Enviar pesquisa
Carregar
Combine july 2013 for web
•
0 gostou
•
666 visualizações
PUNJABI SUMAN
Seguir
Denunciar
Compartilhar
Denunciar
Compartilhar
1 de 44
Baixar agora
Baixar para ler offline
Recomendados
Combine june 2013 for web
Combine june 2013 for web
PUNJABI SUMAN
Combine may 2013 for web
Combine may 2013 for web
PUNJABI SUMAN
Janjatiya Andolan 25-06-2020.pdf (1).pdf
Janjatiya Andolan 25-06-2020.pdf (1).pdf
Arun kumar Rana
Financial Audit Manual for ULBs of M.P. - Hindi
Financial Audit Manual for ULBs of M.P. - Hindi
City Managers Association Madhya Pradesh
Financial Management Manual for ULBs of M.P.- Hindi
Financial Management Manual for ULBs of M.P.- Hindi
City Managers Association Madhya Pradesh
Soriyaan Kai Kaam Karein?: A study on adolescent girl workers in the construc...
Soriyaan Kai Kaam Karein?: A study on adolescent girl workers in the construc...
Priyanka Jain
Atankvaad ka sach randhir singh suman
Atankvaad ka sach randhir singh suman
Randhir Singh Suman
August 2012
August 2012
PUNJABI SUMAN
Recomendados
Combine june 2013 for web
Combine june 2013 for web
PUNJABI SUMAN
Combine may 2013 for web
Combine may 2013 for web
PUNJABI SUMAN
Janjatiya Andolan 25-06-2020.pdf (1).pdf
Janjatiya Andolan 25-06-2020.pdf (1).pdf
Arun kumar Rana
Financial Audit Manual for ULBs of M.P. - Hindi
Financial Audit Manual for ULBs of M.P. - Hindi
City Managers Association Madhya Pradesh
Financial Management Manual for ULBs of M.P.- Hindi
Financial Management Manual for ULBs of M.P.- Hindi
City Managers Association Madhya Pradesh
Soriyaan Kai Kaam Karein?: A study on adolescent girl workers in the construc...
Soriyaan Kai Kaam Karein?: A study on adolescent girl workers in the construc...
Priyanka Jain
Atankvaad ka sach randhir singh suman
Atankvaad ka sach randhir singh suman
Randhir Singh Suman
August 2012
August 2012
PUNJABI SUMAN
Microsoft word hindi the uttar pradesh prohibition of unlawful conversion o...
Microsoft word hindi the uttar pradesh prohibition of unlawful conversion o...
ZahidManiyar
Nrega Guidelines Hindi
Nrega Guidelines Hindi
Water Community India
family welfare program
family welfare program
Kailash Nagar
Custard apple cultivation new 11
Custard apple cultivation new 11
Rajendra Singh Rathore
रोकथाम के उपाय preventive measures
रोकथाम के उपाय preventive measures
Kailash Nagar
Chief magistrate order dharam sansad bail yati
Chief magistrate order dharam sansad bail yati
sabrangsabrang
Care of the woman during the perinatal and postpartum period
Care of the woman during the perinatal and postpartum period
Kailash Nagar
Beast Feeding
Beast Feeding
Kailash Nagar
Floriculture in chhattisgarh (in hindi)
Floriculture in chhattisgarh (in hindi)
Gaurav Sharma
first aid treatment
first aid treatment
Kailash Nagar
uksssc notification 2015
uksssc notification 2015
Raja Kashyap
Introduction to Mental Retardation Hindi
Introduction to Mental Retardation Hindi
rajeshksingh01
yoga and health
yoga and health
Kailash Nagar
JSSC CGL Recruitment 2022 for Jharkhand JGGLCCE 956 JSO and Other Posts @jssc...
JSSC CGL Recruitment 2022 for Jharkhand JGGLCCE 956 JSO and Other Posts @jssc...
RajeshKKumar1
Vangmay august12
Vangmay august12
वाङ्मय त्रैमासिक हिन्दी
Coors HR Article
Coors HR Article
richbradley
April 2013 web
April 2013 web
PUNJABI SUMAN
February 2013 for web final
February 2013 for web final
PUNJABI SUMAN
Novweb
Novweb
PUNJABI SUMAN
كيف تسوق لنفسك
كيف تسوق لنفسك
Abdul Mohd
Combine september 2013 for web
Combine september 2013 for web
PUNJABI SUMAN
Combine november 2013 for web
Combine november 2013 for web
PUNJABI SUMAN
Mais conteúdo relacionado
Mais procurados
Microsoft word hindi the uttar pradesh prohibition of unlawful conversion o...
Microsoft word hindi the uttar pradesh prohibition of unlawful conversion o...
ZahidManiyar
Nrega Guidelines Hindi
Nrega Guidelines Hindi
Water Community India
family welfare program
family welfare program
Kailash Nagar
Custard apple cultivation new 11
Custard apple cultivation new 11
Rajendra Singh Rathore
रोकथाम के उपाय preventive measures
रोकथाम के उपाय preventive measures
Kailash Nagar
Chief magistrate order dharam sansad bail yati
Chief magistrate order dharam sansad bail yati
sabrangsabrang
Care of the woman during the perinatal and postpartum period
Care of the woman during the perinatal and postpartum period
Kailash Nagar
Beast Feeding
Beast Feeding
Kailash Nagar
Floriculture in chhattisgarh (in hindi)
Floriculture in chhattisgarh (in hindi)
Gaurav Sharma
first aid treatment
first aid treatment
Kailash Nagar
uksssc notification 2015
uksssc notification 2015
Raja Kashyap
Introduction to Mental Retardation Hindi
Introduction to Mental Retardation Hindi
rajeshksingh01
yoga and health
yoga and health
Kailash Nagar
JSSC CGL Recruitment 2022 for Jharkhand JGGLCCE 956 JSO and Other Posts @jssc...
JSSC CGL Recruitment 2022 for Jharkhand JGGLCCE 956 JSO and Other Posts @jssc...
RajeshKKumar1
Vangmay august12
Vangmay august12
वाङ्मय त्रैमासिक हिन्दी
Mais procurados
(15)
Microsoft word hindi the uttar pradesh prohibition of unlawful conversion o...
Microsoft word hindi the uttar pradesh prohibition of unlawful conversion o...
Nrega Guidelines Hindi
Nrega Guidelines Hindi
family welfare program
family welfare program
Custard apple cultivation new 11
Custard apple cultivation new 11
रोकथाम के उपाय preventive measures
रोकथाम के उपाय preventive measures
Chief magistrate order dharam sansad bail yati
Chief magistrate order dharam sansad bail yati
Care of the woman during the perinatal and postpartum period
Care of the woman during the perinatal and postpartum period
Beast Feeding
Beast Feeding
Floriculture in chhattisgarh (in hindi)
Floriculture in chhattisgarh (in hindi)
first aid treatment
first aid treatment
uksssc notification 2015
uksssc notification 2015
Introduction to Mental Retardation Hindi
Introduction to Mental Retardation Hindi
yoga and health
yoga and health
JSSC CGL Recruitment 2022 for Jharkhand JGGLCCE 956 JSO and Other Posts @jssc...
JSSC CGL Recruitment 2022 for Jharkhand JGGLCCE 956 JSO and Other Posts @jssc...
Vangmay august12
Vangmay august12
Destaque
Coors HR Article
Coors HR Article
richbradley
April 2013 web
April 2013 web
PUNJABI SUMAN
February 2013 for web final
February 2013 for web final
PUNJABI SUMAN
Novweb
Novweb
PUNJABI SUMAN
كيف تسوق لنفسك
كيف تسوق لنفسك
Abdul Mohd
Combine september 2013 for web
Combine september 2013 for web
PUNJABI SUMAN
Destaque
(6)
Coors HR Article
Coors HR Article
April 2013 web
April 2013 web
February 2013 for web final
February 2013 for web final
Novweb
Novweb
كيف تسوق لنفسك
كيف تسوق لنفسك
Combine september 2013 for web
Combine september 2013 for web
Mais de PUNJABI SUMAN
Combine november 2013 for web
Combine november 2013 for web
PUNJABI SUMAN
Conbine october 2013 for web
Conbine october 2013 for web
PUNJABI SUMAN
Combine august 2013 for web
Combine august 2013 for web
PUNJABI SUMAN
March for web
March for web
PUNJABI SUMAN
January 2013
January 2013
PUNJABI SUMAN
Psoctweb2012
Psoctweb2012
PUNJABI SUMAN
Decweb
Decweb
PUNJABI SUMAN
September 2012
September 2012
PUNJABI SUMAN
July 2012
July 2012
PUNJABI SUMAN
Mais de PUNJABI SUMAN
(9)
Combine november 2013 for web
Combine november 2013 for web
Conbine october 2013 for web
Conbine october 2013 for web
Combine august 2013 for web
Combine august 2013 for web
March for web
March for web
January 2013
January 2013
Psoctweb2012
Psoctweb2012
Decweb
Decweb
September 2012
September 2012
July 2012
July 2012
Combine july 2013 for web
1.
2.
