εισηγήσεις 4ου σεμιναρίου πιαιδιατρικών λοιμώξεων Θεσσαλονίκη 2001

1. 4
ÈÝìáôá
Ðáéäéáôñéêþí
Ëïéìþîåùí
ÈÝìáôá
Ðáéäéáôñéêþí
Ëïéìþîåùí
ÈÝìáôá
Ðáéäéáôñéêþí
Ëïéìþîåùí
4ïõ ÓÅÌÉÍÁÑÉÏÕ
ÐÁÉÄÉÁÔÑÉÊÙÍ ËÏÉÌÙÎÅÙÍ
4ïõ ÓÅÌÉÍÁÑÉÏÕ
ÐÁÉÄÉÁÔÑÉÊÙÍ ËÏÉÌÙÎÅÙÍ
ÈÅÓÓÁËÏÍÉÊÇ 10.2.2001
ÅÉÓÇÃÇÓÅÉÓ

2. ÈÅÌÁÔÁ PEDIATRIC
ÐÁÉÄÉÁÔÑÉÊÙÍ INFECTIOUS
ËÏÉÌÙÎÅÙÍ DISEASES ISSUES
Åêäüôåò Editors
É. Êáâáëéþôçò J. Kavaliotis
Å. Ñïçëßäçò E. Roilidis
ÅéóçãÞóåéò Lectures of
4ïõ
Óåìéíáñßïõ 4th
Seminar
Ðáéäéáôñéêþí Ëïéìþîåùí on Pediatric infectious Diseases
Èåóóáëïíßêç 10-2-2001 Thessaloniki 10-2-2001
Õðü ôçí áéãßäá ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò Ëïéìþîåùí
Under the auspice of Hellenic Society for Infectious Diseases

3. Åõ÷áñéóôïýìå éäéáßôåñá ôéò öáñìáêåõôéêÝò åôáéñåßåò ðïõ ìå ôçí ïéêïíïìéêÞ
áëëÜ êáé çèéêÞ ôïõò óõìðáñÜóôáóç âïÞèçóáí óôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôïõ
4ïõ
Óåìéíáñßïõ Ðáéäéáôñéêþí Ëïéìþîåùí êáé óôçí Ýêäïóç ôïõ ôåý÷ïõò ôùí
åéóçãÞóåùí:
WYETH HELLAS A.E.
ABBOT LABORATORIES HELLAS A.B.E.E.
Ð.Í. ÃÅÑÏËÕÌÁÔÏÓ Á.Å.Â.Å.
ÖÁÑÌÁÓÅÑÂ ËÉËËÕ Á.Å.Â.Å.
CANA A.E.
BIAÍÅÎ Á.Å.
GLAXO WELLCOME A.E.B.E.
BRISTOL MYERS SQUIBB Á.Å.Â.Å.
BIOKOÓMOS A.E.
FRIESLAND HELLAS A.E.B.E.
NUMIL ÅËËÁÓ Á.Å.
NESTLE ÅËËÁÓ A.E.
MENARINI HELLAS A.E.
2

4. ÐÑÏËÏÃÏÓ
Áãáðçôïß óõíÜäåëöïé,
Ôï ôÝôáñôï ÓåìéíÜñéï Ëïéìþîåùí áó÷ïëåßôáé ìå ôéò ëïéìþîåéò ôïõ êå-
íôñéêïý íåõñéêïý óõóôÞìáôïò, Ýíá êåöÜëáéï ðïõ ôüóåò óõæçôÞóåéò ðñïêá-
ëåß ìåôáîý ôùí éáôñþí êáé ðïõ ôüóï åðçñåÜæåé ôçí êïéíÞ ãíþìç. Áí êáé
öáéíïìåíéêÜ ìïíïèåìáôéêü, ôï óåìéíÜñéï èßãåé ðïëëïýò ôïìåßò ôçò ðáéäéá-
ôñéêÞò êáé öõóéêÜ ðåñéëáìâÜíåé ü,ôé íåüôåñï óôï èÝìá ôùí åìâïëßùí êá-
èþò êáé ôéò ðñüóöáôåò åîåëßîåéò óôïí ôïìÝá ôçò áíôéìéêñïâéáêÞò ÷çìåéïèå-
ñáðåßáò.
Óáò ãíùñßæïõìå, åðßóçò, üôé ôï ÓåìéíÜñéï åíôÜ÷èçêå óôï Ðñüãñáììá
Óõíå÷éæüìåíçò Åêðáßäåõóçò ôçò ÅëëçíéêÞò ÐáéäéáôñéêÞò Åôáéñåßáò êáé äß-
äåé 4 ìüñéá ðáñáêïëïýèçóçò.
ÖéëéêÜ,
É.È. Êáâáëéþôçò
Å. Ñïçëßäçò
3

5. 4

6. ÐÑÏÃÑÁÌÌÁ
09.00 - 09.25 : ÅããñáöÝò
09.25 - 09.30 : ÐñïóöùíÞóåéò
09.30 – 09.50: ËÏÉÌÙÎÅÉÓ ÊÍÓ - Á´
ÅÃÊÅÖÁËÉÔÉÄÁ, ×.Ð. ÐáíôåëéÜäçò
Ðñïåäñåßï: Í. ÌðáëïãéÜííçò
09.50 – 11.30: ËÏÉÌÙÎÅÉÓ ÊÍÓ - ´
ÌÇÍÉÃÃÉÔÉÄÁ ÔÇÓ ÊÏÉÍÏÔÇÔÁÓ (ÂÁÊÔÇÑÉÁÊÇ)
1. Áßôéá - ÐáèïãÝíåéá, Á. Êáíóïõæßäïõ
2. ÅðéäçìéïëïãéêÜ - ÊëéíéêÜ äåäïìÝíá, É. Êáâáëéþôçò
3. ÅñãáóôçñéáêÞ äéÜãíùóç, Á. Êáíóïõæßäïõ
4. Èåñáðåßá, Ä. ÊáöåôæÞò
5. Ðñüëçøç, É. Êáâáëéþôçò
Ðñïåäñåßï: Ä. ÊáöåôæÞò
11.30 - 12.00: ÄéÜëåéììá
12.00 - 13.10: ËÏÉÌÙÎÅÉÓ ÊÍÓ - ô
ÅÉÄÉÊÅÓ ÌÏÑÖÅÓ / ÎÅÍÉÓÔÅÓ
1. ÍåïãíéêÞ ìçíéããßôéäá, Ó. Áíäñïíßêïõ
2. Öõìáôéþäçò Ìçíéããßôéäá, Ð. Óðõñßäçò
3. ÌõêçôéáóéêÝò êáé ðáñáóéôéêÝò ëïéìþîåéò ÊÍÓ, Å. Ñïçëßäçò
4. Ìçíéããßôéäá óå Üôïìá ìå shunt, Ê. Êáíåëëáêïðïýëïõ
Ðñïåäñåßï: ×. Ð. ÐáíôåëéÜäçò
13.10 - 13.30: NEOTEÑA XHMEIOÈEÑAÐEYTIKA ÓÔÇÍ ÐÁÉÄÉÁÔÑÉÊÇ
(ÁÍÔÉÂÉÏÔÉÊÁ / ÁÍÔÉ-ÉÚÊÁ)
Ã. Óõñïãéáííüðïõëïò
Ðñïåäñåßï: Ð. ÍéêïëáÀäçò
5

7. ÏÌÉËÇÔÅÓ
Ó. Áíäñïíßêïõ, Ðáéäßáôñïò - Íåïãíïëüãïò
Áíáðëçñþôñéá ÊáèçãÞôñéá Ðáíåðéóôçìßïõ Éùáííßíùí
Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï, ÉùÜííéíá
É. Êáâáëéþôçò, Ðáéäßáôñïò-Ëïéìùîéïëüãïò
ÁíáðëçñùôÞò ÄéåõèõíôÞò ÅÓÕ,
Íïóïêïìåßï Åéäéêþí ÐáèÞóåùí, Èåóóáëïíßêç
Ê. Êáíåëëáêïðïýëïõ, Ðáèïëüãïò - Ëïéìùîéïëüãïò
Áíáðëçñþôñéá ÊáèçãÞôñéá Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Ä´ ÐáèïëïãéêÞ ÊëéíéêÞ Ðáíåðéóôçìßïõ, Óéóìáíüãëåéï Íïóïêïìåßï, ÁèÞíá
Á. Êáíóïõæßäïõ-Êáíáêïýäç, ÊëéíéêÞ Ìéêñïâéïëüãïò
Äéåõèýíôñéá Ìéêñïâéïëïãéêïý Åñãáóôçñßïõ
Íïóïêïìåßï Åéäéêþí ÐáèÞóåùí, Èåóóáëïíßêç
Ä. ÊáöåôæÞò, Ðáéäßáôñïò-Ëïéìùîéïëüãïò
ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
Íïóïêïìåßï Ðáßäùí “Á. Êõñéáêïý”, ÁèÞíá
×. ÐáíôåëéÜäçò, Ðáéäßáôñïò - Ðáéäïíåõñïëüãïò
ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò ÁÐÈ
ÄéåõèõíôÞò ô ÐáéäéáôñéêÞò ÊëéíéêÞò ÁÐÈ,
Íïóïêïìåßï ÉððïêñÜôåéï, Èåóóáëïíßêç
Å. Ñïçëßäçò, Ðáéäßáôñïò-Ëïéìùîéïëüãïò
Åðßêïõñïò ÊáèçãçôÞò ÁÐÈ
Íïóïêïìåßï ÉððïêñÜôåéï, Èåóóáëïíßêç
Ð. Óðõñßäçò, Ðáéäßáôñïò
ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí
´ ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ Ðáíåðéóôçìßïõ,
Õðåýèõíïò ôïõ Öõìáôéïëïãéêïý Éáôñåßïõ ôçò ÊëéíéêÞò
Íïóïêïìåßï Ðáßäùí “Á. Êõñéáêïý”, ÁèÞíá
Ã. Óõñïãéáííüðïõëïò, Ðáéäßáôñïò - Ëïéìùîéïëüãïò
ÁíáðëçñùôÞò ÊáèçãçôÞò Ðáíåðéóôçìßïõ
ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ, Ðáíåðéóôçìßïõ ÐÜôñáò
Ðáíåðéóôçìéáêü Íïóïêïìåßï, Ñßï-ÐÜôñá
6

8. ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ
ËÏÉÌÙÎÅÉÓ ÊÍÓ - Á´
Åãêåöáëßôéäåò . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
×ñ.Ð. ÐáíôåëéÜäçò
ËÏÉÌÙÎÅÉÓ ÊÍÓ - ´
¢óçðôç ìçíéããßôéäá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
Ä. ÊáöåôæÞò
ÌéêñïâéáêÞ ìçíéããßôéäá
Áéôéïëïãßá - ðáèïãÝíåéá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29
Á. Êáíóïõæßäïõ-Êáíáêïýäç
ÅðéäçìéïëïãéêÜ - êëéíéêÜ äåäïìÝíá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
É.È. Êáâáëéþôçò
ÅñãáóôçñéáêÞ äéÜãíùóç . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Á. Êáíóïõæßäïõ-Êáíáêïýäç
Èåñáðåßá. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
Ä. Á. ÊáöåôæÞò
Ðñüëçøç. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60
É.È. Êáâáëéþôçò
ËÏÉÌÙÎÅÉÓ ÊÍÓ - ô
ÍåïãíéêÞ ìçíéããßôéäá . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Ó.Í. Áíäñïíßêïõ
Öõìáôßùóç ôïõ ÊÍÓ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79
Ð. Óðõñßäçò
ÌõêçôéáóéêÝò êáé ðáñáóéôéêÝò ëïéìþîåéò ÊÍÓ. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
Å. Ñïçëßäçò
Ëïéìþîåéò ðáñïõóßá shunt óôï ÊÍÓ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Ê. Êáíåëëáêïðïýëïõ
ÍÅÏÔÅÑÁ ×ÇÌÅÉÏÈÅÑÁÐÅÕÔÉÊÁ (ÁÍÔÉÂÉÏÔÉÊÁ/ÁÍÔÉ-ÉÚÊÁ) . . 101
Ã.Á. Óõñïãéáííüðïõëïò
7

9. 8

10. ÅÃÊÅÖÁËÉÔÉÄÅÓ
×ñ. Ð. ÐáíôåëéÜäçò
ô ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ ÁÐÈ, ÉððïêñÜôåéï Íïóïêïìåßï, Èåóóáëïíßêç
Åãêåöáëßôéäá åßíáé ç öëåãìïíÞ ôïõ åãêåöáëéêïý ðáñåã÷ýìáôïò ðïõ ïöåßëåôáé
óå ðïéêßëïõò ðáèïãüíïõò ðáñÜãïíôåò êáé Ý÷åé ùò óõ÷íüôåñç óõìðôùìáôïëïãßá ôç
äéáôáñá÷Þ ôïõ åðéðÝäïõ óõíåßäçóçò êáé ôçí åóôéáêÞ íåõñïëïãéêÞ óçìåéïëïãßá.
Äéáêñßíïõìå ôñåéò ôñüðïõò ðñïóâïëÞò ôïõ åãêåöáëéêïý ðáñåã÷ýìáôïò:
1) ôçí ïîåßá/õðïîåßá åãêåöáëßôéäá (ðñùôïðáèÞò) ìå Üìåóç ðñïóâïëÞ ôïõ ëïé-
ìïãüíïõ ðáñÜãïíôá, ð.÷. åãêåöáëßôéäá áðü éü ôïõ áðëïý Ýñðçôá, åíôåñïúïýò,
öëáâïúïýò
2) ôç ìåôáëïéìþäç åãêåöáëïìõåëßôéäá (äåõôåñïðáèÞò) ðïõ ïöåßëåôáé óå áíï-
óïðáèïãåíåôéêü ìç÷áíéóìü, ùò åðéðëïêÞ ð.÷. éëáñÜò, ðáñùôßôéäáò, áíåìåõ-
ëïãéÜò, åñõèñÜò, ç ïðïßá ðñïóâÜëëåé óõíÞèùò ôç ëåõêÞ ïõóßá êáé
3) ôéò ëïéìþîåéò ÊÍÓ áðü âñáäÝùò äñþíôåò éïýò, ð.÷. õðïîåßá óêëçñõíôéêÞ ðá-
íåãêåöáëßôéäá, ðñïúïýóá ðáíåãêåöáëßôéäá áðü åñõèñÜ.
Åðéäçìéïëïãßá
Åìöáíßæåôáé óõíÞèùò óôç äéÜñêåéá ôùí èåñéíþí ìçíþí Þ ôï öèéíüðùñï.
ÓðïñáäéêÝò ðåñéðôþóåéò ìðïñïýìå íá Ý÷ïõìå üëï ôï ÷ñüíï. Ôá áßôéá óôá 2/3
ôùí ïîÝùí ðåñéðôþóåùí ðáñáìÝíïõí Üãíùóôá. Ç óõ÷íüôçôá ôçò åãêåöáëßôéäáò
áðü ôüôå ðïõ êáèéåñþèçêå ôï åìâüëéï ôçò ðïëéïìõåëßôéäáò ìåéþèçêå óçìáíôé-
êÜ. ÓÞìåñá ôï ðïóïóôü ôçò õðïëïãßæåôáé óå 3,5-10,5/100.000 ðëçèõóìü ôï ÷ñü-
íï. ÐñïóâÜëëïíôáé óõíÞèùò ðáéäéÜ ìéêñÞò çëéêßáò êáé íåáñïß åíÞëéêåò. Ôï ìÝ-
ãéóôï ôçò óõ÷íüôçôáò ðáñáôçñåßôáé óôïõò ðñþôïõò 6 ìÞíåò ôçò æùÞò
(1:500-1:1000). Ïé åíôåñïúïß (ðüëéï, Coxsackie, Echo, åíôåñïúïß 70-71) êáé ïé
áñìðïúïß åßíáé ïé óõ÷íüôåñïé ëïéìïãüíïé ðáñÜãïíôåò. Ç ðñïóâïëÞ ôïõò ðïéêßë-
ëåé áíÜëïãá ìå ôïí ôýðï ôïõ éïý êáé ôç ãåùãñáöéêÞ ðåñéï÷Þ. Ôá êýñéá áßôéá ôçò
åãêåöáëßôéäáò áíáöÝñïíôáé óôïí ðßíáêá 1. Ëßãá ãíùñßæïõìå ãéá ôïõò áéôéïëïãé-
êïýò ðáñÜãïíôåò êáé ôá óôïé÷åßá ðïõ êáèïñßæïõí óå ðïéïýò áóèåíåßò, ï ßäéïò éüò,
èá ðñïêáëÝóåé åãêåöáëßôéäá êáé óå ðïéïýò ü÷é.
9

