Podejmowanie działalności gospodarczej
•
0 gostou•553 visualizações
Podejmowanie działalności gospodarczej
Recomendados
Mais conteúdo relacionado
Semelhante a Podejmowanie działalności gospodarczej
Semelhante a Podejmowanie działalności gospodarczej (20)
Mais de Szymon Konkol - Publikacje Cyfrowe
Podejmowanie działalności gospodarczej
- 4. SPIS TREŚCI 1. WPROWADZENIE ................................................... 7 2. WYMAGANIA WSTĘPNE..................................... 11 3. CELE KSZTAŁCENIA ........................................... 15 4. GOSPODAROWANIE I JEGO ISTOTA................ 21 5. OTOCZENIE RYNKOWE PRZEDSIĘBIORSTWA ...................................................................................... 31 6. PLANOWANIE I ORGANIZACJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ......................... 37 7. REJESTRACJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ ....................................................... 49 8. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ ....................................................... 63 9. ANALIZA EKONOMICZNA PRZEDSIĘBIORSTWA .............................................. 73 10. LITERATURA....................................................... 85
- 9. 7 1. WPROWADZENIE Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną dla jednostki modułowej 333906.M2.J2. Podejmowanie działalności gospodarczej zawartej w modułowym programie nauczania dla zawodu technik organizacji reklamy. W poradniku zamieszczono: wymagania wstępne, stanowiące wykaz umiejętności, jakie uczeń powinien mieć już ukształtowane, cele kształcenia, wykazujące umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, materiał nauczania, czyli podstawowe wiadomości teoretyczne niezbędne do kształtowania wyszczególnionych umiejętności z zakresu organizowania sprzedaży produktów i usług. Poradnik może być pomocny przy realizowaniu treści objętych planem nauczania. W podrozdziałach materiał nauczania treści kształcenia zostały zaprezentowane w sposób bardzo ogólny. Podany zakres wiadomości nie jest wystarczający do osiągnięcia celów kształcenia niniejszej jednostki modułowej. Wiadomości należy poszerzyć o wskazaną literaturę. Prowadzenie działalności gospodarczej jest z wielu względów bardzo wygodną ale też bardzo odpowiedzialną formą życia zawodowego. Podjęcie działalności gospodarczej to trudna i ważna decyzja, która powinna zostać poprzedzona analizą i badaniami. Obecnie czynności związane z rejestracją przedsiębiorstwa są dużo łatwiejsze niż
- 10. 8 przed laty. Warunki prawne podejmowania działalności gospodarczej zostały określone szczegółowo przez ustawodawcę. Poradnik został opracowany w oparciu o pakiety edukacyjne opracowane w ramach projektu współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, opublikowane na stronie internetowej Krajowego Ośrodka Wspierania Edukacji Zawodowej i Ustawicznej takich autorów jak: Ewa Urbańska - Sobczak, Krystyna Kielan, Paweł Krawczak, Wanda Bukała. Dziękuję za cenne wskazówki i wsparcie wszystkim, którzy przyczynili się do powstania pakietu edukacyjnego. Przy tworzeniu okładki wykorzystano wizerunek uczniów Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych im. Józefa Nojego w Czarnkowie: Anny Nowak i Bartosza Tuty.
- 11. 9
- 12. 10
- 13. 11 2. WYMAGANIA WSTĘPNE Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć: korzystać z różnych źródeł informacji, korzystać z technologii informacyjnych, zidentyfikować stanowiska pracy biurowej, obsłużyć biurowe urządzenia techniczne, obsłużyć komputer na poziomie podstawowym, pracować w grupie i indywidualnie.
- 14. 12
- 15. 13
- 16. 14
- 17. 15 3. CELE KSZTAŁCENIA W wyniku realizacji treści podanych w poradniku uczeń powinien umieć: PDG(1)1. porównać małe, średnie, duże przedsiębiorstwo, PDG(1)2. rozróżnić formy własności organizacji: własność indywidualna, spółdzielcza, komunalna, państwowa, spółka prawa cywilnego, różnego rodzaju spółki występujące w kodeksie handlowym i kodeksie cywilnym, PDG(1)3. porównać funkcje przedsiębiorstwa: ekonomiczne, techniczne, społeczne, PDG(1)4. wyjaśnić problem samofinansowania i samodzielności przedsiębiorstwa, PDG(1)5. uzasadnić konieczność stosowania kryteriów klasyfikowania przedsiębiorstw tj.: wielkość przedsiębiorstwa, formę własności, rodzaj działalność wg PKD, formę prawną, PDG(1)6. ustalić czynniki zagrożeń i szans przedsiębiorstwa, PDG(3)1. zidentyfikować przepisy dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej, PDG(3)2. porównać prawo gospodarcze z innymi gałęziami prawa, PDG(3)3. przewidzieć konsekwencje wynikające z nieprzestrzegania przepisów z zakresu prowadzenia działalności gospodarczej,
- 18. 16 PDG(4)1. zidentyfikować przedsiębiorstwa występujące w branży i powiązania między nimi, PDG(4)2. ustalić przedsiębiorstwa działające na różnych szczeblach działalności, PDG(4)3. ustalić powiązania przedsiębiorstwa z otoczeniem, PDG(4)4. rozróżnić elementy bezpośredniego i pośredniego otoczenia przedsiębiorstwa, PDG(4)5. zaprezentować schemat powiązań organizacyjnych, technicznych i innych przedsiębiorstw tej samej branży i przedsiębiorstw spoza branży, PDG(4)6 określić cele i skutki powiązań kooperacyjnych, PDG(5)1. dokonać analizy działalności gospodarczej rynku, PDG(5)2. porównać formy działalności firmy na rynku konkurencji doskonałej, monopolu, oligopolu, duopolu, PDG(5)3. określić elementy stymulujące działalność przedsiębiorstwa: zasoby produkcyjne, finanse przedsiębiorstwa, rodzaj produkcji, produkcja w długim okresie, struktura produkcji, system produkcji wyrobów, koszty własne produkcji, koszty okazji, krótkookresowa analiza kosztów, wybór nakładów, próg rentowności, ocena wyników przedsiębiorstwa, PDG(5)4. dokonać analizy kosztów produkcji firm działających w branży,
- 19. 17 PDG(5)5. sporządzić analizę SWOT, PDG(6)1. dokonać analizy otoczenia bezpośredniego i pośredniego przedsiębiorstwa, PDG(6)2. określić przyczyny i cele kooperacji i koncentracji przedsiębiorstw, PDG(7)1. sporządzić algorytm postępowania przy zakładaniu własnej działalności gospodarczej, PDG(7)2. uzasadnić wybór formy organizacyjno- prawnej planowanej działalności gospodarczej, PDG(7)3. sporządzić dokumenty niezbędne do uruchomienia i prowadzenia działalności gospodarczej, PDG(7)4. dobrać odpowiednią do zamierzonego przedsięwzięcia formę opodatkowania działalności, PDG(7)5. sporządzić biznesplan dla wybranej działalności gospodarczej zgodnie z ustalonymi zasadami, PDG(11)1. zaplanować koszty i przychody jednostki gospodarczej, PDG(11)2. określić wpływ kosztów i przychodów przedsiębiorstwa na wynik finansowy, PDG(11)3. wskazać możliwości optymalizowania kosztów prowadzonej działalności.