3.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (1) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 gzikph ;[wB ;kb 6;kb 6;kb 6;kb 6;kb 6 nze 3nze 3nze 3nze 3nze 3 i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 BkBeFkjh jkV$;ktDBkBeFkjh jkV$;ktDBkBeFkjh jkV$;ktDBkBeFkjh jkV$;ktDBkBeFkjh jkV$;ktD ;zgkde;zgkde;zgkde;zgkde;zgkde ;0 Bfozdo f;zx w'Irk;0 Bfozdo f;zx w'Irk;0 Bfozdo f;zx w'Irk;0 Bfozdo f;zx w'Irk;0 Bfozdo f;zx w'Irk ;j-;zgkde;j-;zgkde;j-;zgkde;j-;zgkde;j-;zgkde ;0 nihs f;zx;0 nihs f;zx;0 nihs f;zx;0 nihs f;zx;0 nihs f;zx ;zgkdeh ;bkjeko;zgkdeh ;bkjeko;zgkdeh ;bkjeko;zgkdeh ;bkjeko;zgkdeh ;bkjeko ;0 fpqfizdo gkb f;zx;0 fpqfizdo gkb f;zx;0 fpqfizdo gkb f;zx;0 fpqfizdo gkb f;zx;0 fpqfizdo gkb f;zx ;0 joGiB f;zx;0 joGiB f;zx;0 joGiB f;zx;0 joGiB f;zx;0 joGiB f;zx r[owfs ;bkjekor[owfs ;bkjekor[owfs ;bkjekor[owfs ;bkjekor[owfs ;bkjeko frnkBh byftzdo f;zxfrnkBh byftzdo f;zxfrnkBh byftzdo f;zxfrnkBh byftzdo f;zxfrnkBh byftzdo f;zx frnkBh irihs f;zx @ikue#frnkBh irihs f;zx @ikue#frnkBh irihs f;zx @ikue#frnkBh irihs f;zx @ikue#frnkBh irihs f;zx @ikue# ;zgkdeh dcso;zgkdeh dcso;zgkdeh dcso;zgkdeh dcso;zgkdeh dcso 215$295 @e# ;[GkF wkor215$295 @e# ;[GkF wkor215$295 @e# ;[GkF wkor215$295 @e# ;[GkF wkor215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK byBT{ - 226004d[rktK byBT{ - 226004d[rktK byBT{ - 226004d[rktK byBT{ - 226004d[rktK byBT{ - 226004 w'0 L 9889065886w'0 L 9889065886w'0 L 9889065886w'0 L 9889065886w'0 L 9889065886 Email:office@punjabisuman.com http://www.punjabisuman.com gzikph wkf;egzikph wkf;egzikph wkf;egzikph wkf;egzikph wkf;e R.N.I. NO. UPPUN/2008/25934 POSTAL REGISTRATION : SSP/LW/NP/353/2012-2014 LoRokf/kdkjh] izdk'kd] eqnzd izohu dsljokuh }kjk vkQlsV bf.M;k] 182@4] yYywey jksM] e'kdxat y[kuÅ ls eqfnzr ,oa 215@295 d] lqHkk"k ekxZ] nqxkok¡] y[kuÅ ls izdkf'kr fd;kA lEiknd % ujsUnz flag eksaxk iatkch lqeu gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/gqthB e/;otkBh fgqzNo, gpfbFo s/ ;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk,;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk,;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk,;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk,;tstkfXekoh B/ nkc;/N fJzvhnk, 182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{182$4, bZb{wb o'v, wFerzi, byBT{ s'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wBs'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wBs'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wBs'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wBs'I Sgtk e/ dcso gzikph ;[wB 215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK215$295 @e# ;[GkF wkor d[rktK byBT{ s'I gqekfFs ehsk.byBT{ s'I gqekfFs ehsk.byBT{ s'I gqekfFs ehsk.byBT{ s'I gqekfFs ehsk.byBT{ s'I gqekfFs ehsk. ;zgkde;zgkde;zgkde;zgkde;zgkde Bfozdo f;zx w'IrkBfozdo f;zx w'IrkBfozdo f;zx w'IrkBfozdo f;zx w'IrkBfozdo f;zx w'Irk b/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dkb/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dkb/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dkb/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dkb/yeK d/ ftukoK Bkb ;zgkde dk ;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?.;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?.;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?.;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?.;fjws j'Dk }o{oh BjhI j?. gzikph ;[wB gfsqek 15 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgBgfsqek 15 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgBgfsqek 15 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgBgfsqek 15 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgBgfsqek 15 sohe se B fwbD s/ c'B okjh nkgDk ;jh vke gsk fgB e'v ;w/s gfsqek dcso fty/ c'B L 09889065886 s/ ;{fus eo' skehe'v ;w/s gfsqek dcso fty/ c'B L 09889065886 s/ ;{fus eo' skehe'v ;w/s gfsqek dcso fty/ c'B L 09889065886 s/ ;{fus eo' skehe'v ;w/s gfsqek dcso fty/ c'B L 09889065886 s/ ;{fus eo' skehe'v ;w/s gfsqek dcso fty/ c'B L 09889065886 s/ ;{fus eo' skeh ;jh gs/ s/ gfsqek d'pkok G/ih ik ;e/, ns/ gsk u/e ehsk ik ;e/.;jh gs/ s/ gfsqek d'pkok G/ih ik ;e/, ns/ gsk u/e ehsk ik ;e/.;jh gs/ s/ gfsqek d'pkok G/ih ik ;e/, ns/ gsk u/e ehsk ik ;e/.;jh gs/ s/ gfsqek d'pkok G/ih ik ;e/, ns/ gsk u/e ehsk ik ;e/.;jh gs/ s/ gfsqek d'pkok G/ih ik ;e/, ns/ gsk u/e ehsk ik ;e/. ;0 nihs f;zx r[0 nkbwpkr c'B L 9651592214, frnkBh joftzdo;0 nihs f;zx r[0 nkbwpkr c'B L 9651592214, frnkBh joftzdo;0 nihs f;zx r[0 nkbwpkr c'B L 9651592214, frnkBh joftzdo;0 nihs f;zx r[0 nkbwpkr c'B L 9651592214, frnkBh joftzdo;0 nihs f;zx r[0 nkbwpkr c'B L 9651592214, frnkBh joftzdo f;zx, j?v rqzEh r[0 ;do c'B 9984734498 ns/ ;0 jogqhs f;zx, r[0f;zx, j?v rqzEh r[0 ;do c'B 9984734498 ns/ ;0 jogqhs f;zx, r[0f;zx, j?v rqzEh r[0 ;do c'B 9984734498 ns/ ;0 jogqhs f;zx, r[0f;zx, j?v rqzEh r[0 ;do c'B 9984734498 ns/ ;0 jogqhs f;zx, r[0f;zx, j?v rqzEh r[0 ;do c'B 9984734498 ns/ ;0 jogqhs f;zx, r[0 nkfFnkBk w'0 9918114445 ~ th fFekfJs ehsh ik ;edh j?.nkfFnkBk w'0 9918114445 ~ th fFekfJs ehsh ik ;edh j?.nkfFnkBk w'0 9918114445 ~ th fFekfJs ehsh ik ;edh j?.nkfFnkBk w'0 9918114445 ~ th fFekfJs ehsh ik ;edh j?.nkfFnkBk w'0 9918114445 ~ th fFekfJs ehsh ik ;edh j?. sseoksseoksseoksseoksseok ;zgkdeh;zgkdeh;zgkdeh;zgkdeh;zgkdeh 33333 e-mail ;fsr[o{ ~;fsr[o{ ~;fsr[o{ ~;fsr[o{ ~;fsr[o{ ~ 44444 r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/ 44444 g'q0 ;kfjp f;zx - ihtB fpT[okg'q0 ;kfjp f;zx - ihtB fpT[okg'q0 ;kfjp f;zx - ihtB fpT[okg'q0 ;kfjp f;zx - ihtB fpT[okg'q0 ;kfjp f;zx - ihtB fpT[ok 55555 gkme fbyd/ jBgkme fbyd/ jBgkme fbyd/ jBgkme fbyd/ jBgkme fbyd/ jB 66666 nDyh rhs, nkgDk o;sknDyh rhs, nkgDk o;sknDyh rhs, nkgDk o;sknDyh rhs, nkgDk o;sknDyh rhs, nkgDk o;sk 77777 ypoBkwK ns/ ;orowhnKypoBkwK ns/ ;orowhnKypoBkwK ns/ ;orowhnKypoBkwK ns/ ;orowhnKypoBkwK ns/ ;orowhnK 88888 nk;k wjbk 5 fpojV/ xo 4 Szdk dh ikfsnk;k wjbk 5 fpojV/ xo 4 Szdk dh ikfsnk;k wjbk 5 fpojV/ xo 4 Szdk dh ikfsnk;k wjbk 5 fpojV/ xo 4 Szdk dh ikfsnk;k wjbk 5 fpojV/ xo 4 Szdk dh ikfs 1010101010 X{Vh (uoB o/D)X{Vh (uoB o/D)X{Vh (uoB o/D)X{Vh (uoB o/D)X{Vh (uoB o/D) 1111111111 ;kuh ;kyh ftZu'I;kuh ;kyh ftZu'I;kuh ;kyh ftZu'I;kuh ;kyh ftZu'I;kuh ;kyh ftZu'I 1414141414 fwxh JhjK S'Vhe? Bk rZShIfwxh JhjK S'Vhe? Bk rZShIfwxh JhjK S'Vhe? Bk rZShIfwxh JhjK S'Vhe? Bk rZShIfwxh JhjK S'Vhe? Bk rZShI 1717171717 nBw'b ;[wBnBw'b ;[wBnBw'b ;[wBnBw'b ;[wBnBw'b ;[wB 2020202020 ;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih 2121212121 f;Zy Xow d/ fJfsjk; dh T[;koh ftu HHHHHH2f;Zy Xow d/ fJfsjk; dh T[;koh ftu HHHHHH2f;Zy Xow d/ fJfsjk; dh T[;koh ftu HHHHHH2f;Zy