But when you boil it down to its elements, the Internet of Things is, today, little more than an expansion of traditional telematics (…)These devices communicate wirelessly with another device in the field, or back to a central server, to create value. Value, of course, is always in the eye of the beholder ” (Brisbourne, 2013)
  • 15. 14 The whole world converted into a huge brain - Dat Brisbourne gelijk heeft bevestigd de Servisch- Amerikaanse elektrotechnicus en uitvinder Nikola Tesla al in 1926 wanneer hij over een ‘world brain’ spreekt. Tesla, de grote concurrent van Edison in zijn dagen spreekt zijn bevindingen uit in een interview met het Colliers magazine. Een citaat uit dit interview: “When wireless is perfectly applied the whole earth will be converted into a huge brain, which in fact it is, all things being particles of a real and rhythmic whole. We shall be able to communicate with one another instantly, irrespective of distance. Not only this, but through television and telephony we shall see and hear one another as perfectly as though we were face to face, despite intervening distances of thousands of miles; and the instruments through which we shall be able to do his will be amazingly simple compared with our present telephone. A man will be able to carry one in his vest pocket.” (Colliers, 1926) Hierin spreekt Tesla over dingen die in 1926 door vrijwel niemand begrepen werden. Twee belangrijke aspecten in deze context zijn de toenmalige technologie en het adoptievermogen van de mensen. Als eerste kan er gesteld worden dat de technologie in deze tijd nog totaal niet klaar was voor de gedachtegang van Tesla. Technologisch was de gedachte van Tesla niet te realiseren. Ten tweede kan er gesteld worden dat de mensen in dit tijdperk totaal nog niet klaar waren voor. In dit jaar werd bijvoorbeeld de eerste draadloze telefoon in Berlijn gedemonstreerd. A permanent "World Encyclopaedia" Wereld brein is een collectie van publicaties welke in de periode tussen 1936 en 1938 beschreven worden door de Engelse science fiction pionier, bioloog en historicus H.G. Wells. Wells beschrijft zijn visie op het wereld brein als volgt: “A new, free, synthetic, authoritative, permanent "World Encyclopaedia" that could help citizens make the best use of universal information resources and make the best contribution to world peace.” (H.G.Wells) Deze zelfde H.G. Wells was vast overtuigd in zijn denken over het wereld brein wanneer hij het wereld brein beschildert als absoluut geen onmogelijke werkelijkheid: “The World Brain is no Utopian dream. It is an absolutely essential part of the new world community. Something which may even be recognizable in active operation within a lifetime. This consciously and deliberately organized brain for all mankind.” (ViNT - Sogeti, 2012) Smart cities In 1964 spreekt wetenschapper Marshall McLuhan media-studie wetenschapper zijn bevindingen uit in zijn boek Understanding Media. (McLuhan, 1964) "By means of electric media, we set up a dynamic by which all previous technologies - including cities - will be translated into information systems " De Canadese wetenschapper beschrijft hier al een fenomeen wat zijn tijd ver vooruit was. Er zijn nu enkele voorbeelden van Smart city’s waarin de gehele gemeenschap en stad worden omgezet in informatie systemen. Deze intelligente steden bieden technologische oplossingen voor stedelijke problemen als openbaar vervoer, milieu en gezondheid. (Agentschap NL - MInisterie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, 2012)
  • 16. 15 Global Villages McLuhan is grondlegger van het concept ‘Global villages’ deze mondiale dorpen omschrijft een term die hij in 1962 bedacht heeft voor een fenomeen welke massa media omschrijft als een trend die plaats- en tijdbarrières wegnemen waardoor mensen steeds meer op mondiale schaal kunnen communiceren. Interwoven computers In 1966 stelt de Duitse wetenschapper Karl Steinbuch dat binnen een aantal decennia, computers verweven zullen zijn in vrijwel elk industrieel product. "In a few decades time, computers will be interwoven into almost every industrial product" (Floerkemeier) Het jaar 1989 staat bekend als het jaar dat Tim Berners-Lee zijn voorstel voor het World Wide Web schreef. Dit resulteerde uiteindelijk in het voorstel om hyperteksten te gebruiken. "to link and access information of various kinds as a web of nodes in which the user can browse at will" (Berners-Lee, Proposal, 1990) In 1990 werd het eerste internet apparaat geïntroduceerd door John Romkey. Romkey realiseerde een broodrooster welke aan en uit gezet kon worden via internet. (Everhart, 1990) Een jaar later in 1991 publiceerde World Wide Web uitvinder Tim Berners- Lee de eerste webpagina ooit. (Berners-Lee, Hypertext) Ubiquitous computing Voormalig Xerox CTO Mark Weiser stelde in 1988 de virtuele realiteit tegenover ubiquitous computing. In een publicatie welke is terug te vinden in de universiteitsbibliotheek van MIT zegt Weiser: "Where virtual reality puts people inside a computer-generated world, ubiquitous computing forces the computer to live out here in the world with people." (Knowledge and Technology Management in Virtual Organizations, 2007) Weiser doelt hier op virtueel als mensen in een computer gegenereerde wereld. Verder stelt Weiser dat ubiquitous computing het tegenovergestelde hiervan is namelijk, de kracht van de computer integreren in mensenlevens/ wereld. “Internet of Things” De term ‘Internet of Things’ is een beschrijving welke gebruikt werd om duiding te geven aan een fenomeen welke het internet verbind met de fysieke wereld door middel van alomtegenwoordige sensoren. De term ‘Internet of Things’ werd in 1999 door Kevin Ashton bedacht en was de titel voor van een presentatie voor Procter & Gamble. (Ashton, That 'Internet of Things' Thing, 2009) Tussen 1995 en 2004 was Ashton Brand Manager bij Procter & Gamble en verantwoordelijk voor beauty producten. In een interview de uitvinder van de term Ashton vertelt Asthon. (Ashton, 'The Internet of Things founder' , 2013) Een van zijn taken als Brand Manager was het lanceren van een serie Olive oil lippenstift. Elke keer dat Ashton de winkel bezocht waren de meest populaire kleuren niet beschikbaar. Na deze gebeurtenissen werden er meer dan 100 mensen de winkels in gestuurd om uit te zoeken wat er gebeurde. De uitkomst van dit onderzoek was dat er iedere week meer dan 10 productgroepen inclusief de lippenstift van Ashton nauwelijks beschikbaar waren. Het duurde even voordat Ashton het doorhad maar, de reden waarom zijn producten niet beschikbaar waren was adverteren. Hoe meer hij adverteerde hoe sneller de producten niet beschikbaar waren. Wat Ashton
  • 17. 16 dacht dat er gebeurde wanneer de producten uit de schappen waren was dat de retailer het weer aanvulde maar niets bleek minder waar. Vervolgens draaide Ashton mee met de nachtdienst om te zien hoe deze de schappen aanvulde. Hij leerde hier naar eigen zeggen erg veel van maar het belangrijkste wat hij hiervan leerde was dat hij zag dat de vulploegen geen informatie tot hun beschikken hadden. “The big insight in the mid nineties was that there was a real lack of information at the micro level around what product were on the shelf” Hoe meer Ashton er naar ging kijken, hoe meer hij besefte hoe groot het probleem daadwerkelijk was. Vervolgens werd Ashton voor de keuze gesteld wat hij er aan ging doen. “There is a lack of information, how do we start to get real time information on what products are on the shelf” Gelijkertijd aan het lippenstift project was Ashton werkzaam aan een project met loyalty cards om klanten op diverse manieren korting te laten krijgen. Toen hij realiseerde dat deze klanten kaarten van plastic waren er een chip in zat was het verband snel gemaakt: “I was quit naive, well the card is plastic and my products are made of plastic, why can I put a chip on my products and I will put a reader on the shelf and I know where everything is, that is the beginning of Internet of Things” Vervolgens moest Ashton dit idee aan een aantal senior executieves verkopen welke wel slim waren maar zoals Ashton het zelf zegt, “Not internet smart”. Het was voor Ashton erg lastig om deze leidinggevende te vertellen waar hij nu eigenlijk echt mee bezig was. In eerste instantie noemde Ashton het ‘smart packaging’ omdat het type kaart welke Ashton had gezien voor zijn loyalty card project was een ‘smart card’. Ashton zijn leidinggevenden begrepen niet echt wat hij bedoelde met ‘smart packaging’. Ashton vond uit dat het veel goedkoper was als de chip de informatie richting het internet stuurde in plaats van dat de chip zelf de informatie opslaat, er was nu dus een internet gedeelte. Vervolgens werkte Ashton aan een PowerPoint voor senior executieves en vond hij de titel ‘smart packaging’ niet passend meer en schreef hij ‘The Internet Of Things’. Dit bracht hem uiteindelijk in 1999 in de Procter & Gamble boardroom. “If we had computers that knew everything there was to know about things—using data they gathered without any help from us—we would be able to track and count everything, and greatly reduce waste, loss and cost. We would know when things needed replacing, repairing or recalling, and whether they were fresh or past their best. “ "I could be wrong, but I'm fairly sure the phrase "Internet of Things" started life as the title of a presentation I made at Procter & Gamble (P&G) in 1999. Linking the new idea of RFID in P&G's supply chain to the then-red-hot topic of the Internet was more than just a good way to get executive attention. It summed up an important insight which is stil often misunderstood." (Ashton, That 'Internet of Things' Thing, 2009) Kevin Ashton, Britse technologie pionier die het Auto-ID Center oprichtte in het Massachutsetts Instituut voor Technologie (MIT). Ashton benoemt in het interview het internet of things als het derde type internet. “Internet of things is basically the 3th type of internet. The first internet was the desktop version, the second internet was the mobile version and now with the internet of things, type 3 the internet of things, the internet is going out.”
