Orixe, evolución e etapas do latín. Latín culto e latín vulgar. Linguas romances. Versión reducida para 4º de ESO.

1. Evolución do latín.
As linguas romances
http://en.wikipedia.org/wiki/File:Akihitum-et-michikam.jpg
Álvaro P. Vilariño
v.1.7 (febreiro 2013)
4º ESO
1

2. ☝ Index
Nacemento do latín
Latín literario ou culto
Etapas do latín culto: introdución
Latín vulgar
Expansión do latín vulgar
Fragmentación do latín
As linguas romances
☞
2

3. ☝
Nacemento do latín
Indoeuropeos en Italia (1.200-1.100 a.C.)
Intercambio lingüístico e cultural
Diversidade de pobos e linguas
Hexemonía de Roma, pequena aldea do Lacio:
Dominio militar (509 a.C., Roma domina o Lacio)
Imposición da súa lingua e costumes aos demais
pobos itálicos (272 a.C. toma de Tarento, Roma domina Italia)
O latín: lingua de Roma
☜ ☞
3

4. ☝ Latín literario ou latín culto
Nacemento da literatura latina (s. III-II a.C.)
Perfeccionamento do idioma
Loubanza das victorias de Roma
Grecia, modelo a seguir:
Canon literario
Cicerón
http://www.flickr.com/photos/
Préstamos léxicos e sintácticos
mharrsch/9941947/
Xéneros literarios:
Historiografía, Épica, Lírica, Teatro, Filosofía,
Epistolografía, Oratoria
☜ ☞
4

5. ☝ Etapas do latín culto: introdución
Evolución co paso do tempo
Latín literario: lingua uniforme, estable dende o III a.C. (inicio latín
literario) ata o V d.C. (caída do Imperio romano)
A aparición das linguas romances (s. IX) e a súa utilización posterior
como lingua literaria supuxo un progresivo abandono do latín
Na idade media foi unha lingua franca en toda Europa (políticos, intelectuais)
No renacemento os homes de letras usan tanto as linguas romances como o latín
(Nebrija, Petrarca, etc.)
O latín, como lingua escrita, seguiu moitos séculos sendo lingua de
prestixio, de obras literarias e científicas (s. XVII, XVIII)
Descartes, Spinoza, Linneo (clasificación seres vivos), etc.
O latín está vivo no século XXI
☜ ☞
5

6. ☝ Etapas do latín culto III
Latín contemporáneo s.XXI
Continuación da tradición anterior como lingua franca na comunidade
científica:
Medicina, Dereito, Filoloxía, Química, etc.
Novo latín Códigos Internacionais de nomenclatura científica en bioloxía
(Neolatín) Nomenclatura planetaria
Nomenclatura anatómica internacional
Latinismos ou aforismos latinos
Táboa periódica
Un pasatempo ou unha nova lingua franca?
Vicipaedia
Facebook lingua latina
Latín vivo Google en latín
(Latín falado) Nuntii Latini (yLe Radio1)
Noticias en latín (Ivoox, Radio Torcal)
Libros en latín (Harry Potter)
Graduatio latina
Latín Lingua oficial da igrexa católica (publicacións en latín, misa en latín, etc.)
eclesiástico Lexicon recentis latinitatis
☜ Latín contemporáneo na wikipedia inglesa ☞
6

7. ☝ Sistema de Clasificación en Bioloxía
Reino Animalia
Phylum Arthropoda
Clase Arachnida
Orde Aranea Pachygnatha zappa
http://homepage.ntlworld.com/andymurkin/Resources/MusicRes/ZapRes/spider.html
Familia Tetragnathidae "Etymology. Zappa is a noun in apposition. This species
epithet is given in honor of the twentieth century
composer Frank Zappa (1941-1993), well known for both his
Xénero Pachygnatha serious and commercial music. The dark grey mark on the
ventral side of the abdomen of the female of this species
Especie Pachygnatha zappa strikingly resembles the artist's legendary moustache (Fig.
69)"
☜ ☞
7

8. Equus ferus atlanticus Quercus Robur
Cuadrúpedo de pelo espeso pendente de ser recoñecieo como subespecie equina
desde hai uns meses, trala proposta de Felipe Bárcena, o maior estudioso deste poni
que habita os montes de Galicia e tamén algunhas zonas de Portugal. (Fonte: El País
10/10/2012)
Carballo: imaxes wikipedia
(do latín quercus,
"carballo" + robur "forte,
de madeira resistente").
8

9. ☝ Nomenclatura planetaria:
Sistema para identificar accidentes xeográficos
en planetas e satélites usando termos latinos
Mars
Termos descriptores
Catena, catenae Cadea de crateres
Dorsum, dorsa Cadea de outeiros
Flexus, flexus Crestas curvilíneas
Depresión do
Fossa, fossae
terreo
Lacus Lago ou chaira
Mar ou chaira
Mare, maria
circular
Vallis, valles Vales Mare Erythraeum
(rexión de Marte)
☜ ☞
9