- 20. 18
- 21. 19
- 22. 20
- 23. 21 4. GOSPODAROWANIE I JEGO ISTOTA Proces gospodarowania odbywa się w określonym systemie ekonomicznym, a podmiotami tego procesu są przede wszystkim: gospodarstwa domowe, przedsiębiorstwa i państwo. W gospodarce rynkowej podstawowe decyzje ekonomiczne są podejmowane przez poszczególnych ludzi i przedsiębiorstwa. Ich wybory i preferencje spotykają się na rynku i wpływają na ceny dóbr i usług. Gospodarowanie nie jest działalnością jednorazową. Wynika to ze stałego odnawiania się potrzeb ludzkich, których zaspokajanie wymaga ciągłego wytwarzania dóbr i usług. Proces gospodarowania obejmuje cztery sfery: produkcję, podział, wymianę i konsumpcję. W celu dokonania oceny efektywności gospodarowania w przedsiębiorstwie należy przeprowadzić analizę kosztów. Koszty w przedsiębiorstwie można rozpatrywać według różnych kryteriów klasyfikacji. Ze względu na okres czasu wyróżniamy koszty: stałe, które nie zmieniają się wraz ze zmianami wielkości produkcji, a wynikają z zatrudnienia czynnika stałego np. amortyzacja (koszt zużycia środka trwałego), koszt wynajmu budynku, koszty reklamy, wynagrodzenie pracowników zarządu, koszty zmienne – ulegają zmianom gdy zmienia się wielkość produkcji np. koszty zużycia materiałów i surowców, energii elektrycznej, wynagrodzenia pracowników bezpośrednio produkcyjnych.
- 24. 22 Koszty całkowite są sumą kosztów stałych i zmiennych. Koszt całkowity przeciętny pokazuje koszt wyprodukowania jednostki produkcji przy różnych poziomach produkcji. Można go obliczyć według wzoru PKC = KOSZTY CAŁKOWITE/WIELKOŚĆ PRODUKCJI Koszty w przedsiębiorstwie wg kategorii można podzielić na: koszty rzeczowe, koszty osobowe, koszty finansowe, pozostałe koszty. Aby ustalić wynik na działalności przedsiębiorstwa (zysk, strata) należy porównać przychody z poniesionymi kosztami w wybranym okresie sprawozdawczym. Prawo podatkowe oraz rachunkowość, wyróżniają przychody: pochodzące ze sprzedaży, finansowe, operacyjne. Przychodami z prowadzonej działalności gospodarczej są kwoty, które przedsiębiorca otrzymuje z tytułu sprzedaży wyrobów lub usług.
- 25. 23 Przychody ze sprzedaży zależą od: ilości sprzedanego produktu, ceny, która zależy od struktury, w której funkcjonuje producent. Ponadto na przychody producenta mogą wpływać między innymi takie czynniki jak: cechy i właściwości jakościowe produktu, opakowanie, stosowane akcje marketingowe, faza rynkowego cyklu życia produktu. Nieodłączną częścią prawidłowo funkcjonującego procesu rynkowego jest konkurencja, która ma różny stopień nasilenia w strukturach rynkowych. W teorii ekonomii wyróżniamy cztery podstawowe struktury rynkowe, w których mogą działać przedsiębiorstwa: konkurencję doskonałą, czysty monopol, konkurencję monopolistyczną, oligopol. Struktury te różnią się między sobą: ilością występujących producentów na rynku, stopniem sprawowanej przez producentów kontroli cenowej, stopniem zróżnicowania produktu, swobodą wejścia na rynek, promocją.
- 26. 24 Cechy Struktury rynku konkurencja doskonała konkurencja monopolistyczna oligopol monopol Liczba firm wiele wiele kilka jedna Produkt standaryzow any (często identyczny) zróżnicowany częściowo zindywidu- alizowany zindywid u- alizowany Wpływ na cenę brak ograniczony duży bardzo duży Bariery wejścia brak brak duże pełne W konkurencji doskonałej pojedynczy producent nie wpływa na cenę, która jest ceną równoważącą dany rynek. O producencie działającym na tego rodzaju rynku mówi się jako cenobiorca. Ponadto każdy producent uważa, iż po danej cenie równowagi może sprzedać każdą ilość swego towaru. Cechy charakterystyczne rynku konkurencji doskonałej: liczba producentów i konsumentów jest tak duża, że siła ekonomiczna każdego z uczestników rynku w stosunku do wielkości rynku jest znikoma, produkt będący przedmiotem transakcji ma charakter homogeniczny czyli jednorodny oznacza to, że każdy producent wytwarza taki sam wyrób o identycznych właściwościach i konsumentowi jest obojętne od jakiego producenta ten wyrób pochodzi, istnieje niebezpieczna swoboda wejścia i wyjścia producenta z rynku oznacza to, że nie ma żadnych
- 27. 25 ograniczeń by jakikolwiek przedsiębiorca podejmował dowolną produkcję (szczególnie brak ograniczeń prawnych) , nie ma też ograniczeń w sposobie i czasie likwidowania swojej firmy oznacza to pełną mobilność czynników produkcji, bierna rola rządu , który nie ingeruje w procesy gospodarcze a więc nie nakłada podatków oraz nie wspomaga producentów poprzez dotacje i subsydia, istnieje doskonała podzielność produktu tzn. może być sprzedawany w dowolnych ilościach, duża mobilność i podzielność czynników produkcji sprawia że czynniki mogą być przenoszone z jednej branży do drugiej, istnieje duża przejrzystość rynku polegająca na tym, że każdy z uczestników rynku posiada pełną informację o sytuacji na rynku i informacje te uzyskuje za darmo. Przeciwieństwem rynku konkurencji doskonałej jest rynek, na którym jest tylko jeden sprzedający, określany jako rynek monopolistyczny. W przypadku monopolu podaż jest ustalana przez jedną firmę. Umożliwia to jej określenie ceny w dowolnym punkcie krzywej podaży. Sytuacja zbliżona do konkurencji doskonałej istnieje tylko na niektórych rynkach. Prawda jest zaś taka, że większość firm bardzo stara się, by przekonać klienta, że ich wyrób lub oferowane usługi są wyjątkowe i niepowtarzalne. Sytuację, w której wielu producentów dostarcza podobne, lecz nie takie same produkty, określa się
- 28. 26 mianem konkurencji monopolistycznej. Różnicowanie wyrobów dotyczy większości nabywanych dóbr i usług. Oligopol oznacza rynek zdominowany przez kilka (zwykle od trzech do pięciu) dużych firm. W miarę jak zmienia się struktura rynkowa gałęzi (z wielu firm sprzedających zróżnicowane produkty wyłania się kilka firm dominujących w branży) ekonomiści mówią, że zmienia się stopień koncentracji. Stopień koncentracji określa udział największych firm w całości sprzedaży. Oligopole zawdzięczają swoje istnienie trudnościom, jakie firmy konkurencyjne napotykają przy wejściu na rynek. Produkty pewnych gałęzi przemysłu chronione są patentami. Firmy konkurencyjne nie mogą rozpocząć działalności w tych gałęziach, jeśli nie zapłacą właścicielom patentów za zezwolenie na wykorzystanie danego procesu technologicznego, chyba że znajdą nowe własne sposoby produkcji. W każdej strukturze rynku producent dąży do osiągnięcia optimum ekonomicznego, czyli równowagi przedsiębiorstwa. Optimum ekonomiczne przedsiębiorstwa to taka sytuacja, w której występuje maksymalizacja zysku lub minimalizacja strat, przy określonym poziomie produkcji. W stanie równowagi przedsiębiorstwo osiąga: zysk dodatni, gdy cena jest większa od kosztu całkowitego przeciętnego, zysk zerowy, gdy cena równa jest kosztowi całkowitemu przeciętnemu. Występuje wtedy graniczny punkt opłacalności,
- 29. 27 zysk ujemny (stratę), gdy koszt zmienny przeciętny < cena < koszt całkowity przeciętny. W krótkim okresie czasu przedsiębiorstwo może produkować przy braku zysku, ale musi pokryć w całości koszty zmienne produkcji i część kosztów stałych. Jeżeli cena jest mniejsza lub równa kosztowi zmiennemu przeciętnemu to jest to punkt zamknięcia przedsiębiorstwa.