  • 18. 17 In hetzelfde jaar sprak Neil Gershenfeld van een vergelijkbare definitie in zijn boek: “When things start to think”. Deze definitie werd later aangehaald in het boek van Ilia Petrov, Pablo Guerrero, Kai Sachs met als titel “From Active Data Management To Event-Based Systems And More” “in retrospect it looks like the rapid growth of the World Wide Web may have been just the trigger charge that is now setting off the real explosion, as things start to use the Net.” (Ilia Petrov, 2011) Vanaf 2003 werd de term meer en meer gebruikt in publicaties van kranten als The Guardian (Dodson, 2003), The Boston Globe (Weisman, 2004) en Scientific America (Neil Gershenfeld, 2004). De internationale telecommunicatie unie kwam in 2005 met een speciale ‘Internet of Things’ publicatie waarin de unie ‘Internet of Things’ als volgt omschrijft. “Connections will multiply and create an entirely new dynamic network of networks – an Internet of Things.” (Union, 2005) In 2008 richtte een aantal bedrijven waaronder Cisco, Intel, Ericsson en Google de IPSO alliantie op. Deze alliantie wil het gebruik van het (IP) Internet Protocol in slimme en verbonden objecten bevorderen. Tipping point Al deze bovenstaande verwachtingen worden niet alleen door wetenschappelijke- en onderzoeksinstellingen gevoed. Ook multinationals als Cisco (Evans, The Internet of Things - How the Next Evolution of the Internet, 2011), Ericsson (Ericsson, More than 50 billion connected devices, 2011), IBM (IBM, The Internet of Things), Intel (Intel, 2012) doen voorspellingen over aantallen van verbonden objecten. Al deze multinationals gebruiken hun eigen bedachte marketing termen. Zo hanteert Microsoft de term Web of the World, noemt Cisco het fenomeen the Internet of Everything, heeft IBM het over a Smarter Planet en gebruikt de Zweedse fabrikant in telecommunicatieapparatuur Ericsson de term Social Web of Things. Figuur 1.4: Tipping point Connected devices Bron afbeelding: overgenomen Cisco IBSG Volgens Cisco, wereldwijd leider in netwerk apparatuur is er een magisch omslag punt bereikt. Vanaf het eerste decennium van de 21e eeuw is namelijk het ‘tipping point’ bereikt waar meer apparaten en objecten verbonden waren met het internet dan mensen dit waren. Wanneer er echter met cijfers van o.a. de Verenigde naties gerekend wordt, komt er een ander getal uit.
  • 19. 18 Aantal verbonden objecten per persoon in 2020 – Case Het aantal verbonden objecten per persoon stijgt meer dan exponentieel ten opzichte van 2003. Waar de mensheid in 2003 nog 0.08 verbonden objecten per persoon in bezit had, zal dit in 2020 7,47 zijn. Onderstaand een berekening gebaseerd op cijfers van o.a. de Verenigde Naties waaruit blijkt dat Cisco als commercieel bedrijf het nog vrij zuinig inschat. De uiteindelijke uitkomst van 7.47 is overigens gebaseerd op de gehele wereldpopulatie waar ook babies, kinderen en bejaarden onder vallen. Wanneer deze uit de berekening gehaald zullen worden zal het aantal verbonden objecten nog hoger uitvallen dan de berekende 7,47 verbonden objecten per persoon. 2003 - 6.300.000.000 mensen welke in het bezig waren over 500.000.000 verbonden apparaten 6.300.000.000 delen door 500.000.000 is 0,079 verbonden apparaten per persoon. (Evans, The Internet of Things - How the Next Evolution of the Internet, 2011) 2012/ 2013 - Momenteel heeft de planeet aarde ongeveer 7.107.000.000 bewoners. Hier tegenover staat het aantal verbonden apparaten van 8.700.000.000. Het gemiddeld verbonden apparaten per persoon zou hiermee komen op 1,2. Wanneer er gekeken wordt naar een concreter overzicht van het aantal verbonden apparaten per persoon nemen we het aantal mensen wat internet toegang heeft als extra variabel. Het aantal mensen wat in 2013 verbonden is aan het internet bedraagt, 2.405.000.000 (30 juni 2012). Wanneer we het aantal verbonden apparaten delen door de huidige internet populatie delen we 8.700.000.000 door 2.405.000.000. Het aantal verbonden apparaten van de internet populatie betreft dus, 3,6. (Soderbery, 2013) 2020 - Wanneer deze trend van verbonden objecten zich voortgezet zoals verwacht levert dit de volgende concrete cijfers op. De Verenigde Naties verwachten dat er in 2020 ongeveer 7.540.000.000 mensen op aarde zijn. (United Nations, 2004) Al wordt deze populatie van 7.540.000.000 mensen door het aantal verwachte verbonden objecten van 50 miljard betekent dit dat er gemiddeld 6.63 verbonden apparaten en objecten in een ieders bezit zijn. Het verwachte aantal met internet verbonden wereldburgers betreft 6.700.000 (Zdnet Internet World Stats) wat betekend dat 7.46 verbonden apparaten in bezit zullen zijn van mensen welke verbonden zijn met internet. Vertienvoudiging verbonden objecten Wanneer deze gegevens in een grafiek worden geplaatst is nog duidelijker te zien dat in een kleine 17 jaar het aantal verbonden apparaten per persoon zal vertienvoudigen. Technologische doorbraken en economische voorspoed hebben een sterke samenhang met elkaar zegt hoogleraar economie Carlotta Perez. Het magische omslagpunt van meer objecten verbonden met het internet dan mensen zou volgens dit gedachtegoed ook de stap naar een volgend gouden 2003; 0,079 2013; 3,6 2020; 7,46 0 2 4 6 8 2000 2005 2010 2015 2020 2025 Groeicurve aantal verbonden apparaten p.p. verbonden apparaten p.p.
