2. Dielli (në Greqisht: Helios, në Latinisht: Sol) është ylli
në qendër të Sistemit Diellor dhe është burimi më i
rëndësishëm për energji në Tokë. Ka një formë sferike
pothuajse perfekte dhe gjendja e tij agregate është
plazma.
Dielli (në Greqisht: Helios, në Latinisht: Sol) është ylli
në qendër të Sistemit Diellor dhe është burimi më i
rëndësishëm për energji në Tokë. Ka një formë sferike
pothuajse perfekte dhe gjendja e tij agregate është
plazma.
Diametri i tij është 109 herë më i madh se i Tokës, dhe
ka nje masë rreth 330,000 herë më të madhe se Toka.
Ai perfshin rreth 99.86% të masës totale të Sistemit
Diellor. Rreth tre të katërtat e masës së Diellit
perbëhen nga hidrogjeni; pjesa tjetër është më së
shumti helium
3. Dielli është një prej më shumë se 100 miliard yjeve
tjerë në galaktikën tonë. I klasifikuar në kategorinë
G2 dhe shpesh referohet si xhuxh i verdhë.
Diametri : 1.390.000 km.
Masa : 1.989e30 kg
Temperatura : 5537 °C në sipërfaqe
Temperatura : 15.000.000 °C në bërthame
Dielli është quajtur në mitologji me emra të
ndryshëm: Greket e quajtën atë Helios kurse
Romaket e quajtën atë Sol.
Dielli është objekti më i madh në sistemin diellor. Ai
përmban më shumë se 99,8% të masës totale të
Sistemit Diellor (Jupiteri përmban pjesën tjetër). Është
thëne shpesh se Dielli është një yll. Kjo është e
vërtete në kuptimin, që ka shumë të tjerë të
ngjashme me atë
4.
5.
6. Sistemi Diellor u formua nga rënia gravitacionale e një Reje
gjigante molekulare 4.568.000.000 vjet më parë. Reja Molekulare
ishte rreth disa Light/Years = Vjet/drite e madhe. Rajoni që do
formonte Sistemin Diellor, ishte i njohur si mjegullnaje para-
diellore. Ajo filloi të shkatërrohej në një disk tjerrje me një
diametër të madh dhe të nxehtë, gjithashtu të dendur në qendër.
Në këtë pikë, në evolucionin e tij, Dielli është besuar të ketë qënë
një yll T Tauri. Brenda 50 milion vjetëve, presioni dhe dendësia e
hidrogjenit në qendër të Diellti u bë i madh dhe i mjaftueshëm, që
të fillojë fuzionin termobërthamor.
Тemperatura, norma reagimit, presioni, dhe densiteti i rritur deri
në ekuilibër u arrit, luftuar nga forca e tkurrjes gravitacionale. Në
këtë pikë Dielli u bë një yll i plotë. Kjo rritje e presionit ndez
thelbin/bërthamën. Si rezultat, Dielli është në rritje të ndritshme
me një normë prej rreth 10% çdo 1,1 miliard vjet.
Dielli është i përbërë aktualisht me rreth 71,1% hidrogjen dhe
27,4% helium dhe pjesa tjetër përbëhet nga sasi të vogla
elementesh të rënda
7. Për mijëra vjet njerëzimi, më disa përjashtime, nuk e
njihte ekzistencën e Sistemit Diellor. Njerëzit besonin
së Toka mund të jetë e palëvizshme në qendër të
Universit dhe kategorikisht.
Edhe pse filozofi grek Aristarkun Samos kishte
spekuluar në një rishqyrtim të Kozmosit, Nicolaus
Copernic ishte i pari që zhvilloi një sistem
matematikisht heliocentrik. Pasardhësit e tij të shekullit
17-të, Galileo Galilei, Johannes Kepler dhe Isaac
Newton, zhvilluan të kuptuarin e fizikës, e cila çoi në
pranimin gradual të idesë se Toka dhe Planetët tjera
rrotullohen rreth Diellit, dhe që Toka nuk është qendra
e gjithçkaje.
Në kohët e fundit, përmirësimet në Teleskop dhe
përdorimi i anijeve/satelitëve kanë mundësuar hetimin
e fenomeneve gjeologjikë të tilla si, male dhe kratere,
dhe dukurive meteorologjikë sezonalë, të tilla si retë,
stuhitë e pluhurit dhe akullnajave në planetët e tjera
8. E Punoi : Zeqir Thaqi
Klasa : X/4
Lenda : Meteorologji
Prof. : Donika Shala - Lleshi