- 30. 28
- 31. 29
- 32. 30
- 33. 31 5. OTOCZENIE RYNKOWE PRZEDSIĘBIORSTWA Każde przedsiębiorstwo aby funkcjonować na rynku, działa w określonym otoczeniu, określanym jako ogół warunków i oddziaływanie różnych organizacji, wpływających na zachowanie się poszczególnych przedsiębiorstw. Otoczenie narzuca przedsiębiorstwu ograniczenia, stwarza szanse i wpływa na jego rozwój. Każde przedsiębiorstwo jest wyodrębnione z otoczenia w sensie prawnym, ekonomicznym oraz techniczno-organizacyjnym. Można wyróżnić trzy podstawowe cechy charakteryzujące otoczenie: 1. Potencjał, który oznacza zdolność otoczenia do stwarzania przedsiębiorstwu możliwości trwania i regularnego wzrostu. Im większy jest ten potencjał, tym presja otoczenia jest słabsza i przedsiębiorstwo ma większą swobodę kształtowania swojej struktury i swojego programu produkcji. Zmniejszający się potencjał wymaga od przedsiębiorstwa działań bardziej zróżnicowanych i elastycznych. 2. Złożoność, która określa z jak wielu i jak zróżnicowanych elementów składa się otoczenie. Im otoczenie jest bardziej zróżnicowane, tym bardziej różnorodne powinny być stosowane przez przedsiębiorstwo formy działalności, bardziej kompleksowe metody koordynacji, bardziej rozbudowana logistyka dystrybucji
- 34. 32 i bardziej kompleksowe metody marketingu . Różnorodność ta zapewnia firmie większą niezależność od otoczenia. 3. Niepewność, która wynika z dynamiki i niestabilności otoczenia. Trudności z przewidywaniem zmuszają przedsiębiorstwo do stworzenia struktury mniej sformalizowanej i bardziej elastycznej zarówno w odniesieniu do podziału pracy, jak i mechanizmów koordynacji. Środowisko rynkowe można podzielić na otoczenie bezpośrednie (mikrootoczenie) i otoczenie pośrednie (makrootoczenie). Elementami otoczenia bezpośredniego są: nabywcy, dostawcy, pracownicy, podmioty świadczące na rzecz przedsiębiorstwa usługi np. banki, agencje doradcze, instytucje ubezpieczeniowe, biura rachunkowe a także firmy konkurencyjne. Cechą charakterystyczną mikrootoczenia jest to, że między jego elementami a przedsiębiorstwem zachodzi sprzężenie zwrotne. Przedsiębiorstwo ma bezpośredni wpływ na mikrootoczenie i poprzez swoje działania może je zmieniać i kształtować. Stosunki przedsiębiorstwa z mikrootoczeniem kształtowane są przez negocjacje, zawieranie umów i podejmowanie walki konkurencyjnej w zakresie jakości towarów, cen i sprawności obsługi klientów. Do elementów otoczenia pośredniego zaliczamy: organy władzy i administracji, kulturę, tradycję i religię społeczeństwa, sytuację polityczną i ekonomiczną, warunki przyrodniczo-demograficzne oraz postęp naukowo-
- 35. 33 techniczny. Przedsiębiorstwo z wpływem makrootoczenia może radzić sobie na dwa sposoby: 1) może przystosować działalność przedsiębiorstwa do wymogów środowiska, czyli dostosować się do reguł i ogólnych trendów narzucanych przez środowisko, 2) może starać się wpływać na środowisko zewnętrzne, aby sprzyjało jego działalności. Międzynarodowy wymiar środowiska zewnętrznego, a w szczególności układ stowarzyszeniowy Polski z Unią Europejską, spowodował otwarcie przedsiębiorstw na silną konkurencję, która wywołuje między innymi konieczność obniżki kosztów, wzrost wydajności pracy, obniżkę cen towarów. Rozróżnienie mikro- i makrootoczenia jest bardzo ważne. W mikrootoczeniu toczy się walka konkurencyjna i dlatego jemu zazwyczaj menedżerowie poświęcają najwięcej uwagi i czasu. Informacje uzyskiwane przez menedżerów z konkurencyjnych firm będą dosyć podobne, typowe sposoby analizy są bowiem takie same; co najwyżej różna może być interpretacja otrzymanych danych. Podmiot gospodarczy działający w rzeczywistości rynkowej musi stale współpracować z klientami, dostawcami, instytucjami państwowymi i samorządowymi oraz innymi organizacjami. Efekt tej współpracy, a co za tym idzie sukces przedsiębiorstwa, zależy w znacznej mierze od umiejętności efektywnego komunikowania się firmy z elementami jej otoczenia rynkowego. Umiejętność rozpoznawania i wykorzystywania szans, jakie niesie wciąż zmieniające się
- 36. 34 otoczenie, jest bardzo ważna dla działalności przedsiębiorstwa. Takie „wpasowanie się” w rynek, czyli zdolność do udzielenia szybkiej i trafnej odpowiedzi na jego potrzeby może zadecydować o powodzeniu rynkowym firmy. Narzędziem, które może posłużyć do wewnętrznej analizy otoczenia przedsiębiorstwa może być analiza SWOT (analiza słabych i mocnych stron, szans i zagrożeń).
- 37. 35
- 38. 36
- 39. 37 6. PLANOWANIE I ORGANIZACJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Działalnością gospodarczą, zgodnie z ustawą o swobodzie działalności gospodarczej, jest zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i eksploatacja zasobów naturalnych wykonywana zarobkowo a także działalność zawodowa wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. W Polsce przedsiębiorstwa funkcjonują w warunkach pełnej swobody prowadzenia działalności gospodarczej. Dominuje własność prywatna, a zasoby ekonomiczne zgodnie z zasadą racjonalnego gospodarowania powinny być kierowane tam, gdzie są najefektywniej wykorzystane . Działalność gospodarczą prowadzą osoby fizyczne, spółki osób fizycznych, spółki prawa handlowego, z których najbardziej popularną formą są spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Kodeks spółek handlowych wyróżnia : spółki osobowe: jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo- akcyjne, spółki kapitałowe: z ograniczoną odpowiedzialnością oraz akcyjne.
- 40. 38 W spółkach osobowych prowadzenie spraw i reprezentowanie ich na zewnątrz to prawo i obowiązek każdego wspólnika (wyjątkiem jest spółka komandytowa i komandytowo-akcyjna); w spółkach kapitałowych powołuje się do tego celu specjalne organy. Kapitał spółek osobowych powstaje z wkładów poszczególnych wspólników. W spółkach kapitałowych składa się z udziałów wspólników lub składa się z wykupionych przez wspólników akcji. Odpowiedzialność za zobowiązania w spółkach osobowych jest nieograniczona, odnosi się do całego majątku posiadanego przez każdego wspólnika (wyjątkiem jest spółka komandytowa i komandytowo-akcyjna) Działalność gospodarczą reguluje prawo gospodarcze. Jest to ogół norm prawnych dotyczących funkcjonowania gospodarki oraz cywilnych stosunków gospodarczych między różnymi podmiotami. Przepisy prawa gospodarczego i przepisy prawne regulujące działalność gospodarczą w Polsce pochodzą z wielu źródeł. Podmiotem prawa gospodarczego są przedsiębiorcy a przedmiotem ich działalność gospodarcza. Przedsiębiorcą, zgodnie z ustawą, jest wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą prawną ( spółki prawa handlowego ). Za przedsiębiorców uważa się również wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Natomiast nie uznaje się za przedsiębiorców spółek cywilnych.