  • 20. 19 tijdperk kunnen zijn. Deze theorie wordt in paragraaf 1.3, de context van Internet of Things nader besproken. In 2010 komt naar buiten dat China grote plannen heeft om ‘Internet of Things’ tot een van de kern activiteiten te maken. (Hopkins, 2010) Al worden alle objecten verbonden met het internet leidt dat tot een tekort aan IP adressen met het huidige protocol. Daarom wordt in 2011 Internet Protocol versie 6 in het leven geroepen. Versie 6 van het Internet Protocol maakt het mogelijk om 340 sextiljoen, 340,282,366,920,938,463,463,374,607,431,768,211,456 objecten te verbinden met het internet. Steven Leibson naar aanleiding van de lancering van het IPV6 protocol: “we could assign an IPV6 address to every atom on the surface of the earth, and still have enough addresses left to do another 100+ earths.” (Wipro, 2012) Hype cycle Ook is ‘Internet of Things ‘ geen onbekende term bij onderzoeksbureau Gartner. Gartner, bekend van de Gartner hype cycle plaatste het fenomeen in 2011 de trend in de hype cycle. Gartner’s hype cyclus is een grafische weergave van de looptijd, adoptie en sociale toepassing van specifieke technologieën. Onderstaand vind u de Gartner hypecycle weergegeven en staat Internet of Things als door te breken trend binnen 5 tot 10 jaar. Figuur 1.5: Hype Cycle Gartner 2011 Bron afbeelding: overgenomen Gartner Inc. In 2011 kwam Gartner met een persbericht onder de titel: “Gartner Identifies the Top 10 Strategic Technologies for 2012” (Gartner-Inc, Gartner Identifies the Top 10 Strategic Technologies for 2012, 2011) naar buiten waarin Internet of Things als een van de top 10 strategische technologieën voor 2012 werd betiteld. Een jaar later in 2012 kwam opnieuw Gartner met een persbericht nu met als titel: “Gartner Identifies the Top 10 Strategic Technology Trends for 2013” (Gartner-Inc, Gartner Identifies the Top 10 Strategic Technology Trends for 2013, 2012) waarin Internet of Things weer als een van de top 10
  • 21. 20 strategische technologieën voor 2013 werd betiteld. Gartner neemt de aanwakkerende trend over Internet of Things erg serieus met diverse onderzoekspublicatie onder titels als: - “Hype cycle for the Internet of Things, 2012” door Hung Lehong, 27 juli 2012 - “Key Technologies for the Internet of Things” door Nick Jones, 30 November 2012 - “The IoT will support a wide range of Business models” door Nick Jones, 9 januari 2013 - “The Internet of Things is moving to the mainstream” door Hung Lehong, David W. Cearly, Kristian Steenstrup en Stephen Prentice, 10 januari 2013 gepubliceerd. Conclusie - Momenteel staat de mensheid aan de vooravond van een door te breken trend welke door een scala van experts en bedrijven al voorspeld is en als ‘groots’ betiteld wordt. Software, hardware, platformen en toepassingen worden uitgedacht en gerealiseerd. Veel van deze toepassingen en ontwikkelingen staat letterlijk in kinderschoenen. Momenteel is Internet of Things vooral in ontwikkeling en vinden deze ontwikkelingen voornamelijk plaats in de proces en protocollen kant. Internet of Things cases met investeringen vs. ROI zijn er vrijwel niet. De ontwikkelingen gaan hard maar zoals straks beschrijven wordt in de context van Internet of Things, is technologie niet de enige factor welke Internet of Things zal realiseren maar is ook de mensheid dit. De technologie kan wel klaar zijn voor de Internet of Things maar is de mensheid dit ook? Allemaal facetten welke meewerken om Internet of Things te lanceren en door te laten breken. 1.3 De context van Internet of Things Om een goed beeld te krijgen bij het fenomeen Internet of Things is het zaak om de trend in de juiste context te zetten. Deze paragraaf gaat over de context van Internet of Things. De context is het totaal aan facetten waarin een onderwerp een bepaalde betekenis krijgt. Wanneer deze geschetst wordt komen ook de onderliggende relaties bloot te liggen. Het benoemen en beschrijven van deze omgevingselementen is dus van groot belang. Omgevingselementen van Internet of Things, aspecten welke een direct verband m.b.t. deze trend hebben zijn: 1. Technologie 2. Cultuur 3. Economie 1.3.1. Technologische aspect Als eerste in de reeks van drie wordt het technologische aspect behandelt. In dit aspect wordt aangegeven wat de snelheid van technologische ontwikkelingen is en welke relatie installatie perioden, crisis en economische voorspoed met elkaar te maken hebben. Innovatie is niet te stoppen Wie innovatie zegt, zegt vernieuwing. Technologie is een zeervooruitstrevend fenomeen. Dit is al sinds mensen heugenis zo en zal ook niet veranderen. Het is duidelijk, technologie pusht de mens. Zoals Rob Kranenburg in zijn interview (Kranenburg, 2013) concludeert, de huidige infrastructuur is bruikbaar en is er klaar voor. Zoals voorgaand in dit rapport bij het ‘tippingpoint’ schematisch is weergegeven is binnen enkele jaren het aantal verbonden apparaten per persoon gigantisch gestegen naar gemiddeld 8 per persoon. Waar in 2003 nog vrijwel geen apparaten verbonden waren aan het internet zijn dit er vandaag de dag 3,6 per persoon en wordt er verwacht dat er in 2020 7,6 verbonden apparaten of zelfs een groter aantal in het bezit van de mens is. Techno- Economisch paradigma verschuivingen Technologische doorbraken en economische voorspoed hebben een sterke samenhang met elkaar. Carlotta Perez , hoogleraar economie en bedenker van de beroemde ‘techno- economisch paradigma verschuivingen’ gedachte verwoord haar theorie gebaseerd op de Kondratieff Golven in het Strategy + Business business magazine van Booz & comapny begin 2010 (Stahlman, 2010) Perez schildert in haar filosofie een vijftal technologische revoluties die een vergelijkbaar patroon van installatie, crisis
  • 22. 21 en gouden tijdperk kenden. Met haar theorie geeft ze aan dat grote economische crisissen vaak gevolgd worden door tijden van economische al dan niet maatschappelijke voorspoed. Perez onderschrijft in haar gedachte 3 fasen. Een installatie periode, een crisis en vervolgens een gouden tijdperk. De reden van crisis is eenvoudig te verklaren door het feit dat in de gouden tijdperken over investeringen en speculaties uit de handlopen. Perez herkent een patroon in deze paradigma verschuivingen. Aan elke economisch ‘gouden’ tijdperk gaat het volgende vooraf. Bedrijven ontdekken kansen, start-ups schieten de grond uit en de banken investeren fors in deze ontwikkelingen omdat al deze partijen geld ruiken. Deze ontwikkelingen is de basis voor de economische groei van zo’n 30 jaar later. Nadat deze investeringen tot bizarre proporties zijn opgelopen ontstaat er een niet vooraf in jaren te definiëren crisis welke vervolgens gevolgd wordt door 30 jaar van ‘oogsten’ van het vooraf geïnstalleerde tijdperk. Na de crisis ontstaan er volgens Perez op vele gebieden verbeteringen welke doorwerken in de gehele maatschappij. De crisis zoals deze zich nu afspeelt is dus zeker niet nieuw. In de laatste 250 jaar heeft de mensheid er al vier eerder voor de kiezen gehad. De industriële revolutie (1771), de stoom- en rails economie (1829), de staal- en elektriciteitseconomie (1875), de olie, automobiel en massaproductie economie (1908) en nu de digitale economie (1971). Al deze tijden van economisch voorspoed werd gekend door een installatie periode welke gevolgd werd door een crisis waarna pas het ‘gouden’ tijdperk ten grondslag lag. (Bijlage 7) Figuur 1.6: Techno- Economisch paradigma verschuivingen Bron afbeelding: overgenomen Carlotta Perez Bruikbare digitale snelweg Wanneer dit gedachtegoed van Hoogleraar Technologie en sociaal- economische ontwikkelingen Carlotta Perez naast het feit liggen van de bruikbare digitale snelweg waarover de mensheid al beschikt in een groot deel van de wereld en gezien de crisis welke de wereld economie teistert kan er op basis van deze theorie aangenomen worden dat er een tijdperk van oogsten aankomt. Internet of Things bewijst dat de digitale revolutie een paradigma verschuiving is. Van paradigma verschuivingen