Xow d/ fJfsjk; dh T[;koh ftu HHHHHH2f;Zy Xow d/ fJfsjk; dh T[;koh ftu HHHHHH2 2323232323 r[o{ rqzE ;kfjp ftu nkJ/ okrK pko/ ikDekohr[o{ rqzE ;kfjp ftu nkJ/ okrK pko/ ikDekohr[o{ rqzE ;kfjp ftu nkJ/ okrK pko/ ikDekohr[o{ rqzE ;kfjp ftu nkJ/ okrK pko/ ikDekohr[o{ rqzE ;kfjp ftu nkJ/ okrK pko/ ikDekoh 2424242424 r[opkDh ;ze/s e"F - 7r[opkDh ;ze/s e"F - 7r[opkDh ;ze/s e"F - 7r[opkDh ;ze/s e"F - 7r[opkDh ;ze/s e"F - 7 2525252525 f;Zy Xkowe gqFB'sohf;Zy Xkowe gqFB'sohf;Zy Xkowe gqFB'sohf;Zy Xkowe gqFB'sohf;Zy Xkowe gqFB'soh 2626262626 ;oQ'I d/ s/b d/ r[D;oQ'I d/ s/b d/ r[D;oQ'I d/ s/b d/ r[D;oQ'I d/ s/b d/ r[D;oQ'I d/ s/b d/ r[D 2727272727 ]kb;k]kb;k]kb;k]kb;k]kb;k 2727272727 nkU gzikph f;yhJ/ - 12nkU gzikph f;yhJ/ - 12nkU gzikph f;yhJ/ - 12nkU gzikph f;yhJ/ - 12nkU gzikph f;yhJ/ - 12 2929292929 wK p'bh gzikph d/ ftZ;od/ nZyo-6wK p'bh gzikph d/ ftZ;od/ nZyo-6wK p'bh gzikph d/ ftZ;od/ nZyo-6wK p'bh gzikph d/ ftZ;od/ nZyo-6wK p'bh gzikph d/ ftZ;od/ nZyo-6 3030303030 ;[wB tor gj/bh - 13;[wB tor gj/bh - 13;[wB tor gj/bh - 13;[wB tor gj/bh - 13;[wB tor gj/bh - 13 3131313131 gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b'gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b'gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b'gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b'gzikph gV', gzikph fby', gzikph p'b'
4.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (2) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 BkBeFkjh ;zws - 544BkBeFkjh ;zws - 544BkBeFkjh ;zws - 544BkBeFkjh ;zws - 544BkBeFkjh ;zws - 544 pkoj wkjk wKMpkoj wkjk wKMpkoj wkjk wKMpkoj wkjk wKMpkoj wkjk wKM ;ktfD ;o;h ekwDh uoB ewb f;T[ fgnko[. wB[ sB[ osk ;u ozfr fJe' Bkw[ nXko[. fpfynk ozr e{Vkftnk fd;fB ;G/ Sko[. jfo nzfwqs pz{d ;[jktDh fwfb ;kX{ ghtDjko[. tD[ fsD[ gqG ;zfr wT[fbnk ;zwqE g[oy ngko[. jfo fwbD? B' wB[ b'udk eofw fwbktDjko[. fiBh ;yhJ/ gqG[ gkfJnk jzT[ fsB e? ;d pfbjko. BkBe jfo ih wfJnk efo ;pfd ;tkoDjko[. ;ktD[ fsBk ;[jkrDh fiB okw Bkw[ T[fo jko[.6. Gkt L-Gkt L-Gkt L-Gkt L-Gkt L- fit/I g?bh ftu i' e[M phihJ/ T[jh c;b tZY ;ehdh j?, fst/I fJ; ;oho dh okjhI fij' fij/ eow wB[Zy eodk j? T[j'I fij/ ;z;eko T[; d/ wB ftu fJeZm/ j[zd/ iKd/ jB. ;', d[Bhnk d/ Bk;tzs gdkoEK Bkb gkfJnk j'fJnk fgnko wB[Zy ~ ;koh T[wo e[okj/ gkJh oydk j?, s/ fJjBK gdkoEk tkbk ;kE Gh nk]o w[e iKdk j?. r[o[ dh FoB g? e/ yZfNnk j'fJnk gqG{-uoBK dk fgnko jh n;b ;kEh j?, s/ ;[ydkJh j?. r[og[opr[og[opr[og[opr[og[opr[og[op gqekF ;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih 5 i[bkJh whoh-ghoh fdt; gksFkjh S/th 21 i[bkJh gqekF ;qh r[o{ jfofeqFB ;kfjp ih 23 i[bkJh fJfsjk;e fdjkV/fJfsjk;e fdjkV/fJfsjk;e fdjkV/fJfsjk;e fdjkV/fJfsjk;e fdjkV/ f;oiDk fdt; ;qh nekb s]s ;kfjp 2 i[bkJh Fjhdh GkJh wBh f;zx ih 9 i[bkJh Fjhdh GkJh sko{ f;zx ih 16 i[bkJh ;oekoh S[ZNhnK s/ j'o fdjkV/;oekoh S[ZNhnK s/ j'o fdjkV/;oekoh S[ZNhnK s/ j'o fdjkV/;oekoh S[ZNhnK s/ j'o fdjkV/;oekoh S[ZNhnK s/ j'o fdjkV/ Fjhd ;0 T{Xw f;zx 31 i[bkJh
5.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (3) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 Bfozdo f;zx w'IrkBfozdo f;zx w'IrkBfozdo f;zx w'IrkBfozdo f;zx w'IrkBfozdo f;zx w'Irk Xkowe ;N/iK ;zGkbD bJh fdqVQsk io{oh j?Xkowe ;N/iK ;zGkbD bJh fdqVQsk io{oh j?Xkowe ;N/iK ;zGkbD bJh fdqVQsk io{oh j?Xkowe ;N/iK ;zGkbD bJh fdqVQsk io{oh j?Xkowe ;N/iK ;zGkbD bJh fdqVQsk io{oh j? nZi jkbks nfij/ jB fe ;koh d[BhnK ftu gkyzv, G//y, M{m ns/ ;[nkoE fposh dk p'bpkbk j?. f;Zy ~ r[o{ wjkoki B/ fJ;h gqeko dh fposh ~ ysw eoD bJh ;odkoh pyFh ;h, eh f;Zy g{o/ Gkosh ;wki ~ f;ZX/ okj gkT[D bJh e[opkDhnK s'I fgZS/ BjhI jN/rk ns/ ;wki ~ ojB{wkJh d/Idk oj/rk. r[o{ dopko ftu r[o{ wjkoki B/ f;Zy ~ r[o{ d/ e{eo dh ;zfrnk pyFh ;h. go nZi d/ f;Zy dk feodko fJ; s'I fpbe[b T[bN ikgdk j?. nZid/ Xkowe f;Zy nkr{ oki dopko/ e{eo pBD ftu wkB ;wMd/ jB ns/ T[jBK dh ;odkoh r[od[nkfonK ftu jh f;wN e/ ofj rJh j?. ;odkoh r[o{ xo dh u"yZN s'I pkjo fBebd/ jh ysw j' iKdh j?. e{eoh ftosh doFkT[D bJh oki dopko d/ Bkb Bkb d{i/ XowK dhnK ;z;EktK ;zx ns/ gofFdK th f;Zy nkr{nK ~ ok; nk ojhnK jB. nkgD/ Xow d/ ftgohs d{i/ XowK dh i? i?eko, eow eKvk ~ f;ZyK dk th dZ; d/Bk nkw fdykJh d/Idk j?. f;o'gk rZb ftu gkT[D dk Gkt, fBwosk gqkgs eoBk th ;h. rZb ftu gZbk j'D dk wsbp nkgk ;wogD eoBk jh j?. go ni ;N/ik T[Zs/ f;o'g/ X'BK nkeVkT[IB d/ gqshe pB u[e/ jB. i/ e'Jh fe;h wBws iK ;wkie p[okJh tZb e'Jh fJFkok eo/ s/ T[;d/ fto[X nkr{ M{mk g'qgkrzvk F[o{ eo d/Id/ jB ns/ nkw f;Zy th fpBK ;'u/ ;wM/ fe;/ rb dh sfj se BjhI iKd/ ns/ e/tb ;[Dh ;[DkJh rZb ~ nZr/ s'oh iKd/ jB. Xkowe wB[y bJh n'Iyk j[zdk j? fe nfij? b'eK Bkb T[bM/. i/ ;N/i ;zGkbD tkbk wB wkBhnK eoB tkfbnK dh ih ji{oh eo/, T[BQK dh i? i?eko eoB nEtk nkgDh eokD d/ okj gt/ fco sK T[; dh r[ZvQh nekF s/ uVQ iKdh j?, go i/ fJj ;'u/ fe r[o{ s' p/w[y j' e/ nekF s/ uVQB Bkb'I gkskb jh uzrk j? sK fco GkDk wzB ;G e[M ;fjDk g?Idk j?. fJjh ekoD j? fe r[o{ xoK ftu gqukoe iK ;N/i ;eZsqk B/ th T[jh ftosh ngBkJh j'Jh j? i' nkr{ y[Zd oki dopko ftu ike/ ngBkT[Id/ jB.;N/iK ;zGkbD tkb/ r[o{ d/ uj/s/ B pBe/ nkr{nK d/ uj/s/ pBD ftu nfXe o{uh b?Id/ jB. gqukoeK ns/ ;N/iK d/ ;zukbB eofdnK dh okfJ pB u[eh j? fe @@;wK gSkDBk ns/ nkgDk jkb bkG d/yDk ukjhdk j?, f;yh dk Gko fejVk ;kvQ/ w'fYnK s/ j?. fe;/ dh T[gwk ehshnK i/ nkgDh T[gwk j[zdh j't/ ns/ fe;h ;[nkoEh dk ;[nkoE g{ok eoe/ i/ fto'X s'I pfunK ik ;edk j? sK fJ; ftu eh p[okJh j?. ;w/I dh wzr j? fe b'eK ~ okih oZy' ns/ nkg okih oj[. fJj wfj;{; eoD dh b'V j? fe fe;/ rbs nkdwh dh T[gwk eoBh iK T[; dh Xow fto'Xh joes nkgD/ ;[nkoE fjs ;fj ikDk T[; rbsh dk fjZ;/dko pDBk j?. go ;N/iK s/ yb'D d/ bkbu B/ nZyK s/ gZNh pZBQh j'Jh j?. ;ukJh s/ s[oB tkb/ dk eost j? fe T[j r[owfs f;XKs dk dkwB B SZv/. Xow d/ wkor s/ s[oB tkb/ dk fto'X ;[Gkte jh j?. wBwZsh fe;w d/ b'e ;ZukJh ;[D e/ fsbwbKd/ jh jB ns/ nktki ~ dpkT[D bJh e'Jh e;o BjhI Svd/. fJ; s' xpok e/ nkgDk otZ:k pdb b?Dk iK y[Fkwdh pDe/ ;[nkoE g{osh dh okj/ s[o g?Dk T[fus BjhI j?. r[o{ d/ f;Zy dh d[FwDh wBws Bkb ns/ fwsqsk r[owfs Bkb j'Dh ukjhdh j?, i' fJ; f;XKs dk ftFtk;h BjhI T[j r[o{ dk f;Zy BjhI j?. fijV/ Xkowe b'e ;N/iK s/ ;fsr[o{ Bkb'I gqpzXek dh tX/o/ T[;ss eod/ jB ns/ fijV/ gqpzXe nkgDh T[gwk ~ tX/o/ soihj d/Id/ jB T[j nkgDh nkswk s/ nfijk p'M gk oj/ jB fi; ~ T[j T[Zsko BjhI ;eDr/. fJ; soK dh gowgo ukgb{;h dk jh fJj Bshik j? fe fJ; s'I fxoDk eoB tkb/ ftnesh fgZS/ jN iKd/ jB ns/ fdb jkoe/ f;Zyh n;{bK gqsh gkpzd ofj e/ ;/tk iK r[owfs dk j'Iek d/Dk tkX{ ;ododh ;wM e/ @@fJj iZr fwZmk s/ nrbk fe; fvZmk## dh ejkts nB[;ko ;PkoE g{osh ftu g? iKd/ jB iK r[o{ ;zs pDe/ nkgDh jh g{ik gfsFmk eokT[D ftu br iKd/ jB i' ;w{uh e'w bJh jkBhekoe j?. eJh ;zwgqdk ;z;Ek fJ;h ftosh ekoD g?dk j' e/ f;Zyh ~ xkN gj{zuk ojhnK jB.