11. Ðßíáêáò 1. Áßôéá åãêåöáëßôéäáò
Éïß ÉëáñÜò, Ðáñùôßôéäáò, Coxsackie, Echo, Herpes
Simplex, CMV, Ãñßððçò, Flavo, ÅñõèñÜò, Áíåìåõëï-
ãéÜò, Epstein-Barr, Ëýóóáò, Åíôåñïúïß
ÂáêôÞñéá Leptospira, Borrelia, Ricketsiae, Treponema,
Mycoplasma pneumoniae
Ìýêçôåò
(ÁíïóïêáôáóôáëìÝíïé)
Cryptococcus, Histoplasma, Aspergillus
Candida albicans, Coccidioides
ÐáñÜóéôá Toxoplasma gondii, Echinococcus
Óôçí Åõñþðç êáé óôéò ÷þñåò ôçò ðñþçí ÓïâéåôéêÞò ¸íùóçò ðéï äéáäåäïìÝ-
íç åßíáé ç ìçíéããïåãêåöáëßôéäá áðü ôóéìðïýñé, ãíùóôÞ ùò åãêåöáëßôéäá êåíôñé-
êÞò Åõñþðçò Þ Tick-borne åãêåöáëßôéäá. Ïöåßëåôáé óå äÞãìá áðü ôóéìðïýñé
êáé ï éüò áíÞêåé óôçí ïéêïãÝíåéá ôùí Flavivirus. Ó’áõôïýò õðÜãïíôáé 70 ðåñß-
ðïõ éïß êáé áðïôåëïýí ìáæß ìå ôïí éü ôçò ÉáðùíéêÞò åãêåöáëßôéäáò ôï óðïõäáéü-
ôåñï êáé óçìáíôéêüôåñï áßôéï ðñïóâïëÞò ôïõ ÊÍÓ áðü ìéêñïïñãáíéóìïýò ðïõ
ìåôáäßäïíôáé áðü áñèñüðïäá. Åìöáíßæåôáé åíäçìéêÜ áðü ôçí Üíïéîç ìÝ÷ñé ôï
öèéíüðùñï. Ïé åíäçìéêÝò ðåñéï÷Ýò Ý÷ïõí êáôáãñáöåß ãåùãñáöéêÜ êáé ï êßíäõ-
íïò ðñïóâïëÞò åßíáé ìåãáëýôåñïò, üôáí ðñïçãçèåß æåóôüò ÷åéìþíáò. Óôéò ðåñéï-
÷Ýò õøçëïý êéíäýíïõ, óå Üôïìá ðïõ äåí åìâïëéÜóèçêáí, ç ðñïóâïëÞ õðïëïãß-
æåôáé óå 1:600-1:1000 ðåñéðôþóåéò. ×þñåò ìå ìåãáëýôåñç óõ÷íüôçôá åßíáé: Ñù-
óßá, Ðïëùíßá, Áõóôñßá, ÂáëôéêÝò ÷þñåò, Ôóå÷ßá, Êñïáôßá, Ãåñìáíßá, Óïõçäßá.
ÁëëÜ êáé óå ÷þñåò üðùò ç ÅëëÜäá, Éóðáíßá, Ðïñôïãáëßá, Öéíëáíäßá, Áëâáíßá
ðáñáôçñÞèçêáí êñïýóìáôá ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá. Óßãïõñï åßíáé üôé ôá êñïýóìá-
ôá èá áõîçèïýí ôá åðüìåíá ÷ñüíéá, ü÷é åîáéôßáò ðñáãìáôéêÞò íüóçóçò áëëÜ åõ-
êïëüôåñçò äéÜãíùóçò. Óôç ìÝóç Éôáëßá ï éüò Ôoscana åßíáé ôï óõ÷íüôåñï áßôéï
ôçò ïîåßáò ìçíéããïåãêåöáëßôéäáò, åíþ óôçí Áóßá ç ÉáðùíéêÞ-Â åãêåöáëßôéäá, ìå
20.000 ðåñéðôþóåéò/Ýôïò. Óôç âüñåéá êáé íüôéá ÁìåñéêÞ ïé åãêåöáëßôéäåò ïöåßëï-
íôáé óå Arbo éïýò (Western- Equine, Eastern-Equine, Venezuelan, LaCrosse).
Ç åãêåöáëßôéäá áðü ôïí éü ôïõ áðëïý Ýñðçôá Ý÷åé óðïñáäéêÞ åìöÜíéóç,
ðñïóâÜëëåé åîßóïõ ðáéäéÜ êáé åíÞëéêåò (HSV-1) êáé ç óõ÷íüôçôÜ ôçò õðïëïãß-
æåôáé óå 1:250.000-1:500.000 ðëçèõóìïý/Ýôïò. Ôï 30% ôùí íïóïýíôùí åßíáé
ðáéäéÜ êáé ôï 50% åíÞëéêåò. Ôï 1/3 ôùí ðåñéðôþóåùí ïöåßëåôáé óå ðñùôïðáèÞ
ëïßìùîç êáé ôá 2/3 óå åðáíáäñáóôçñéïðïßçóç ôïõ éïý. Ç ëïßìùîç áðü ôïí
HSV-2 ðáñáôçñåßôáé óõíÞèùò ôïõò 3 ðñþôïõò ìÞíåò ôçò æùÞò óôï 70% ôùí ðå-
ñéðôþóåùí, õðïëïãßæåôáé óå 1:3.500-5.000 æþíôùí âñåöþí/Ýôïò êáé óôï 50%
10

12. ðåñßðïõ ôùí ðåñéðôþóåùí ðñïóâÜëëåôáé ôï ÊÍÓ. Óôï 30-50% ôùí ìçôÝñùí á-
íáöÝñåôáé óôï éóôïñéêü ôïõò ëïßìùîç áðü HSV-2. Ç ïîåßá ðáñåãêåöáëéäéêÞ á-
ôáîßá ìåôÜ áðü áíåìåõëïãéÜ ðáñáôçñåßôáé óå 1:4.000 ðåñéðôþóåéò, åíþ ç åãêå-
öáëßôéäá áðü HIV ðáñáôçñåßôáé óôï 8-13% ðáéäéþí ðïõ ìïëýíèçêáí.
Óôç Öéíëáíäßá ç óõ÷íüôçôá ôùí éïãåíþí åãêåöáëéôßäùí óôá ðáéäéÜ çëéêßáò
<16 ÷ñüíùí ìåôÜ ôç äéåîáãùãÞ ôïõ åìâïëßïõ MMR, ìåéþèçêå óå 9/100.000 ðáé-
äéÜ/Ýôïò, åíþ óôéò ÇÐÁ ï óõíïëéêüò áñéèìüò (ðáéäéÜ êáé åíÞëéêåò) åßíáé
7/100.000 ðëçèõóìïý ðåñßðïõ. ÃåíéêÜ, óå üëåò ôéò ÷þñåò ôçò ÄõôéêÞò Åõñþðçò
ìåéþèçêå ôï ðïóïóôü ôçò ïîåßáò ìçíéããïåãêåöáëßôéäáò ìå ôç äéåîáãùãÞ ôïõ åì-
âïëßïõ ÌÌR êáé ôï ðïóïóôü ôçò õðïëïãßæåôáé óå 10-15% ôïõ óõíüëïõ ôùí åãêå-
öáëßôéäùí. Ôï 10% ðåñßðïõ ôùí åãêåöáëßôéäùí ïöåßëåôáé óôïí HSV-1. Ç ðñï-
óâïëÞ áðü åãêÜñóéá ìõåëßôéäá õðïëïãßæåôáé óå 0.1/100.000 êáôïßêïõò/÷ñüíï.
ÐáèïãÝíåéá
Ðñüêåéôáé ãéá áóõíÞèéóôç åðéðëïêÞ áðü éïãåíåßò ëïéìþîåéò. ¼ôáí ï ëïéìï-
ãüíïò ðáñÜãïíôáò åðåêôáèåß ðñïò ôï êåíôñéêü íåõñéêü óýóôçìá, ôüôå ðñïóâÜë-
ëïíôáé óõíÞèùò ïé ìÞíéããåò (éïãåíÞò Þ Üóçðôç ìçíéããßôéäá) êáé ôï åãêåöáëéêü
ðáñÝã÷õìá (ìçíéããïåãêåöáëßôéäá). Êáô´ åîáßñåóç, åãêåöáëßôéäá Ý÷ïõìå óå ðåñß-
ðôùóç öëåãìïíÞò ôïõ åãêåöáëéêïý ðáñåã÷ýìáôïò ìüíï.
Ïé éäéüôçôåò ôïõ éïý êáèïñßæïõí ôçí Ýêôáóç ôçò âëÜâçò êáé ôïí ôýðï ôùí å-
ãêåöáëéêþí êõôôÜñùí ðïõ ðñïóâÜëëïíôáé. Åíþ ç ðñïóâïëÞ áðü éïýò ôçò ðá-
ñùôßôéäáò ðñïêáëåß ìüíï ìéá Þðéá êõôôáñéêÞ äõóëåéôïõñãßá, Üëëïé éïß üðùò ôïõ
áðëïý Ýñðçôá ïäçãïýí óå åêôåôáìÝíç âëÜâç êáé êáôáóôñïöÞ êõôôÜñùí. Óå ëïé-
ìþîåéò áðü HIV ðñïóâÜëëïíôáé êõñßùò ôá ìáêñïöÜãá êáé ç ìéêñïãëïßá ôïõ
ÊÍÓ. Óå ëïßìùîç áðü éïýò ôçò ðïëéïìõåëßôéäáò ðñïóâÜëëïíôáé óõíÞèùò ôá
êýôôáñá ôùí êéíçôéêþí íåõñþíùí, óå éïýò áðü ëýóóá ôï ëéìðéêü óýóôçìá êáé
óå éïýò áðü ðáñùôßôéäá óôá íåïãíÜ, ôá åðåíäõìáôéêÜ êýôôáñá.
Ðñéí åéóÝëèåé ï éüò óôï ÊÍÓ, ðïëëáðëáóéÜæåôáé áñ÷éêÜ óôïõò âëåííïãü-
íïõò, óôï äéêôõïåíäïèçëéáêü óýóôçìá Þ óå Üëëïõò éóôïýò áíÜëïãá ìå ôçí ðýëç
åéóüäïõ. Áöïý åéóÝëèåé óôï áßìá, ðñïóâÜëëåé ôá ëåìöïêýôôáñá, ôá ïðïßá êáôá-
óôñÝöåé, ðïëëáðëáóéÜæåôáé êáé ìå ôçí áéìáôéêÞ êõêëïöïñßá äéá÷Ýåôáé óå äéÜöï-
ñá óõóôÞìáôá. ÏñéóìÝíïé éïß ðñïóâÜëëïõí óõãêåêñéìÝíá íåõñéêÜ êýôôáñá, Üë-
ëïé, üìùò, ðñïóâÜëëïõí óõãêåêñéìÝíåò ðåñéï÷Ýò. Ç êáôáóôñïöÞ ôïõ åãêåöáëé-
êïý ðáñåã÷ýìáôïò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò öëåãìïíÞò ïöåßëåôáé åßôå óå Üìåóç
âëÜâç ôùí íåõñéêþí êõôôÜñùí áðü ôïí éü Þ óå áíïóïëïãéêÞ áíôßäñáóç. Ç ðñï-
óâïëÞ ôïõ ÊÍÓ ãßíåôáé ðéï óõ÷íÜ áéìáôïãåíþò. ÓðÜíéá ðñïóâÜëëåôáé ï íù-
11

13. ôéáßïò ìõåëüò, ïé êéíçôéêÝò ñßæåò êáé ôá ðåñéöåñéêÜ íåýñá. Ï éüò åßôå äéáðåñíÜ
ôïí áéìáôïåãêåöáëéêü öñáãìü (ð.÷. éïß Üñìðï, ðáñùôßôéäáò, åíôåñïúïß), åßôå åé-
óÝñ÷åôáé áìößäñïìá äéáìÝóïõ áîïíéêÞò ìåôáöïñÜò (ð.÷. óå éïýò ëýóóáò, áðëïý
Ýñðçôá, áíåìåõëïãéÜò-æùóôÞñá). Ï éüò ìðïñåß íá äéáðåñÜóåé ôïí áéìáôïåãêåöá-
ëéêü öñáãìü ìå ôñåéò äéáöïñåôéêïýò ìç÷áíéóìïýò: á) ìå ôçí Üìåóç ëïßìùîç ôùí
åíäïèçëéáêþí êõôôÜñùí ôùí áããåßùí ôïõ åãêåöÜëïõ, â) ìå ìç÷áíéóìü äéåðéèç-
ëéáêÞò ìåôáöïñÜò êáé ã) ìå ìåôáöïñÜ óôï åóùôåñéêü ôùí êõôôÜñùí ôïõ áßìáôïò.
¸ôóé, óå ëïéìþîåéò áðü áðëü Ýñðçôá (HSV-1, oral type) ç ðñïóâïëÞ ôïõ
ÊÍÓ ìðïñåß íá ãßíåé êáé áìößäñïìá äéáìÝóïõ ôçò ïóöñçôéêÞò ïäïý Þ ôïõ ôñéäý-
ìïõ. ÊáôÜ êáíüíá óå ôÝôïéåò ðåñéðôþóåéò ãßíåôáé åðáíáäñáóôçñéïðïßçóç ôïõ
éïý êáé ðñïóâïëÞ ôïõ ÊÍÓ ìå åãêåöáëßôéäá. Åîáßñåóç áðïôåëåß ç ìåôÜ ôç ãÝí-
íçóç ëïßìùîç ìå ÇSV-2 (genital type) óå íåïãíÜ. Ïé éïß Üñìðï ìåôáöÝñïíôáé ìå
ôñïðïðïéçôÝò, ð.÷ Ýíôïìá Þ êñüôùíåò, äéåéóäýïõí ôïðéêÜ óôï äÝñìá êáé öèÜ-
íïõí ìå éáéìßá óôï äéêôõïåíäïèçëéáêü óýóôçìá, êõñßùò óôïí óðëÞíá, Þðáñ êáé
ëåìöáäÝíåò, óðÜíéá êáé ðåñéóôáóéáêÜ óôïõò ìõò. ÌåôÜ áðü ðïëëáðëáóéáóìü
êáé äåõôåñïðáèÞ éáéìßá ðñïóâÜëëïíôáé êáé Üëëá üñãáíá êáé ôåëéêÜ ôï ÊÍÓ.
Óôç ìåôáëïéìþäç åãêåöáëïìõåëßôéäá äåí áíåõñßóêïíôáé óôïé÷åßá Üìåóçò ðñï-
óâïëÞò ôùí íåõñéêþí êõôôÜñùí, áí êáé éóôïëïãéêÜ ðáñáôçñåßôáé ðåñéáããåéáêÞ
öëåãìïíÞ êáé áðïìõåëßíùóç.
ÊëéíéêÝò åêäçëþóåéò
Ç óõìðôùìáôïëïãßá êáé ç âáñýôçôá ôçò íüóïõ ðïéêßëëåé áíÜëïãá ìå ôïí áé-
ôéïëïãéêü ðáñÜãïíôá. Ìåñéêïß áóèåíåßò åìöáíßæïõí Þðéá óõìðôþìáôá, üðùò ÷á-
ìçëü ðõñåôü, êåöáëáëãßá, åíþ Üëëïé Ý÷ïõí ñáãäáßá åîÝëéîç ìå áðïðñïóáíáôï-
ëéóìü, øõ÷ùôéêÜ åðåéóüäéá, óðáóìïýò, êùìáôþäç êáôÜóôáóç, åíþ ðïëý óðÜíéá
êáôáëÞãïõí óå èÜíáôï. Ôá êýñéá óõìðôþìáôá åßíáé üìïéá ì’ áõôÜ ìéáò åìðýñå-
ôçò ëïßìùîçò, ð.÷. êåöáëáëãßá êáé ðõñåôüò. Óå óõììåôï÷Þ ôùí ìçíßããùí õðÜñ-
÷åé äõóêáìøßá êáé öùôïöïâßá. Ùóôüóï, áíåîÜñôçôá áðü ôï áßôéï ðïõ ðñïêÜëå-
óå ôçí åãêåöáëßôéäá, õðÜñ÷ïõí ðïëëÜ êïéíÜ óõìðôþìáôá, üðùò ðõñåôüò, õðíç-
ëßá, Ýìåôïé, íáõôßá, øõ÷ùôéêÜ åðåéóüäéá, ðñïïäåõôéêÞ Ýêðôùóç ôïõ åðéðÝäïõ
óõíåßäçóçò, óðáóìïß, åóôéáêÞ íåõñïëïãéêÞ óçìåéïëïãßá êáé äõóëåéôïõñãßá ôïõ
õðïèáëáìéêïý óõóôÞìáôïò.
Óå ðñïóâïëÞ ôçò ðåñéï÷Þò õðïèáëÜìïõ-õðüöõóçò ìðïñåß íá åìöáíéóôåß õ-
ðïèåñìßá, ðïéêéëïèåñìßá, êåíôñéêïý ôýðïõ Üðïéïò äéáâÞôçò êáé ðáñÜäïîç Ýê-
êñéóç áíôéäéïõñçôéêÞò ïñìüíçò. Óå ðñïóâïëÞ ôçò ðáñåãêåöáëßäáò Ý÷ïõìå åðé-
ðëÝïí êáé áôáîßá, åíþ ðñïóâïëÞ ôïõ íùôéáßïõ ìõåëïý ìðïñåß íá åêäçëùèåß ìå
12