  • 23. 22 kan pas echt gesproken worden als door technologische doorbraken nieuwe efficiënties binnen handbereik komen te liggen. En juist, juist die efficiency is een van de kernpijlers wanneer er over de toegevoegde waarde van Internet of Things wordt gesproken. Het verbluffende tempo van technologie Geïntegreerde technologie welke als een van de aanjagers van Internet of Things voor deze o.a. efficiency slag gaat zorgen wordt steeds geavanceerder en compacter. Al in 1965 schreef de Amerikaanse zakenman en co-founder van Intel, Gordon E. Moore in het blad Electronics Magazine een artikel met als titel: “Cramming more components onto integrated circuits” (Intel, 1965) Deze wet van Gordon E. Moore bepaalt dat de processor snelheden of algehele rekenkracht van computers zal verdubbelen iedere 2 jaar. Technologie ontwikkelt en optimaliseert zich in een verbluffend snel tempo. Waar nog geen 15 jaar een computer op een bureau stond, zit deze zelfde rekenkracht nu op een smartphone in iemand zijn broekzak. Al deze theorieën en gebeurtenissen wijzen ons erop, de technologie is er klaar voor maar de mens is de beperkende factor. Figuur 1.7: 10 years Apple Bron: overgenomen (Jordan) 1.3.2. Culturele aspect In het tweede aspect van de context van Internet of Things wordt het aspect cultuur besproken. Cultuur als een patroon van het leven van de mensheid. In dit gedeelte wordt in gegaan op adoptie van Internet of Things. De technologie is er klaar voor! Alle benodigde infrastructuren om de digitale snelweg filevrij te maken en houden zijn in de maak of alreeds gerealiseerd. (Kranenburg, 'The Internet of Things', 2013) De grote vraag is ook niet of de technologie klaar is voor Internet of Things maar, of de mens dit is. Menselijke adoptie is een van de meest sterk bepalende factor in het fenomeen Internet of Things. Helen Duce, Associate Director van het Europese Auto-ID Center siert de voorpagina van een rapport van o.a. de European Commission van Information Society and media met de volgende quote: “We have a clear vision to create a world where every object from jumbo jets to sewing needles is linked to the Internet. Compelling as this vision is, it is only achievable if this system is adopted by everyone everywhere Success will be nothing less than global adoption." (Cordis Europe, 2012) Global adoption Met de woorden ‘succes will be nothing less than global adoption’ geeft Helen Duce aan dat het draagvlak om Internet of Things op maatschappelijk vlak succesvol te laten zijn algemeen geïmplementeerd en geadopteerd moet worden. Het lijkt aan de vooravond van de 2e renaissance wellicht nog wat vroeg om over global adoption te spreken maar al wordt het adoptie proces van de smartphone herinnerd zien we dat het hele door een adoptie het hele informatie landschap binnen het bestek van een paar jaar volledig veranderen. Regulatie van de trend De vraag hoe de adoptie omtrent Internet of Things gaat verlopen is ook afhankelijk van de manier waarop de trend zich gaat reguleren. Wordt de regulatie bevordert doordat bedrijven, organisaties en overheden op een grootse en agressieve manier instappen en toepassingen uitrollen zal de
  • 24. 23 adoptie sneller gaan als deze zelfde organisaties eerst van het nut van Internet of Things overtuigd moeten worden. Calm technology Een andere vraag die ook gesteld moet worden is wat voor technologie Internet of Things belooft te zijn. Internet of Things belooft een einde te maken aan het ‘pop up’ tijdperk. Internet of Things belooft zoals onder andere Ericsson het schildert een tijdperk van ‘calm technology’ te worden (Ericsson, The Social Web of Things I, 2011) (Ericsson, The Social Web of Things II, 2012). Dalton Caldwell, co- founder en CEO van App.net waarschuwt tijdens, zijn presentatie op een van werelds grootste internet en technologie evenementen LEWEB 2012 zijn publiek met de woorden: “Think you e-mail inbox and social feeds are overwhelming? Just wait.” (LeWeb, 2012) Het culturele aspect hangt zeker in deze begin fase van Internet of Things sterk samen met een politieke aspect. Want adoptie gaat gepaard met vragen. Mensen kunnen huiverig zijn met als gevolg dat er vraagtekens gezet worden bij termen als privacy & security. Al in 2005 realiseerde de Internationale Telecommunicatie unie zich dat adoptie van Internet of Things gepaard gaat met privacy en security vraagstukken: “One of the most important challenges in convincing users to adopt emerging technologies is the protection of data and privacy” (Union, 2005) Politiek draagvlak is dus van groot belang. Niet alleen de voordelen van een trend als Internet of Things moeten door de politiek gezien worden, ook de afhankelijkheid van de mens aan netwerken en de bedrijven die deze netwerken beheren zal sterk groeien. 1.3.3. Economische aspect Vanuit de economische context is het vooraf goed om te noemen dat Internet of Things een buzz word, een marketing mode woord is. Bedrijven zijn gedreven door investeringen en deze investeringen worden weer gevoerd vanuit business analisten. Analisten vervolgens, hebben nog wel eens de neiging om modewoorden te gebruiken om hun gedachtegoed te verkondigen. Wat is nu echt de waarde van internet of Things, wat levert het op? Daarover gaat het in het economische aspect. Een nieuw ecosysteem Dit gezegd hebben is het wel zo dat aan een van de vooravonden van het fenomeen Internet of Things de gehele waardeketen omgekeerd en heringericht zal worden. Met de komst van Internet of Things zal zoals al aangehaald in de introductie de productlevenscyclus, zoals deze in 1965 door Theodore Levitt in de Harvard Business Review geschetst werd steeds korter worden. (Levitt, Exploit the product life cycle, 1965) Wanneer bedrijven een dusdanigheid aan extra informatie en inzichten over hun processen ter beschikking krijgen zullen producten sneller worden geïntroduceerd omdat ze simpelweg sneller vervaardigd kunnen worden. Creëren van waarde Sarah Rotman Epps beschrijft namens Forrester in haar ‘smart body, smart world’ (Epps, 2012) rapport van het onderzoeksbureau dat ‘slimme producten’ op 3 niveaus waarde zullen creëren. De 3 ingrediënten om een nieuw ecosysteem te realiseren zijn: A. Algoritme makers B. Platform eigenaren C. Systeem integrator en retailers
  • 25. 24 Waar Rotman stopt bij de systeem integrator en retailers is het goed om juist de waarde voor de uiteindelijke klant te benoemen. Uiteindelijk gaat het om waarde leveren aan een doelgroep. Juist deze klantwaarde is daarom belangrijk om te noemen. Breng de door de klant gecreëerde waarde ook weer terug naar de klant. Waar Rotman stopt maakt Dr. Ahmed El Adl, Vice President, Entreprise Mobility Solutions van software gigant SAP de cyclus van belanghebbende wel en benoemt deze in een 5 tal groepen (Adl, The Next Big Thing, the Internet of Things (IoT): The Drivers and the life transforming opportunities, 2013): A. Soft- en hardware belanghebbenden B. Onderneming software belanghebbenden C. Mobiele operators D. Early adopters E. Consumenten Creating real value In een interview met Rick Bullotta (Bullotta, 2013), CTO en co-founder van ThingWorx (een applicatie platform voor de verbonden wereld) en, voormalig SAP research Vice President geeft aan volgens hem nog meer echte waarde gecreëerd wordt wanneer er gesproken wordt over verbonden objecten: “Things that help us best apply the limited resources on the planet.” (Bullotta, 2013) Bullotta geeft hier in een kernachtige zin waar de waarde van Internet of Things zit. Niet alleen in efficiëntie van bedrijfsprocessen maar ook in het beheren van de beperkte grondstoffen welke de mensheid tot haar beschikking heeft. De vraag blijft wat voor objecten allemaal verbonden zouden moeten worden. Het gaat tenslotte niet om dingen, maar om data en concrete waarde. Het gaat niet om ‘dingen’ In het aankomende tijdperk gaat het om data en service! Door al deze nieuwe inzichten worden bedrijven in staat gesteld om door nieuwe data en service modellen waarde te creëren waar klanten echt op zitten te wachten. Om toepassingen die echte waarde creëren en waar consumenten voor willen betalen. Door de kennis die Internet of Things realiseert gaan bedrijven de gaten in vraag en aanbod steeds beter zien. Het gaat niet om slimme objecten maar om uiteindelijke toegevoegde waarde voor de klant. Connected everything Vanuit economisch perspectief is ook een goede vraag wat er nu eigenlijk in de toekomst allemaal verbonden gaat worden. Hier zijn de meningen voor alsnog deels over verdeeld. Hans Vestberg, President en CEO van Ericsson zegt er het volgende over: “In the future everything that will be benefit from being connected will be connected” (Ericsson, More than 50 billion connected devices, 2011) Deze gedachte wordt door Tim Berners-Lee, uitvinder van het wereld wijde web omver geschopt wanneer Berners Lee tijdens zijn Ted talk een geboeid publiek toespreek over het thema: “The next web of open, linked data. Lee verkondigt zijn publiek dat hij snel meer data wil. “Raw data, now!” (TED, 2009) Data vs. inzichten Hoe meer data gegenereerd en verbonden wordt hoe meer informatie geanalyseerd kan worden. En hoe meer data geanalyseerd wordt hoe sneller deze nieuwe gegevens waardevolle inzichten geven welke ons leven als individu, als mens veraangenamen en hoe sneller ook deze inzichten