6.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (4) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 1234567890123456789012345678901212345678901234567890123 gow ;fseko :'r pkg{ BkBe ih, tkfjr[o{ ih ek ykb;k tkfjr[o{ ih eh csfj fuZmh d/ B/wK w[skpe sK nkg ih d/ jkb ukb g[SD/ pDd/ jB. go nkg ih sK nkg jh uVdh ebk d/ ;'w/ j'. y[FhnK y/V/ ns/ dksK tzvD tkb/ j'. fJj jkb ukb g[SD/ s/ d;D/ sK ;kv/ eb:[rh ihnK d/ gXo dhnK rbK jB. r[o{ ;kfjp ih fgSbk ;kok wjhBk, nkg ih d/ gzit/I ikw/ ftu fdZsh Fjkds ~ ;wogs ;qh ;[ywBh ;kfjp d/ gkmK dh bVh dhnK o'Dek ftu jh pshs j' frnk. gq;kfd d/ o{g ftu tzB ;' tzBhnK uhiK fwbdhnk jB. tZX s' tZX ;zrsk g[iD fJ; w[ekpb/ ftu tXhnk Menu fes/ fes/ sK fJe' ;w/I ftu g{oh nkb{, g?Nh} ;w';/ yho ns/ eZuh bZ;h nkfd ;kok e[M, fJe' ;w/I BjhI ykdk ik ;edk. go e'Jh rb BjhI r[o{ fgnko/ gbk;fNe d/ fbckc/ dh ;/tk eod/ tzvd/ fwb iKd/ jB Gkt Packing dk tXhnK gqpzX j?. gqpzXek tb'I T[jBK ~ Gift th tzv/ rJ/ i' 40 fdB g{o/ nkJ/. fJUI ;zrsK dh frDsh tX rJh. rb th mhe j?. fJj ukbh fdB gkm ehfsnK r[o{ ;kfjp B/ gsk BjhI Gift d/Dk j? eh BjhI. feT[fe ;k~ Go';k Bjh. go gqpzXeK tb'I sK rkozNh j? tkj pkDh tkj. r[o{ ;kfjp ih t?;/ sK ;w[Zuh pkDh nBw'b j? go T[; ftu th ;qh ;[ywBh ;kfjp Bkb ;zrsk dk ftF/F gq/w j?. fBsB/w Gkt/I ofj ikJ/ ik nX{ok ofj ikJ/ go ;[ywBh ;kfjp dk gkm io{o j[zdk j?. fJ; ~, nkg ih Bkb fgnko ;wfMnk ikJ/ iK d[fBnkth ;[y ;kXB gqkgs eoD dk ;kXB. fJj mhe j? eh pkDh dk gkm th f;woB j? go nkg ih B/ i' r[owzso fdZsk j? tkfjr[o{ i' T[;ss dk Bk:kp ns/ Bt/ebk wzso j? fi; okjh wB[y dh FyFhns ;toBh j?. pkDh dk c[owkB j? @r[D efj r[Dh ;wktfDnk# T[; pko/ e'Jh sVg BjhI j?. ;[ywBh ;kfjp ftu nkg ih fdqV eotk oj/ j' fe Bkw Bkb jh ;G e[M j? fiE/ e'Jh nk;ok BjhI j[zdk T[E/ th Bkw jh ;jkJh j[zdk j?. @Bkw# ;[yK dh wDh j?. fcoGh Bkw BjhI ig oj/ fco sK fJjh rZb j'Jh fe vkeNo dk gouk jh gVQ oj/ jK. dtkJh BjhI yK oj/. r[o{ ;kfjp ih ! nkg ih dh fJ; bk;kBh Fjkds ~ ;wogs j'e/ fgSb/ ;kbK dh soQK eo'Vk o{g? dhnK SphbK brhnK. go fJj SphbK feU[ brhnK fJ; pko/ ;wMkT[D bJh fe;/ B/ e[Me{ o{g? th BjhI you/. ekF n;hI nkg ih tb'I ;j/ s;hj/ dh @sgF# T[; sgF ftu nkg ih dh @mzve# wksk rzrk ih tb'I s;hj/ ns/ Fjkds dh ypo ;[D e/ e-mail ;fsr[o{ ~;fsr[o{ ~;fsr[o{ ~;fsr[o{ ~;fsr[o{ ~ r[o{ BkBe tb'I whnK fwZmk d/ ftuko dh ;'Xr[o{ BkBe tb'I whnK fwZmk d/ ftuko dh ;'Xr[o{ BkBe tb'I whnK fwZmk d/ ftuko dh ;'Xr[o{ BkBe tb'I whnK fwZmk d/ ftuko dh ;'Xr[o{ BkBe tb'I whnK fwZmk d/ ftuko dh ;'X GuruNanakCorrectsMianMitha whnK fwZm/ nkfynk LwhnK fwZm/ nkfynk LwhnK fwZm/ nkfynk LwhnK fwZm/ nkfynk LwhnK fwZm/ nkfynk L ntfb BkT[ ][dkfJ dk, d{ik BZph o;{b, BkBe ! ebwk i/ gVfj, sK dorfj gtfj ep{b[, MainMithastated: ThefirstnameisthatofGod andthesecondisthatoftheProphet Youwillfindacceptance, ONanak,inthecourtofGod OnlyifyouwillrepeatKalma (i.e.thecreed,theMuslimconfessionoffaith) r[o{ BkBe ih B/ dZf;nk Lr[o{ BkBe ih B/ dZf;nk Lr[o{ BkBe ih B/ dZf;nk Lr[o{ BkBe ih B/ dZf;nk Lr[o{ BkBe ih B/ dZf;nk L ntfb BkT[ ][dkfJ dk, dfo dotkB o;{b[, F/]k ! Bhnfs ok; efo, sK dorfj gtfj ep{b iBw;kyh, g[oksB, 78-79 GuruNanakstated: Thefirstname,indeed,isthatofGod. Prophetsaremany andtheyareservingasgate- keepersathisgate. Youwillfindacceptance OSheikh,inHiscourt onlyifyouwillcherishgoodintentions anddovirtuousdeeds Janamsakhi,Puratan,78-79 r[o{ BkBe ih dk b'e-uouk pko/ fBoDkr[o{ BkBe ih dk b'e-uouk pko/ fBoDkr[o{ BkBe ih dk b'e-uouk pko/ fBoDkr[o{ BkBe ih dk b'e-uouk pko/ fBoDkr[o{ BkBe ih dk b'e-uouk pko/ fBoDk GuruNanakDismissesPeople'sCriticism J/; ebhT[I gzi GhshT[I,J/; ebhT[I gzi GhshT[I,J/; ebhT[I gzi GhshT[I,J/; ebhT[I gzi GhshT[I,J/; ebhT[I gzi GhshT[I, feT[Ieo oyK gs <feT[Ieo oyK gs <feT[Ieo oyK gs <feT[Ieo oyK gs <feT[Ieo oyK gs < iK p'bk sK nkyhJ/,iK p'bk sK nkyhJ/,iK p'bk sK nkyhJ/,iK p'bk sK nkyhJ/,iK p'bk sK nkyhJ/, @pV pV eo/ pj[s#@pV pV eo/ pj[s#@pV pV eo/ pj[s#@pV pV eo/ pj[s#@pV pV eo/ pj[s# u[g eoK sK nkyhJ/, fJ; xN Bkjh ws,u[g eoK sK nkyhJ/, fJ; xN Bkjh ws,u[g eoK sK nkyhJ/, fJ; xN Bkjh ws,u[g eoK sK nkyhJ/, fJ; xN Bkjh ws,u[g eoK sK nkyhJ/, fJ; xN Bkjh ws, i/ pfj ojK sK nkyhJ/, @p?mk ;ZEo xZs#,i/ pfj ojK sK nkyhJ/, @p?mk ;ZEo xZs#,i/ pfj ojK sK nkyhJ/, @p?mk ;ZEo xZs#,i/ pfj ojK sK nkyhJ/, @p?mk ;ZEo xZs#,i/ pfj ojK sK nkyhJ/, @p?mk ;ZEo xZs#, T[m ubk sK nkyhJ/, @Sko frnk f;o xZs#T[m ubk sK nkyhJ/, @Sko frnk f;o xZs#T[m ubk sK nkyhJ/, @Sko frnk f;o xZs#T[m ubk sK nkyhJ/, @Sko frnk f;o xZs#T[m ubk sK nkyhJ/, @Sko frnk f;o xZs# i/eo fBtK sK nkyhJ/, @vodk eo/ Grs#,i/eo fBtK sK nkyhJ/, @vodk eo/ Grs#,i/eo fBtK sK nkyhJ/, @vodk eo/ Grs#,i/eo fBtK sK nkyhJ/, @vodk eo/ Grs#,i/eo fBtK sK nkyhJ/, @vodk eo/ Grs#, ekJh rbh B w/tBh, fse tb eYK Ms <ekJh rbh B w/tBh, fse tb eYK Ms <ekJh rbh B w/tBh, fse tb eYK Ms <ekJh rbh B w/tBh, fse tb eYK Ms <ekJh rbh B w/tBh, fse tb eYK Ms < iBw;kyh, GkJh pkbkiBw;kyh, GkJh pkbkiBw;kyh, GkJh pkbkiBw;kyh, GkJh pkbkiBw;kyh, GkJh pkbk HowShouldIprotectmyhonour fromthematerialistsoftheKali-age? IfIspeak,theysay, r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/r[o{ BkBe d/t L nkgD/ pko/
7.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (5) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 ;wK bxkT[Dk iK xo'I fpdk eoD dh fjwzs ~ wfj;{; eo ;ed/. ;w[Zuh d[fBnk d/ Xow d/ ;ko ;kfjp ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ftu fwbktN BjhI j'D d/Dh fJ; gfjo/ s/ yfVnK Fjkds d/ fdsh. ekF T[; pkDh dk n;h g{oB bkG b? ;ed/ nkgD/ nkg ~ f;Zy ejkT[D tkb/ , T[BQK f;zXksk s/ gfjok d/D bJh ssgo ofjzd/ fiBQK s/ gfjok d/fdnK nkg ih B/ Fjkds fdsh. ekF nkgih dk fJj r[D ;kv/ ftu th nk ikJ/. ;ko/ gk;'I fto'Xsk ;jkod/ go/FkBhnK Mbd/. Gok, GoikJh je{ws fcoth jZ; e/ efj fdsk @T[bkjBk w? ekj{ B dhB'# ;kvQ/ Bkb sK iok HHHHHH fij e[M tkgo ikJ/ p; T[bKp/ s/ T[bKpK. pkg{ ih feogk eo' ;k~ fJj fdB wBkT[D dh iku nk ikJ/. csfj gqtkB eoBh ih. nkg ih dk pqfizdo gkb f;zx @feow# w/ok e-mail gsk L- briji.kiram@gmail.com "hetalkstoomuch". IfIkeepsilent,theysay, "hehasnothingtosay, "heisabore". IfIgoaway,theysay, "hehasrunawayandhasbroughtdiscredlt tohisfamily". EvenifIshowhumility,theysay, "hedoessoonaccountoffear"! "SinceIcanneverbesafe fromthecriticismofpeople. WhereshouldIgo topassmytimewithoutanxiety"? "TheCreatoraloneprotectsourhonour hereandhereafter". Janamsakhi,BhaiBala phph Btihs e"o Bkw L BZE{ okw (iBw ;w/I) gq'0 ;kfjp f;zx (f;Zy ;iD s/ 14 ;kb dh nk:{ ftu) iBw L 16 cotoh, 1892 ;EkB L fgzv cZs/tkbh, f}bQk f;nkbe'N (gkfe;skB) fgsk dk Bkw L jhok uzd w"s L 20 i[bkJh 1907 wksk dk Bkw L iwBk ih (ftnkj T[gozs fBjkb