14. ÷áëáñÞ ðáñÜëõóç, áðþëåéá ôùí ôåíüíôéùí áíôáíáêëÜóåùí, ðáñÜëõóç ôçò êý-
óôçò êáé ôïõ åíôÝñïõ.
Óôçí åãêåöáëßôéäá ôïõ óôåëÝ÷ïõò ôá ôõðéêÜ óõìðôþìáôá åßíáé áôáîßá, íõ-
óôáãìüò, ðïëëáðëÝò ðáñÝóåéò êñáíéáêþí íåýñùí, ðõñáìéäéêÞ óçìåéïëïãßá êáé
èüëùóç ôïõ åðéðÝäïõ óõíåßäçóçò. Ç äéÜãíùóç ôßèåôáé ìå ôçí ÌRI. Tá áêïõóôé-
êÜ ðñïêëçôÜ äõíáìéêÜ åßíáé ðáèïëïãéêÜ. Ôá áßôéá ðáñáìÝíïõí óôéò ðåñéóóüôå-
ñåò ðåñéðôþóåéò Üãíùóôá, ùóôüóï áíáöÝñïíôáé óôç âéâëéïãñáößá áóèåíåßò ìå
ëïßìùîç áðü HSV-1, ëéóôÝñéá êáé ìõêüðëáóìá.
1. Ëïéìþîåéò áðü åñðçôïúïýò
Éüò ôïõ áðëïý Ýñðçôá (HSV)
Óôçí åñðçôéêÞ åãêåöáëßôéäá (HSV-1) ç ðñïóâïëÞ ôïõ êñïôáöéêïý ëïâïý ï-
äçãåß óå ôõðéêÜ óõìðôþìáôá ìå åóôéáêÞ íåõñïëïãéêÞ óçìåéïëïãßá, áëëáãÞ óõ-
ìðåñéöïñÜò, èüëùóç ôïõ åðéðÝäïõ óõíåßäçóçò êáé õðïôñïðéÜæïõóåò óýíèåôåò å-
óôéáêÝò êñßóåéò. ¢ëëá óõìðôþìáôá åßíáé: õðíçëßá (97-100%), ðõñåôüò (90-95),
äéáôáñá÷Ýò óõìðåñéöïñÜò (70-85%), êåöáëáëãßá (70-80%), åðéëçðôéêÝò êñßóåéò
(60-70%), çìéðÜñåóç (30-40%) êáé åìåôüò (35-45%). Ç äéÜãíùóç ôßèåôáé áðü
ôçí êëéíéêÞ åéêüíá, êáé ôïí åñãáóôçñéáêü Ýëåã÷ï ìå CT/MRI (Åéê. 1) êáé áëõóé-
äùôÞ áíôßäñáóç ðïëõìåñÜóçò (PCR).
Ç HSV-2 ëïßìùîç óôá íåïãíÜ åêäçëþíåôáé óôï 50% ôùí ðåñéðôþóåùí ìå
óõìðôþìáôá åãêåöáëßôéäáò ðïõ ðñïêáëåßôáé áéìáôïãåíþò Þ äéáìÝóïõ ôùí íåõ-
13
Åéê.1. Ïîåßá áðïìõåëéíùôéêÞ åãêåöáëßôéäá ìå ðïëëáðëÝò öëïéþäåéò êáé õðïöëïéþäåéò âëÜâåò

15. ñþíùí. Ðñüêåéôáé ãéá ðåñéãåííçôéêÞ ëïßìùîç êáé ç åíôüðéóç Ýñðçôá óôá ãåííç-
ôéêÜ üñãáíá ôçò ìçôÝñáò ìáæß ìå ôçí êëéíéêÞ åéêüíá, ïäçãåß óôç äéÜãíùóç. Êëé-
íéêÜ äéáêñßíïíôáé ôñåéò ôýðïé: 1) åñðçôéêÝò öõóáëßäåò óôï äÝñìá, ôá ìÜôéá Þ
óôïõò âëåííïãüíïõò ôïõ óôüìáôïò (40%), 2) åãêåöáëßôéäá (40%) êáé 3) äéÜ-
óðáñôç ëïßìùîç (ðíåõìïíßá, çðáôßôéäá êëð. 20% ðåñßðïõ). Óôï åãêåöáëéêü ðá-
ñÝã÷õìá ðáñáôçñåßôáé äéÜ÷õôç öëåãìïíÞ, ç ïðïßá óôçí Ýíáñîç ôçò íüóïõ äåí
ðåñéïñßæåôáé ìüíï óôïõò êñïôáöéêïýò ëïâïýò.
Éüò ôçò áíåìåõëïãéÜò-æùóôÞñá
Ï éüò ôçò áíåìåõëïãéÜò-æùóôÞñá ðñïêáëåß åîáéñåôéêÜ óðÜíéá ïîåßá åãêåöá-
ëßôéäá. ÐñïóâÜëëåé óõíÞèùò áíïóïêáôáóôáëìÝíïõò áóèåíåßò Þ Üôïìá ìåôÜ áðü
åðáíáäñáóôçñéïðïßçóç ëáíèÜíïõóáò ëïßìùîçò. Ç Ýíáñîç ôçò ãßíåôáé ìåôÜ ìå-
ñéêÝò çìÝñåò áðü ôçí åìöÜíéóç ôïõ åîáíèÞìáôïò Þ ìåñéêÝò åâäïìÜäåò áñãüôå-
ñá. Ç óõ÷íüôçôá ôçò áíÝñ÷åôáé óå 0.1-0.2% ôùí ðåñéðôþóåùí, åíþ áõôÞ ôçò
ðáñåãêåöáëéäéêÞò áôáîßáò óå 1:4000 ðåñéðôþóåéò.
Human-Herpes-Virus-6
Ï áíèñþðéíïò åñðçôïúüò 6 (HHV-6) óôïí ïðïßï ïöåßëåôáé ôï áéöíßäéï åîÜí-
èçìá ðïëý óðÜíéá ïäçãåß óå (ìçíéããï-) åãêåöáëßôéäá. ÐñïóâÜëëåé óôï 94% ôùí
ðåñéðôþóåùí âñÝöç. Óå áíïóïêáôáóôáëìÝíïõò áóèåíåßò ðñïêáëåß âáñéÜ ëïßìù-
îç. Ï HHV-7 ïäçãåß áêüìç ðéï óðÜíéá óå ðõñåôéêïýò óðáóìïýò, ïîåßá çìéðëç-
ãßá êáé (ìçíéããï-) åãêåöáëßôéäá.
Ëïßìùîç áðü HIV-1
Ç ðñïóâïëÞ ôïõ KÍÓ áðü HIV-1 óôá ðáéäéÜ, ãíùóôÞ êáé ùò ðñïúïýóá åãêå-
öáëïðÜèåéá, äéáêñßíåôáé óå ðñþéìç êáé üøéìç ìïñöÞ êáé óôï 75% ôùí ðåñéðôþ-
óåùí åìöáíßæåôáé ðñéí áðü ôïí 3ï
÷ñüíï ôçò æùÞò. Ç êëéíéêÞ åéêüíá ÷áñáêôçñß-
æåôáé áðü êåöáëáëãßá, ìçíéããéôéäéêÞ óçìåéïëïãßá, äéáôáñá÷Þ ôçò áíÜðôõîçò ôïõ
åãêåöÜëïõ, ìéêñïêåöáëßá, äéáôáñá÷Ýò óõìðåñéöïñÜò, åéêüíá åãêåöáëéêÞò ðá-
ñÜëõóçò, åðáóâåóôþóåéò óôá âáóéêÜ ãÜããëéá.
2. Ëïßìùîç áðü åíôåñïúïýò
Ïé åíôåñïúïß (polio ôýðïò 1-3, Coxsackie A ôýðïò 1-24 êáé Â ôýðïò 1-6, Å)
Ý÷ïõí ÷ñüíï åðþáóçò 3-5 (2-14 çìÝñåò) ðñïêáëïýí Üóçðôç ìçíéããßôéäá, åãêå-
öáëßôéäá êáé óå áíïóïêáôáóôáëìÝíïõò áóèåíåßò ÷ñüíéá ìçíéããïåãêåöáëßôéäá. Ç
14

16. åãêåöáëßôéäá áðü Echo- êáé Coxsackie éïýò êáôÜ ôçí ðåñéãåííçôéêÞ ðåñßïäï
Ý÷åé êáêÞ ðñüãíùóç. Ç ëïßìùîç áðü éü ðïëéïìõåëßôéäáò åßíáé óôï 90-95% ôùí
ðåñéðôþóåùí êáé óôï 50-80% ôùí ëïéìþîåùí áðü Üëëïõò åíôåñïúïýò áóõìðôù-
ìáôéêÞ, åíþ 4-8% ôùí ðáéäéþí åìöáíßæïõí åéêüíá Üóçðôçò ìçíéããßôéäáò, ç ï-
ðïßá ìåôÜ ðÜñïäï 4-10 çìåñþí áðïêáèßóôáôáé. Åéêüíá ðáñáëõôéêÞò íüóïõ ðá-
ñáôçñåßôáé óôï 1-2% ôùí ðåñéðôþóåùí. Áñ÷éêÜ åìöáíßæåôáé áäéáèåóßá, êáêïõ-
÷ßá êáé ìåôÜ õøçëüò ðõñåôüò, Ýíôïíåò ìõáëãßåò êáé áðþëåéá ôùí ôåíüíôéùí á-
íôáíáêëÜóåùí. Ç ðáñÜëõóç åìöáíßæåôáé îáöíéêÜ êáé åðåêôåßíåôáé óå äéÜóôçìá
ëßãùí ùñþí óå Ýíá Þ ðåñéóóüôåñá Üêñá. Ïé ðáñÝóåéò Þ ðáñáëýóåéò åßíáé áóýì-
ìåôñåò, ïé åããýò ìýåò ðñïóâÜëëïíôáé óõ÷íüôåñá êáé óå ðïóïóôü 5-35% õðÜñ÷åé
ðñïóâïëÞ ôùí êñáíéáêþí íåýñùí.
Óå åãêåöáëßôéäá Ý÷ïõìå óýã÷õóç, áðïðñïóáíáôïëéóìü, øåõäáéóèÞóåéò, õ-
ðíçëßá, åðéëçðôéêÝò êñßóåéò, åóôéáêÞ íåõñïëïãéêÞ óçìåéïëïãßá êáé ðéèáíüí
êþìá.
3. Ìåôáëïéìþäåéò ìçíéããïåãêåöáëßôéäåò
Ç óõìðôùìáôïëïãßá ôïõò ìïéÜæåé ì’ áõôÞí ôçò ïîåßáò åãêåöáëßôéäáò êáé ç
äéÜãíùóç äåí äçìéïõñãåß éäéáßôåñá ðñïâëÞìáôá ãéáôß óôï éóôïñéêü áíáöÝñåôáé
ó÷åäüí ðÜíôïôå ôï ðñïçãçèÝí åîÜíèçìá Þ êÜðïéá Üôõðç ãáóôñåíôåñßôéäá Þ ëïß-
ìùîç ôïõ áíþôåñïõ áíáðíåõóôéêïý 5-15 çìÝñåò ðñéí. Óôçí åãêåöáëßôéäá, ð.÷.
áðü éëáñÜ (1:1000-1500 ðåñéðôþóåéò) ç êëéíéêÞ åéêüíá ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ðõ-
ñåôü, óýã÷õóç, áôáîßá, êñáõãÝò, åóôéáêÝò Þ ãåíéêåõìÝíåò êñßóåéò, ðáñÝóåéò êáé
äéáôáñá÷Þ ôïõ åðéðÝäïõ óõíåßäçóçò ìåôÜ 8 çìÝñåò ðåñßðïõ áðü ôçí åìöÜíéóç
ôïõ åîáíèÞìáôïò.
Ç ïîåßá áéìïññáãéêÞ ëåõêïåãêåöáëïðÜèåéá åêäçëþíåôáé óõíÞèùò ìåñéêÝò
çìÝñåò ìåôÜ áðü ëïßìùîç ôïõ áíùôÝñïõ áíáðíåõóôéêïý Þ Üëëç éïãåíÞ ëïßìùîç,
üðùò áíåìåõëïãéÜ Þ éëáñÜ. Åêäçëþíåôáé ìå êåöáëáëãßá, åìåôïýò, óðáóìïýò,
äéáôáñá÷Ýò óõíåßäçóçò, äõóêáìøßá êáé ëÞèáñãï.
Ç ïîåßá äéÜóðáñôç åãêåöáëïìõåëßôéäá óõìâáßíåé åðßóçò ìåôÜ áðü éïãåíåßò
ëïéìþîåéò êáé Ý÷åé üìïéá êëéíéêÞ åéêüíá ìå ôçí ïîåßá áéìïññáãéêÞ ëåõêïåãêå-
öáëïðÜèåéá. Åêäçëþíåôáé åâäïìÜäåò ìå ìÞíåò ìåôÜ ôçí ðñùôïðáèÞ ëïßìùîç
(éëáñÜ, áíåìåõëïãéÜ, ðáñùôßôéäá, åñõèñÜ, ãñßðç), Þ ìåôÜ áðü ðáèçôéêÞ áíïóï-
ðïßçóç (Åéê. 2).
Óôá áßôéá ôçò õðïîåßáò óêëçñõíôéêÞò ðáíåãêåöáëßôéäáò (1:1.000.000) åêôüò
áðü ôïí éü ôçò éëáñÜò áíÞêïõí ï éüò ôçò åñõèñÜò êáé ï éüò Epstein-Barr. Ôá ðñþôá
óõìðôþìáôá åêäçëþíïíôáé ìÞíåò ìå ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí ðñùôïðáèÞ íüóï. Ç ðïñåßá
ôçò ðÜèçóçò åßíáé ðñïúïýóá, ÷áñáêôçñßæåôáé áñ÷éêÜ áðü äéáôáñá÷Ýò ôçò ðñïóù-
15

17. ðéêüôçôáò êáé ôïõ ðñïóáíáôïëéóìïý óôï ÷þñï êáé óôï ÷ñüíï. Áêïëïõèïýí ëÞ-
èáñãïò, áäõíáìßá, åðéëçðôéêÝò êñßóåéò, áôáîßá, ÷ïñéïáèÝôùóç, ðõñáìéäéêÞ óç-
ìåéïëïãßá. Ï áóèåíÞò êáôáëÞãåé óå êþìá êáé ôåëéêÜ åðÝñ÷åôáé ï èÜíáôïò.
4. Åãêåöáëßôéäá ÊåíôñéêÞò Åõñþðçò (Ôick-borne åãêåöáëßôéäá)
Ç ìçíéããïåãêåöáëßôéäá áõôÞ ïöåßëåôáé óå éü ôçò ïìÜäáò öëáâïúþí, Ý÷åé
÷ñüíï åðþáóçò 7-21 çìÝñåò êáé ðïñåßá äéöáóéêÞ. Áñ÷éêÜ åìöáíßæïíôáé óõ-
ìðôþìáôá ãñßððçò (ðõñåôüò ü÷é >38ï
C), êåöáëáëãßá, åìåôüò, æÜëç êáé ìåôÜ ìéá
åâäïìÜäá Þ ðåñéóóüôåñï åëåýèåñç óõìðôùìÜôùí, åêäçëþíïíôáé óôï 6-10%
(-30%) ôùí ðåñéðôþóåùí åê íÝïõ ðõñåôüò õøçëüò, êåöáëáëãßá, åìåôüò, êïéëéá-
êÜ Üëãç, óçìåéïëïãßá ìçíéããïåãêåöáëßôéäáò, íåõñïëïãéêÝò åðéðôþóåéò. Ç äéÜ-
ãíùóç ãßíåôáé ìå ïñïëïãéêÝò åîåôÜóåéò üðïõ áíáæçôïýíôáé åéäéêÜ IgM êáé IgG
áíôéóþìáôá ðïõ õðÜñ÷ïõí áðü ôçí Ýíáñîç ôçò íüóïõ. Óôï ÅÍÕ ðáñáôçñåßôáé
áýîçóç ôùí êõôôÜñùí 30-500/ìl (70% ðïëõìïñöïðýñçíá óôçí Ýíáñîç êáé áñ-
ãüôåñá ëåìöïêýôôáñá), óõ÷íÜ áýîçóç ôïõ ëåõêþìáôïò êáé êáôÜ ðåñßðôùóç ôçò
ãëõêüæçò. Ç PCR óôï áßìá êáé óôï ÅÍÕ ìðïñåß íá âïçèÞóåé óôç äéÜãíùóç,
16
Åéê. 2. ÔõðéêÞ âëÜâç óôïí áñéóôåñü êñïôáöéêü ëïâü áðü åãêåöáëßôéäá áðëïý Ýñðçôá