  • 26. 25 bedrijfsprocessen en strategieën totaal zullen veranderen en vernieuwen. Gezien het voor het eerst in de historie is dat een technologische ontwikkeling in een dergelijke mate zich aandient is voor beide theorieën iets te zeggen. Om optimaal gebruik te maken van netwerken en niet te verdwalen in een overvloed aan data die niet direct data toevoegt kan het zoals Vestberg zegt handig zijn om per type object te bepalen of de nieuwe inzichten van toegevoegde waarde zijn. Aan de andere kant heeft Berners- Lee een goed punt wanneer hij zegt hoe meer en hoe sneller we data genereren, verzamelen, verwerken en analyseren des te sneller zullen zich niet eerder getoonde inzichten zich aandienen en kunnen wij deze als mens en als bedrijf toepassen en hier ons voordeel mee doen. Feit blijft dat data nodig is om technologie en innovatie te voeden om zo individuele als bedrijfsmatige efficiëntie te bewerkstelligen. Context Internet of Things Als conclusie kunnen we het volgende constateren. De technologie is er klaar voor. De digitale snelweg ligt er al en aan de knelpunten en verbeteringen wordt momenteel hard gewerkt. Een voorbeeld hiervan is de huidige ontwikkeling op het gebied van 4G internet verbindingen. Wat betreft de adoptie van de mens zal de een welwillender tegenover deze immense verandering staan dan de ander. Gezien de adoptie van de smartphone en andere technologische trends wordt de adoptie cyclus wel steeds korter omdat de mensheid sneller gewend raakt aan technologische innovaties. Wat betreft de waarde van Internet of Things zullen er in de nabije toekomst veel objecten verbonden moeten worden met elkaar en het internet om ook daadwerkelijk concrete waarde te kunnen realiseren d.m.v. inzichten. Deze inzichten kunnen verder alleen gegenereerd worden door forse investeringen in infrastructure, data warehousing en embedded technology. Internet of Things is geen ultiem einddoel maar net als alle andere technologische ontwikkelingen een onderdeel van bedrijfsvoering/ kennisverwerving om concurrentieposities te verbeteren en te behouden. Cisco vermeld een passende quote in haar Internet of Everything whitepaper, How more relevant and valuable connections will change the world. “Internet of Things is geen wondermiddel maar is een technologie die het potentieel heeft om veel van de uitdagingen waar we voor staan te rectificeren.” (Evans, The Internet of Everything - How more relevant and valuable connections will change the world, 2012) 1.4 Internet of Things in markt segmenten Is er wel een markt voor Internet of Things? Wat voor type markten zijn er te definiëren? Met Internet of Things komt er naar verwachting een gigantische markt vrij, geen miljoenen maar een miljarden markt maar, hoe gaat deze vorm krijgen? Nu duidelijk is wat Internet of Things is, is het ook goed om de diverse verwachte markten uit een te zetten. Deze onderwerpen en meer worden besproken in paragraaf 1.5 Markten. Als manager is het wellicht moeilijk voor te stellen om inzichtelijk te hebben wat mensen qua producten in huis hebben. De fabrikant zou namelijk precies begrijpen hoe mensen producten verzamelen en gebruiken en dit op basis van eenvoudige verkoopgegevens. Qua inzet kost het een bedrijf 5 maal meer om een nieuwe klant binnen te halen als 5 bestaande klanten te behouden. Type klantvraag Maar denk eens in hoe merken hun relatie met de doelgroep kan behouden en verbeteren door verder te gaan dan de initiële verkoop. En als manager moet een scenario als merk trouw, vervangingsvraag, additionele vraag en uitbreidingsvraag toch als muziek in de oren klinken? Internet of Things is ook helemaal niet om zoveel mogelijk objecten te verbinden met elkaar maar om een klantrelatie uit te breiden, nieuwe markten aan te boren en het leveren van een next level service. Waardegedreven innovatie zal de grote Internet of Things stuwer worden. Om concurrentie voordeel op zowel korte- als lange termijn te genereren moeten deze inzichten eerst waargenomen/ gemeten
  • 27. 26 gaan worden. Maar om deze inzichten te krijgen is het eerst goed om een aantal markten en aandeelhouders uit een te zetten. Marktgrote Internet of Things De verwachtingen van de Internet of Things markten lopen uit een gezien het meten met verschillende maten maar hebben ook een grote overlap. Onderstaand een tabel met de verwachtingen van McKinsey en General Electric GE m.b.t. welke markten de big 6/ big 7. McKinsey Global Institute – in biljoen $ - 1012 General Electric – GE – in biljoen $ - 1012 Healthcare 3.1 Other Industrial 8.9 Manufacturing 2.35 Healthcare 7 Resource extraction 0.37 Manufacturing 6.1 Security 0.3 Transportation 4.8 Agricultural 0.15 Figuur 1.8: Expected market growth IoT Bron:(gegevens overgenomen uit): (General Electric, 2012) - (McKinsey&Company, 2013) IoT speelveld Dr. Ahmed El Adl, Vice President, Entreprise Mobility Solutions van de Duitse software gigant SAP zet in een artikel op het SAP community een drietal varianten binnen markten uiteen. (Adl, The next big thing the internet of things: IoT the drivers and the life transforming opportunities, 2013) El Adl voorspelt dat de CIoT, de consumenten Internet of Things voor de uiteindelijke dynamiek zorgt om de volgende drie categorieën te creëren welke op hun beurt over de aankomende jaren zullen evolueren. 1. IIoT - Het industriële Internet of Things zal in het teken staan van de convergentie van intelligente objecten met big data analyses en waarnemende objecten die zijn ingebouwd in industriële apparatuur. Dit segment zal zich meer gaan richten op B2M2B (business to machine to business) en op M2M (machine to machine) 2. OIoT - Overheids Internet of Things wordt door sommige overheden al gebruikt m.b.t. openbaar vervoer en veiligheid. Ook zijn er voorbeelden van smart cities waar alles is verbonden met elkaar. Zeker overheden moeten ook juridische, privacy en security zaken in gedachte houden. 3. BIoT - Business Internet of Things is ook op een kantelpunt aangekomen. Bedrijfsoplossingen voldoen niet meer zoals ze in oude staat gebruikt werden. Er wordt een compleet nieuwe zakelijke omgeving gecreëerd waar software en algoritmen steeds meer vertrouwen genieten. Nieuwe business modellen Zoals te lezen in deze paragraaf is Internet of Things een enorme markt welke voor diverse branches en markten een marktpotentieel bloot legt. Naarmate bedrijven meer weten van hun doelgroep wordt het ook makkelijker om in te spelen op de behoeften en om merktrouw te verhogen. Dit is dus een duidelijke kans voor bedrijven. In deel 2 van dit rapport wordt verder ingegaan op de diverse markten, impact op deze markten en nieuwe business modellen. 1.5 De waarde van Internet of Things Verbonden objecten, leuk maar, wat weet ik als bedrijf eraan? Wat weten we aan een verbonden auto, natuur, bedrijfsproces of werknemer? Allemaal stuk voor stuk relevante vragen welke tot de kern van deze paragraaf komen namelijk, ‘Wat is nu echt de toegevoegde waarde van Internet of Things?” Deze paragraaf gaat in op de waarde van Internet of Things als trend en de inzichten welke deze trend belooft te genereren. Waar komt deze waarde vrij en hoe moeten bedrijven er mee omgaan? Ook de vraag of Internet of Things alleen een trend is of een geheel nieuwe management stijl wordt in dit gedeelte behandelt.
