2. Qyteti ku jetoj quhet DIBRA. Dibra është njëQyteti ku jetoj quhet DIBRA. Dibra është një
qytet që nuk është shumë e pastër, porqytet që nuk është shumë e pastër, por
megjithatë unë jetoj në këtë qytet dhemegjithatë unë jetoj në këtë qytet dhe
dëshiroj te jetoj në Dibër andaj do i themidëshiroj te jetoj në Dibër andaj do i themi
NDAL atyre që do ndosin qytetin dhe doNDAL atyre që do ndosin qytetin dhe do
mundohemi që të bëjmë Dibrën sa më tëmundohemi që të bëjmë Dibrën sa më të
pastër që të mos kemi nevojë të largohemipastër që të mos kemi nevojë të largohemi
nga vendlindjanga vendlindja
3. Atmosfera mbështjell tokën dheAtmosfera mbështjell tokën dhe
mbahet afër saj me ndihmën embahet afër saj me ndihmën e
gravitetit të tokës.gravitetit të tokës.
Ajri është përzierje gazrash tëAjri është përzierje gazrash të
azotit me 78%, oksigjenit 21%,azotit me 78%, oksigjenit 21%,
dioksidit të karbonit dhe gazradioksidit të karbonit dhe gazra
të tjera me 1 deri ne 3%.të tjera me 1 deri ne 3%.
4. Shtresa e Ozonit shtrihet në Stratosferë. OzoniShtresa e Ozonit shtrihet në Stratosferë. Ozoni
është e krijuar prej disa lloje gazrash dhe nukështë e krijuar prej disa lloje gazrash dhe nuk
lejon depërtimin e rrezeve ultra Violet.lejon depërtimin e rrezeve ultra Violet.
Shkaktor për dëmtimin e kësaj shtrese janë:Shkaktor për dëmtimin e kësaj shtrese janë:
1. Klori- që lirohet nga djegja e plastikës dhe1. Klori- që lirohet nga djegja e plastikës dhe
gomës.gomës.
2. Freoni- që lirohet nga mjetet e ftohjes2. Freoni- që lirohet nga mjetet e ftohjes
5. Uji është pjesë përbërëse e sipërfaqes së Tokës dhe ajo kaUji është pjesë përbërëse e sipërfaqes së Tokës dhe ajo ka
gjendje te lëngët dhe pa ngjyrë. 0,6 % është ujë igjendje te lëngët dhe pa ngjyrë. 0,6 % është ujë i
pijshëm, kurse sasia tjetër u përket detrave dhepijshëm, kurse sasia tjetër u përket detrave dhe
oqeaneve. Ujërat ndahen në sipërfaqësor dheoqeaneve. Ujërat ndahen në sipërfaqësor dhe
nëntokësor kurse nga shija në të ëmbla dhe të kripura.nëntokësor kurse nga shija në të ëmbla dhe të kripura.
Uji përdoret për qëllime bujqësore , qëllime industriale,Uji përdoret për qëllime bujqësore , qëllime industriale,
qëllime shtëpiake ...qëllime shtëpiake ...
6. Ujrat e ndotur dhe të kanalizimeve me një emër iUjrat e ndotur dhe të kanalizimeve me një emër i
quajme ujëra të zeza. Filtrimi i ujërave të zezaquajme ujëra të zeza. Filtrimi i ujërave të zeza
kalon në disa faza:kalon në disa faza:
1. Bëhet filtrimi me rrjeta për mbeturinat e mëdha si:1. Bëhet filtrimi me rrjeta për mbeturinat e mëdha si:
gurë, degë, plastika etj.gurë, degë, plastika etj.
2. Është faza biologjike e cila bën pastrimin e shumë2. Është faza biologjike e cila bën pastrimin e shumë
bakterieve ma anë të oksigjenit. Ky proces quhetbakterieve ma anë të oksigjenit. Ky proces quhet
procesi i klorimitprocesi i klorimit
3. Faza e tretë përfshin shumë procesefiziko kimike3. Faza e tretë përfshin shumë procesefiziko kimike
që ka për qëllim heqjen e ndotjeve të veçanta qëqë ka për qëllim heqjen e ndotjeve të veçanta që
kanë mbetur nga dy fazat e mëparshme.kanë mbetur nga dy fazat e mëparshme.
7. Detet dhe oqeanet janë bazene të mëdha me
ujë, ato përfshinë ¾ e tokës. Detet dhe
oqeanet janë pasuri shumë te vlefshme për
njeriun pasi mund të përdoret për
peshkim,tregti,transport,për nxerjen e naftës
dhe gazit etj. Detet dhe oqeanet luajnë një rol
shumë të madh në kimën e tokës. Aty jetojnë
400.000 peshqi
8. 1.Natyra na jep ushqimin, lëndën drusore ,1.Natyra na jep ushqimin, lëndën drusore ,
materialetpër ndërtim, barërat mjeksore, plastikën,materialetpër ndërtim, barërat mjeksore, plastikën,
gomen etj..gomen etj..
2.Natyra siguron vendbanim për të jetuar .2.Natyra siguron vendbanim për të jetuar .
3.Natyra siguron polenizim, shumimin e bimëve..3.Natyra siguron polenizim, shumimin e bimëve..
3.Natyra riciklon mbeturinat natyrore dhe mirëmban3.Natyra riciklon mbeturinat natyrore dhe mirëmban
Tokën.Tokën.
4.Natyra rregullon proceset atmosferike dhe katastrofat4.Natyra rregullon proceset atmosferike dhe katastrofat
natyrore.natyrore.
5.Natyra është një vend për tu çlodhur ,për tu5.Natyra është një vend për tu çlodhur ,për tu
argëtuar,mjet edukimi etj.argëtuar,mjet edukimi etj.