d/th) w"s L 1917 G?D-Gok L d' Gok, fszB G?DK ftnkj L gfjbk ftnkj L 25 cotoh, 1905 gsBh dk Bkw L d[ork (ftnkj T[gozs nkfrnk e"o) w"s L 1932 d{ik ftnkj L 31 d;zpo 1933, gsBh dk Bkw L osB e"o ;zskB L 6 bVe/, 2 bVehnK, gfjbh ;zskB bVek L ;0 eosko f;zx, 9 ngq?b 1912, d{ih ;zskB bVek L ;0 gqskg f;zx, 7 ;szpo 1915,shih ;zskB bVek L ;0 jofdnkb f;zx, 10 ngq?b 1918, u"Eh ;zskB bVeh L Bfozdo e"o, 23 wJh 1921 (;[gsBh gq'0 gqhsw f;zx) gzithI ;zskB bVek L ;0 nwohe f;zx, 23 d;zpo, 1922, S/thI ;zskB bVek L ;0 e[btzs f;zx, 1 Btzpo, 1926, d{ih gsBh osB e"o s'I ;sthI ;zskB bVek L vk0 dbihs f;zx, 11 nes{po, 1934, nmthI ;zskB bVeh L G[fgzdo e"o, 4 ;szpo 1939. i/bQ :ksok L @r[o{ ek pkr# w'ou/ d"okB 1922 s'I 1923 sZe, @i?s'I dk w'ouk# d"okB 1923 s'I 1926 sZe nekb ubkDk L 29 nes{po 1977 (gkofeB;B o'r Bkb) ftfdnk L w[ZYbh ftfdnk eth jkFw d/ g[Zso whnK j:ks Fkj e'b'I, 1902 ftu gzithI oZJhJ/ s'I, 1905 ftu nmthI, r'sk csjrVQ s'I, 1909 ftu d;thI, jkJh ;e{b g;o{o s'I, 1913 ftu n?H J/H, fdnkb f;zx ekb/i bkj"o, 1915 ftu phHJ/H r"0 ekb/i bkj"o s'I. ftt;kfJ L gfotkfoe ftt;kfJ tgko 1909, ;?ezv wk;No, ;Krbh, 1910, eboe, vkeykBk g;o{o, 1915, Eov wk;No, ykb;k jkJh ;e{b, co{ek, 1954-62, fgqz;hgb, Fjhd f;Zy fwFBoh ekb/i, nzfwqs;o. 1916, gq'c?;o, r[ioKtkbk, r[o{ BkBe ekb/i, r[ioKtkbk, 1921-27, whs ;eZso, ;q'0r[0gq0 ew/Nh, nzfwqs;o, 1954-62, fgqz;hgb, f;Zy fwFBoh ekb/i, nzfwqs;o gq'0 ;kfjp f;zx - ihtB fpT[okgq'0 ;kfjp f;zx - ihtB fpT[okgq'0 ;kfjp f;zx - ihtB fpT[okgq'0 ;kfjp f;zx - ihtB fpT[okgq'0 ;kfjp f;zx - ihtB fpT[ok (pkeh ;ck 28 s/)
8.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (6) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 gkme fbyd/ jB HHHHHHHHHgkme fbyd/ jB HHHHHHHHHgkme fbyd/ jB HHHHHHHHHgkme fbyd/ jB HHHHHHHHHgkme fbyd/ jB HHHHHHHHH r[o{ rqzE ;kfjp dk w[y fejV/ gk;/r[o{ rqzE ;kfjp dk w[y fejV/ gk;/r[o{ rqzE ;kfjp dk w[y fejV/ gk;/r[o{ rqzE ;kfjp dk w[y fejV/ gk;/r[o{ rqzE ;kfjp dk w[y fejV/ gk;/ j? < w?~ e'Jh ;wMkJ/rk <j? < w?~ e'Jh ;wMkJ/rk <j? < w?~ e'Jh ;wMkJ/rk <j? < w?~ e'Jh ;wMkJ/rk <j? < w?~ e'Jh ;wMkJ/rk < w/o/ S'N/ Gok d/ xo fJe ;'jDh fijh g'soh B/ iBw fbnk. ;kok gqtko pj[s ][F j'fJnk fe xo ftu o"De tXh j?. n;h g'soh d/ iBw dh ][Fh ftu (XwkD) gkoNh dk gq'rokw pDk fbnk. ;ZG s'I gfjbK n;h ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk gqekF eotk e/, ;[ywBh ;kfjp dk gkm eotkfJnk. ;ko/ foFs/dkoK ~ th p[bktk G/fink. ekh foFs/dko, fJ; ][Fh d/ w"e/ fJeZm/ j'J/. ;[ywBh ;kfjp ih d/ gkm dh ;wkgsh wro'I ehosB th j'fJnk, tXhnK bZrk. nodk; j'Jh, phV ~ ;zs'y e/ r[od[nko/ fbikD dh nodk; j'Jh. pknd ftu Fpd r[o{ ~ f;o T[go uZ[eD bJh n;h Gshi/ ~ fejk. T[; B/ Fpd r[o{ ~ f;o T[go u[e fbnk sK ;zrs B/ o"bk gk fdsk fe fJ; dk w{zj nrb/ gk;/ eo'. w?I ftu'I jh p'b fgnk fe fJ; Bkb e'Jh oe BjhI g?Idk sK ;zrs w/o/ ns/ rqzEh d[nkb/ j' rJh fe Fpd r[o{ dk w{zj nZr/ j[zdk j?. ekh seoko j'fJnk s/ ;zrs GVe gJh. ;w/I dh B}kes ~ ;wMd/ j'J/ w?I |bsh wzB bJh. T[d'I se rqzEh f;Zy r[o{ dk w{zj nZr/ eo e/ r[od[nko/ gj[zu frnk. gkoNh ftu wkj"b mhe jh fojk. ;'funk fe i/ Fpd r[o{ i'fs j? sK T[; dk w{zj BjhI j' ;edk. go w{zj sK (d/jh) ;oho o{gh wBZ[y dk j[zdk j?. n;h ;ko/ nodk; ftu ;[Dd/ jK fe d;K gkfsFkjhnK dh nkswe i'fs ;o{g, ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih d/ gkm dhdko dk fXnkB Xo e/ ]kb;k ih p'b/ ih tkfjr[o{ go T[;/ jh ;w/I id'I n;h d'jok gVQd/ jK sK T[; ftu p'bd/ jK @r[o{ rqzE ih wkfBU, gqrN r[oK eh d/j# go fJj BjhI gVQd/ fe @gzE ]kb;k wkfBT[ gqrN r[oK eh d/j##. gzEe ftdtkBK ~ w/o/ tb'I fBwosk ;fjs p/Bsh j? fe T[go fdshnK j'fJnk d't/I fbysK @i'fs# ns/ @d/j# ftu'I fe; ~ wzBhJ/. Bkb jh d;D dh y/ub eoBh fe Fpd r[o{ dk w{zj j[zdk j? < iK nrbk fgSbk fe; soQK oyDk j? < j[D sK ;kvQk Fpd r[o{ ezfgT{No ftu vkT[Bb'v j' ;edk j? s/ Bkb jh ;kok g?ZB vokJht ftu gkfJnk j'fJnk j[zdk j? fi; ~ i/p ftu gk b?Id/ jK s/ id'I ihn ehsk g?ZB vokJht b?gNkg s/ brk e/ gVQ ;ed/ jK. n;h b'e ed'I fJBQK eow-eKvK ftu'I pkjo fBebKr/, ;wM s'I pkjo j?. fJj sK @p'b/ ~ ;zrhs ;[BkT[D# tkbh rZb j'Jh iK wo/ (fJj gkmeK d/ nkgD/ ftuko jB, ;zgkde dk ;jwfs j'Dk io{oh BjhI)(fJj gkmeK d/ nkgD/ ftuko jB, ;zgkde dk ;jwfs j'Dk io{oh BjhI)(fJj gkmeK d/ nkgD/ ftuko jB, ;zgkde dk ;jwfs j'Dk io{oh BjhI)(fJj gkmeK d/ nkgD/ ftuko jB, ;zgkde dk ;jwfs j'Dk io{oh BjhI)(fJj gkmeK d/ nkgD/ ftuko jB, ;zgkde dk ;jwfs j'Dk io{oh BjhI) j'J/ ;Zg nZr/ phB tikT[D tkbh. mhe rZb g[SD s/ th fJj eow-eKvh b'e wko-e[ZN se T[so nkT[Id/ jB ns/ @o'; Bk ehi? T[so dhi?## d/ r[owfs f;XKs dhnK XZihnK T[vk fdzd/ jB. fJj b'e r[owfs d/ f;XKs nB[;ko T[Zso BjhI d/ ;ed/. wko-XkV s/ T[soBk fejVh f;nkDg j? < fJ; eo e/ ;kvh e"w pdBkw j? fe fJj fBZeh fijh rZb T[go bVB bJh fsnko j' iKd/ jB. f}nkdk Bk fbydk j'fJnk, i/eo fb]s ftu e[ZM |bs fbfynk frnk sK nBikD ;wM e/ w[nk eoBk. go fJj xNBk ][d w/o/ Bkb tkgoh j? i' w? fby fdsk. gzEe ftdtkBK tb'I T[Zso dh T[vhe ftu. pbtzs f;zxpbtzs f;zxpbtzs f;zxpbtzs f;zxpbtzs f;zx nkgD/ fgsk Bkb rZbQ eoD bJh T[jDK tb fgZm eoe/ rZbQ eoBk fBokdo j? go T[jh fgsk d{;o/ ewo/ ftZu j? T[; ~ tkiK wkoB bJh f;ZX/ gZ[m/ dk ftuko BjhI eohdk. fJ;h gqeko gqsZy w'i{d r[o{ d/ ;o{g bJh ;ZwkB oyd/ j'J/ g[Zm/ f;ZX/ dk fXnkB oyBk io{oh j?.-;zgkde r[od[nkok Xow;kbr[od[nkok Xow;kbr[od[nkok Xow;kbr[od[nkok Xow;kbr[od[nkok Xow;kb f;Zy gzE d/ gquko e/Ido ~ r[od[nkok fejk iKdk j? ns/ b'e r[od[nko/ ~ r[o{-xo th efjzd/ jB. r[od[nkok e/tb g{ik n;EkB BjhI ;r'I fJj f;ZyK dk fJe efwT{fBNh ;?INo j?. r[o{-ekb d/ nkozG ftu r[od[nko/ ~ @Xow;kb# fejk iKdk ;h. r[o{ BkBe ;kfjp T[dk;hnK d"okB Xow;kb dh ;EkgBk eod/ iKd/ ;B. @Xow;kb# s'I Gkt Xow ewkT[D dh EK j?. Xow;kb dh ;/tk-;zGkb eoB tkbk Xow;kbk dk ;/tkdko ejkT[Idk ;h. GkJh bkb' gfjbk XowFkbhnK ;h. T[j ;zrs ns/ r[o{ ftueko ftu'b/ dk ezw eodk ;h. ;zrsK tZb'I G/Nk ehs/ XB-gdkoE ~ T[j r[o{ ;kfjp she gj[zukT[dk ;h. Xow;kbhnK ;EkBe ;zrs dk iZE/pzde nkr{ j[zdk ;h, Bk fe g[ikoh. r[o{ nwodk; ih d/ ;w/I wzih gqpzX nkT[D Bkb f;Zyh d/ gquko d/ ezw ~ tX/o/ ekoro pDkfJnk frnk. Gkos ftu pkDh wzihnK ;Ekfgs ehshnK Gkt fe Gkos ~ pkDh }'BK ftu tzv e/ T[BQK dk fJe-fJe w[yh Ekg fdZsk frnk. w[yh ~ @wzihdko# fejk iKdk ;h. fJBQK wzihdkoK ftu fszB fJ;sohnK th ;B. r[o{ okwdk; ih B/ wzih gqEk ftu e[M pdbh eoe/ w;zd gqEk dk nkozG ehsk. @w;zd# s'I Gkt r[o{ d/ @B/Vbk# j?. GkJh r[odk; ih nkro/ d/ w;zd ;B. w;zdK dk pj[s