  • 28. 27 Data is de nieuwe olie Waar Business Intelligence (BI) bestaat uit het vergaren en analyseren van gegevens om eigen handelsactiviteiten te ondersteunen met gegevens uit het verleden bestaat Internet of Things uit real time informatie. IoT zou dus getypeerd kunnen worden als overtreffende trap van BI. De kern van Internet of Things is op basis van real time informatie beslissingen maken. Om via deze weg bedrijfsprocessen te optimaliseren, kosten en risico´s verlagen, verspilling verminderen en efficiency bevorderen. Deze doelen kunnen alleen gerealiseerd worden als de benodigde informatie en kennis hier voor aanwezig is. De real time informatie die deze besluiten moeten realiseren is momenteel niet aanwezig bij veel bedrijven. Zoals Kevin Ashton het in zijn interview al zei: “There was a real lack of information” Bovenstaande bedrijfsdoelen kunnen alleen behaald worden als de momenteel ‘missende’ informatie aanwezig is. De informatie in deze context is niet missend! Het wordt alleen nog niet gemeten, gegenereerd, geanalyseerd en opgeslagen. De informatie is er al, maar niet in de vorm van data. DIKW model Het data, informatie, kennis en wijsheid (DIKW) model wordt ook wel de wijsheid hiërarchie of kennis piramide genoemd. I. Data: Onder data kan de ruwe vorm van waargenomen gegevens verstaan worden II. Informatie: Informatie wordt gecreëerd door het analyseren van relaties en verbindingen van deze ruwe data III. Kennis: Kennis wordt gecreëerd door deze informatie te gebruiken voor actie. IV. Wijsheid: Wijsheid wordt gecreëerd door het gebruik van kennis via communicatie van kennis gebruikers en door middel van reflectie. Dit DIKW model welke nader is toegelicht in bijlage 8 werd voorbehouden aan religie, wetenschap en ideologie. Gegevens en informatie uit het verleden en konden niet zo maar als trend worden geëxtrapoleerd. Nu, in het digitale tijdperk is deze gedachtegang compleet omgeslagen. Steeds meer bedrijven denken iets te ‘moeten’ met al deze grote vormen van data welke vrijkomen door o.a. alle sociale media vrijkomen. In trendrapport ‘We the Web’ (Bloem-Duivestein, 2011) welke door Sander Duivestein en Jaap Bloem geschreven is wordt de essentie kernachtig Figuur 1.9 DIKW model van Russell Ackoff Bron: overgenomen van (Ackoff)
  • 29. 28 “In essentie gaat het om een herwaardering van kennis en de omgang ermee, van dataverzameling tot exploitatie, namelijk als dynamische kracht in plaats van als statische macht. Daarmee wordt de waterscheiding tussen verleden en toekomst opgeheven en kunnen die beide elkaar aanvullen en ‘belichten’ om tot real-time beslissingen te kunnen komen die altijd midden in de roos zijn.” Processen kunnen nu concreet en aantoonbaar efficiënter worden ingericht. Per product kan bepaald worden welke grondstoffen gebruikt zijn, in welke mate en hoeveel arbeidsuren hiermee gepaard gingen. Verspilling van grondstoffen is te traceren en kan gestopt worden. Door middel van Internet of Things is real time kennis is binnen handbereik. Real-time kennis, een kennisbron waarvan de meeste CEO’s alleen maar kunnen dromen. Waar wijlen prof. in organisatieleer en management Peter Drucker zegt: “If you can’t measure it, you can’t manage it.” (Hesselberth, 2008) Benoemt Cisco’s Chief futurst Dave Evans het op pakkende wijze met een variant op deze woorden met in het interview: “You cannot manage something you do not measure.” (Evans, 'The Internet of Things', 2013) Fasen van kenniswaardering Het verloop in fasen van kenniswaardering wordt door Duivestein en Bloem weergegeven in de afbeelding, three 20th & 21st century knowledge system appreciation phases. Een waarschuwing voor mystificering, esoterie en occultisme is op zijn plaats. Figuur 1.10: Three 20th & 21st century knowledge system appreciation phases Bron: overgenomen van trend rapport: ‘We the Web’ (Bloem-Duivestein, 2011)
  • 30. 29 In bovenstaande figuur worden kennis waarderingssystemen in drie fasen uit een gezet. Al deze fasen hebben een duidelijk diverse betekenis in zich welke o.a. door de technologische ontwikkelingen en de tijdsgeest getypeerd worden. Onderstaand de drie fasen van kenniswaardering systemen nader toegelicht. A. De stabiele wetten der natuur - In deze klassieke fase van de waardering van kennis wordt weergegeven dat wij als mensen de wijsheid niet in pacht hebben. De gedachte hierachter is dat echte wijsheden en inzichten tot het rijk der wetenschap, religie en ideologie behoren. In deze fase van kenniswaardering is echte wijsheid wel een streven maar niet haalbaar voor de mensheid. B. Praktische kennis - In deze fase van inzicht staat kennis centraal als iets dynamisch en niet iets statisch. Wijsheid in deze fase betekend het leren waarderen van de dynamiek van het kennis systeem. Data, informatie en kennis liggen door alle ontwikkelingen op technologisch gebied steeds dichter bij elkaar en het gebruik ervan steeds meer toepasbaar. C. Een nieuw tijdperk van verlichting - In deze fase van virtualisatie worden steeds meer fysieke objecten verbonden met het digitale. Hierdoor wordt door steeds meer objecten data gegenereerd welke op hun manier steeds grotere massa aan data leveren. Deze data wordt geanalyseerd en wordt informatie. Vervolgens wordt deze informatie toegepast en wordt gevormd tot kennis. Deze grote massa (deels nieuwe) data verheft en breidt de relevantie van het potentieel van het menselijk kennis waarderingssysteem uit. Scenario’s controleren, voorspellen en creëren - Op deze manier wordt Internet of Things opeens ook veel relevanter en interessanter voor bedrijven. Internet of Things met als doel waardevolle scenario’s te creëren in privélevens van individuen en in bedrijfsvoeringen van organisaties. Figuur 1.11: Wi-Fi teken geïntegreerd in dollar afbeelding – verlichting Designed by Fred Vermeij Taylorisme 2.0 Door de komst van Internet of Things komt het gedachte goed van Frederick Winslow Taylor opnieuw in het daglicht te staan. Internet of Things is namelijk eigenlijk scientific management 2.0. (Kanigel, 1997) Waar management guru Taylor tijdens de tweede industriële revolutie zijn gedachte goed introduceerde wat later bekend zou worden als Taylorisme borduurt Internet of Things door op de gedachte van Taylor. Taylor, grondlegger van de wetenschappelijk management en bedrijfsvoering is vooral bekend om zijn kijk standaardisatie en efficiëntie. Taylor zag een niet maximaal rendement als gevolg van geen feitelijke controle op de arbeidsprestaties van werknemer. Met Internet of things komt- Figuur 1.12: IoT is Taylorisme 2.0 Bron: bewerkt (Hayward)