18. üôáí ãßíåé Ýãêáéñá. Ç äéáöïñéêÞ äéÜãíùóç ðñÝðåé íá ãßíåé áðü ôç íüóï Lyme
(Borrelia burgdorferi).
5. Ëýóóá
Ç ëýóóá ìåôáäßäåôáé ýóôåñá áðü äÜãêùìá Üãñéùí æþùí êáé ï ÷ñüíïò åðþá-
óçò åßíáé 30-60 çìÝñåò. YðÜñ÷ïõí äýï êëéíéêÝò ìïñöÝò: ç êëáóéêÞ, ç ïðïßá åß-
íáé êáé ðéï óõ÷íÞ êáé ç ðáñáëõôéêÞ ìïñöÞ. ÊáôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò íüóïõ êõñéáñ-
÷ïýí óõóôçìáôéêÜ óõìðôþìáôá, üðùò ðõñåôüò, êåöáëáëãßá êáé êüðùóç (óôÜäéï
É). Áêïëïõèåß ôï óôÜäéï ÉÉ ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü íåõñïëïãéêÞ óçìåéïëïãßá,
üðùò Üëãç êáé õðáéóèçóßá Þ ðáñáéóèçóßåò êáôÜ ìÞêïò ôùí ðñïóâåâëçìÝíùí
íåõñéêþí ïäþí. ÌåôÜ áðü ìÞíåò ðáñïõóéÜæåôáé ðñïúïýóá êéíçôéêÞ áêáèçóßá ìå
äõóëåéôïõñãßá ôïõ áõôüíïìïõ íåõñéêïý óõóôÞìáôïò êáé åêóåóçìáóìÝíç õðåñ-
äñáóôçñéüôçôá üëùí ôùí áäÝíùí (óôÜäéï ÉÉÉ). ÔõðéêÝò åêäçëþóåéò ôïõ óôáäßïõ
áõôïý åßíáé äáêñýññïéá, óéåëüññïéá, åðåéóüäéá õäñïöïâßáò äéÜñêåéáò 1-5 ëå-
ðôþí êáé åóôéáêÝò Þ ãåíéêåõìÝíåò åðéëçðôéêÝò êñßóåéò. ÁíôéêåéìåíéêÜ áíåõñßóêå-
ôáé íõóôáãìüò, ìõäñßáóç êáé ðáñáëýóåéò êñáíéáêþí íåýñùí. Ç äéÜñêåéá ôïõ
óôáäßïõ ÉÉÉ åßíáé 2-7 çìÝñåò. Ç ìåôÜâáóç óôï óôÜäéï ÉV ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ðá-
ñáëýóåéò êáé êþìá. Ï èÜíáôïò åðÝñ÷åôáé óõíÞèùò ìÝóá óå 1 ìÝ÷ñé 14 çìÝñåò.
6. Ëïßìùîç áðü áñìðïúïýò
Ç åãêåöáëßôéäá áõôÞ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ïîåßá Ýíáñîç ìå ðõñåôü, ñßãïò, êå-
öáëáëãßá êáé åìåôü. Áêïëïõèïýí óðáóìïß êáé êþìá. Åðéðñüóèåôá, óôçí åãêå-
öáëßôéäá ôçò Êáëéöüñíéáò õðÜñ÷ïõí óõìðôþìáôá áðü ôï áíáðíåõóôéêü, åíþ
óôï äÜãêåéï ðõñåôü óõíõðÜñ÷åé ðåôå÷åéþäåò Þ êçëéäïâëáôéäþäåò åîÜíèçìá. Ï
÷ñüíïò åðþáóçò óôéò ðåñéóóüôåñåò ëïéìþîåéò áðü áñìðïúïýò êõìáßíåôáé áðü 2
ìÝ÷ñé 5 çìÝñåò. Ùò öõóéêïß îåíéóôÝò åíï÷ïðïéïýíôáé ðïõëéÜ, Üëïãá, ìéêñÜ èçëá-
óôéêÜ êáé ï Üíèñùðïò.
Ï åñãáóôçñéáêüò Ýëåã÷ïò äåß÷íåé ëåõêïêõôôÜñùóç ìå ðïëõìïñöïðõñçíéêü
ôýðï, áí êáé óå êÜðïéåò ìïñöÝò ðáñáôçñåßôáé ëåõêïðåíßá ìå èñïìâïðåíßá. Óôï
ÅÍÕ ôá ëåõêÜ êõìáßíïíôáé áðü 100 ìÝ÷ñé êáé 200/ìL ( óõíÞèùò ðïëõìïñöï-
ðýñçíá) êáé ôï ëåýêùìá åßíáé ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò öõóéïëïãéêü.
Ç ðñüãíùóç äéáöÝñåé áíÜëïãá ìå ôç ìïñöÞ ôçò åãêåöáëßôéäáò. ¸ôóé, ç èíç-
ôüôçôá óôçí åãêåöáëßôéäá ôïõ St Louis êõìáßíåôáé áðü 2 ìÝ÷ñé 5%, åíþ óôçí å-
ãêåöáëßôéäá ôùí Áíáôïëéêþí Ðïëéôåéþí áíÝñ÷åôáé ìÝ÷ñé êáé 70%.
Ç ðéï óõ÷íÞ ìïñöÞ åãêåöáëßôéäáò áðü áñìðïúïýò åßíáé ç åãêåöáëßôéäá ôïõ
17

19. St Louis êáé ïöåßëåôáé óå öëáâïúü. ÁíáëõôéêÜ ïé äéÜöïñåò ìïñöÝò åãêåöáëßôé-
äáò êáé ôá áßôéá ôïõò áíáöÝñïíôáé óôïí ðßíáêá 2.
Ðßíáêáò 2. ÌïñöÝò åãêåöáëßôéäáò áðü áñìðïúïýò
Åãêåöáëßôéäá ôïõ St Louis Flavivirus
ÄÜãêåéïò Ðõñåôüò Flavivirus
Åãêåöáëßôéäá ôùí Äõôéêþí Ðïëéôåéþí Alpha, Togavirus
Åãêåöáëßôéäá ôùí Áíáôïëéêþí Ðïëéôåéþí Alpha, Togavirus
Åãêåöáëßôéäá ôçò ÂåíåæïõÝëáò Alpha, Togavirus
Åãêåöáëßôéäá ôçò Êáëéöüñíéáò Bunyavirus
Ðõñåôüò ôïõ ÊïëïñÜíôï Coltivirus
7. ÉáðùíéêÞ åãêåöáëßôéäá
´Å÷åé ÷ñüíï åðþáóçò 4-14 çìÝñåò, áñ÷ßæåé ìå Ýíá Üôõðï ðñüäñïìï óôÜäéï
êáé áìÝóùò ìåôÜ áêïëïõèåß Ýíôïíç êåöáëáëãßá, êïéëéáêÜ Üëãç, åìåôüò, ÷áìçëÞ
ðõñåôéêÞ êßíçóç, øõ÷ùôéêÝò äéáôáñá÷Ýò êáé ãåíéêåõìÝíïé óðáóìïß (10%). Åêåß-
íï ðïõ åíôõðùóéÜæåé ó’ áõôÞí ôçí åãêåöáëßôéäá åßíáé ç áëëáãÞ ôçò íåõñïëïãé-
êÞò óçìåéïëïãßáò êáé ïé äéáêõìÜíóåéò óôá óôÜäéá ôçò êëßìáêáò Ãëáóêþâçò. Óôï
90% ôùí ðåñéðôþóåùí ç ëïßìùîç åßíáé áóõìðôùìáôéêÞ.
ÄéÜãíùóç
Ç äéÜãíùóç ôçò åãêåöáëßôéäáò óôçñßæåôáé:
1) Óôï áôïìéêü éóôïñéêü, ôçí ðñïçãçèåßóá éïãåíÞ ëïßìùîç, êáé óôï äÞãìá áðü
ôóéìðïýñé Þ æþï.
2) Óôçí êëéíéêÞ åéêüíá ìå ëåðôïìåñÞ êáôáãñáöÞ ôçò óçìåéïëïãßáò êáé êõñßùò
ôïí ðõñåôü, ôçí ðñïïäåõôéêÞ áðþëåéá óõíåßäçóçò êáé ôïõò óðáóìïýò, áöïý
áðïêëåéóôïýí Üëëá áßôéá, ð.÷. óýíäñïìï Reye, ìåôáâïëéêÝò ðáèÞóåéò, äçëç-
ôçñßáóç.
3) Óôá åñãáóôçñéáêÜ åõñÞìáôá ðïõ åðéâåâáéþíïõí ôç äéÜãíùóç êáé ðïõ åßíáé:
á) ÅîÝôáóç ôïõ åãêåöáëïíùôéáßïõ õãñïý (ÅÍÕ). Ç ñïÞ åßíáé öõóéïëïãéêÞ,
18

20. áñ÷éêÜ ï ôýðïò åßíáé ðïëõìïñöïðõñçíéêüò êáé áñãüôåñá ëåìöïêõôôáñéêüò. ÓðÜ-
íéá óå ëïßìùîç áðü åíôåñïúïýò áíåõñßóêïíôáé áñêåôÝò ÷éëéÜäåò êýôôáñá. Ç
ðñùôåÀíç åßíáé öõóéïëïãéêÞ Þ åëáöñþò áõîçìÝíç êáé ç ãëõêüæç óõíÞèùò öõ-
óéïëïãéêÞ (Ðßí. 3). Ôï ÷ñþìá åßíáé óõíÞèùò äéáõãÝò, åêôüò êáé áí ôá êýôôáñá
åßíáé ðÜñá ðïëëÜ, ïðüôå êáé ôï ÅÍÕ åßíáé îáíèï÷ñùìáôéêü. Óå åãêåöáëßôéäá
áðü ÇSV ðáñáôçñåßôáé ÷áñáêôçñéóôéêÞ áýîçóç ôïõ ëåõêþìáôïò.
Ðßíáêáò 3. EõñÞìáôá áðü ÅÍÕ óå ëïéìþîåéò ôïõ ÊÍÓ
ÅõñÞìáôá ¢óçðôç
ìçíéããßôéäá
ÉïãåíÞò åãêåöáëßôéäá ÂñáäÝùò
äñþíôåò éïß
Áñéèìüò êõôôÜñùí ÌÝ÷ñé 1000/ìl 10-30/ìl Öõóéïëïãéêüò
Ôýðïò êõôôÜñùí Áñ÷éêÜ ðïëõìïñöï-
ðõñçíéêüò êáé óôç
óõíÝ÷åéá ëåìöïêõô-
ôáñéêüò
Ëåìöïêõôôáñéêüò Ëåìöïêõôôáñéêüò
Ðñùôåßíç 500 -1000 mg/dl ÌÝ÷ñé 1500 mg/dl ÖõóéïëïãéêÞ
ÉgG ÖõóéïëïãéêÞ ÖõóéïëïãéêÞ ÖõóéïëïãéêÞ
ÏëéãïêëùíéêÜ IgG - - +
â) Óôï çëåêôñïåãêåöáëïãñÜöçìá (ÇÅÃ) äåí ðáñáôçñïýíôáé åéäéêÝò áëëïéþ-
óåéò. KáôáãñÜöåôáé óõíÞèùò ãåíéêåõìÝíç ìéêñïý Þ ìåãÜëïõ âáèìïý áðïäéïñ-
ãÜíùóç Þ õðåñóýã÷ñïíç äñáóôçñéüôçôá Þ åóôéáêÞ äõóñõèìßá, åíþ óå ðåñéðôþ-
óåéò ðñïóâïëÞò áðü áðëü Ýñðçôá, õðÜñ÷ïõí ÷áñáêôçñéóôéêÝò åôåñüðëåõñåò å-
óôéáêÝò áëëïéþóåéò óôçí êñïôáöéêÞ ðåñéï÷Þ (óõìðëÝãìáôá áé÷ìÞ-âñáäý êýìá Þ
Üëëåò ìåôùðï-êñïôáöéêÜ). ¸íá öõóéïëïãéêü ÇÅà äåí áðïêëåßåé ôçí åãêåöáëßôé-
äá, áðïäõíáìþíåé üìùò ôç äéÜãíùóç óå ìåãÜëï ðïóïóôü. Óôçí ðáñåãêåöáëéäé-
êÞ åãêåöáëßôéäá ôï ÇÅÃ ð.÷. åßíáé öõóéïëïãéêü.
ã) Ç CT-åãêåöÜëïõ äåß÷íåé ïßäçìá Þ åóôéáêÞ ðñïóâïëÞ (ð.÷. óôçí åñðçôéêÞ
åãêåöáëßôéäá), åíþ óôçí MRI-åãêåöÜëïõ (ìÝèïäïò åêëïãÞò) ðáñáôçñïýíôáé õðü-
ðõêíåò ðåñéï÷Ýò óõíÞèùò óôç öáéÜ ïõóßá (Åéê.3). Åóôßåò óôïí êñïôáöéêü ëïâü
(öáéÜ êáé ëåõêÞ ïõóßá) óõíçãïñïýí ãéá åñðçôéêÞ åãêåöáëßôéäá (óôçí Ô1 õðüðõ-
êíåò ðåñéï÷Ýò, Ô2 õðÝñðõêíåò), åíþ åðáóâåóôþóåéò óôç CT åãêåöÜëïõ ãéá åãêå-
öáëßôéäá áðü ìåãáëïêõôôáñïúü Þ ôïîïðëÜóìùóç. Óôçí HSV ïé áëëïéþóåéò åßíáé
åôåñüðëåõñåò Þ áìöïôåñüðëåõñåò êáé ìåôÜ áðü 2-3 åâäïìÜäåò ðáñáôçñïýíôáé á-
ôñïößåò êáé åðáóâåóôþóåéò. Ç ÌRI óôç ìåôáëïéìþäç åãêåöáëïìõåëßôéäá äåß÷íåé
óõíÞèùò õðÝñðõêíåò ðïëõåóôéáêÝò âëÜâåò óôç ëåõêÞ ïõóßá ãéá áñêåôïýò ìÞíåò.
19

21. ä) Áíôéóþìáôá Ýíáíôé éþí óôï áßìá, óôï ÅÍÕ, óôá êüðñáíá êáé ïýñá. Ôï
ðñþôï äåßãìá ðñÝðåé íá åîåôÜæåôáé óôçí ïîåßá öÜóç êáé ôï äåýôåñï 10-15 çìÝ-
ñåò áñãüôåñá. Ç åìöÜíéóç ÉgÌ êáé ç áýîçóç ôùí ÉgG áíôéóùìÜôùí Ýíáíôé óõ-
ãêåêñéìÝíùí éþí åðéâåâáéþíïõí ôç äéÜãíùóç. Áíß÷íåõóç ÉgÌ áíôéóùìÜôùí êáé
áýîçóç ÉgG áíôéóùìÜôùí óôïí ïñü Ýíáíôé EBV, CMV, éíöëïõÝíôæáò Á êáé Â,
ðáñáúíöëïõÝíôæáò, áäåíïúþí, éþí éëáñÜò, éáðùíéêÞò åãêåöáëßôéäáò, ðáñùôßôé-
äáò, áíåìåõëïãéÜò-æùóôÞñá, Coxsackie, Echo Þ ìõêïðëÜóìáôïò ìáò êáôåõèý-
íïõí óôï áßôéï ôçò åãêåöáëßôéäáò. Ç áíß÷íåõóç áíôéóùìÜôùí Ýíáíôé ôïõ Ýñðçôá
ìå áíïóïöèïñéóìü óôï ÅÍÕ èåùñåßôáé ðëÝïí ùò ç ðéï åõáßóèçôç ìÝèïäïò äéÜ-
ãíùóçò åñðçôéêÞò åãêåöáëßôéäáò.
å) ¸ëåã÷ïò ôïõ ÅÍÕ ìå PCR (polymerase chain reaction). Åßíáé áðü ôéò ðéï
óýã÷ñïíåò ìåèüäïõò, ïé ïðïßåò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôïí êáèïñéóìü ôïõ DNA
ïñéóìÝíùí ðáèïãüíùí ïñãáíéóìþí (åíôåñïúþí, HSV, ëåðôüóðåéñá, Borellia
ê.Ü.). Ç PCR ìå åéäéêÜ ãéá HSV Primer óôï ÅÍÕ åßíáé ç ìÝèïäïò åðéëïãÞò êáé ç
åõáéóèçóßá ôçò, ðñéí ôçí Ýíáñîç èåñáðåßáò, áíÝñ÷åôáé óôï 97%, åíþ ç åéäéêüôç-
ôá ôçò óôï 99%.
óô) ÊáëëéÝñãåéá ìéêñïïñãáíéóìþí óôï ÅÍÕ (ç ðéï áîéüðéóôç ìÝèïäïò).
æ) Ç ìÝôñçóç ôçò éíôåñöåñüíçò á óôï ÅÍÕ áðïôåëåß åîÝôáóç ìå ìÝôñéá
åõáéóèçóßá áëëÜ õøçëÞ åéäéêüôçôá ãéá éïãåíåßò ëïéìþîåéò ôïõ ÊÍÓ êáé âïçèÜåé
êáôÜ ôçí ïîåßá öÜóç. Ùóôüóï, äåí åßíáé åõñÝùò äéáäåäïìÝíç.
ç) ÓÞìåñá ç âéïøßá åãêåöÜëïõ ùò ìÝèïäïò äéÜãíùóçò ôçò åñðçôéêÞò åãêå-
öáëßôéäáò Ý÷åé åãêáôáëåéöèåß êáé áíôéêáôáóôÜèçêå áðü ôçí PCR.
20
Åéê.3. Ïîåßá áðïìõåëéíùôéêÞ åãêåöáëïìõåëßôéäá