9. Bimët mjekuese quhen ato bimë që shërbejnë përBimët mjekuese quhen ato bimë që shërbejnë për
shërimin e sëmundjeve, disa prej tyre janë:shërimin e sëmundjeve, disa prej tyre janë:
kamomilja, naneja, kantarjoni, çaji i lipit, spinaqi etj...kamomilja, naneja, kantarjoni, çaji i lipit, spinaqi etj...
-KAMOMILJA- ështe bimë shumëvjeçare që rritet-KAMOMILJA- ështe bimë shumëvjeçare që rritet
nëpër livadhe dhe shërben për shërimin e lëkurësnëpër livadhe dhe shërben për shërimin e lëkurës
dhe sëmundjeve te ftohjesdhe sëmundjeve te ftohjes
10. Pesticidet janë materiPesticidet janë materiee kimike artificiale qëkimike artificiale që
shërbejnë për zhdukjen e dëmtuesve te bimëtshërbejnë për zhdukjen e dëmtuesve te bimët
dhe kafshët. Pesticidet më të njohura që janëdhe kafshët. Pesticidet më të njohura që janë
përdorur edhe shumë vite me parë janëpërdorur edhe shumë vite me parë janë::
dhedhe
11. Bujqësia është veprimtaria më e madhe
ekonomike.Ajo mirret me mbjelljen e bimëve,
kultivimin dhe prodhimin e tyre.Bujqësia
ndahet në disa degë: lavërtaria, blegtoria,
pemëtaria, vreshtaria etj.
12. Pylli zë një pjesë të madhe tëPylli zë një pjesë të madhe të
tokës (1/4 të tokës) dhe në tëtokës (1/4 të tokës) dhe në të
jetojnë lloje të ndryshme tëjetojnë lloje të ndryshme të
bimëve dhe shtazëve. Drurëtbimëve dhe shtazëve. Drurët
janë elementi më i veçantë ijanë elementi më i veçantë i
pyllit. Përveç drunjtë jetojnëpyllit. Përveç drunjtë jetojnë
edhe bimë tjera si dhe kafshët eedhe bimë tjera si dhe kafshët e
egra siç janë: ARIU, UJKU,egra siç janë: ARIU, UJKU,
DRERI, LEPURI etj...DRERI, LEPURI etj...
13. • Përshkrimi= ështe gjitar, me gjatësi të
trupit prej 130cm ka dhe pshë prej 60 kg.
• Gëzofi= ka ngjyrë kafe të egër dhe lara të
bardha në krye , ne fyt si dhe në pjesen e
barkut.
• Vendibanimi= jeton në vise shkëmbore.
• Ushqimi= ushqehet me bar , gjethe dhe me
fidane.
14. • Kopshti zoologjik është vend i posatshëm ku
mbahen kafshët që njeriu të njihet me ato nga
më afër. Kafshët ne kopshtin zoologjik janë të
sjellura nga të gjitha vendet e botës.
Në këto kopshte hasim kafshë si luani, tigri,
gjirafa, leopardi..
15. • Parqet nacionale janë zona pyjore kuParqet nacionale janë zona pyjore ku
kafshët dhe bimët janë të mbrojtura mëkafshët dhe bimët janë të mbrojtura më
shumë nga shteti se në vendet tjera. Neshumë nga shteti se në vendet tjera. Ne
vendin tonë ka tre parqe nacionale dhevendin tonë ka tre parqe nacionale dhe
ato janë: ne Mavrovë, Pelister , Galiçicë.ato janë: ne Mavrovë, Pelister , Galiçicë.
----PARKU NACIONAL I MAVROVËS- është----PARKU NACIONAL I MAVROVËS- është
shpallur në vitin 1949 dhe aktualishte zëshpallur në vitin 1949 dhe aktualishte zë
një sipërfaqe prej 73 hektarësh aty hasennjë sipërfaqe prej 73 hektarësh aty hasen
liqene, ujëvara, vend për skijim dhe pyje tëliqene, ujëvara, vend për skijim dhe pyje të
ndryshmendryshme
16. UJIUJI i cili pos që na shërben për pije osei cili pos që na shërben për pije ose
pastrim ai na shërben edhe për fitimin epastrim ai na shërben edhe për fitimin e
energjisë elektrike.energjisë elektrike.
ERAERA shërben për fitimin e energjisëshërben për fitimin e energjisë
elektrike.elektrike.
DRURIDRURI na shërben për ngrohje dhena shërben për ngrohje dhe
ndërtimtari.ndërtimtari.
NAFTANAFTA dhe dhe gazi natyror na shërben përdhe dhe gazi natyror na shërben për
lëvizjen e automjeteve dhe për ngrohje.lëvizjen e automjeteve dhe për ngrohje.
17. Nafta është material i lëngët iNafta është material i lëngët i
krijuar nga organizmat e gjallakrijuar nga organizmat e gjalla
të kalbura nëntokë me mijëratë kalbura nëntokë me mijëra
vjet. Ajo digjet dhe lironvjet. Ajo digjet dhe liron
energji ku më së shpeshtienergji ku më së shpeshti
përdoret për lëvizjen epërdoret për lëvizjen e
automjeteve si dhe përautomjeteve si dhe për
ngrohje. Rezervuaret më tëngrohje. Rezervuaret më të
mëdhenj të naftës gjenden nëmëdhenj të naftës gjenden në
Azi dhe Afrika. Disavantazh iAzi dhe Afrika. Disavantazh i
këtij burim energjie është sekëtij burim energjie është se
gjatë djegjes liron dhe gaz tëgjatë djegjes liron dhe gaz të