  • 31. 30 deze controle in een totaal nieuw daglicht te staan aangezien alles, van grondstof tot arbeid per producteenheid gemeten kan worden. Niet alleen de controle komt in een nieuw daglicht te staan, ook Taylor zijn management stijl. Taylorisme 2.0, een feitelijke controle voor elke meetbare eenheid binnen welke bedrijfsvoering dan ook. Door de meest nauwkeurige mogelijke meting en feiten als uitgangspunt te nemen voor het sturen van de organisatie worden zowel mens, grondstof en proces op de meeste efficiënte wijze gebruikt en is Taylorisme 2.0 een filosofie die zeker niet uit de tijd is maar, eerder een kernpijler om bedrijfsprestaties te verbeteren en te optimaliseren. Scenario’s, gecontroleerd, voorspeld en gecreëerd Een voormalig stip op de horizon komt binnen handbereik te liggen. Fundamentele nieuwe inzichten, nieuwe activiteiten en nieuwe vormen van sociale relaties. Altijd actuele kennis en informatie als bron om vanuit te sturen en bedrijfsbeslissingen te nemen. Scenario’s kunnen niet alleen veel beter gecontroleerd worden maar ook op basis van de meest actuele trends en technologieën worden voorspeld. En wanneer scenario’s kunnen worden voorspeld kan ook op deze scenario’s gestuurd worden. En wanneer er scenario’s kunnen worden gecontroleerd kunnen ze ook voorspeld en sterker nog, gecreëerd worden… Kennis is dus nog steeds macht En wordt misschien wel een machtiger middel dan het vroeger was. Menno van Doorn, directeur van het Verkenningsinstituut Nieuwe media & Technologie (VINT) stelt het nog scherper. “Data is de nieuwe olie, Google is de nieuwe Shell en de cloud is het nieuwe olieveld” (Doorn, 2009) Hoe deze toekomst er verder uit gaat zien wordt in de volgende paragraaf: “De toekomst van Internet of Things” besproken. 1.6 De toekomst van Internet of Things Nu uiteen is gezet wat de waarde van Internet of Things is, is het ook goed om de toekomst van Internet of Things te bespreken. In deze paragraaf wordt de toekomst van Internet of Things besproken. Hoe ziet deze toekomst eruit? Is deze trend overwegend positief of zit er ook een keerzijde op deze medaille? Hoe gaat de trend zich verder evolueren? Al deze vragen worden in deze paragraaf beantwoord. The future will be… “The future will be whatever we make it” is een wereldwijd bekende quote van de Amerikaanse futurist, uitvinder, ontwerper en auteur Jacque Fresco welke in deze tijd ongekend relevant blijft. Misschien is deze quote van Fresco wel meer levendig dan ooit met het Internet of Everything in het vooruitzicht. Idyllische vergezichten van ultieme controle over mensenlevens en bedrijfsprocessen lijken steeds meer binnen handbereik. Niet alleen het beter in kaart brengen en controleren van scenario’s lijkt realistisch maar ook het voorspellen van de toekomst wordt steeds meer mogelijk. In het verlengde hiervan wordt het op termijn wellicht mogelijk om niet alleen huidige scenario’s te controleren, stroomlijnen en te voorspellen maar ook zelf te scheppen. Keerzijde & privacy Door alle technologische ontwikkelingen en verbindingen worden informatie stromen steeds persoonlijker gemaakt. De vraag is hoe de mensheid op termijn omgaat met alle opeenvolgende technologische doorbraken welke mensenlevens steeds transparanter maken. Staat een woord als ‘privacy’ over 20 jaar nog in het woordenboek? Is het woord ‘verbinding’ niet de toekomstige tegenpool van privacy en security? Verbinding als een van de kernpijlers voor het creëren van wijsheid en verlichting. Verbinding al een van de aanjagers van Internet of Things. De vraag is op een
  • 32. 31 gegeven moment, wat is die ’wijsheid’ de mensheid waard. Deze ‘wijsheid’ wordt behalve met geld en technologische infrastructuur betaald met de hoge prijs van privacy. In dit verband quote HP in haar boek Enterprise 20/20 het volgende: “In a world where everyone is connected, where there are 1 trillion sensors and huge increases in the amount of data being stored and analyzed, today’s security systems won’t be able to protect our privacy or keep us safe from determined cyber attackers.” (Hewlett-Packard) Bezint eer ge begint Wat is kennis de mensheid en het bedrijfsleven waard? Laat daarom organisaties en instellingen zich niet alleen richten op de positieve kant van Internet of Things. Maar laat ze zich ook vroegtijdig wapenen tegen de eventuele negatieve bijwerkingen van het fenomeen. Daarom moeten bedrijven nu investeren in deze trend en niet alleen in de toepassingen om de directe voordelen uit te behalen. Zoals HP al stelt, de huidige systemen zijn niet klaar om dit fenomeen te beveiligen. Een vraag op deze uitspraak kan zijn: “Als de beveiliging er nog niet klaar voor is, waarom stappen we dan in?” Wet- en regelgeving Zoals in o.a. het technologische aspect van Internet of Things te lezen is, is technologie een immer voortschrijdend fenomeen. Innovatie is niet te stoppen. Niet allen vanuit bedrijven moeten er toepassingen m.b.t. beveiligen komen, ook vanuit de politieke context moeten er dus op termijn scherpe wet- en regelgeving komen waarin tot op zekere hoogte paal en perk gesteld wordt aan de verzamelde data. Verder moet de mens zelf ook oppassen dat het niet alle data bij een en dezelfde provider gaat opslaan. Spreiden van persoonlijke data bij diverse aanbieders is al een klein voorbeeld van voorzichtigheid. Het simpele voorbeeld van pin en pincode bij dezelfde cloud service opslaan is wellicht niet zo’n goed en handig idee als het lijkt. De evolutie van Internet of Things Maar er is niet alleen een keerzijde, de ontwikkeling van Internet of Things gaat, zoals ook al geschetst in de waarde van Internet of Things ook hele verhelderende inzichten opleveren. Market research will never be the same! Een toekomstig beeld wat we gaan zien is de opvallende verschuiving van marktonderzoek. Wanneer we naar de toekomst van informatie kijken zien we een opvallende ontwikkeling: A. Tijdsintervallen verdwijnen - Aangezien informatie real time gemeten wordt zullen tijdsintervallen verdwijnen B. N = all - Aangezien alle nuttige objecten verbonden zullen worden aan het internet zal ‘N’ wat voor het aantal respondenten staat all worden. Niet alleen N= all qua personen maar ook qua objecten. De ontwikkeling van het Internet of Things Maar voor alsnog zijn individuen en bedrijven nog niet op dit niveau van kennis en inzicht. Eerst moet de trend zich evolueren naar een volwassen niveau. De ontwikkeling van het Internet of Things verloopt volgens Andrew Rose in 3 hoofdfasen (Rose, 2013): 1. Personificatie van objecten - In deze eerste en beginfase zullen domme objecten aan een identiteit geholpen worden. In deze fase worden objecten slim gemaakt d.m.v. geïntegreerde technologie. De waarde in deze fase komt voort uit de interactie van deze objecten met andere intelligente objecten en systemen. 2. Gedeeltelijke autonome sensornetwerken - Apparaten en objecten worden slimmer en begrijpen deels hun omgeving. De waarde voor gebruikers komt deels uit de actie die deze apparaten zelfstandig ondernemen. Denk hier aan een voorbeeld als al eerder gegeven van Nest, de slimme thermostaat.