22. ÄéáöïñéêÞ äéÜãíùóç
Ç äéáöïñéêÞ äéÜãíùóç ôçò åãêåöáëßôéäáò êáé ôçò ìçíéããïåãêåöáëßôéäáò
ðñÝðåé íá ãßíåé áðü Ýíáí ìåãÜëï áñéèìü åãêåöáëïðáèåéþí êáé Üëëùí íïóçìÜ-
ôùí ðïõ ðñïóâÜëëïõí ôï ÊÍÓ. Óå êÜèå üìùò ðåñßðôùóç ÷ñåéÜæåôáé éäéáßôåñç
ðñïóï÷Þ, åðåéäÞ ç êëéíéêÞ óçìåéïëïãßá äåí åßíáé åéäéêÞ ãéá êÜèå ðåñßðôùóç êáé
ðåñéëáìâÜíåé ðïëëÝò äéáãíùóôéêÝò ðáãßäåò. Éäéáßôåñç ðñïóï÷Þ ÷ñåéÜæåôáé óå
ëïéìþîåéò ôïõ ÊÍÓ, ð.÷. âáêôçñéáêÞ ìçíéããßôéäá, öõìáôéþäç ìçíéããßôéäá, áðü-
óôçìá åãêåöÜëïõ, åñðçôéêÞ åãêåöáëßôéäá. Åðßóçò óôç äéÜãíùóç óõìâÜëëåé ôï
ëåðôïìåñÝò éóôïñéêü êáé ç ðñïóåêôéêÞ áîéïëüãçóÞ ôïõ, ç áíôéêåéìåíéêÞ åîÝôá-
óç ôïõ áóèåíïýò, ç ïóöõïíùôéáßá ðáñáêÝíôçóç (ðñïóï÷Þ óå åíäïêñÜíéá õðÝñ-
ôáóç), ãéá Ýëåã÷ï ôïõ ÅÍÕ êáé ç áðåéêïíéóôéêÞ åîÝôáóç ôïõ åãêåöÜëïõ. Ôáõôü-
÷ñïíá ëáìâÜíåôáé áßìá ãéá ãåíéêÞ áßìáôïò, ÔÊÅ, çëåêôñïëýôåò, ãëõêüæç, CRP,
ãåíéêÞ ïýñùí êáé ãßíåôáé Mantoux. Ï áíùôÝñù Ýëåã÷ïò äéåõñýíåôáé óå ðåñéðôþ-
óåéò õðüíïéáò ïîåßáò éïãåíïýò åãêåöáëßôéäáò áðü ìåôáâïëéêÝò ðáèÞóåéò. Ç äéá-
öïñéêÞ äéÜãíùóç ãßíåôáé êõñßùò áðü:
1) ÅíäïêñÜíéåò ëïéìþîåéò, ð.÷. âáêôçñéáêÞ ìçíéããßôéäá, öõìáôéþäç ìçíéããßôé-
äá, áðüóôçìá åãêåöÜëïõ, ôïîïðëÜóìùóç, åëïíïóßá, íüóï Lyme, ëåðôïóðåé-
ñþóåéò, ìðáñôïíÝëëùóç ê.Ü.
2) Ðáñáëïéìþäåéò åãêåöáëïðÜèåéåò, ð.÷. óýíäñïìï Reye, áéìïññáãéêü shock
åãêåöáëïðÜèåéá, ôïîéêü shock.
3) ÌåôáâïëéêÝò ðáèÞóåéò, ð.÷. äéáôáñá÷Þ çëåêôñïëõôþí, ïîåïâáóéêÞò éóïññï-
ðßáò, êëçñïíïìéêÝò ìåôáâïëéêÝò ðáèÞóåéò (áìéíïîÝùí, ïñãáíéêþí ïîÝùí, ðá-
èÞóåéò óôïí êýêëï ôçò ïõñßáò, ãáëáêôéêÞ ïîÝùóç).
4) ÕðïîéêÝò-éó÷áéìéêÝò êáêþóåéò ôïõ ÊÍÓ, áããåéßôéäåò, êáñäéïáíáðíåõóôéêÞ á-
íåðÜñêåéá, åìâïëéêÜ Þ èñïìâùôéêÜ åðåéóüäéá, èñüìâùóç öëåâþí, áéìïññá-
ãßåò.
5) Áýîçóç ôçò åíäïêñÜíéáò ðßåóçò, ð.÷. áðü üãêïõò, áéìáôþìáôá, ïîý õäñïêÝ-
öáëï ê.Ü.
6) ÅðéëçðôéêÞ êáôÜóôáóç, çìéìïñéáêÝò-çìéðëçãéêÝò êñßóåéò.
Èåñáðåßá
Ôñßá åßíáé ôá âáóéêÜ âÞìáôá óôçí áíôéìåôþðéóç ôçò éïãåíïýò åãêåöáëßôéäáò:
1. ÅíäïöëÝâéá ÷ïñÞãçóç óå õøçëÝò äüóåéò áêõêëïâßñçò, áêüìç êáé áí áðïõ-
21

23. óéÜæåé ç åóôéáêÞ óçìåéïëïãßá ðïõ åßíáé åíäåéêôéêÞ åñðçôéêÞò ëïßìùîçò.
2. ¸ëåã÷ïò ãéá Üëëá ðéèáíÜ áßôéá åãêåöáëïðÜèåéáò.
3. Ðñïóôáóßá ôïõ åãêåöÜëïõ áðü ðåñáéôÝñù âëÜâç.
Ç õðïóôçñéêôéêÞ èåñáðåßá ðåñéëáìâÜíåé ôïí Ýëåã÷ï ôùí óðáóìþí, áíôéìå-
ôþðéóç ôïõ ðõñåôïý êáé äéüñèùóç ôùí çëåêôñïëõôéêþí äéáôáñá÷þí. Ç áýîçóç
ôçò åíäïêñÜíéáò ðßåóçò áíôéìåôùðßæåôáé ìå ÷ïñÞãçóç ìáííéôüëçò (20%) óå
äüóç 0.25-0.5ãñ/KgÂÓ ìÝóá óå 20-30 ëåðôÜ êáé äåîáìåèáæüíçò 0.3-0.7 mg/Kg
ÂÓ ôçí çìÝñá ãéá 3-4 çìÝñåò. Áðáéôåßôáé êáèçìåñéíüò Ýëåã÷ïò ôùí æùôéêþí ëåé-
ôïõñãéþí êáé êáèçìåñéíÞ íåõñïëïãéêÞ åîÝôáóç. Óôçí ïîåßá öÜóç ãéá ôïí Ýëåã÷ï
ôùí óðáóìþí ðñïôéìÜôáé ç ÷ïñÞãçóç áñ÷éêÜ äéáæåðÜìçò. Ùò öÜñìáêá äåýôåñçò
êáé ôñßôçò åêëïãÞò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé ç öáéíïâáñâéôÜëç êáé ç öáéíõôïÀíç áíôß-
óôïé÷á. ÓõíéóôÜôáé åðßóçò ðåñéïñéóìüò óôç ÷ïñÞãçóç õãñþí ãéá 1-2 çìÝñåò ãéá
áðïöõãÞ áíÜðôõîçò ðáñÜäïîçò Ýêêñéóçò áíôéäéïõñçôéêÞò ïñìüíçò (SIADH).
Ðñüóöáôá ÷ñçóéìïðïéÞèçêå êáé ç éíôåñöåñüíç óå äüóç 0.3-0.5 ÌU/KgÂÓ/çìÝ-
ñá, ìå ìÝ÷ñé óôéãìÞò êáëÜ áðïôåëÝóìáôá.
Áðü ôç þñá ðïõ ôï áßôéï ôçò åãêåöáëßôéäáò Ý÷åé áðïìïíùèåß, ðñïóáñìüæåôáé
êáé ç èåñáðåßá. Óôïí ðßíáêá 4 áíáöÝñïíôáé áíáëõôéêÜ ôá èåñáðåõôéêÜ ó÷Þìáôá
óå ðåñßðôùóç éïãåíïýò åãêåöáëßôéäáò. Ç ìåßùóç ôçò åãêåöáëéêÞò ðßåóçò áéìÜôù-
óçò, ôçò äéáöïñÜò äçëáäÞ áíÜìåóá óôç óõóôïëéêÞ áñôçñéáêÞ ðßåóç êáé óôçí åí-
äïêñáíéáêÞ ðßåóç, áõîÜíåé ôç èíçôüôçôá. Ç äéáôÞñçóç åðïìÝíùò, óôáèåñÞò ôçò
åãêåöáëéêÞò ðßåóçò áéìÜôùóçò, áõîÜíïíôáò üôáí êñéèåß áðáñáßôçôï, ôçí áñôç-
ñéáêÞ ðßåóç, öáßíåôáé íá áðïôåëåß Ýíá ëïãéêü óôü÷ï ôçò èåñáðåßáò, áí êáé õðÜñ-
÷ïõí ëßãåò Üìåóåò áðïäåßîåéò üôé ìéá ôÝôïéá ðáñÝìâáóç âåëôéþíåé ôçí ðñüãíùóç.
Ç èåñáðåßá ôçò åãêåöáëßôéäáò ÊåíôñéêÞò Åõñþðçò, áðü åíôåñïúïýò êáé éëáñÜ
(÷ïñÞãçóç êïñôéêïóôåñïåéäþí óôçí éëáñÜ ìå áìößâïëï áðïôÝëåóìá) åßíáé óõìðôù-
ìáôéêÞ. Óôç ëýóóá ÷ïñçãïýíôáé åðéðëÝïí áíáëãçôéêÜ êáé êáôáóôáëôéêÜ öÜñìáêá.
Ðñïöýëáîç
Ôá êáëýôåñá ìÝôñá ðñïóôáóßáò åßíáé ïé åìâïëéáóìïß, ïé ïðïßïé ïäçãïýí óå
óçìáíôéêÞ åëÜôôùóç ôçò íïóçñüôçôáò êáé èíçôüôçôáò áðü éïãåíÞ åãêåöáëßôéäá.
Áðáñáßôçôïé åßíáé ïé åìâïëéáóìïß êáôÜ ôçò éëáñÜò, ðáñùôßôéäáò, åñõèñÜò, ðï-
ëéïìõåëßôéäáò. Óå ðåñéï÷Ýò üðïõ õðÜñ÷åé áõîçìÝíïò êßíäõíïò áðü ôóéìðïýñéá
ðñÝðåé åðßóçò íá ãßíåôáé åìâüëéï (õðÜñ÷ïõí äýï ôýðïé), üðùò êáé åìâüëéï êáôÜ
ôçò éáðùíéêÞò- åãêåöáëßôéäáò, ðïõ åßíáé ç óõ÷íüôåñç áéôßá ôçò ïîåßáò éïãåíïýò
åãêåöáëßôéäáò óôéò áóéáôéêÝò ÷þñåò. Ôï åìâüëéï áõôü ðñïóöÝñåé ðñïóôáóßá
22

24. 80% ðåñßðïõ. Ç åãêåöáëßôéäá áðü ëýóóá ðåñéïñßóôçêå óçìáíôéêÜ óôéò áíá-
ðôõãìÝíåò ÷þñåò ìå ôçí åöáñìïãÞ ôïõ åìâïëßïõ óôá ïéêéáêÜ æþá. Ðáñüëá áõôÜ
áðïôåëåß ìåãÜëï ðñüâëçìá óôéò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò.
Ðßíáêáò 4. ÁéôéïëïãéêÞ èåñáðåßá åãêåöáëßôéäáò
Áßôéï (éüò) Èåñáðåßá
CMV Ganciclovir (3x5mg/kg/Ç ãéá 21 çìÝñåò)
HIV Zidovudin (4x180mg/m2
/Ç, 1mg/kg/þñá I.V.)
HSV-1, 2 Acyclovir:
áóèåíåßò <12 ìçíþí êáé >12 ÷ñüíùí:
3x10mg/kg/Ç ãéá 10-21 çìÝñåò
áóèåíåßò >12 ìçíþí êáé <12 ÷ñüíùí:
3x250mg/m2
/Ç ãéá 10-14 çìÝñåò
Vidarabin: åíáëëáêôéêÜ óå íåïãíéêÞ ëïßìùîç
(1x30mg/kg/Ç ãéá 10-21 çì.)
Influenza-A Amantadine: 5mg/kg/d, 2-7 çìÝñåò
> 40kg: 200mg/Ç Þ
Rimantadine: 5mg/kg/Ç ãéá 2-7 çìÝñåò
> 40kg:200mg/Ç
VZV Acyclovir:
Áóèåíåßò <12 ìçíþí : 3x10mg/kg/Ç ãéá 10-14
çìÝñåò
Áóèåíåßò >12 ìçíþí : 3x500mg/m2
/Ç ãéá
10-14 çìÝñåò
Ðñüãíùóç
Ç ðñüãíùóç ðïéêßëëåé áíÜëïãá ìå ôï åßäïò ôïõ éïý. Êáêïß ðñïãíùóôéêïß ðá-
ñÜãïíôåò åßíáé ç íåáñÞ çëéêßá, ç ÷áìçëÞ âáèìïëïãßá óôçí êëßìáêá ôçò Ãëá-
óêþâçò, ç áýîçóç ôçò ðñùôåßíçò óôï ÅÍÕ êáé ç ìç÷áíéêÞ áíáðíåõóôéêÞ õðï-
óôÞñéîç. Óå ðáéäéÜ çëéêßáò êÜôù ôùí 3 ÷ñüíùí ôï ðïóïóôü èíçôüôçôáò åßíáé áñ-
êåôÜ õøçëü (34% ðåñßðïõ). ÐëÞñçò áðïêáôÜóôáóç ìåôÜ áðü áñêåôÜ ÷ñüíéá,
ðáñáôçñåßôáé ìüíï óôï 50% ðåñßðïõ ôùí ðáéäéþí.
Ç åãêåöáëßôéäá áðü ôïí éü áðëïý Ýñðçôá áðïôåëåß ìéá åîáéñåôéêÜ âáñéÜ êá-
23