- 41. 39 Przedsiębiorcy podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego składającego się z: „rejestru przedsiębiorstw, rejestru stowarzyszeń i innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz publicznych zakładów opieki zdrowotnej oraz rejestru dłużników niewypłacalnych”. W Polsce obowiązują następujące podstawowe ustawy dotyczące działalności gospodarczej: ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, ustawa Kodeks spółek handlowych, ustawa Kodeks cywilny, ustawa Prawo spółdzielcze, ustawa o przedsiębiorstwach państwowych, ustawa Ordynacja podatkowa i przepisy podatkowe. Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej wprowadziła podział przedsiębiorców według kryterium wielkości zatrudnienia i obrotu ze sprzedaży lub wartości majątku na: mikroprzedsiębiorców, małych przedsiębiorców, średnich przedsiębiorców. Przedsiębiorstwo jest jednostką prowadzącą działalność gospodarczą, wyodrębnioną organizacyjnie, prawnie i finansowo. Odrębność organizacyjna oznacza, że przedsiębiorstwo posiada swoją siedzibę, nazwę oraz strukturę organizacyjną. Odrębność prawna związana jest z odpowiednią formą organizacyjno-prawną przedsiębiorstwa, natomiast odrębność finansowa
- 42. 40 z wydzieleniem majątku i pokrywaniem wydatków z własnych przychodów. Klasyfikacja przedsiębiorstw z punktu widzenia formy własności: przedsiębiorstwa prywatne – właścicielami są osoby fizyczne i osoby prawne, przedsiębiorstwa spółdzielcze – stanowią wspólną własność członków spółdzielni, przedsiębiorstwa państwowe – należą do państwa, przedsiębiorstwa komunalne – stanowią własność gminy, przedsiębiorstwa osób zagranicznych – właścicielem jest osoba, która nie posiada obywatelstwa polskiego. Klasyfikacja przedsiębiorstw ze względu na formę organizacyjno-prawną: przedsiębiorstwa indywidualne osób fizycznych, spółki, przedsiębiorstwa państwowe, przedsiębiorstwa spółdzielcze. Kolejnym kryterium klasyfikacji podmiotów gospodarczych dla potrzeb rejestru jednostek gospodarki narodowej (REGON) zgodnie z rodzajem prowadzonej przez nie działalności jest Polska Klasyfikacja Działalności Gospodarczej. Zawiera ona zbiór rodzajów działalności społeczno-gospodarczej występujących w gospodarce narodowej.
- 43. 41 PKD wprowadzono do stosowania w statystyce, ewidencji, dokumentacji, rachunkowości oraz urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej. PKD obejmuje 21 sekcji, symbole, nazwy i zakres grupowań klasyfikacyjnych na pięciu różnych poziomach, tj. sekcji i podsekcji, działów, grup, klas oraz podklas. Rodzaje działalności określane są jako: przeważające, drugorzędne, pomocnicze. Sekcja A - Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Sekcja B - Górnictwo i wydobywanie Sekcja C - Przetwórstwo przemysłowe Sekcja D - wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E - dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją Sekcja F - Budownictwo Sekcja G - Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle Sekcja H - Transport i gospodarka magazynowa Sekcja I - Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J - Informacja i komunikacja Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Sekcja L - Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
- 44. 42 Sekcja M - Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sekcja N - Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Sekcja O - Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne Sekcja P - Edukacja Sekcja Q - Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja R - Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sekcja S - Pozostała działalność usługowa Sekcja T - Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Sekcja U - Organizacje i zespoły eksterytorialne
- 45. 43 W podejmowaniu działalności gospodarczej bardzo ważną rolę odgrywa planowanie czyli przewidywanie warunków działania w czasie, wyznaczanie celów i zadań oraz środków i sposobów najefektywniejszej ich realizacji.
- 46. 44 Dokumentem umożliwiającym właściwe planowanie działalności gospodarczej w warunkach gospodarki rynkowej jest biznesplan. Pełni on następujące funkcje: wewnętrzną – przeznaczoną dla właścicieli i kadry kierowniczej w celu właściwego zarządzania przedsiębiorstwem, zewnętrzną – związaną głównie z pozyskiwaniem obcego kapitału. Biznesplan sporządza się przed rozpoczęciem działalności gospodarczej lub w trakcie działalności przedsiębiorstwa, gdy planujemy jego rozwój w celu pozyskania obcych źródeł dofinansowania działalności gospodarczej. Zawartość biznesplanu będzie różna i zależy od: rodzaju działalności gospodarczej, wielkości planowanego przedsięwzięcia, adresata biznesplanu. Biznesplan powinien zawierać następujące elementy: streszczenie, opis firmy, zarządzanie, plan marketingowy, plan organizacyjny, harmonogram realizacji przedsięwzięcia, analizę ryzyka, plan finansowy. Streszczenie biznesplanu powinno obejmować: cel sporządzenia biznesplanu, charakterystykę dobra lub usługi
- 47. 45 określając korzyści dla klientów oraz atrakcyjność i konkurencyjność oferty, potrzeby finansowe i ich strukturę, przewidywane dochody i ich strukturę. Opis firmy obejmuje przedmiot działalności firmy, formę organizacyjno-prawną, misję firmy, czyli jej hasło przewodnie, konkurencyjność oferty, określenie słabych i mocnych stron konkurencji. Zarządzanie, czyli przedstawienie profilu organizacyjnego przedsiębiorstwa. Należy ukazać charakterystykę osób zarządzających i ich kwalifikacje, doświadczenie zawodowe oraz znaczące osiągnięcia w karierze zawodowej. Ponadto należy określić stosunki własnościowe oraz sposób ich podziału, role osób w zespole. Plan marketingowy zawiera analizę rynku, identyfikację klientów, lokalizację, czyli określenie planowanego obszaru geograficznego funkcjonowania przedsiębiorstwa, dystrybucję (sposób dostarczenia produktu do odbiorcy, wybór kanałów dystrybucji), promocję, która ma za zadanie stworzyć odpowiedni wizerunek firmy wśród potencjalnych klientów oraz skłonić ich do zakupu poprzez proces komunikowania się z otoczeniem. Ponadto należy określić politykę cenową polegającą na wyborze strategii cenowej, określeniu przewidywanych kosztów i oczekiwanych zysków. Plan organizacyjny dotyczy opisu planowanego zatrudnienia, określenia zasad wynagradzania pracowników, szkolenia pracowników i związanych z tym kosztów, wytypowania dostawców i sposobu nawiązania z nimi współpracy, a także wyboru rodzaju prowadzonej księgowości.