9.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (7) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 ;fseko ;h. pknd ftu w;zd fGqFN j' rJ/ ns/ r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ ]kb;k ;ki e/ fJ; gqEk ~ ;dk bJh ysw eo fdZsk. j[D d/FK-ftd/FK ftu j}koK dh frDsh ftu r[od[nko/ ;Ekfgs jB. r[od[nkfonK dhnK fJwkosK pj[s jh ;[zdo jB ns/ fJj f;Zy e"w dh y[Fjkbh dk gqshe jB. r[od[nkfonK d/ Bkb :ksoh fBtk;, bzro, g[;sekb/, ;e{b ns/ dtkykB/ i[V/ j'J/ jB. fJT[I r[od[nko/ Gkt/I g{ik n;EkB th jB go fJj wzdoK, frofinK ns/ w;hsK s'I fBnko/ jB. jo wZs d/ nB[:kJhnK, tZy-tZy iksk d/ b'eK, tZy-tZy fJbkfenk d/ b'Vtzdk bJh r[od[nkfonK dhnK T[go'es ;/tktK, w[cs iK wkw{bh uzd/ okjhI ubdhnK jB. fJBQK ;/tktK dh jo e'Jh gq;z;k eodk j?. go ni'e/ ;w/I gquko dh ;{M Bk j'D eoe/ fJBQK ;/tktK s'I e"w ~ T[j bkG BjhI fwb fojk, i' fwbDk ukjhdk ;h. ukjhdk sK fJj j? fe fe;/ th pjkB/ e'Jh gqkDh r[od[nko/ nkt/ sK fBFkBk r[o-T[gd/F d/Dk j't/. fJ; ekoi bJh tZy-tZy GkFktK ftu e'Jh ;kfjs j'Dk ukjhdk j?. eo'VK o[gJ/ dk ;zrwowo ns/ ;'B/ T[Zgo you e/, e[M[ e[ g?;k fbNo/uo bJh youDk w[Feb feT[I j? < ekoD fJjh j? fe n;hI nkgD/ co}K dh nDd/Iyh eo oj/ jK. r[od[nko/ d/ ;Nkc bJh ;w/I ;w/I fJ; wzst ~ gqkgs eoB bJh, ftF/F foo?Fo e'o; (A course intended to improve or update your skills or knowledge) bkT[D dh b'V j?. r[od[nko/ d/ ;Nk ~ r[owfs gZy'I @tX/o/ frnkB# Bkb i'VB s'I nbktk tZy-tZy tor d/ f;ZyK bJh ftF/; fdBK s/ ftF/F gq'rokw j"Dk fw;kb tZi'I nfij/ gq'rokwK ~ j/mbh soshp nB[;ko ftT[IspzX ehsk ik ;edk j? L r[owfs ebk; dk gq'rokw ;wK L 4 s'I 5 (Fkw) n?stko - B"eoh$tgko eod/ f;zx - f;zxDhnK. ;'wtko - gzi ;kb s'I fBZeh T[wo d/ pZu/ - pZuhnK. wzrbtko - S/ s'I pkoK ;kb d/ pZu/ - pZuhnK. p[ZXtko - s/oK ;kbK s'I nmkoK ;kb d/ pZu/. thotko - s/oK ;kbK s'I nmkoK ;kbK dhnK pZuhnK. F[eotko - xo/b{ phphnK ns/ nmkoK ;kb s'I tZvhnK pZuhnK. FBhtko - f;zx (nmkoK ;kbK dh T[wo g{oh eo u[Ze/). ;0 r[oFoBihs f;zx;0 r[oFoBihs f;zx;0 r[oFoBihs f;zx;0 r[oFoBihs f;zx;0 r[oFoBihs f;zx nDyh rhsnDyh rhsnDyh rhsnDyh rhsnDyh rhs ioB?b f;zx G'rb f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk Bkw. io bt/ e'Jh fet/I, }[bw s/ }[bwh fB}kw.1. nDy bJh T[j ih rJ/, sbhnK s/ ;h; fJek rJ/. nDy bJh wk;{w f}zdK, BhjK ftu fuDtk rJ/. f;o w/ok M[Ze e/ eodk, u'ih gqhsw ~ ;bkw. f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk Bkw HHHHHH.2. rVQh ftu uwe"o dh, T[j nDy ykso wo rJ/. nkg sK T[j wo rJ/, go e"w f}zdk eo rJ/. f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk BkwHHHHHHHH.3. nDy bJh ubtk bJhnK, fJeBk B/ f;o s/ nkohnK. T[;/ d/ ;de/ wkDd/ jK, nkyK nZi ;odkohnK. ihDk j? |?os d/ Bkb, nkT[ gqD eohJ/ swkw. f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk BkwHHHHHHHH.4. i' eoB e[opkBhnK, T[j e"w d/ ntsko B/. i' ehs/ ~ BjhI ikDd/, T[j e"w d/ |Zdko B/. ukj[zd/ j' e'wh edo sK, i[V p?m' f;Zyh ntkw. f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk BkwHHHHHHHH.5. p'bh s/ fJfsjk; nkgDk, jh sK e"wh FkB j?. pkpkDhnK ejkDhnK ejhJ/, sK nkgDk wkB j?. f;de'I Bk jko' ed/, w[Feb BjhI e'Jh w[ekw. f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk BkwHHHHHHHH.6. XzB j? ewkJh dksk, s/o/ gfotko dh. bk;kBh e[opkBh dksk, nihs s/ i[Mko dh. }'okto sfj dk j?, ;G bJh J/j' g?|kw. f}zdrh j? nDy Bkb ihD/ dk Bkw. io bt/ e'Jh fet/I, }[bw s/ }[bwh fB}kw.7. nkgDk o;sknkgDk o;sknkgDk o;sknkgDk o;sknkgDk o;sk nzpohB }o nkV/ o;fsnK #u' jN e/ fJZe o;sk ngBkDk J/. ;kfonK ftu ofjzfdnK j'fJnk th w?I y[d ~ n}wkDk J/. fJj :ehB J/ wz}b #s/ ngV e/ T[; ~ SZvDk gt/rk. J/;/ bJh sK gfjbK s'I Jh fJZe tZyok xo pBkDk J/.
10.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (8) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 r[od[nkok ;qh r[o{ BkBe ;fs;zr ;Gk ;do byBT{ d/ ;/tkdkoK gVQh fbyh BthI ghVQh ~ r[owfs d/ wkor d/ fdqV eokTD bJh fgSb/ fdBK s'I nozG/ rJ/ T[gokfbnk dh eVh ftu fJe j'o gq'rokw r[od[nkok nkbwpkr ns/ nkFhnkBk d/ ;fj:'r Bkb eoke/ byBT{ dh ;zrsk dk wB w'j fbnk j?. nzso okFNqh gZXo s/ f;y Xow dh ikBekoh ~ gj[zukD bJh :{0n?;0n?0 ftZu ofj oj/ g/F/ s'I fJzihfBno tho G[fgzdo f;zx B/ ekoi nzofGnk j'fJnk j? fi; bJh T[jBK d[nkok ;/whBko eko;kbk, NkZe F', ehosB BkNe nkd eoke/ gquko ehsk ik fojk j?. byBT{ ftu tho ih nkgDh 45 ftneshnK dh Nhw b?e/ 7 i{B ~ g[Zi/ ns/ 7 i{B Fkw ~ r[od[nkok ;do, 8 i{B ;t/o/ r[od[nkok nzsookFNqh fynksh gqkgs tho G[fgzdo f;zx dk byBT{ nkrwBnzsookFNqh fynksh gqkgs tho G[fgzdo f;zx dk byBT{ nkrwBnzsookFNqh fynksh gqkgs tho G[fgzdo f;zx dk byBT{ nkrwBnzsookFNqh fynksh gqkgs tho G[fgzdo f;zx dk byBT{ nkrwBnzsookFNqh fynksh gqkgs tho G[fgzdo f;zx dk byBT{ nkrwB nkbwpkr, 8 i{B Fkw BkZNe ;zrhs ne?vwh r'wsh Bro fty/ o{jkBh ;/whBko ns/ tkosk, 9 i{B ;t/o/ r[od[nkok ;do, 9 i{B Fkw ~ pyFh g?b/; feqFBk Bro fty/ o{jkBh ;/whBko ns/ tkosk ns/ nkyho ftu 10 i{B ~ ;t/o/ r[od[nkok nkFhnkBk fty/ gq'rokw eoe/ byBT{ dh ;zrsk ~ fBjkb ehsk. gzikph ;[wB tb'I frnkB d/ bzro bJh ubkJh rJh w[fjw gqsh r[od[nkok ;do dh B'itkB Nhw ns/ T[jBK d/ gqXkB ;kfjp ;0 ntsko f;zx SkpVk ih d/ tXhnk T[gokb/ bJh pj[s pj[s tXkJh ns/ XzBtkd. r[od[nkok nkFhnkBk ns/ nkbwpkr d/ gqpzXe th tXkJh d/ gkso jB. ;0 jogkb f;zx iZrh ns/ ;0 fBowb f;zx d/ nkg;h skb w/b Bkb fJj pj[s nZSk gq'rokw ;zg{oB j'fJnk. f;Zy n?i{e/FBb n?zv t/bc/no ckT{Iv/FB, dnkok g?o/INb ;feZbf;Zy n?i{e/FBb n?zv t/bc/no ckT{Iv/FB, dnkok g?o/INb ;feZbf;Zy n?i{e/FBb n?zv t/bc/no ckT{Iv/FB, dnkok g?o/INb ;feZbf;Zy n?i{e/FBb n?zv t/bc/no ckT{Iv/FB, dnkok g?o/INb ;feZbf;Zy n?i{e/FBb n?zv t/bc/no ckT{Iv/FB, dnkok g?o/INb ;feZb eKT[;fbzr ns/ uzr/ Bzpok Bkb gk; j'J/ pZfunK dk ;BwkBeKT[;fbzr ns/ uzr/ Bzpok Bkb gk; j'J/ pZfunK dk ;BwkBeKT[;fbzr ns/ uzr/ Bzpok Bkb gk; j'J/ pZfunK dk ;BwkBeKT[;fbzr ns/ uzr/ Bzpok Bkb gk; j'J/ pZfunK dk ;BwkBeKT[;fbzr ns/ uzr/ Bzpok Bkb gk; j'J/ pZfunK dk ;BwkB r[owfs gqsh fdVsk bJh B"itkBK ~ g/qoD j/s[ ckTI[v/FB B/ i' T[gokb/ nzoG/ jB T[j Fbkxki'r jB. fwsh 23 i{B ~ r[od[nkok uzdo Bro fty/ 80 ch;dh s'I tZX Bzpo fbnkT[D tkb/ 10thI ns/ 12thI ebk; d/ 70 f;Zy pZfunK ~ N/pb/N ezg:{No, ebkJh xVhnK, feskpk, Nh FoNk ns/ w'w/IN' d/ e/ fBtkfink frnk. e?gNB nG? f;zx i' wFj{o e/ohno, c/whbh ns/ wB'ftfrnkfBe e'I;bo jB B/ g?o/fNzr ;feZb v/tbgw/IN ekoFkbk ftu fjZ;k b? e/ pfunK ns/ wkfgnK ~ nkgDh tkosk Bkb tvw[Zbh ikDekoh fdZsh. ckTI[v/FB d/ gqXkB ;0 irihs f;zx bkbh ns/ ;eZso ;0 tkJh0n?;0 ;kjBh tXkJh d/ gkso jB. gq'rokw d/ w[y w/jwkB i;fN; e/0n?;0 okyVk B/ gqXkBh ehsh, ;h0n?w0n?;0 ro{g nkc ;e{b; d/ cKT[vo w[yh ;qh irdhF rKXh B/ th g[Zi e/ gqpzXeK dh j';bk ncikJh ehsh. r[od[nkok nkFhnkBk d/ gqXkB uZYk ;kfjp ns/ r[od[nkok uzdo Bro d/ ;Zesq ;kfjp vk0 ekbok ih B/ th pZfunK dh j';bk ncikJh ehsh. ehosB ;wkrw fiZBQK dk w[y nkeoFD bzro jh j[zdk j? r[owfs d/ gquko tk;s/ n;odkfJe f;ZX BjhI j' oj/ jB. fJ; bJh fJj' ij/ gq'rokwK Bkb jh BthI ghVQh ~ r[owfs d/ wkor tZb gq/fonk ik ;edk j?.