25. ôÜóôáóç ìå óïâáñÝò õðïëåéììáôéêÝò íåõñïëïãéêÝò åðéðôþóåéò êáé ï êßíäõíïò
èáíÜôïõ óôéò ðåñéðôþóåéò ÷ùñßò èåñáðåßá áíÝñ÷åôáé óå 70%. ÃåíéêÜ, ç ðñüãíù-
óç åîáñôÜôáé áðü ôï ìÝãåèïò äéáôáñá÷Þò ôçò óõíåßäçóçò êáôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò
èåñáðåßáò. Ìå ôçí åíäïöëÝâéá ÷ïñÞãçóç ôçò áêõêëïâßñçò ç èíçôüôçôá ìåéþ-
èçêå óçìáíôéêÜ, åíþ ìüíï ôï 40% ôùí ðáéäéþí äåß÷íïõí ðëÞñç áðïêáôÜóôáóç.
Óå íåïãíÜ ìå åãñÞãïñóç Þ ìüíï ëÞèáñãï ç èíçôüôçôá âñßóêåôáé óôï 10% ðåñß-
ðïõ, åíþ ôï 50% ôùí ðáéäéþí óå êþìá êáôáëÞãåé ðáñÜ ôéò èåñáðåõôéêÝò ðñïóðÜ-
èåéåò. Ç èíçôüôçôá óôá ðñüùñá åßíáé 4 öïñÝò ðåñéóóüôåñç áð’ü,ôé óôá ôåëåéüìç-
íá íåïãíÜ. Ç ðñþúìç åìöÜíéóç óðáóìþí åßíáé êáêüò ðñïãíùóôéêüò ðáñÜãïíôáò.
Ïé óõ÷íüôåñåò õðïëåéììáôéêÝò âëÜâåò åßíáé: ïé äýóêïëá åëåã÷üìåíåò åðéëçðôéêÝò
êñßóåéò, ç êéíçôéêÞ êáé áéóèçôéêÞ äéáôáñá÷Þ, ïé øõ÷þóåéò êáé ç óõãêéíçóéáêÞ á-
óôÜèåéá. Áêüìç ÷åéñüôåñç åßíáé ç ðñüãíùóç áðü HSV åãêåöáëïðÜèåéá óôá íåï-
ãíÜ.
Áíôßèåôá, êáëÞ åßíáé ç ðñüãíùóç óå åãêåöáëßôéäåò áðü éü Epstein Barr, å-
ãêåöáëïìõåëßôéäá áðü áíåìåõëïãéÜ-æùóôÞñá êáé åãêåöáëßôéäá áðü äÞãìá ôóé-
ìðïõñéïý (ÊåíôñéêÞò Åõñþðçò). Óôçí åãêåöáëßôéäá ÊåíôñéêÞò Åõñþðçò Ý÷ïõìå
ðëÞñç áðïêáôÜóôáóç ôçò ìçíéããßôéäáò, ç óçìåéïëïãßá åãêåöáëßôéäáò (áôáîßá,
äéáôáñá÷Ýò áêïÞò, ðáñÝóåéò), õðï÷ùñåß ìÝóá ó’ Ýíá 6ìçíï, åíþ ôá ñéæéôéêÜ óõ-
ìðôþìáôá ìåôÜ áðü ìåñéêïýò ìÞíåò ìÝ÷ñé 1-2 ÷ñüíéá. ÊáêÞ åßíáé ç ðñüãíùóç
ôçò ëýóóáò óå áóèåíåßò ïé ïðïßïé åìöÜíéóáí Þäç óõìðôþìáôá ôçò íüóïõ.
ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ
1. Damasio AR, Hoesen GW. The limpic system and the localisation of herpes sim-
plex encephalitis. J Neurol Neurosurg Psych 1985, 48: 297-301
2. Bishop SA, Hill TJ. Herpes simplex virus infection and damage in the central ner-
vous system, immune response to myelin basic protein. J Neurol Sci 1989, 91:
109-18
3. Kesselring J, Miller DH, Robb SA, et al. Acute disseminated encephalomyelitis.
Brain 1990, 113: 291-302
4. Whitley RJ. Viral encephalitis. N Engl J Med 1990, 323: 242-50
5. Koshiniemi M, Rautonen J, Lehtokoski-Lehtiniemi E, et al. Epidemiology of en-
cephalitis in children: a 20-year survey. Arch Neurol 1991, 29: 492-7
6. Rautonen J, Koshkin M, Vakeeri A. Prognostic factors in childhood encephalitis.
Pediatr Infect Dis J 1991, 10: 441-6
7. Tien RD, Felsberg GJ, Osumi AK. Herpes virus infections of the CNS: MR findings.
Am J Radiol 1993, 161:167-76
8. Kennedy CR. Acute viral encephalitis in childhood. BMJ 1995, 310: 139-40
24

26. 9. Iff T, Donati F, Vassela F . Acute enchephalitis in Swiss children: Aetiology and out-
come. Eur J Pediatr Neurol 1998, 2: 233-7
10. Coren ME, Buchdahl RM, Cowan FM, et al. Imaging and laboratory investigation
in herpes simplex encephalitis. J Neurol Neurosurg Psych 1999, 67: 243-5
11. Panteliadis CP, Darras BT. Encyclopaedia of Paediatric Neurology. Theory and Prac-
tice. Infections of the central nervous system. Thessaloniki, Giahoudi-Giapouli Co
1999:575-620
12. Roos KL. Central nervous system infections. Enceph Neurol Clin 1999, 17: 813-3
13. Whitley RJ, Kimberlin DK . Viral Encephalitis. Pediatr Rev 1999, 20: 192-8
25

27. AÓÇÐÔÇ ÌÇÍÉÃÃIÔÉÄÁ
É. È. ÊáöåôæÞò
´ ÐáéäéáôñéêÞ ÊëéíéêÞ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí, Íïóïêïìåßï “Á. Êõñéáêïý”, ÁèÞíá
Ùò Üóçðôç ìçíéããßôéäá ïñßæåôáé êÜèå ìçíéããßôéäá (ëïéìþäçò Þ ìç) ãéá ôçí ï-
ðïßá äåí áíåõñßóêåôáé áéôéïëïãéêüò ðáñÜãïíôáò ìå ôéò äéáèÝóéìåò åñãáóôçñéá-
êÝò åîåôÜóåéò.
Êýñéá áßôéá ôçò íüóïõ (Ðßí. 1) åßíáé äéÜöïñïé éïß, üðùò åíôåñïúïß, áñìðïúïß,
éüò ôçò ðáñùôßôéäáò, éüò ëåìöïêõôôáñéêÞò ÷ïñéïìçíéããßôéäáò, åñðçôïúüò. Ôï
85-95% ôùí ðåñéðôþóåùí Üóçðôçò éïãåíïýò ìçíéããßôéäáò ïöåßëåôáé óôïõò åíôå-
ñïúïýò, ïé ïðïßïé åìöáíßæïíôáé êõñßùò ôïõò èåñéíïýò êáé öèéíïðùñéíïýò ìÞíåò.
Áí ïé éïß äéáöýãïõí ôïõò áìõíôéêïýò ìç÷áíéóìïýò ôïõ îåíéóôÞ, ôüôå ðïëëá-
ðëáóéÜæïíôáé, ðñïêáëïýí éáéìßá êáé äõíçôéêÜ åéóÝñ÷ïíôáé óôï ÊÍÓ äéáó÷ßæï-
íôáò ôïí áéìáôïåãêåöáëéêü öñáãìü. Ç äéåßóäõóç óôï ÊÍÓ ãßíåôáé ìÝóù äéáöü-
ñùí ïäþí (åíäïèçëéáêÜ êýôôáñá, åðéèÞëéï ÷ïñéïåéäïýò ðëÝãìáôïò, ïóöñçôéêü
íåýñï, êëð). Ïé éïß ðñïóêïëëþíôáé êáé äéåéóäýïõí óôá êýôôáñá, åîáðëþíïíôáé
óôï íåõñéêü óýóôçìá êáé ðñïêáëïýí êõôôáñéêÝò ìåôáâïëÝò êáé öëåãìïíþäç á-
ðÜíôçóç. ÁðïôÝëåóìá ôçò öëåãìïíÞò åßíáé ïé ìåôáâïëÝò óôïí áéìáôïåãêåöáëé-
êü öñáãìü ðïõ åðéôñÝðïõí ôç äßïäï óôï ÅÍÕ ðñùôåúíþí êáé áíïóïóöáéñéíþí.
Ç áêÝñáéç áíïóïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ôïõ îåíéóôÞ åßíáé óçìáíôéêüò ðáñÜãïíôáò
áðïìÜêñõíóçò ôïõ éïý áðü ôï ÊÍÓ êõñßùò ìÝóù ôçò êõôôáñéêÞò áíïóßáò.
Ç êëéíéêÞ åéêüíá ôçò Üóçðôçò ìçíéããßôéäáò (Ðßí. 2) ðïéêßëëåé êáé åîáñôÜôáé
áðü ôïí áéôéïëïãéêü ðáñÜãïíôá. Ç êëáóéêÞ óõìðôùìáôïëïãßá ôçò ìçíéããßôéäáò
éó÷ýåé êáé åäþ: ðõñåôüò, êåöáëáëãßá, Ýìåôïé, áíïñåîßá, öùôïöïâßá. Ç ãåíéêÞ
êáôÜóôáóç ôïõ áóèåíïýò, üìùò, åßíáé êáëýôåñç áð’ üôé óôç ìéêñïâéáêÞ ìçíéããß-
ôéäá êáé óõíÞèùò õðÜñ÷ïõí êáé Üëëá óõíïäÜ óõìðôþìáôá, üðùò åîÜíèçìá,
äéÜññïéá, âÞ÷áò, ìõáëãßåò, êëð äçëùôéêÜ éïãåíïýò ëïßìùîçò.
Ç äéÜãíùóç ôçò éïãåíïýò ìçíéããßôéäáò âáóßæåôáé óôï éóôïñéêü (êõñßùò åðé-
äçìéïëïãéêü), ôçí Þðéá êëéíéêÞ óõìðôùìáôïëïãßá êáé ôá åõñÞìáôá áðü ôï ÅÍÕ.
Ôá êýôôáñá ôïõ ÅÍÕ óõíÞèùò åßíáé 100-500êê÷, ìðïñåß íá êõìáíèïýí üìùò
áðü ìåñéêÝò äåêÜäåò Ýùò ïëßãåò ÷éëéÜäåò. Ï ôýðïò ôùí êõôôÜñùí áñ÷éêÜ åßíáé
ðïëõìïñöïðõñçíéêüò, ôá÷ýôáôá üìùò áíáóôñÝöåôáé óå ëåìöïêõôôáñéêü. Ôï
ëåýêùìá êáé ôï óÜê÷áñï åßíáé óôéò öõóéïëïãéêÝò óõíÞèùò ôéìÝò.
26

28. Ðßíáêáò 1. Áßôéá Üóçðôçò ìçíéããßôéäáò
ÉÏÉ: Åíôåñïúïß
Áäåíïúïß
Ðáñùôßôéäáò
HSV-2
VZV
EBV
CMV
ÉëáñÜò
ÅñõèñÜò
Ñüôá-éüò
Êïñüíá-éüò
Ãñßððçò Á+Â
ÌÉÊÑÏÂÉÁ: Ìõêïâáêôçñßäéï öõìáôßùóçò
Ìåñéêþò èåñáðåõèåßóá ìéêñïâéáêÞ ìçíéããßôéäá
Ëåðôüóðåéñá
Ôñåðüíçìá
ÌðïñÝëëéá
ÌÕÊÇÔÅÓ ÑÉÊÅÔÓÉÅÓ
ÌÕÊÏÐËÁÓÌÁ
ÐÁÑÁÓÉÔÁ
ÐÁÑÁÌÇÍÉÃÃÉÊÅÓ ÅÓÔÉÅÓ: Êïëðßôéäá, ùôßôéäá, êëð
ÊÁÊÏÇÈÅÉÅÓ: Ëåõ÷áéìßá, üãêïé ÊÍÓ
ÁÍÏÓÏËÏÃÉÊÅÓ ÐÁÈÇÓÅÉÓ: Ëýêïò, óáñêïåßäùóç
ÅÌÂÏËÉÁ: ÉëáñÜò, ðáñùôßôéäáò,
ðïëéïìõåëßôéäáò, ëýóóáò
ÖÁÑÌÁÊÁ: Ìç óôåñïåéäÞ áíôéöëåãìïíþäç, êáñâáìáæåðßíç,
Êïôñéìïîáæüëç,
áæáèåéïðñßíç
ÄÉÁÖÏÑÁ: Í. Kawasaki
ÎÝíá óþìáôá
ÁíôéâéïôéêÜ
27

29. Ç èåñáðåßá ôçò Üóçðôçò ìçíéããßôéäáò åßíáé óõìðôùìáôéêÞ. Ôá áíôéúêÜ öÜñ-
ìáêá äåí ìðïñïýí íá âïçèÞóïõí óôçí áíôéìåôþðéóç ôçò íüóïõ.
Ðßíáêáò 2. ÊëéíéêÝò åêäçëþóåéò Üóçðôçò ìçíéããßôéäáò
• ÅéóâïëÞ ïîåßá
- Ðõñåôüò: 38-40ï
C, 5 çìÝñåò äéÜñêåéá, äéöáóéêüò
- Êåöáëáëãßá: ìåôùðéáßá
- Öùôïöïâßá
- ÃáóôñåíôåñéêÝò åíï÷ëÞóåéò: íáõôßá, êïéëéáêÜ Üëãç, Ýìåôïé, äéÜññïéåò
• Áëãç: ðëåõñùäõíßá, ìõáëãßåò
• ÌçíéããéôéäéêÜ óçìåßá: äõóêáìøßá áõ÷Ýíïò
óçì. Kernig + Brudzinski
ôåíüíôéá êö
• ÅîÜíèçìá: êçëéäïâëáôéäþäåò
• Óðáóìïß: óõíÞèùò óå ìéêñÞ çëéêßá ìå õøçëü ðõñåôü
ÂÉÂËÉÏÃÑÁÖÉÁ
1. Mandell GL, Bennett JE, Dolin R. Principles and practice of infectious diseases.
Fifth edition – CD ROM. N. York: Churchill Livingstone, 2000.
2. Hasbun R. The Acute Aseptic Meningitis Syndrome. Curr Infect Dis Rep 2000,
2:345-51.
3. Nishikawa M, Matsubara T, Yoshitomi T, et al. Abnormalities of brain perfusion in
echovirus type 30 meningitis. J Neurol Sci 2000, 179:122-6.
4. Ramers C, Billman G, Hartin M, et al. Impact of a diagnostic cerebrospinal fluid
enterovirus polymerase chain reaction test on patient management. JAMA 2000,
283:2680-5.
28

30. ÌÉÊÑÏÂÉÁÊÇ ÌÇÍÉÃÃÉÔÉÄÁ:
ÁÉÔÉÏËÏÃÉÁ - ÐÁÈÏÃÅÍÅÉÁ
A. Êáíóïõæßäïõ-Êáíáêïýäç
Ìéêñïâéïëïãéêü ÅñãáóôÞñéï, Íïóïêïìåßï Åéäéêþí ÐáèÞóåùí, Èåóóáëïíßêç
Áí êáé ïé ðñþôåò ðåñéãñáöÝò ôçò ìçíéããßôéäáò ÷Üíïíôáé âáèéÜ óôïõò áéþíåò,
ç ìéêñïâéáêÞ ìçíéããßôéäá áêüìç êáé óÞìåñá óõíå÷ßæåé íá åßíáé ìéá óïâáñÞ íü-
óïò ìå ðïëý ìåãÜëï êüóôïò óå üëï ôïí êüóìï. ÐáñáìÝíåé êáé óÞìåñá óçìáíôé-
êÞ áéôßá íïóçñüôçôáò êáé èíçôüôçôáò ðñïêáëþíôáò ôçí Ýíôïíç áíçóõ÷ßá Ýùò õ-
óôåñßá ôïõ êïéíùíéêïý óõíüëïõ. Åßíáé íüóïò ðïõ ìðïñåß íá Ý÷åé áðüôïìç ïîåßá
åéóâïëÞ êáé íá ïäçãÞóåé óôï èÜíáôï ìÝóá óå 24 þñåò. ¸ôóé ç êÜèå ðåñßðôùóç
ãßíåôáé ãåãïíüò ðïõ ïäçãåß óå “áíáêïéíþóåéò” áðü üëá ôá ìÝóá ìáæéêÞò åíçìÝ-
ñùóçò. Óå üëï ôïí êüóìï õðïëïãßæåôáé üôé óõìâáßíïõí Ýíá åêáôïììýñéï ðåñé-
ðôþóåéò ìéêñïâéáêÞò ìçíéããßôéäáò êáé 200.000 èÜíáôïé áðü ôç íüóï êÜèå ÷ñüíï.
Ç ìçíéããßôéäá åßíáé öëåãìïíÞ ôùí ìçíßããùí ôïõ åãêåöÜëïõ êáé ÷áñáêôçñß-
æåôáé áðü áõîçìÝíï áñéèìü ëåõêþí áéìïóöáéñßùí óôï ÅÍÕ. Ç ìéêñïâéáêÞ ìç-
íéããßôéäá åßíáé öëåãìïíÞ ôùí ìçíßããùí ôïõ åãêåöÜëïõ ðïõ ðñïêáëåßôáé áðü ìé-
êñüâéá êáé ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí áýîçóç êõñßùò ôùí ðïëõìïñöïðõñÞíùí
ëåõêþí áéìïóöáéñßùí óôï ÅÍÕ.
Áéôéïëïãßá ìéêñïâéáêÞò ìçíéããßôéäáò
Ç áéôéïëïãßá ôçò ìéêñïâéáêÞò ìçíéããßôéäáò, ç ðáèïãÝíåéá, ç ìéêñïâéïëïãßá
êáé ç äéÜãíùóÞ ôçò äéáöÝñåé áíÜëïãá ìå ôçí çëéêßá ôïõ áóèåíïýò.
Ïé êõñéüôåñïé ìéêñïïñãáíéóìïß ðïõ ðñïêáëïýí ìçíéããßôéäá êáôÜ ôç íåïãíéêÞ
çëéêßá åßíáé ôá Gram áñíçôéêÜ âáêôçñßäéá, ï óôñåðôüêïêêïò ôçò ïìÜäáò  êáé ç
ëéóôÝñéá ç ìïíïêõôôáñïãüíïò. Áðü ôá Gram áñíçôéêÜ âáêôçñßäéá óõíÞèùò ðñï-
êáëïýí ìçíéããßôéäá ç E.coli K1, ç Klebsiella, ôï Enterobacter, ç Serratia êáé
Üëëá. Ïé ìéêñïïñãáíéóìïß ðïõ ðñïêáëïýí ìçíéããßôéäá óôá âñÝöç êáé ôá ìåãáëý-
ôåñá ðáéäéÜ, üðùò ï ìçíéããéôéäüêïêêïò, ï áéìüöéëïò ôýðïõ b êáé ï ðíåõìïíéüêïê-
êïò, åßíáé ìéêñüôåñçò óðïõäáéüôçôáò ãéá ôç íåïãíéêÞ çëéêßá, áëëÜ äåí èá ðñÝðåé
íá ðáñáâëÝðïíôáé. Ç ìåôÜäïóç ôùí ìéêñïïñãáíéóìþí óôá íåïãíÜ ãßíåôáé óõíÞ-
29