- 48. 46 Harmonogram realizacji przedsięwzięcia określa najważniejsze czynności związane z uruchomieniem przedsięwzięcia, czas ich trwania, kolejność ich realizacji oraz osoby odpowiedzialne za realizacje tych działań. Analiza ryzyka dotyczy charakterystyki szans i zagrożeń i ich konsekwencji. Plan finansowy to najważniejszy element biznesplanu, który związany jest z oceną sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Obejmuje on : wydatki związane z rozpoczęciem działalności gospodarczej, rachunek zysków i strat; umożliwia ustalenie wyniku finansowego przedsiębiorstwa, bilans zawierający informacje na określony dzień w ujęciu wartościowym o składnikach majątku przedsiębiorstwa oraz źródłach jego finansowania, rachunek przepływów środków pieniężnych (cash flow) – wskazujący na przyczyny zmiany sytuacji finansowej przedsiębiorstwa dzięki przedstawieniu przepływów środków pieniężnych, które miały miejsce w badanym okresie. Opracowanie biznesplanu umożliwia również porównanie bieżących efektów działalności z założonymi. Jeżeli istnieją znaczące różnice między tym, co planowała firma a tym, co faktycznie zostało osiągnięte. Celowe jest ustalenie przyczyn tej sytuacji i wyciągnięcie wniosków.
- 49. 47
- 50. 48
- 51. 49 7. REJESTRACJA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Procedura podejmowania działalności gospodarczej w Polsce przez osobę fizyczną, rozpoczyna się od rejestracji zintegrowanego wniosku CEIDG-1 o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Wniosek taki muszą złożyć przedsiębiorcy działający jednoosobowo oraz wspólnicy spółek cywilnych. Centralną Ewidencję i Informację o Działalności Gospodarczej, prowadzi Minister Gospodarki (uprzednio Ewidencję Działalności Gospodarczej prowadził Wójt, Burmistrz, Prezydent Miasta). Wraz z wnioskiem o wpis do CEIDG składa się oświadczenie o braku orzeczonych - wobec osoby, której wpis dotyczy – zakazów, pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywego oświadczenia. Wniosek ten stanowi jednocześnie zgłoszenie do ZUS/KRUS, GUS oraz naczelnika urzędu skarbowego. Przedsiębiorca ma prawo we wniosku o wpis do CEIDG określić późniejszy dzień podjęcia działalności gospodarczej niż dzień złożenia wniosku. Data rozpoczęcia działalności gospodarczej nie może być wcześniejsza niż dzień złożenia wniosku o wpis do CEIDG.
- 52. 50 Wzór wniosku CEIDG -1
- 53. 51
- 54. 52
- 55. 53
- 56. 54 Wniosek o wpis do CEIDG (formularz CEIDG-1) stanowi także: wniosek o nadanie numeru REGON, zgłoszenie do urzędu skarbowego (rejestracja, nadanie NIP, wybór formy opodatkowania), zgłoszenie płatnika składek do ZUS lub oświadczenie o kontynuowaniu ubezpieczenia w KRUS. Zakładając działalność gospodarczą należy określić czym będzie się zajmować nasza firma. W tym celu należy wybrać odpowiednie kody z Polskiej Klasyfikacji Działalności. Należy także wskazać nazwę firmy. Dla przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną jest nią, z mocy prawa - imię i nazwisko, które może być uzupełnione przez inne, dowolnie obrane określenia (np. pseudonim, określenia wskazujące na przedmiot działalności gospodarczej lub miejsca jej prowadzenia). Nazwa firmy powinna dostatecznie odróżniać się od firm innych przedsiębiorców prowadzących działalność na danym rynku oraz nie powinna wprowadzać w błąd (w szczególności co do osoby przedsiębiorcy, przedmiotu działalności przedsiębiorcy, miejsca działalności oraz źródeł zaopatrzenia) lub w inny sposób naruszać zasady prawdziwości firmy, zwłaszcza co do formy działalności przedsiębiorcy. Przy zakładaniu działalności gospodarczej istnieje obowiązek posiadania firmowego rachunku bankowego. Obowiązkowe jest także powiadomienie odpowiednich organów o wszelkich zmianach dotyczących rachunku
- 57. 55 bankowego przedsiębiorstwa w terminie najdalej 14 dni od daty ich powstania. Konto bankowe służy między innymi do: dokonywania płatności na rzecz urzędu skarbowego, dokonywania płatności na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, dokonywania lub przyjmowania płatności związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Pieczątka firmowa jest niezbędna m.in. przy zakładaniu rachunku bankowego lub wystawianiu dokumentów sprzedaży. Standardowo pieczątka powinna zawierać: oznaczenie firmy (imię i nazwisko osoby fizycznej oraz nazwę firmy), dane teleadresowe siedziby firmy, numer NIP, numer REGON. Rozpoczęcie wykonywania działalności w formie spółki cywilnej wymaga podjęcia następujących kroków: uzyskanie wpisu w CEIDG przez wspólników będących osobami fizycznymi, zawarcie umowy spółki cywilnej (na piśmie), zgłoszenie do GUS i uzyskanie nr REGON spółki - wniosek na druku RG-1 składa się we właściwym dla siedziby spółki urzędzie statystycznym (wolny od opłat),
- 58. 56 zgłoszenie identyfikacyjne do urzędu skarbowego i uzyskanie NIP spółki. zmiana wpisu w CEIDG przez wspólników będących osobami fizycznymi – uzupełnienie informacji o NIP i REGON spółki - wniosek CEIDG-1. Wraz ze złożeniem wniosku o pierwszy wpis do CEIDG należy dokonać wyboru formy opodatkowania podatkiem dochodowym oraz wskazać formę wpłaty zaliczki. Wybór sposobu opodatkowania podatkiem dochodowym jest bardzo istotny i jest jedną z ważniejszych decyzji przy podejmowaniu działalności gospodarczej. Od niego zależy bowiem to, jak będzie liczona podstawa opodatkowania, jakie stawki podatku będą przedsiębiorcę obowiązywały czy wreszcie jakie obowiązki ewidencyjne na nim spoczną. Podjętą decyzję w sprawie formy opodatkowania zmienić można tylko raz do roku (do 20 stycznia), dlatego warto tę kwestię dobrze przemyśleć. Przedsiębiorcy mają do wyboru następujące formy: karta podatkowa, ryczałt ewidencjonowany, podatek liniowy, skala podatkowa. Najbardziej uproszczoną formą opodatkowania jest karta podatkowa. Przedsiębiorcy wybierający tę formę opodatkowania są zwolnieni z obowiązku prowadzenia ksiąg, składania zeznań podatkowych, wpłacania zaliczek na podatek dochodowy. Przedsiębiorca musi jednak na żądanie klientów wydawać rachunki i faktury,
- 59. 57 które stwierdzają sprzedaż wyrobu, towaru lub wykonanie usługi, a ich kopie w ponumerowanej kolejności przechowywać przez pięć lat licząc od końca roku ich wystawienia. Wysokość podatku jest różna w zależności od rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, wielkości miejscowości, w której mają być wykonywane usługi, czy też wielkości zatrudnienia u danego przedsiębiorcy. Drugą uproszczoną formą opodatkowania jest ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Ta forma nie jest jednak już tak prosta jak karta podatkowa. Opodatkowaniu tutaj podlega bowiem przychód, a co za tym idzie, ryczałtowiec musi prowadzić odrębne, za każdy rok, ewidencje przychodów. Musi on także zaprowadzić wykaz środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych czy ewidencję wyposażenia oraz indywidualne karty przychodów pracowników. Gromadzić również musi dowody zakupu towarów. Podobnie jak przy karcie podatkowej, także i tutaj nie każdy rodzaj działalności gospodarczej może być opodatkowany ryczałtem. Zasady ogólne wg skali podatkowej oraz podatek liniowy to dwie kolejne formy opodatkowania, z których może skorzystać przedsiębiorca, a które są do siebie bardzo zbliżone. W odróżnieniu od form uproszczonych, tutaj podatek jest liczony od uzyskanego z firmy dochodu, czyli przychodu pomniejszonego o koszty jego uzyskania. Podatnicy, którzy zdecydowali się na jedną z tych dwóch form opodatkowania, w trakcie roku są obowiązani ustalać miesięczne lub kwartalne zaliczki na podatek dochodowy
- 60. 58 od faktycznie uzyskanego dochodu i wpłacać je na konto właściwego urzędu skarbowego w terminie do 20-tego dnia miesiąca następującego po okresie (miesiąc lub kwartał), którego dotyczą. To, co odróżnia te dwie formy opodatkowania (poza stawkami podatku), to właśnie odliczenia, ulgi i preferencje podatkowe. Otóż przy skali podatkowej podatnik może rozliczać się m.in. wspólnie z małżonkiem czy w sposób przewidziany dla osób samotnie wychowujących dzieci (do czego nie mają prawa liniowcy). Dzięki temu wskazany wyżej limit dochodu opłacalności skali podatkowej może zostać podwojony. Dodatkowo zasady ogólne pozwalają skorzystać także w przewidzianych w ustawie ulg w postaci np. ulgi rehabilitacyjnej czy na dzieci (do tych ulg także nie mają prawa liniowcy), dzięki którym zobowiązanie podatkowe może zmaleć o kilka tysięcy złotych. Z opodatkowania podatkiem liniowym czy skalą podatkową może skorzystać każdy przedsiębiorca bez względu na to, jaki rodzaj działalności gospodarczej prowadzi (co było z kolei bardzo istotne przy ryczałcie czy karcie podatkowej). Do podatku liniowego nie mają jedynie prawa przedsiębiorcy, którzy wykonują usługi w ramach prowadzonej działalności gospodarczej na rzecz swojego obecnego lub byłego pracodawcy (w danym roku podatkowym lub roku poprzednim), przy czym zakres takich usług pokrywa się z czynnościami wykonywanymi na rzecz tych pracodawców w ramach umowy o pracę.