11.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (9) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 ;0 jofwzdo f;zx fwzdh d[nkok;0 jofwzdo f;zx fwzdh d[nkok;0 jofwzdo f;zx fwzdh d[nkok;0 jofwzdo f;zx fwzdh d[nkok;0 jofwzdo f;zx fwzdh d[nkok eokfJnk frnk ehosB w[ekpbkeokfJnk frnk ehosB w[ekpbkeokfJnk frnk ehosB w[ekpbkeokfJnk frnk ehosB w[ekpbkeokfJnk frnk ehosB w[ekpbk fwzdh ih B/ frnkB d/ bzro dh w[fjw ~ nZr/ tXkT[zd/ j'J/ bkigs Bro fBtk;h ;0 uoBihs f;zx ;kjBh d/ g{ofBnK s/ ub e/ nkgD/ wksk fgsk ;0 BZEk f;zx ns/ ;odkoBh e[btzs e"o dh :kd ftu fwsh 13 i{B s'I 18 i{B se r[od[nkok f;zrko Bro fty/ ehosB w[ekpbk eokfJnk, fi; ftu 42 pfunK B/ fjZ;k fbnk. ;hBhno ns/ i{Bhno r[o{g d/ 6, 6 pfunK ~ Brd fJBkw 5100, 3100, 2100 ns/ 1100 o{gJ/ d/ fdZs/ rJ/ ns/ pkeh 30 pfunK ~ th fJBkwK Bkb fBtkfink frnk. 18 ns/ 19 i{B ~ wksk fgsk dh :kd ftu ehosB ;wkrw th eokfJnk frnk fi; ftu phph e"bK GbkJh e/Ido ;qh nfwqs;o s'I nkJ/ gZwk G?D ih B/ ehosB eoe/ fBjkb ehsk fJj' fij? gq'rokwK ~ eokT[D tkb/ tho fwzdh ih ~ r[o{ wjkoki fjZws ns/ g{oB ekw:kph pyFB. gzith gksFkjh ;qh r[o{ noiBgzith gksFkjh ;qh r[o{ noiBgzith gksFkjh ;qh r[o{ noiBgzith gksFkjh ;qh r[o{ noiBgzith gksFkjh ;qh r[o{ noiB d/t ih dk Fjhdh g[opd/t ih dk Fjhdh g[opd/t ih dk Fjhdh g[opd/t ih dk Fjhdh g[opd/t ih dk Fjhdh g[op gzith gksFkjh ;qh r[o{ noiB d/t ih dk Fjhdh g[op fwsh 12 i{B ~ byBT{ d/ Bkek fjzv'bk ns/ fJfsjk;e r[od[nkok njhnkrzi nkd eJh r[od[nkfonK fty/ wBkfJnk frnk fi; ftu T[Zu e'fN d/ gqukoeK ns/ okrh iZfEnK B/ fjZ;k fbnk. bzro ns/ Sphbk dk gqpzX th ehsk frnk. n?s eh gzikph ;[wB dh frnkB d/ bzro dh w[fjw ~ r[od[nkok bkigs Bro ns/ nkbw pkr B/ gotkB uVQkT[B bJh e'fF; eod/ j'J/ r[o{ wjkoki dh Fjhdh pko/ ;0 fsob'uB f;zx uzB ns/ Bfozdo f;zx w'Irk d/ b/y Skg e/ tzv/ ns/ ;zrsK ~ fJFfsjkoK okjh fJfsjk; dh ikDekoh fdZsh rJh. fJ; T[gokb/ bJh r[od[nkok bkigs Bro gqpzXe ew/Nh d/ ;0 r[oFoB f;zx ns/ ykF s"o s/ uzB ih tXkJh d/ gkso jB. gzikph ns/ Xkowegzikph ns/ Xkowegzikph ns/ Xkowegzikph ns/ Xkowegzikph ns/ Xkowe ftfdnk dhnk ebk;Kftfdnk dhnk ebk;Kftfdnk dhnk ebk;Kftfdnk dhnk ebk;Kftfdnk dhnk ebk;K jw/Fk dh soK f;Zy :zr w/B} n?;';hn?FB tb'I r[o{ s/r pjkdo GtB uzdo Bro fty/ 60 pfunK ~ r[ow[yh fbfg f;ybkJh rJh ns/ Xkowe ftfdnk fdZsh rJh. fwsh 23 i{B ~ ;wkgB ;wko'j eoe/ pfunK ~ tvwZ[b/ fJBkwK Bkb fBtkfink frnk. ;0 ;[oihs f;zx okigkb, ;0 T[ikro f;zx ns/ ;0 nihs f;zx B/ f;ykD dh ;/tk ehsh. ;qh ;[ywBh ;kfjp ;/tk ;[;kfJNh tZb'I 8 ;?INok s/ nbr-nbr r[od[nkfonK ftu 300 pfunK ~ r[ow[yh fbfg ns/ Xkowe ftfdnk dh fFeFk fdZsh rJh ns/ pfunK ~ fJBkwK Bkb fBtkfink frnk. r[od[nkok Bkek, nkdoF Bro, f;zrko Bro, r'fpzd Bro, BkBe fgnkT[, fJzfdokBro, wkbth: Bro, ;do nkd r[od[nkfonk ftu ;0 s/igkb f;zx, ;0 i?gkb f;zx, ;0 ox[pho f;zx, phph irwhs e"o, phph ;opihs e"o, ;0 ewbihs f;zx Grs, phph r[oftzdo e"o, phph jfozdo e"o GkNhnk B/ f;ybkJh ns/ fJzukoih dh ;/tk ehsh. ;0 ifszdo gkb f;zx wzrk B/ ;ko/ ;/INok dh dhnK io{osK ~ ;w/I f;o g{ok ehsk. T[sokyzv ftu j'J/ G:kBe jkd;/ ftu wko/T[sokyzv ftu j'J/ G:kBe jkd;/ ftu wko/T[sokyzv ftu j'J/ G:kBe jkd;/ ftu wko/T[sokyzv ftu j'J/ G:kBe jkd;/ ftu wko/T[sokyzv ftu j'J/ G:kBe jkd;/ ftu wko/ rJ/ b'eK bJh nyzv gkm, nodk; ns/ p/xorJ/ b'eK bJh nyzv gkm, nodk; ns/ p/xorJ/ b'eK bJh nyzv gkm, nodk; ns/ p/xorJ/ b'eK bJh nyzv gkm, nodk; ns/ p/xorJ/ b'eK bJh nyzv gkm, nodk; ns/ p/xo j'J/ b'eK bJh ;jkfJsk ;kwrqh G/ih rJhj'J/ b'eK bJh ;jkfJsk ;kwrqh G/ih rJhj'J/ b'eK bJh ;jkfJsk ;kwrqh G/ih rJhj'J/ b'eK bJh ;jkfJsk ;kwrqh G/ih rJhj'J/ b'eK bJh ;jkfJsk ;kwrqh G/ih rJh byBT{ d/ brGr ;ko/ r[od[nkfonK ftu T[Zsokyzv ftu j'J/ jkd;/ ekoD wko/ rJ/ b'eK dh nkswe FKsh bJh nodk; ehsh rJh ns/ nyzv gkm j'J/. w[;hps idk b'eK bJh okjs Fkwrqh th T[ZsoKyzv G/ih rJh. n?;/ w'e/ s/ f;Zy ;wki jw/Fk nZr/ tZX e/ ;p s'I tX ;/tk eo fojk j?. fpBQK fe;h f;nk;h ;[nkoE d/ ehsh rJh ;/tk jh r[o{ wjkoki dh dorkj ftu gqtkB j?. r[od[nkok r'fpzd xkN ftu y[d c;/ j'J/ f;Zy iksqhnK B/ th fpBk Xkowe G/d Gkt d/ c;/ j'J/ b'eK dh bzro ubke/ ;/tk ehsh.