10. Nomenclatura anatómica internacional:
☝ Acordo internacional para uniformar un vocabulario científico no que cada parte teña un so nome,
o máis simple e descritivo posible. Por suposto, en latín.
Regio Frontalis
(rexión frontal)
Fossa
iugularis
(fosa
iugular)
☜ ☞
http://wiki.medpedia.com/Anatomical_Nomenclature
10

11. ☝
☜ http://books.google.com/books?id=UnMBKPalTeoC&printsec=frontcover&hl=es#v=onepage&q&f=false
☞
11

12. ☝ Latinismos Na vida cotiá
No dereito
habeas corpus curriculum vitae
sine die sui generis
dura lex, sed lex lapsus
in dubio pro reo ipso facto
honoris causa
campus
Na universidade
cum laude
☜ numerus clausus ☞
12

13. Radio en latín!
Novelas en latín!
Música en latín!
13

14. Na rede!
14

15. Períodicos e revistas en latín!
http://ephemeris.alcuinus.net/ http://www.elionline.com/sites/default/files/adulescens.pdf
15

16. http://pinterest.com/latinategua/lingua-latina-undique/
16

17. http://pinterest.com/latinategua/lingua-latina-undique/
17

18. Latín eclesiástico
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=aKBqRECoEwM
18

19. ☝ Latín vulgar
Vulgus: “pobo”: Fala dos soldados, labregos, comerciantes, escravos
Tamén chamado: sermo plebeius, sermo cotidianus, sermo rusticus
Distanciamento progresivo entre o latín culto e o vulgar
Latín vulgar: lingua non fixada pola gramática
Evolución libre e rápida
Abundancia de neoloxismos
Poucos testemuños escritos (a diferencia do latín culto)
Graffitis de Pompeia
Pegadas no latín literario (novela “O Satiricón”, de Petronio)
Comparación das linguas romances (lingüística comparada)
☜ ☞
19

20. ☝ Graffiti pompeianos
Imaxe: http://www.proel.org
Imaxe: http://terraeantiqvae.blogia.com/2005/010902-graffiti-la-
permanencia-de-lo-efimero.-pompeya-en-un-grito-mudo.php
http://www.historiaclasica.com/2007/09/
graffittis-en-pompeya.html
☜ ☞
20

21. ☝ Graffiti romano
☜ ☞
21

22. ☝ Graffiti romano
☜
http://www.youtube.com/watch?v=oECn_LyD8hM&noredirect=1
☞
22

23. ☝ Expansión do latín vulgar
Definición de romanización
Desprazamento das linguas vernáculas > triunfo do latín
Latín: lingua dunha cultura moi superior
Lingua de prestixio
Facilidade nas relacións comerciais, culturais e sociais
Fases da adopción do latín:
1ª fase: cidades (centros administración, milicia e comercio)
2ª fase: esténdese a zonas rurais, bilingüismo
3ª fase: latín en tódolos ámbitos
☜ ☞
23

24. ☝ Fragmentación do latín vulgar
Unidade política e latín como lingua oficial
Separación xeográfica > variantes dialectais (acento, léxico, etc)
A caída do Imperio romano: s. III-V (invasións bárbaras)
Ruptura de comunicacións entre provincias
Crise na escola > libre evolución da lingua (sen normas nin
correcións)
Fragmentación en dialectos do latín
Influenza das linguas das tribus xermánicas invasoras
Disgregación política > fragmentación lingüística
☜ ☞
24

25. ☝ As linguas romances
Introdución
Linguas romances
Castelá e variantes dialectais Retorromano
Galego e portugués Italiano
Catalán Sardo
Francés Rumano
Occitano
☜ ☞
25

26. ☝ Introdución
813: Concilio de Tours. Autorización de sermóns
na rustica romana lingua. Van aparecendo as novas
linguas.
Lingua latina: herdanza máis importante de Roma.
Linguas procedentes do latín: romances ou
neolatinas
Resultado da fragmentación do latín en dialectos.
Co paso do tempo os dialectos convértense en
linguas.
☜ ☞
26

27. ☝ Linguas romances
Portugués, galego, castelá, catalá, occitano, francés,
sardo, italiano, rumano e retorromano.
Latín Galego-
Castelán Catalán Provenzal Francés Sardo Italiano Rumano
Vulgar portugués
*septe sete siete set set sept sette sette sapte
*vacca vaca vaca vaca vaca vache bakka vacca vaca
*forte forte fuerte fort fort fort forte forte foarte
*herba herva hierva herba erba herbe erva erba iarba
*porcu porco puerco porc porc porc porcu porco porc
☜ ☞
27

28. ☝ Mapa das linguas romances
☜
28