31. èùò êáôÜ ôç óôéãìÞ ôïõ ôïêåôïý áðü ôçí ðåñéãåííçôéêÞ ÷þñá ôçò ìçôÝñáò, áëëÜ
êáé áðü ôá ìïëõóìÝíá ÷Ýñéá ôïõ íïóçëåõôéêïý ðñïóùðéêïý.
Óôá âñÝöç êáé ôá ðáéäéÜ ôçò ðñïó÷ïëéêÞò çëéêßáò ôñßá êõñßùò ìéêñüâéá ðñï-
êáëïýí ìçíéããßôéäá, ï ìçíéããéôéäüêïêêïò, ï áéìüöéëïò ôýðïõ b êáé ï ðíåõìïíéü-
êïêêïò. Óôçí çëéêßá 3 ìçíþí Ýùò êáé 2 åôþí ðáñáôçñåßôáé ç ìåãáëýôåñç óõ÷íü-
ôçôá ìçíéããßôéäáò óå ó÷Ýóç ìå üëåò ôéò çëéêßåò. Ç ìçíéããéôéäïêïêêéêÞ ìçíéããßôé-
äá áðïôåëåß ôï 10-40% üëùí ôùí åíäçìéêþí ìéêñïâéáêþí ìçíéããéôßäùí. Åðßóçò
óôá ðáéäéÜ ôçò ó÷ïëéêÞò çëéêßáò êáé ôïõò åöÞâïõò, ìçíéããßôéäá ðñïêáëïýí ïé ß-
äéïé ìéêñïïñãáíéóìïß, ßóùò ìå äéáöïñåôéêÞ óåéñÜ óõ÷íüôçôáò.
N. meningitidis. Ï ìçíéããéôéäüêïêêïò åßíáé Gram áñíçôéêüò äéðëüêïêêïò
êáé öÝñåé Ýëõôñï. Ãéá ôçí åðéäçìéïëïãéêÞ ìåëÝôç ôïõ ìéêñïâßïõ åßíáé áðáñáßôç-
ôç ç ôõðïðïßçóÞ ôïõ. ÕðÜñ÷ïõí 13 áíôéãïíéêïß ôýðïé ôïõ ëéðïðïëõóáê÷áñßôç
ôïõ åëýôñïõ, áíÜëïãá ìå ôïõò ïðïßïõò äéá÷ùñßæåôáé óå ïñïïìÜäåò (Á,B,C,
D,X,Z,Y,W135,2AE,H,I,K,L). Ïé ïñïïìÜäåò Á, B êáé C åíï÷ïðïéïýíôáé ãéá ðå-
ñéóóüôåñï áðü ôï 90% ôùí ðåñéðôþóåùí íüóïõ óå üëï ôïí êüóìï. Åêôüò üìùò,
áðü ôïí ëéðïðïëõóáê÷áñßôç, ï ìçíéããéôéäüêïêêïò Ý÷åé êáé ðñùôåúíéêÜ áíôéãüíá
óôçí åîùôåñéêÞ ôïõ ìåìâñÜíç (ÏÌÑ), ìå âÜóç ôá ïðïßá äéá÷ùñßæåôáé óå 20 ï-
ñïôýðïõò (ÏÌÑ ôÜîçò 2/3 Ý 2á, 2â, 4, 14, 22, êëð) êáé 13 õðïôýðïõò (ÏÌÑ ôÜ-
îçò 1 Ý P1.1, 2, 5, 6, 7, 9, 10, 12, 14, 15, êëð).
Ç.influenzae. Eßíáé Ýíá Gram áñíçôéêü êïêêïâáêôçñßäéï, åëõôñïöüñï êáé
ìå âÜóç ôá áíôéãüíá ôïõ åëýôñïõ äéáêñßíåôáé óå 6 ïñïôýðïõò a,b,c,d,e êáé f.
Ìçíéããßôéäá ðñïêáëåß êõñßùò ï Ç.influenzae ôýðïõ b. Ï Ç.influenzae áíåõñß-
óêåôáé óôï áíþôåñï áíáðíåõóôéêü óýóôçìá ôùí õãéþí ðáéäéþí êáé ôùí åíçëß-
êùí êáé ìåôáäßäåôáé ìå ôá óôáãïíßäéá ôçò áíáðíïÞò. Ïé öïñåßò áðïôåëïýí ßóùò
ôç ìüíç áðïèÞêç ôïõ ìéêñïâßïõ êáé ðéèáíþò ôç ìüíç ðçãÞ ìåôÜäïóçò ôïõ ìé-
êñïâßïõ êáé ðñüêëçóçò íüóïõ. ÓõíÞèùò üìùò ôá óôåëÝ÷ç ðïõ áíåõñßóêïíôáé
óôï ñéíïöÜñõããá åßíáé óôç ìåãáëýôåñç áíáëïãßá (ðåñßðïõ 95%) ìç åëõôñïöüñá
êáé Ýôóé ìç ôõðïðïéÞóéìá. Ç áíáëïãßá öïñÝùí Ç.influenzae óôï ãåíéêü ðëçèõ-
óìü êõìáßíåôáé áðü 10-25%, åíþ ç áíáëïãßá öïñÝùí Ç.influenzae ôýðïõ b åßíáé
ìéêñÞ 1-2%. Öïñåßò ôïõ ìéêñïâßïõ åßíáé êõñßùò ôá ðáéäéÜ, óôçí çëéêßá ôùí 6-9
åôþí ðáñáôçñåßôáé ç ìåãáëýôåñç áíáëïãßá öïñÝùí êáé üóï áõîÜíåôáé ç çëéêßá
åëáôôþíåôáé ç áíáëïãßá öïñÝùí.
S.pneumoniae Þ ðíåõìïíéüêïêêïò. ÐåñéãñÜöçêå ãéá ðñþôç öïñÜ áðü ôïí
Pasteur ôï 1891 êáé óôç óõíÝ÷åéá áíáãíùñßóôçêå ùò Ýíá áðü ôá ðéï óçìáíôéêÜ
ðáèïãüíá ìéêñüâéá ôïõ áíþôåñïõ áíáðíåõóôéêïý óõóôÞìáôïò. Åßíáé Gram èåôé-
êüò ëïã÷ïåéäÞò äéðëüêïêêïò ðïëëÝò öïñÝò óôñåðôüò êáé ìå âÜóç ôéò áíôéãïíéêÝò
äéáöïñÝò ôïõ åëýôñïõ Ý÷ïõí áíáãíùñéóôåß ðåñéóóüôåñïé áðü 84 ïñüôõðïé. Ðñï-
êáëåß äéÜöïñåò ðáèïëïãéêÝò êáôáóôÜóåéò óðïõäáéüôåñç áðü ôéò ïðïßåò åßíáé ç
30

32. ìçíéããßôéäá, ç ïðïßá ðñïóâÜëëåé êõñßùò ðáéäéÜ çëéêßáò êÜôù ôùí 5 ÷ñüíùí êáé
åíçëßêïõò Üíù ôùí 50 ÷ñüíùí ìå õðïêåßìåíá íïóÞìáôá, óôïõò ïðïßïõò êáé ðá-
ñáôçñåßôáé ìåãáëýôåñç èíçôüôçôá áðü üôé óôá ðáéäéÜ. Ðñïäéáèåôéêïß ðáñÜãï-
íôåò ãéá ôçí åìöÜíéóç ôçò íüóïõ åßíáé: çëéêßá, ðñïçãçèåßóá ëïßìùîç ôïõ áíá-
ðíåõóôéêïý óõóôÞìáôïò, äñåðáíïêõôôáñéêÞ áíáéìßá, õðïãáììáóöáéñéíáéìßá, ç
êßññùóç ôïõ Þðáôïò, áóðëçíßá, êñáíéïåãêåöáëéêÝò êáêþóåéò êëð. Öïñåßò ôïõ
ìéêñïâßïõ åßíáé êõñßùò ïé õãéåßò åíÞëéêïé óå áíáëïãßá 5-10%. Áðü ôïõò öïñåßò
üìùò ðïëý ëßãá Üôïìá åìöáíßæïõí íüóï êáé áõôü ïöåßëåôáé óôïõò áìõíôéêïýò
ìç÷áíéóìïýò ôïõ ïñãáíéóìïý, êáèþò êáé óôï üôé ðïëëÜ áðü áõôÜ ôá óôåëÝ÷ç
äåí åßíáé ëïéìïãüíá.
ÌçíéããéôéäïêïêêéêÞ ëïßìùîç – ïñïïìÜäåò
Ç ìåôÜäïóç ôïõ ìçíéããéôéäïêüêêïõ ãßíåôáé ìå ôá óôáãïíßäéá ôçò áíáðíïÞò.
Ï Üíèñùðïò åßíáé ï ìüíïò öõóéêüò îåíéóôÞò ôïõ ìçíéããéôéäïêüêêïõ êáé Ýôóé ç
ìåôÜäïóç ìðïñåß íá ãßíåé ìüíï áðü Üôïìï öïñÝá ôïõ ìéêñïâßïõ. Ç öïñßá ôïõ
ìçíéããéôéäïêüêêïõ åîáñôÜôáé áðü ôçí çëéêßá (áíáëïãßá öïñÝùí ìåãáëýôåñç
óôá ìåãÜëá ðáéäéÜ êáé óôïõò íåáñïýò åíÞëéêåò), ôçí êïéíùíéêïïéêïíïìéêÞ êáôÜ-
óôáóç, ôéò óõíèÞêåò äéáâßùóçò (áõîÜíåé óå Üôïìá ðïõ æïõí ðïëëÜ ìáæß) êáé ôï
êÜðíéóìá. Åðßóçò åîáñôÜôáé áðü ôçí ïñïïìÜäá êáé ôçí åìöÜíéóç åðéäçìßáò. Óõ-
íÞèùò õðÜñ÷ïõí öïñåßò ôïõ ìçíéããéôéäïêüêêïõ ïñïïìÜäáò Á,  êáé ëéãüôåñï C
(ìÝóïò ÷ñüíïò 9 ìÞíåò). Ç áíáëïãßá öïñÝùí êõìáßíåôáé áðü 2% Ýùò 10% óôï
ãåíéêü ðëçèõóìü êáé áõîÜíåé êáôÜ ôç äéÜñêåéá åðéäçìßáò áðü 10% Ýùò 32%
(Ýùò êáé 62% ãéá ôï ìçíéããéôéäüêïêêï ïñïïìÜäáò Á), áëëÜ ïé öïñåßò äåí öÝ-
ñïõí áðáñáßôçôá ôï åðéäçìéêü óôÝëå÷ïò (óå áíáëïãßá Ýùò êáé 70%) êáé áõôü
óõìâáßíåé êõñßùò óå åðéäçìßåò áðü ìçíéããéôéäüêïêêï ïñïïìÜäáò  êáé C. Áðü
ðáñáôçñÞóåéò ðïõ Ýãéíáí âñÝèçêå üôé ç áíáëïãßá öïñßáò ôïõ ìçíéããéôéäïêüêêïõ
ïñïïìÜäáò  êáôÜ ôç äéÜñêåéá åðéäçìßáò åßíáé öõóéïëïãéêÞ Þ áõîçìÝíç. Áíôß-
èåôá, ç óõ÷íüôçôá öïñßáò ôïõ ìçíéããéôéäïêüêêïõ ïñïïìÜäáò C, áêüìç êáé êáôÜ
ôç äéÜñêåéá åðéäçìßáò, åßíáé ðïëý ÷áìçëÞ.
¼ëá ôá Üôïìá ôá ïðïßá åêôßèåíôáé óå Üôïìï öïñÝá äåí áðïêôïýí ôï ìéêñü-
âéï. Ìïëýíïíôáé êõñßùò ôá Üôïìá ôïõ áìÝóïõ ðåñéâÜëëïíôïò ôïõ öïñÝá, äçë.
ôá Üôïìá ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ. Áðü ôç óôéãìÞ ðïõ êÜðïéï Üôïìï èá áðïêôÞóåé
ôï ìçíéããéôéäüêïêêï åßíáé Üãíùóôïé ïé ëüãïé ãéá ôïõò ïðïßïõò ìðïñåß íá áíá-
ðôýîåé íüóï Þ íá ðáñáìåßíåé öïñÝáò.
Ç ìçíéããéôéäïêïêêéêÞ ëïßìùîç åíäçìåß ôüóï óôéò áíáðôõóóüìåíåò üóï êáé
óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò. Ðñïêáëåß óðïñáäéêÝò ðåñéðôþóåéò, áëëÜ êáé åðéäç-
ìßåò ðïõ Ý÷ïõí ðåñéïäéêü ÷áñáêôÞñá, áíÜ 8-12 ÷ñüíéá, êáé ç åìöÜíéóÞ ôïõò å-
31