- 61. 59 Opłacalność formy opodatkowania może się zmienić. Przedsiębiorstwo może ponosić bardzo wysokie koszty na początku działalności np. z uwagi na zakup wyposażenia, zakup urządzeń. Koszty mogą znacznie obniżyć się w późniejszym okresie. Wówczas warto rozważyć zmianę formy opodatkowania. Jeżeli przedsiębiorca podejmie decyzję o zmianie formy opodatkowania musi zgłosić aktualizację za pomocą wniosku CEIDG-1.
- 62. 60
- 63. 61
- 64. 62
- 65. 63 8. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Działalność bieżąca i inwestycyjna przedsiębiorstwa uzależniona jest od zgromadzonych kapitałów. Wysokość kapitałów zależy od formy organizacyjno-prawnej przedsiębiorstwa. Większe możliwości dostępu do kapitału mają spółki akcyjne, ponieważ kapitał może być pozyskiwany na rynku kapitałowym, mniejsze możliwości mają jednoosobowe przedsiębiorstwa prywatne, czy spółki takie jak: spółka partnerska czy cywilna. Składniki majątku posiadane przez przedsiębiorstwo można podzielić na: A. aktywa trwałe, B. aktywa obrotowe. Ustawa o rachunkowości określa sposób zaliczenia poszczególnych składników do każdej z grup, decyduje o tym rodzaj majątku, jego wartość lub okres użytkowania oraz rola jaką spełnia w działalności danego przedsiębiorstwa.
- 66. 64 AKTYWA A. Aktywa trwałe I. Wartości niematerialne i prawne II. Rzeczowe aktywa trwałe III. Należności długoterminowe IV. Inwestycje długoterminowe V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe B. Aktywa obrotowe VI. Rzeczowe aktywa obrotowe (zapasy) VII. Należności krótkoterminowe VIII. Inwestycje krótkoterminowe Kapitał własny wnosi do przedsiębiorstwa właściciel lub współwłaściciele, którzy tym samym nabywają prawo do uczestniczenia w podziale zysku i decydują o jego wykorzystaniu. Kapitał może przybierać postać pieniężną lub rzeczową (aport). W przypadku dużych strat kapitał własny ulega zmniejszeniu i może być zwrócony tylko w części w momencie likwidacji lub nawet utracony w całości. Z tego powodu przedsiębiorstwa wnoszące kapitał własny są zainteresowane efektywnością i rentownością przedsiębiorstwa. Kapitał własny powinien odpowiadać, co najmniej wartości aktywów trwałych firmy. Im wyższy jest udział kapitału własnego w całym kapitale, tym mniejsza
- 67. 65 zależność przedsiębiorstwa od innych instytucji i kontrahentów. PASYWA C. Kapitał (fundusz) własny I. Kapitał (fundusz) podstawowy II. Kapitał (fundusz) zapasowy III. Kapitał (fundusz) z aktualizacji wyceny IV. Pozostałe kapitały (fundusze) rezerwowe V. Zysk (strata) z lat ubiegłych VI. Zysk (strata) netto D. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania VII. Rezerwy na zobowiązania VIII. Zobowiązania długoterminowe IX. Zobowiązania krótkoterminowe X. Rozliczenia międzyokresowe Ze względu na dostęp do kapitału sposób jego pozyskiwania może pochodzić ze źródeł zewnętrznych lub wewnętrznych. W zależności od formy własności przedsiębiorstwa kapitał przybiera różne nazwy: fundusz założycielski występuje w przedsiębiorstwie państwowym,
- 68. 66 fundusz udziałowy występuje w spółdzielniach, kapitał zakładowy w spółkach akcyjnych, kapitał właścicieli występuje w spółkach jawnych, partnerskich, komandytowych, kapitał właściciela występuje w przedsiębiorstwie prywatnym. Finansowanie wewnętrzne, czyli samofinansowanie jest możliwe wówczas, gdy przedsiębiorstwo osiąga dodatni wynik finansowy, czyli nadwyżkę przychodów nad poniesionym kosztami. Finansowanie wewnętrzne związane może być również ze sprzedażą zbędnych składników majątkowych oraz ze środkami pochodzącymi z amortyzacji. Finansowanie długoterminowe związane jest z zaangażowaniem środków w przedsiębiorstwie na stałe lub długofalowo, dotyczy działalności inwestycyjnej przedsiębiorstwa. Okres zwrotu zaangażowanych środków jest dłuższy niż 1 rok. Kapitały pochodzą od właścicieli oraz kredytodawców. Finansowanie krótkoterminowe związane jest z działalnością bieżącą przedsiębiorstwa. Dotyczy pozyskania środków, których okres zwrotu jest krótszy niż 1 rok. Środki te przeznaczone są na uregulowanie bieżących zobowiązań. Kapitały własne są fundamentem każdej działalności gospodarczej, ale mają one ograniczone rozmiary i dlatego prawie każde przedsiębiorstwo poszukuje dodatkowych, obcych źródeł finansowania.