  • 33. 32 3. Autonome onafhankelijke objecten - In deze 3e en laatste fase van volwassenheid zal de technologie, beschikbaarheid, capaciteit en standaardisatie zo hoog zijn dat er geen tussen objecten nodig zijn (bijvoorbeeld smartphone) om te functioneren. Apparaten voelen de context van hun omgeving aan en kunnen autonoom interacteren met andere sensoren, objecten en diensten. Everyone will be Connected in 2020 En zo wordt niet alleen Internet of Things steeds volwassener naarmate de tijd doorgaat. Ook het aantal verbonden mensen wat verbonden is gaat de aankomende 7 jaar stijgen. Google’s Chief Executive Chairman Eric Schmidt zegt dat in 2020 iedereen op aarde verbonden zal zijn met het internet. (Gross, 2013) Waar nu nog maar 1/3 van de wereld populatie verbonden is met het net volgt de overige 2/3 binnen 7 jaar. De opkomst van het mobiele web zal zijn visie en gedachte zeker ondersteunen maar hoe realistisch deze gedachte is kan pas over 7 jaar gezegd worden. Internet als standaard infrastructuur Een mooi voorbeeld om internet gebruik en Internet of Things een boost te geven komt uit San Jose. In deze stad in Californië wonen nog geen miljoen mensen maar, San Jose biedt al gratis internet verbinding en dit zal binnenkort bij de algemene infrastructuur horen. (Koster M. J., 2013) Metcalfe’s law Wat zeggen al deze verbindingen nu eigenlijk over de waarde van netwerken? Robert Metcalfe, bedenker van Metcalfe’s law stelt dat, de waarde van netwerken kwadratisch toeneemt met het aantal aangesloten apparaten welke eraan verbonden zijn. Metcalfe stelt dat: de waarde van een netwerk zal verhogen met ‘V x n (n-1)’ waarin V de waarde van het netwerk uitdrukt en N staat voor het aantal gebruikers. (Princeton.Edu) Wanneer dit gedachtegoed naast dat van Netwerk gigant Cisco gelegd wordt die stelt dat 99% van de fysieke objecten nog niet verbonden zijn. (Evans, How the Internet of Everything Will Change the World…for the Better, 2012) Figuur 1.13: Metcalfe’s Law Bron: overgenomen van (Metcalfe) Wanneer de naar verwachting 8.7 miljard verbonden apparaten in 2012 aangevuld zullen worden door 28.3 miljard naar 37 miljard in 2020 waarbij volgens Metcalfe’s law de waarde van netwerken kwadratisch zullen toenemen kan eigenlijk niet worden ingebeeld wat voor ongekende weerga deze trend heeft. Ook is er niet in te beelden hoe afhankelijk we van netwerken zullen zijn en hoe waardevol deze netwerken zullen worden in de aankomende jaren.
  • 34. 33 De uitkomst van Metcalfe’s law is niet een specifiek type waarde. Wanneer we de huidige verbonden objecten afzetten tegen de verwachte verbonden objecten in 2020 kan de volgende tabel gevormd worden. Wat deze wet van Robert Metcalfe schetst is dat de waarde van netwerken aankomende 8 jaar gaat verzeventienvoudigen. Gemiddeld genomen gaan netwerken vanaf nu tot 2020 dus verzeventienvoudigen(!). Jaar Verbonden objecten Waarde netwerken ² 2012 8700000000 75690000000000000000 2020 36000000000 1296000000000000000000 17 Figuur 1.14: Verbonden objecten in 2012 en 2020 Bron: Gegevens overgenomen (Evans, How the Internet of Everything Will Change the World…for the Better, 2012) Science fiction de nieuwe realiteit? Aan het begin van deze wereldveranderde gebeurtenis is ook de vraag: “What is the next big thing?” geen vreemde eend in de bijt. Kunstmatige intelligentie is een onderwerp waar stiekem over gedacht wordt. Google is bijvoorbeeld bezig om een echt ‘brein’ te maken. (Bouter, Downloading your own thoughts and memories…, 2013) Dit ambitieuze plan wordt o.a. geleid door Ray Kurzweil, de man met de bijnamen ‘the restless genius’ en ‘the ultimate thinking machine’. (Kurzweil Technologies Inc, 2008)Het doel van een project als dit is duidelijk: “The project we plan to do is focused on natural language understanding,” (Kleiner, 2013) Aan de andere kant van de streep staat o.a. Miquel Nicolelis welke zegt dat het in de verste verte niet mogelijk is om een brein na te maken. “The brain is not computable and no engineering can reproduce it.(…) You could have all the computer chips ever in the world and you won’t create a consciousness.” (Regalado, 2013) “Privacywaarschuwing: Ons brein is te hacken! Sander Duivestein schreef eind 2012 een artikel met als titel: “Privacywaarschuwing: Ons brein is te hacken! (Duivestein, 2012) Duivestein gaat hier in op technologie welke hersen- en emotiegolven kunnen meten en opslaan. Universiteitsonderzoekers van o.a. Oxford zijn er in geslaagd om met simpele game controllers menselijke emotie- en hersengolven te meten en te ontcijferen. Het onderzoek, met als titel, “On the Feasibility of Side-Channel Attacks with Brain-Computer Interfaces” (Martinovic, 2012) vertelt dat tussen de ontcijferde gegevens zaten o.a. pincodes, creditcard gegevens en andere persoonlijke gegevens zaten. Het is goed om even bij stil te staan. En niet alleen stil te staan… Wat gebeurt er als er al met game toepassingen hersenen ‘gehackt’ kunnen worden en systemen nog niet klaar zijn voor het beveiligen van deze datastromen? De mensheid aan de vooravond van een ontwikkeling welke op zowel als individu als bedrijf een gigantische impact gaat hebben. Op de vraag waar het allemaal zal eindigen moet het antwoord schuldig blijven. Een ding staat wel vast: “If you think technology stops, think again.”
  • 35. 34 1.7 Conclusie “Internet of Things (IoT) is een verzamelnaam voor het algemene idee om het fysieke te verbinden met het digitale via geïntegreerde systemen. Om zo data van allerlei slimme objecten uit het verleden, heden of in de toekomst waar te nemen en deze bevindingen te communiceren via enige vorm van interactie met hun interne toestand of externe omgeving om zo het menselijke leven te vereenvoudigen en te faciliteren, bedrijfsprocessen te verbeteren, kosten en risico’s te verlagen en de efficiency verbeteren.” Internet of Things is hier, Internet of Things een trend welke het fysieke verbind aan het digitale om informatie en kennis te vergaren. Om op deze manier inzichten te krijgen als nooit te voren. Internet of Things is als het ware de basis/ grondlegging van alles meet- en kenbaar maken. Deze woorden worden geschetst door een van Microsoft visionairs. Een visionair welke meebouwt aan de stad van de toekomst. Internet of Things is geen nieuwe trend, reeds in 1999 bedacht Kevin Ashton als brand manager bij Procter & Gamble deze term voor een presentatie. De reden waarom Internet of Things nu steeds actueler lijkt te worden is om diverse redenen: - Technologie wordt steeds goedkoper - Technologie maakt het mogelijk - Adoptie proces van de mens evolueert sneller door technologische ontwikkelingen als de introductie van de smartphone "Give me a little data and I’ll tell you a little. Give me a lot of data and I’ll save the world." Darrell Smith , Director of Facilities and Energy, Microsoft (Warnick, How Microsoft is quietly built the city of the future) Honger naar data In de lijn der historie zien we een steeds grotere ‘honger’ naar data. Vandaag de dag wordt de koppeling van oude naar nieuwe data gemaakt om zo op basis van real time data te sturen en beslissingen te nemen. Hoe mooi het allemaal lijkt er zit wel degelijk een keerzijde aan het verhaal van Internet of Things. Kwesties als privacy, betrouwbaarheid, internet architectuur, platformen, veiligheid, controle moeten nog uitgewerkt worden. Aangezien de technologie steeds meer verstrengeld is met de fysieke wereld zijn kunnen de gevolgen door storingen in netwerken, verbindingen en beveiliging rampzalige gevolgen hebben. Ondanks al deze ogenschijnlijke drempels voor nu is het Internet of Things niet te stoppen. Over een paar jaar heeft de mensheid geen flauw benul hoe ze ooit zonder deze verbonden apparaten en hun inzichten gekund hebben.