33. ðçñåÜæåôáé áðü äéáöüñïõò ðáñÜãïíôåò. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åðéäçìßáò ðñï-
óâÜëëïíôáé êáé Üôïìá ìåãáëýôåñçò çëéêßáò áðü üôé óôéò óðïñáäéêÝò ðåñéðôþ-
óåéò. Ïé åðéäçìßåò, áíÜëïãá ìå ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò, äéáêñßíïíôáé óå åðéäçìßåò
ðïõ óõìâáßíïõí óôçí êïéíüôçôá êáé óå åðéäçìßåò ðïõ óõìâáßíïõí óå ïìÜäåò á-
ôüìùí ìå êïéíÞ äéáâßùóç, üðùò óå ó÷ïëåßá, óå ðáéäéêïýò óôáèìïýò Þ óå éäñý-
ìáôá.
Ùò åðéäçìßá ðïõ óõìâáßíåé óôçí êïéíüôçôá ïñßæåôáé üôáí åìöáíßæïíôáé äýï,
ôñåéò Þ ðåñéóóüôåñåò âåâáéùìÝíåò Þ ðéèáíÝò ðåñéðôþóåéò íüóïõ áðü ôï ßäéï óôÝ-
ëå÷ïò ìçíéããéôéäïêüêêïõ, óå Üôïìá ðïõ êáôïéêïýí óôçí ßäéá ðåñéï÷Þ, äåí Ý÷ïõí
üìùò êïéíÞ äéáâßùóç êáé äåí Ý÷ïõí ó÷Ýóç ìåôáîý ôïõò, óå äéÜóôçìá ôåóóÜñùí
åâäïìÜäùí Þ ìéêñüôåñï ôùí ôñéþí ìçíþí êáé üôáí ç åðßðôùóç åßíáé 10 ðåñé-
ðôþóåéò áíÜ 100.000 êáôïßêïõò.
Ùò åðéäçìßá ðïõ óõìâáßíåé óå ó÷ïëåßï Þ Üëëï ßäñõìá ïñßæåôáé üôáí åìöáíß-
æïíôáé äýï, ôñåéò Þ ðåñéóóüôåñåò ðåñéðôþóåéò íüóïõ áðü ôï ßäéï óôÝëå÷ïò ìçíéã-
ãéôéäïêüêêïõ óå ïìÜäåò ðëçèõóìïý ìå êïéíÞ äéáâßùóç áëëÜ ÷ùñßò óôåíÞ åðáöÞ
óå äéÜóôçìá ôñéþí åâäïìÜäùí Þ ìéêñüôåñï ôùí ôñéþí ìçíþí. ÓõíÞèùò ôÝôïéïõ
åßäïõò åðéäçìßåò ðñïêáëåß ï ìçíéããéôéäüêïêêïò ïñïïìÜäáò C.
¼ôáí äýï ðåñéðôþóåéò ðáñáôçñïýíôáé ìÝóá óôï ßäéï 24ùñï èåùñåßôáé üôé
ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôçí ßäéá ðçãÞ ìéêñïâßïõ, åíþ äåõôåñïãåíÞò ÷áñáêôçñßæåôáé ç
ðåñßðôùóç ðïõ åìöáíßæåôáé óå ÷ñïíéêü äéÜóôçìá åðáöÞò ìåãáëýôåñï ôùí 24
ùñþí ìå Üôïìï ðïõ åìöÜíéóå íüóï.
Ç åôÞóéá åðßðôùóç ôçò ìçíéããéôéäïêïêêéêÞò ëïßìùîçò åßíáé 1-3 ðåñéðôþóåéò
áíÜ 100.000 êáôïßêïõò óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò êáé 10-25 ðåñéðôþóåéò áíÜ
100.000 êáôïßêïõò óôéò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá åðéäçìßáò ç
åðßðôùóç áíÝñ÷åôáé óå 50-500 ðåñéðôþóåéò áíÜ 100.000 êáôïßêïõò. ÃåíéêÜ ç å-
ðéäçìéïëïãßá ôçò íüóïõ åîáñôÜôáé áðü ôçí ïñïïìÜäá, ôç ãåùãñáöéêÞ èÝóç ôçò
÷þñáò, ôçí êïéíùíéêïïéêïíïìéêÞ êáôÜóôáóç, ôçí çëéêßá êáé ôçí åìöÜíéóç åðé-
äçìßáò. Êýñéá áéôßá åðéäçìéþí óå üëï ôïí êüóìï ðñéí ôï 1945 Þôáí ç ïñïïìÜäá
Á. ÌåôÜ ôï äåýôåñï ðáãêüóìéï ðüëåìï ïé åðéäçìßåò óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò Ý-
ãéíáí óðÜíéåò. Áðü ôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1970 ç êáôÜóôáóç Üñ÷éóå íá áë-
ëÜæåé ìå ôçí åðéäçìßá ðïõ åìöáíßóôçêå óôç Íïñâçãßá. Ôçí ôåëåõôáßá äåêáåôßá
ïé åðéäçìßåò ìçíéããéôéäïêïêêéêÞò ìçíéããßôéäáò Ýãéíáí ðÜëé Ýíá ðáãêüóìéï ðñü-
âëçìá, áëëÜ ç õðåýèõíç ïñïïìÜäá Ý÷åé áëëÜîåé. ¸ôóé óÞìåñá ï ìçíéããéôéäü-
êïêêïò ïñïïìÜäáò Á ðñïêáëåß åðéäçìßåò óôéò áíáðôõóóüìåíåò ÷þñåò, êõñßùò
óôçí ÁöñéêÞ óôçí êÜôù áðü ôç Óá÷Üñá æþíç, óôç “ìçíéããéôéäïêïêêéêÞ æþíç”
üðùò ïíïìÜæåôáé, ðåñéïäéêÜ êÜèå 8-12 ÷ñüíéá, ìå åðßðôùóç ðåñßðïõ 500 ðåñé-
ðôþóåéò áíÜ 100.000 êáôïßêïõò. Ïé åðéäçìßåò áðü ìçíéããéôéäüêïêêï ïñïïìÜäáò
Á óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò äåí åßíáé óõ÷íÝò êáé üôáí óõìâáßíïõí, ïé ðåñéóóüôå-
32

34. ñåò ðåñéðôþóåéò ðáñáôçñïýíôáé óôéò öôù÷üôåñåò êïéíùíéêÝò ôÜîåéò, üðïõ åðé-
êñáôåß êáêÞ õãéåéíÞ, óõíùóôéóìüò êáé ìåãÜëåò ïéêïãÝíåéåò ðïõ æïõí óå ìéêñïýò
÷þñïõò. Ôï óôÝëå÷ïò ðïõ ðñïêáëåß ôçí åðéäçìßá ìðïñåß íá õðÜñ÷åé ãéá ÷ñüíéá
óôïí ðëçèõóìü êáé ãéá ëüãïõò Üãíùóôïõò êÜðïéá óôéãìÞ íá ðñïêáëÝóåé åðéäç-
ìßá. Åðßóçò ìå ôçí áýîçóç ôùí ôáîéäéþí åßíáé ðïëý åýêïëç ç äéáóðïñÜ ôïõ ìé-
êñïâßïõ. To 1987 ðáñáôçñÞèçêå åðéäçìßá áðü ìçíéããéôéäüêïêêï ïñïïìÜäáò Á
óôç ÌÝêêá êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ åôÞóéïõ ðñïóêõíÞìáôïò ôùí Ìùáìåèáíþí.
Óôç óõíÝ÷åéá ïé åðéóêÝðôåò, óôçí åðéóôñïöÞ óôçí ðáôñßäá ôïõò, ìåôÝöåñáí ìáæß
ôïõò ôï óôÝëå÷ïò êáé åêäçëþèçêáí åðéäçìßåò óôç ÓáïõäéêÞ Áñáâßá êáé óôï Ðá-
êéóôÜí. Åðßóçò ðáñáôçñÞèçêáí ìéêñïåðéäçìßåò êáé óðïñáäéêÝò ðåñéðôþóåéò êáé
óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò.
Ï ìçíéããéôéäüêïêêïò ïñïïìÜäáò  ðñïêáëåß óõíÞèùò óðïñáäéêÝò ðåñéðôþ-
óåéò, êõñßùò óôéò áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò (Åõñþðç, ÁìåñéêÞ) êáé åðéäçìßåò (óôçí
êïéíüôçôá Þ óå ïìÜäåò áôüìùí ìå êïéíÞ äéáâßùóç) ìå ëéãüôåñåò üìùò ðåñéðôþ-
óåéò óå ó÷Ýóç ìå ôï ìçíéããéôéäüêïêêï ïñïïìÜäáò Á (10-50 ðåñéðôþóåéò/100.000
êáôïßêïõò).
Ï ìçíéããéôéäüêïêêïò ïñïïìÜäáò C ðñïêáëåß óðïñáäéêÝò ðåñéðôþóåéò óôéò
áíáðôõãìÝíåò ÷þñåò, áëëÜ êáé åðéäçìßåò óå ðåñéïñéóìÝíåò êïéíùíéêÝò ïìÜäåò ìå
êïéíÞ äéáâßùóç, üðùò óå ó÷ïëåßá êáé âñåöïíçðéáêïýò óôáèìïýò.
Áðü ôá ìÝóá ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1980 áõîÞèçêå ç åìöÜíéóç óðïñáäéêþí ðå-
ñéðôþóåùí ìçíéããéôéäïêïêêéêÞò íüóïõ óå ðïëëÝò ÷þñåò ôçò Åõñþðçò êáé ôçò Á-
ìåñéêÞò, áëëÜ êáé ç åìöÜíéóç åðéäçìéþí ìå âáñéÜ ìïñöÞ íüóïõ êáé èáíÜôïõò.
Óôï óýíïëï ôùí ðåñéðôþóåùí ç ïñïïìÜäá  áðïôåëåß ôï 60-70% êáé ç
ïñoïìÜäá C ôï 30-35%. Ôá ôåëåõôáßá ðÝíôå ÷ñüíéá ãåíéêÜ óå üëç ôçí Åõñþðç
ðáñáôçñåßôáé áýîçóç ôïõ ìçíéããéôéäïêüêêïõ ïñïïìÜäáò C (êõñßùò öáéíïôýðïõ
C:2a:P1,5), ï ïðïßïò ðñïêáëåß ìåí óðïñáäéêÝò ðåñéðôþóåéò, áëëÜ êõñßùò åðéäç-
ìßåò, éäéáßôåñá óå Üôïìá íåáñÜ, çëéêßáò 15-19 ÷ñüíùí êáé ìÜëéóôá ìå ìåãÜëç
èíçôüôçôá. Åðßóçò ôï ßäéï óôÝëå÷ïò Ý÷åé ðñïêáëÝóåé åðéäçìßåò ôá ôåëåõôáßá ÷ñü-
íéá óå ðïëëÝò ÷þñåò ôïõ êüóìïõ. Éäéáßôåñá óôçí Áããëßá ç íüóïò áðïôåëåß óïâá-
ñü ðñüâëçìá õãåßáò, ãéáôß Ý÷ïõí áõîçèåß ôåëåõôáßá óçìáíôéêÜ ïé ðåñéðôþóåéò
íüóïõ áðü ìçíéããéôéäüêïêêï ïñïïìÜäáò C êáèþò êáé óïâáñÝò åðéäçìßåò óå
êïëëÝãéá.
Óôçí ÅëëÜäá, óçìáíôéêü åßíáé ôï Ýñãï ôïõ Åèíéêïý ÊÝíôñïõ ÁíáöïñÜò Ìçíéã-
ãßôéäáò (ÅÊÁÌ), üóïí áöïñÜ ôçí êáôáãñáöÞ ôçò íüóïõ êáé ôçí ôõðïðïßçóç ôùí
óôåëå÷þí ìçíéããéôéäïêüêêïõ ðïõ áðïìïíþíïíôáé óôá ÌéêñïâéïëïãéêÜ ÅñãáóôÞñéá
ôùí Íïóïêïìåßùí. Åðßóçò óçìáíôéêÞ åßíáé ç ðñïóöïñÜ ôïõ Åéäéêïý ÊÝíôñïõ Åðé-
äçìéïëïãéêÞò Ðáñáêïëïýèçóçò êáé ÐáñÝìâáóçò (ÅÊÅÐÁÐ) óôç óõóôçìáôéêÞ êá-
ôáãñáöÞ êáé åðéäçìéïëïãéêÞ ðáñáêïëïýèçóç ôçò íüóïõ. Óôç ÷þñá ìáò áðü ôï
33

35. 1995-1996 Üñ÷éóå íá ðáñáôçñåßôáé áýîçóç ôùí ðåñéðôþóåùí ìçíéããéôéäïêïêêéêÞò
íüóïõ, áëëÜ êáé óçìáíôéêÞ áýîçóç ôùí èáíÜôùí áðü ôç íüóï (Ðßí. 1).
Ðßíáêáò 1. Ðåñéðôþóåéò ìçíéããéôéäïêïêêéêÞò íüóïõ óå üëç ôçí ÅëëÜäá
áðü óôïé÷åßá ôïõ ÅÊÁÌ*
¸ôïò Ðåñéðôþóåéò ðïõ
äçëþèçêáí
ÂåâáéùìÝíåò
ðåñéðôþóåéò
ÈÜíáôïé
1993 55 29 3
1994 70 30 2
1995 86 32 2
1996 98 88 3
1997 147 72 37
1998 262 109 32
1999 215 127 22
* Åèíéêü ÊÝíôñï ÁíáöïñÜò Ìçíéããßôéäáò
Óôçí áñ÷Þ ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1990 (1991-1994) ç ðëåéïøçößá ôùí óôåëå÷þí
ðïõ ðñïêáëïýóáí íüóï áíÞêå óôçí ïìÜäá êëþíïõ Á4 ðïõ èåùñåßôáé ðñïÜããå-
ëïò åðéäçìßáò. Áðü ôï 1995 ôá ðåñéóóüôåñá óôåëÝ÷ç áíÞêáí óôï óýìðëåãìá
ÅÔ-5 êáé ÅÔ-37, ôá ïðïßá åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí åðéäçìéêþí óôåëå÷þí ôçò
Âüñåéáò Åõñþðçò. Ôá óôåëÝ÷ç ìçíéããéôéäïêüêêïõ ðïõ áðïìïíþèçêáí áðü ôï
1995 óå óçìáíôéêÞ áíáëïãßá Þôáí ïñïïìÜäáò Â, áëëÜ ðáñáôçñÞèçêå áýîçóç
êáé ôïõ ìçíéããéôéäïêüêêïõ ïñïïìÜäáò C êáé éäéáßôåñá ôï 1996 êáé 1997 (Ðßí.
2). Áðü ôçí ôõðïðïßçóç ôùí óôåëå÷þí ïñïïìÜäáò C âñÝèçêå üôé ôá ðåñéóóüôå-
ñá åß÷áí ôá öáéíïôõðéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ “åðéäçìéêïý ôýðïõ” C:2a:P1.2,5.
Áðü ôï 1998 üìùò áõîÞèçêáí ðÜëé ïé áðïìïíþóåéò ôïõ ìçíéããéôéäïêüêêïõ ïñï-
ïìÜäáò Â, êõñßùò ìå öáéíïôõðéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ B:2a:P1,2 êáé åíæõìéêïý ôý-
ðïõ ÅÔ-15, ï ïðïßïò åßíáé õðïêëþíïò ôïõ ÅÔ-37. Ðáñüìïéá åßíáé ç åéêüíá êáé
óôç Âüñåéá ÅëëÜäá, üðùò öáßíåôáé áðü ôá óôïé÷åßá ôïõ Ìéêñïâéïëïãéêïý Åñãá-
óôçñßïõ ôïõ Íïóïêïìåßïõ Åéäéêþí ÐáèÞóåùí Èåóóáëïíßêçò (Åéê.1). Ïé ðåñéó-
óüôåñåò ðåñéðôþóåéò Þôáí óðïñáäéêÝò, áëëÜ åìöáíßóôçêáí êáé åðéäçìßåò óå
ó÷ïëåßá êáé óå ðáéäéêïýò óôáèìïýò, ìå ìéêñü üìùò áñéèìü áóèåíþí.
¼óïí áöïñÜ ôçí êáôáíïìÞ ôùí ïñïïìÜäùí óå ó÷Ýóç ìå ôçí çëéêßá, ç ïñïï-
ìÜäá  åõèõíüôáí ãéá ôï 60% ôùí ðåñéðôþóåùí óå ðáéäéÜ çëéêßáò ìçíþí Ýùò 5
÷ñüíùí, åíþ ç ïñïïìÜäá C ãéá ôï 37% óôçí ßäéá ïìÜäá. Ç áíáëïãßá ôùí ïñïï-
ìÜäùí  êáé C óôçí ïìÜäá çëéêéþí 6-10 ÷ñüíùí Þôáí ç ßäéá (47,5%) êáé ãéá ôéò
äýï ïñïïìÜäåò. ÁõîáíïìÝíçò ôçò çëéêßáò (11-15 êáé 16-20 åôþí) ðáñáôçñåßôáé
34

36. áýîçóç óôçí áíáëïãßá áðïìüíùóçò ôçò ïñïïìÜäáò C (52,4% êáé 46,9% áíôß-
óôïé÷á) êáé åëÜôôùóç óôçí áíáëïãßá áðïìüíùóçò ôçò ïñïïìÜäáò  (40,5% êáé
21,9% áíôßóôïé÷á). Ìå âÜóç ôá óôïé÷åßá ôçò ôåëåõôáßáò ôñéåôßáò ðñïêýðôåé üôé
ï ìçíéããéôéäüêïêêïò ôçò ïñïïìÜäáò C Þôáí ï êýñéïò õðåýèõíïò ãéá ôïõò èáíÜ-
ôïõò ôá Ýôç 1997 êáé 1998 êáé éäéáßôåñá óôçí çëéêßá ôùí 15-19 ÷ñüíùí. Áíôßèå-
ôá, êáôÜ ôï 1999 áõîÞèçêå ï áñéèìüò ôùí èáíÜôùí áðü ôï ìçíéããéôéäüêïêêï ï-
ñïïìÜäáò Â.
Ðßíáêáò 2. ÖáéíïôõðéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí óôåëå÷þí ìçããéôéäoêüêêïõ
ðïõ áðïìïíþèçêáí óå üëç ôçí ÅëëÜäá
¸ôïò Óýíïëï
óôåëå÷þí
ÏñïïìÜäá Á ÏñïïìÜäá  ÏñïïìÜäá C Åðéäçìéêü
óôÝëå÷ïò
C:2a:P1.2,5
1993 30 0 14 11 0
1994 30 0 16 13 0
1995 32 1 16 15 4
1996 88 0 25 48 30
1997 72 1 25 46 45
1998 109 5 49 46 39
1999 127 6 70 29 15
35
0
2
4
6
8
10
12
14
16
18
20
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
ÏñïïìÜäá  ÏñïïìÜäá C
Åéê. 1. ÓôåëÝ÷ç ìçíéããéôéäïêüêêïõ ðïõ áðïìïíþèçêáí óôï ÍÅÐÈ êáé áíáëïãßá õðïïìÜäùí