- 69. 67 Formy finansowania obcego Kredyty bankowe jako jedna z najczęściej stosowanych form finansowania małych i średnich przedsiębiorstw pomagają zarówno w finansowaniu potrzeb rozwojowych (kredyt inwestycyjny), jak i działalności bieżącej (kredyt obrotowy). W skład kosztów każdego kredytu udzielanego przez banki wchodzą przede wszystkim odsetki, dodatkowe prowizje i opłaty takie, jak prowizja przygotowawcza czy prowizja od niewykorzystanego salda kredytu. W przypadku finansowania przedsięwzięć rozwojowych, leasing jest łatwo dostępną, ale zazwyczaj droższą formą w porównaniu z kredytem. Do podstawowych
- 70. 68 rodzajów leasingu należy zaliczyć leasing operacyjny (umowa podobna do dzierżawy) oraz leasing finansowy (zbliżony do kredytu). Faktoring jest konkurencyjnym w stosunku do kredytu bankowego sposobem zapewnienia przedsiębiorstwu środków finansowych o charakterze obrotowym. Jest jedną z form finansowania należności od odbiorców. Umowa factoringowa polega na przeniesieniu (cesji) zobowiązania danego przedsiębiorstwa na rzecz banku lub innej wyspecjalizowanej firmy zwanej faktorem. Wynagrodzenie faktora stanowi z góry pobierane oprocentowanie w formie dyskonta, zależne od terminu płatności (zwykle 60 dni) oraz czasem prowizje. Venture Capital jest to forma finansowania innowacyjnych, a przez to obarczonych ryzykiem, projektów inwestycyjnych. Celem inwestowania venture capital jest zysk wynikający z wartości przedsiębiorstwa, a nie z samej działalności produkcyjnej bądź usługowej. Przybiera ona specyficzną formę. Polega ona na zasileniu kapitałowym powstającej spółki poprzez objęcie akcji lub udziałów. Działania te powodują że kapitał do firmy nie jest wprowadzany w formie kredytu, ale w formie właścicielskiej. Forfaiting jest formą finansowania podobną do faktoringu. Służy finansowaniu należności związanych z transakcjami eksportowymi i pochodzącymi od podmiotów zagranicznych. Franchising to umowa długoterminowa. Polega na udzieleniu przez dawcę biorcy pozwolenia na używanie
- 71. 69 nazwy, znaków towarowych czy nazw handlowych jego firmy. W tym wypadku kosztem dla biorcy są opłaty licencyjne oraz opłaty w formie stałych kwot miesięcznych lub danego procentu od obrotów płacone na rzecz dawcy. Jest to odpowiednia forma finansowania przede wszystkim dla przedsiębiorców, którzy nie planują stworzyć wielkiej firmy i dodatkowo cenią sobie bezpieczeństwo.
- 72. 70
- 73. 71
- 74. 72
- 75. 73 9. ANALIZA EKONOMICZNA PRZEDSIĘBIORSTWA W gospodarce rynkowej wszystkie firmy funkcjonują w określonym otoczeniu. Charakterystyczną cechą tego otoczenia jest ciągła zmienność, która wymusza na przedsiębiorcach dokonywanie bieżącej analizy dotychczasowych decyzji i instrumentów zarządzania firmą, co jest niezbędne do osiągania optymalnych efektów ekonomicznych. Analiza ekonomiczna firmy zwana również analizą działalności gospodarczej – to zespół czynności badawczych, dotyczących jej wyników finansowych i rzeczowych, stanu ekonomicznego i pozycji na rynku oraz organizacji procesów i metod działania. Przedmiotem analizy ekonomicznej w przedsiębiorstwie jest jego działalność gospodarcza oparta na zaangażowanych zasobach majątkowo-kapitałowych i osobowych. Rozpatrując przedmiot analizy finansowej jako złożoną całość, wyróżnić można dwa podstawowe jej elementy: stan finansowy, który jest ujęciem statycznym na określony moment czasu, wynik finansowy który jest ujęciem dynamicznym.
- 76. 74 Cechy analizy ekonomicznej : operatywność – umożliwia bieżące podejmowanie decyzji, elastyczność – metody analizy powinny być dostosowane do zmieniających się warunków otoczenia, dynamiczność - badania i oceny powinny ujmować procesy gospodarcze w trakcie ich rozwoju, konkretność – możliwość wyciągania wniosków. Podstawowym celem, dla którego prowadzimy analizę ekonomiczną jest ustalenie efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa. Analizę ekonomiczną działalności przedsiębiorstwa należy rozpocząć od oceny finansowej przedsiębiorstwa, ponieważ w efektach finansowych przejawia się efektywność danej działalności gospodarczej. Jest ona rozwinięciem wstępnej analizy podstawowych dokumentów finansowych i oparta jest na badaniu wzajemnych relacji zachodzących pomiędzy elementami bilansu i rachunku zysku i strat. Wskaźniki pozwalają scharakteryzować różne aspekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa i umożliwiają rozpoznanie obszarów firmy niewłaściwie zarządzanych i stwarzających zagrożenie do prawidłowego funkcjonowania przedsiębiorstwa. Analiza wskaźnikowa umożliwia także badanie trendów na przestrzeni kilku lat, porównanie z przeciętnymi wskaźnikami dla danej branży, dla grupy podobnych przedsiębiorstw lub uzyskanych przez konkurentów. .W uproszczeniu - analiza wskaźnikowa
- 77. 75 polega na obliczeniu odpowiednich indeksów, których wielkość liczbowa porównana może być z: - wielkościami uznawanymi za standardowe, - poziomem charakterystycznym dla branży, - osiągnięciami konkurentów, - własnymi wskaźnikami z poprzednich okresów. Należy zaznaczyć, że najczęściej metodologia obliczania tych samych wskaźników jest różna – również w literaturze. Różne może być także ich nazewnictwo. Należy też zaznaczyć, iż uniwersalne wskaźniki nie istnieją. Tak więc istotny jest odpowiedni dobór wskaźników do badanego przedsiębiorcy. Zły ich dobór może spowodować wyciągnięcie błędnych wniosków i w konsekwencji podjecie błędnej decyzji. Większość wskaźników nie ma optymalnych wartości. Dopiero odniesienie ich do wskaźników z poprzedniego okresu lub do wskaźników obliczonych dla innych firm z tej samej branży pozwala na obiektywną ocenę sytuacji ekonomiczno – finansowej firmy. Liczba możliwych do zastosowania wskaźników finansowych jest w praktyce w zasadzie nieograniczona, gdyż można tworzyć różne wskaźniki według własnych upodobań. Wykorzystanie w analizie dużej liczby wskaźników nie jest jednak równoznaczne ze zwiększeniem jakości analizy. Nadmiar wskaźników może bowiem zaciemnić obraz sytuacji ekonomiczno – finansowej przedsiębiorcy. Bardzo istotne jest jednocześnie to, aby połączyć ze sobą właściwe wielkości (powiązane merytorycznie) i umieć właściwie zinterpretować wskaźniki
- 78. 76 (tzn. ich poziom, zmiany, trendy oraz związki z innymi wielkościami). Interpretacja wskaźników stanowi bowiem rdzeń analizy ekonomiczno – finansowej Często stosowane rodzaje wskaźników ekonomicznych to: wskaźnik bieżący (bieżącej płynności) informuje, ile razy bieżące aktywa firmy pokrywają jej bieżące zobowiązania. Mierzy on zdolności firmy do spłaty krótkoterminowych zobowiązań ze środków, które będą przeznaczone na ten cel w trakcie normalnego jej funkcjonowania, wskaźnik rotacji należności informuje jak długo firma oczekuje na wpływy środków pieniężnych za sprzedane produkty, wskaźnik rentowności działalności operacyjnej określa rentowność przedsiębiorstwa w obszarze działalności podstawowej. Rentowność tej działalności zależy od efektywności podstawowych działań realizowanych w przedsiębiorstwie, wskaźnik rentowności netto informuje o udziale zysku netto w wartości sprzedaży, czyli określa, jaki procent zysku przynosi dana wartość sprzedaży. Im wyższa wartość wskaźnika rentowności netto, tym korzystniejsza jest sytuacja firmy, ponieważ każda złotówka przychodów ze sprzedaży przynosi większy zysk, wskaźnik rentowności aktywów informuje o wielkości zysku netto przypadającego na każdą złotówkę zaangażowanych w przedsiębiorstwie aktywów, czyli określa ogólną zdolność aktywów do tworzenia zysku,
- 79. 77 wskaźnik rentowności kapitału własnego informuje, jaką stopę zysku przynosi zaangażowanie kapitału w daną firmę. Na podstawie wartości tego wskaźnika można określić, czy warto inwestować środki w firmę, dlatego interesuje on przede wszystkim właścicieli i potencjalnych inwestorów. Wysoka efektywność kapitału własnego stwarza możliwość uzyskania wyższych dywidend oraz dalszego rozwoju przedsiębiorstwa, wskaźnik ogólnego zadłużenia informuje, jak duża część aktywów finansowana jest kapitałem obcym, obrazuje więc strukturę finansowania majątku firmy i wyraża stopień ryzyka, które ponoszą kredytodawcy w związku z finansowaniem danego przedsiębiorstwa, wskaźnik pokrycia zadłużenia kapitałami własnymi pokazuje proporcje między kapitałami własnymi a zobowiązaniami firmy. Zbyt niskie wartości wskaźnika świadczą o wysokim ryzyku finansowym, ale za wysokie oznaczają zbyt ostrożną politykę finansową przedsiębiorstwa. Bardzo pomocnym narzędziem planowania czy zarządzania ogólnie przedsiębiorstwem jest analiza progu rentowności. Zajmuje się ona wyznaczaniem tzw. punktu wyrównania. Próg rentowności oznacza taką wielkość produkcji lub świadczonej usługi, przy której przychody ze sprzedaży pokrywają się z poniesionymi kosztami całkowitymi. Nie wystąpi w tej sytuacji ani zysk ani strata. Tutaj wszystkie wydatki równe są wartości sprzedaży. Wartość sprzedaży to cała sprzedaż minus ewentualne
- 80. 78 zwroty, bonusy i zniżki. Jeśli mamy całkowicie nową działalność najpewniej będziemy musieli z powodu braku danych o dochodach użyć danych szacunkowych. Podobnie będzie z kosztami. Próg rentowności możemy przedstawić w: ujęciu ilościowym, będzie wtedy określał ilość produktów, jaką należy sprzedać, aby pokryć koszty całkowite planowanej działalności gospodarczej. Obliczamy go według formuły: Ks – koszty stałe, kz – jednostkowe koszty zmienne, c – cena sprzedaży.
- 81. 79 ujęciu wartościowym informuje o wartości sprzedaży potrzebnej do pokrycia kosztów całkowitych. Takie ujęcie jest bardzo pomocne gdy prowadzona działalność gospodarcza dotyczy kilku różnych produktów. Obliczamy go według formuły: Ks – koszty stałe, kz – jednostkowe koszty zmienne, c – cena sprzedaży.
- 82. 80 Poza formułami matematycznymi próg rentowności zwykle prezentowany jest graficznie. Wykresy progu rentowności przybierają różną postać. Pokazują one nie tylko punkt zrównania przychodów z kosztami, lecz stanowią także komunikatywną formę prezentacji wpływu kosztów i cen na tę wielkość. Analiza matematyczna i graficzna progu rentowności przekazuje kierownictwu jednostki gospodarczej, w sposób prosty i czytelny, cenne informacje, które zwykle wymagają obszernych sprawozdań.
- 83. 81 Funkcja kosztów całkowitych przybiera raczej postać krzywej niż prostej. Obserwacje empiryczne dowodzą, iż jednostkowe koszty zmienne maleją wraz ze wzrostem wielkości produkcji tylko do pewnej wielkości, po czym zaczynają rosnąć. W rezultacie krzywa kosztu całkowitego początkowo obniża się, po czym zaczyna rosnąć w coraz większym tempie. Podobnie, w warunkach konkurencji, nieliniowo zachowują się przychody ze sprzedaży. Obliczanie progu rentowności jest szczególnie zalecane na etapie planowania działalności gospodarczej. Pozwala bowiem na ustalenia tzw. progu bezpieczeństwa. Analiza progu rentowności niezwykle przydaje się w krótkoterminowym podejmowaniu decyzji, które musi podejmować dana jednostka gospodarcza w określonych zakresach. Do takich zakresów oczywiście zalicza się określenie wpływu zmiany cen, kosztów, wielkości jak i także asortymentu produkcji na poszczególny wynik finansowy. Analiza ta również ułatwia obliczenia wielkości optymalnego zysku, czy chociażby przedstawienie określonych związków przyczynowo-skutkowych, jakie będą zachodzić pomiędzy wielkością produkcji a wielkością zrealizowanego zysku. Kolejnym bardzo ważnym zakresem, który obejmuje analiza progu rentowności jest przedstawienie konsekwencji inflacji. Analiza progu rentowności będzie przydatna w wyborze najbardziej optymalnej ceny na oferowane produkty czy usługi. Jeszcze faktycznie warto wspomnieć o tym, że tego typu analiza ma zbawienny wpływ na wyznaczanie rentowności produkcji przy jednorazowym
- 84. 82 zamówieniu lub też niewykorzystaniu pełnej zdolności produkcyjnej. Analiza progu rentowności pozwala na ustalenie korzyści płynących z rozszerzenia wielkości sprzedaży, zmiany cen i kosztów. Błędne byłoby jednak założenie, iż przekroczenie progu rentowności będzie oznaczać nieskończone możliwości maksymalizowania zysku. Założenie takie jest słuszne tylko wtedy, kiedy mamy do czynienia ze stosunkowo niewielkim przyrostem sprzedaży i w stosunkowo krótkim czasie.
- 85. 83
- 86. 84
- 87. 85 10. LITERATURA 1. Belka M. (red): „Ekonomia stosowana”. Fundacja Młodzieżowej Przedsiębiorczości. 2. Chudy S., Kabat F., Pietraszewski M.: „Ekonomika przedsiębiorstw część 1 i 2”. eMPI². 3. Kielan K., Pokora K..: „Przygotowanie do działalności usługowej”. WSiP. 4. Markowski W.: „ABC small businessu. MARCUS s.c”. 5. Mikina A., Sepkowska Z., Sienna M.: „Funkcjonowanie przedsiębiorstwa w warunkach gospodarki rynkowej”. REA 6. Powałowski A., Koroluk S.: „Podejmowanie działalności gospodarczej”. 7. Bogaczyk I., Krupski B., Lubińska H. i inni: „Własna firma Zakładanie i prowadzenie działalności...”. 8. Barowicz M. „Jak prowadzić działalność gospodarczą”. 9. Mućko P., Sokół A.: „Jak założyć i prowadzić własną firmę?”. 10.Jeleńska A.: „Własna firma jak założyć i poprowadzić”. 11.Młodzikowska D., Lunden B.: „Jednoosobowa firma”. 12.Sławik K.: „Działalność gospodarcza”, DIFIN. 13.Mućko Przemysław, Sokół Aneta: „Jak założyć i prowadzić działalność gospodarczą w Polsce i wybranych krajach europejskich?”
- 88. 86 14. Borszowski Paweł „Działalność gospodarcza w konstrukcji prawnej podatku”. 15. Zalewska M. „Ocena ekonomiczno – finansowa przedsiębiorstwa przez analityka bankowego” . 16. Akty prawne z zakresu prawa pracy, działalności gospodarczej, prawa autorskiego, ochronie danych osobowych, kodeks spółek handlowych, kodeks cywilny. 17. Czasopisma prawne, ekonomiczne i marketingowe.