12.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (10) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 nk;k wjbk 5 fpojV/ xo 4 Szdk dh ikfsnk;k wjbk 5 fpojV/ xo 4 Szdk dh ikfsnk;k wjbk 5 fpojV/ xo 4 Szdk dh ikfsnk;k wjbk 5 fpojV/ xo 4 Szdk dh ikfsnk;k wjbk 5 fpojV/ xo 4 Szdk dh ikfs nihs f;zx, byBT{ fpojk - ftS'V/ T[gozs dhnk :kdK r[opkDh nB{;ko - fpojk fpojk nkyhn?, fpojk s{z ;[bskB.fpojk fpojk nkyhn?, fpojk s{z ;[bskB.fpojk fpojk nkyhn?, fpojk s{z ;[bskB.fpojk fpojk nkyhn?, fpojk s{z ;[bskB.fpojk fpojk nkyhn?, fpojk s{z ;[bskB. fi; sfB fpoj'I B T[gi? ;' szB ikfB w;kB.fi; sfB fpoj'I B T[gi? ;' szB ikfB w;kB.fi; sfB fpoj'I B T[gi? ;' szB ikfB w;kB.fi; sfB fpoj'I B T[gi? ;' szB ikfB w;kB.fi; sfB fpoj'I B T[gi? ;' szB ikfB w;kB. (Grs cohd ih) r[owfs nB[;ko gqG{ fgnko/ dh :kd ftu T[;~ fwbD dhnK noi'JhnK p/BshnK, i'dVhnk jh fpojk d/ rhs jB. fJe xVh fdt; w'e' pj[s fdjko/ wB B oj/ e?;/ fwb/ fgnko/..wB B oj/ e?;/ fwb/ fgnko/..wB B oj/ e?;/ fwb/ fgnko/..wB B oj/ e?;/ fwb/ fgnko/..wB B oj/ e?;/ fwb/ fgnko/.. ns/ uko fgjo uj[ i[r? ;wkB?..ns/ uko fgjo uj[ i[r? ;wkB?..ns/ uko fgjo uj[ i[r? ;wkB?..ns/ uko fgjo uj[ i[r? ;wkB?..ns/ uko fgjo uj[ i[r? ;wkB?.. fpojV/ f;ob/y j/m ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ftu ;qh r[o{ noiB d/t ih wjkoki d/ fsB Fpd nzfes B/, fijV/ fe nze 431$32 s/ ;[F'fGs jB. fJjBK Fpdk ~ nk;k okr ftu, Szdk d/ nB{;ko u'E/ xo ftu rkT{D dh fjdkfJs j?. fJe nekb g[oy d/ wzrbk uoD ns/ F[eokB/ T[gozs gfjbk Fpd gkopqjw gqG f;wohn? fgnko/ HHHHgkopqjw gqG f;wohn? fgnko/ HHHHgkopqjw gqG f;wohn? fgnko/ HHHHgkopqjw gqG f;wohn? fgnko/ HHHHgkopqjw gqG f;wohn? fgnko/ HHHH BkBe G? ;kro gko gokfJ.. 8..1..BkBe G? ;kro gko gokfJ.. 8..1..BkBe G? ;kro gko gokfJ.. 8..1..BkBe G? ;kro gko gokfJ.. 8..1..BkBe G? ;kro gko gokfJ.. 8..1.. r[od/t T[; ;w/I d/ ;wki ftu gqufbs d[Bhnkth fpoj'I ~ nfXnkfswesk d/ o{g ftu fJ; ;pd okjh ;k~ ;/X d/ oj/ jB fe n;hI T[; gkopqjw gqw/Fo d/ r[D ;k; frok; fusthJ/ ns/ Bkw o{g ftu T[; d/ doFB eohJ/ ns/ do;BK s' pfbjko/ ikJhJ/. J/;/ gqG{ gqwkswk fi;d/ f;woB eoB ;dek d[yK dk Bk; j' ikJ/ ~ fedK ft;kfonk ik ;edk j?. e'Jh r[ow[y fgnkok T[; gowfgsk Bkb w?~ fwbk d/ sK w?I T[; s'I nkgDh ikB fBT[Skto eo fdnk. fJj d[Bhnkth fFzrko ns/ fdykt/ T[BQK d/ ;kjwD/ p/b'V/ i/ j/ jB fijV/ gqG[ d/ uoDhI brd/ T[; d/ ozr ftu ozr/ rJ/ jB. T[BQK dk sK @@wB nBs B ekj{ ikJ/ ihT[##@@wB nBs B ekj{ ikJ/ ihT[##@@wB nBs B ekj{ ikJ/ ihT[##@@wB nBs B ekj{ ikJ/ ihT[##@@wB nBs B ekj{ ikJ/ ihT[## tkbh nt;Ek j' iKdh j? fiBK ~ jfo o; dk ;[nkd nk frnk fiBK ~ jfo Bkw dh ikr br rJh T[BK dhnK ;kohnK G[yk w[e iKdhnK jB fiBhI jfo of; ukfynk ;/ fsqgs oj/ nkxkfJ ihT[.. d[ik Fpd L- iBw woD d[y eNhn? HHHHiBw woD d[y eNhn? HHHHiBw woD d[y eNhn? HHHHiBw woD d[y eNhn? HHHHiBw woD d[y eNhn? HHHH wks/ ;fji ;[GkfJ.. 9..2..wks/ ;fji ;[GkfJ.. 9..2..wks/ ;fji ;[GkfJ.. 9..2..wks/ ;fji ;[GkfJ.. 9..2..wks/ ;fji ;[GkfJ.. 9..2.. r[od/t c[owkT[d/ jB - fijV/ iht T[; gowfgsk d/ uoBK Bkb i[V rJ/ jB, T[BK dk iBw -woD dk d[y efNnk frnk j? fi;dk fieo epho ih th eod/ jB L fJe d[y okw okfJ ekN' w/ok,fJe d[y okw okfJ ekN' w/ok,fJe d[y okw okfJ ekN' w/ok,fJe d[y okw okfJ ekN' w/ok,fJe d[y okw okfJ ekN' w/ok, nrB rj? B rop p;/ok..nrB rj? B rop p;/ok..nrB rj? B rop p;/ok..nrB rj? B rop p;/ok..nrB rj? B rop p;/ok.. T[j nekb g[oy sK jo fJe b/Jh ;[xV s/ ;[ikB j? ns/ jo ;zw/I ;k~ uzr/ ihtD b/Jh ;/X d/Idk j?. go nGkr/ iht fijV/ T[;dh (gow g[oy) ojwfs s'I tKM/I jI'd/ jB T[j sK nfwqs ~ th fpy ;wMd/ jB ns/ fitfdnK th w'fJnk s[b jB ns/ nkgD/ ihtB ~ fBjcb eod/ jB. fiBK ihtK s/ T[; dh ojwfs ns/ fwjo dh Bio j' iKdh j? T[j fJ; gow;[y ~ i[pkB okjh fpnkB BjhI eod/ pbfe T[jBK dh ihtB ftu fJe f;ji nt;Ek nk iKdh j? fi; ekoD T[j iht jw/Fk jo ezw, ;[y d[y xkNk fcnkdk jo fJe ~ GkD/ I ns/ j[ew nB{;ko f;o wZE/ s/ wzBd/ jB, T[jBK dh gqhs nN[N j[zdh j? ns/ i[rK se ozjdh j?. J?;h gqhs r'fpzd f;T[I bkrh,J?;h gqhs r'fpzd f;T[I bkrh,J?;h gqhs r'fpzd f;T[I bkrh,J?;h gqhs r'fpzd f;T[I bkrh,J?;h gqhs r'fpzd f;T[I bkrh, d{y dod Gqw skek Gkrh..d{y dod Gqw skek Gkrh..d{y dod Gqw skek Gkrh..d{y dod Gqw skek Gkrh..d{y dod Gqw skek Gkrh.. sh;ok Fpd L ;G fpfX s[w jh ikBs/ HHHHH;G fpfX s[w jh ikBs/ HHHHH;G fpfX s[w jh ikBs/ HHHHH;G fpfX s[w jh ikBs/ HHHHH;G fpfX s[w jh ikBs/ HHHHH BkBe jfo ;oDkfJ..BkBe jfo ;oDkfJ..BkBe jfo ;oDkfJ..BkBe jfo ;oDkfJ..BkBe jfo ;oDkfJ.. r[od/t pyfFF eod/ jB fe eosk g[oy sK xN-xN dh ikDdk j? fijV/ iht T[; fBzoeko ftu os/ rJ/ B/, T[BK dh fbt T[BK dh gqhs ed/ xNdh BjhI, r[ogq;kfd o{g ftu T[j ;p s'I feogk eoe/ ;p ~ dKsk d/Jh iKdk j?, r[ow[y iht d[y ns/ ;[y ~ s/o/ j[ew ns/ GkD/I d/ o{g wzBd/ jB. T[BK bJh T[j fdB, T[j oksK ;[jktDhnK j' iKdhnK jB fiBK ftu s/ok f;woB ubdk ofjzdk j?. fijV/ ezw eowkB{;ko X[o'I fby/ jB n;hI T[jh eoh ik oj/ jK. nzs r[od/t nekb g[oy nZr/ noi'Jh eod/ jB fe ;k~ ;z;ko o{gh nzXe{g s'I eY e/ nkgDh FoD ftu b? bt' L ;/t eohI gb u;k B ftSVk, iB BkBe dk; s[wQko/ ihT[..;/t eohI gb u;k B ftSVk, iB BkBe dk; s[wQko/ ihT[..;/t eohI gb u;k B ftSVk, iB BkBe dk; s[wQko/ ihT[..;/t eohI gb u;k B ftSVk, iB BkBe dk; s[wQko/ ihT[..;/t eohI gb u;k B ftSVk, iB BkBe dk; s[wQko/ ihT[.. wjbk L 5 ns/ ;z;ko ;wz[d/I, sko r'fpzd/, sko b? pkg phmbk..;z;ko ;wz[d/I, sko r'fpzd/, sko b? pkg phmbk..;z;ko ;wz[d/I, sko r'fpzd/, sko b? pkg phmbk..;z;ko ;wz[d/I, sko r'fpzd/, sko b? pkg phmbk..;z;ko ;wz[d/I, sko r'fpzd/, sko b? pkg phmbk.. (Bkwd/t ih)
13.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (11) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 X{Vh (uoB o/D)X{Vh (uoB o/D)X{Vh (uoB o/D)X{Vh (uoB o/D)X{Vh (uoB o/D) ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dk wjK tke j? L wkfx wiB[ ;zfr ;kX{nk X{Vh efo fJ;BkB[..wkfx wiB[ ;zfr ;kX{nk X{Vh efo fJ;BkB[..wkfx wiB[ ;zfr ;kX{nk X{Vh efo fJ;BkB[..wkfx wiB[ ;zfr ;kX{nk X{Vh efo fJ;BkB[..wkfx wiB[ ;zfr ;kX{nk X{Vh efo fJ;BkB[.. (gzBk 135) wkx d/ wjhB/ okjhI r[o{ noiB d/t ih pkok wkjK ftu T[gd/F fdzd/ jB fe ;kX ;zrs Bkb fwb e/ r[o-uoBK dh X{Vh ftu fJFBkB eo'. Gkt, ;kX- ;zrs dh X{Vh nkgD/ w;se #s/ bkT[. r[o{ noiB d/t ih dk ;[ywBh ;kfjp ftu tke j? L ;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB[..;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB[..;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB[..;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB[..;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB[.. (gzBk 283) X{Vh ftu fJFBkB dk nzsohth Gkt fBwosk j?. X{Vh jw/FK wB[Zy d/ g?oK EZb/ j[zdh j? ns/ fJj' X{Vh fJe fdB g?oK EZfbT[I T[Zm e/ wB[Zy d/ T[Zgo nk iKdh j?. cohd ;kfjp ih efjzd/ jB L cohdk yke[ B fBzdhn? yke{ i/v[ B e'Jh.cohdk yke[ B fBzdhn? yke{ i/v[ B e'Jh.cohdk yke[ B fBzdhn? yke{ i/v[ B e'Jh.cohdk yke[ B fBzdhn? yke{ i/v[ B e'Jh.cohdk yke[ B fBzdhn? yke{ i/v[ B e'Jh. ihtfdnk g?ok sb? w[fJnk T[gfo j'fJ..ihtfdnk g?ok sb? w[fJnk T[gfo j'fJ..ihtfdnk g?ok sb? w[fJnk T[gfo j'fJ..ihtfdnk g?ok sb? w[fJnk T[gfo j'fJ..ihtfdnk g?ok sb? w[fJnk T[gfo j'fJ.. (gzBk 1378) fi; soQK X{Vh fJe fdB wB[Zy d/ T[Zgo nk e/ tfvnkJh gqkgs eo b?Idh j?, fJ;/ soQK r[o{-uoBK s/ ;kX-;zrs dh X{Vh th wB[Zy ~ wjkBsk pyFdh j?. T[; wB[Zy dh th d[BhnK fJZ}s eoB bZr g?Idh j? i' r[o{ - uoBK dh X{Vh ~ gqkgs eo b?Idk j?. r[o{-tke j? L fiT[ Xosh uoD sb/ s/ T{gfo nkt? fsT[ BkBe ;kX iBk irs[ nkfD ;G[ g?oh gkJ/..fsT[ BkBe ;kX iBk irs[ nkfD ;G[ g?oh gkJ/..fsT[ BkBe ;kX iBk irs[ nkfD ;G[ g?oh gkJ/..fsT[ BkBe ;kX iBk irs[ nkfD ;G[ g?oh gkJ/..fsT[ BkBe ;kX iBk irs[ nkfD ;G[ g?oh gkJ/.. (gzBk 735) Grs Bkwd/t ih wjKokFNo d/ gqf;ZX Grs j'J/ jB fiBQK dh pkDh ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ftu doi j?. nkg efjzd/ jB L w/o? wky? bkrhb/ X{fo r'fpzd uoBB eh..w/o? wky? bkrhb/ X{fo r'fpzd uoBB eh..w/o? wky? bkrhb/ X{fo r'fpzd uoBB eh..w/o? wky? bkrhb/ X{fo r'fpzd uoBB eh..w/o? wky? bkrhb/ X{fo r'fpzd uoBB eh.. ;[fo Bo w[fB iB fsBj{ s/ d{fo..;[fo Bo w[fB iB fsBj{ s/ d{fo..;[fo Bo w[fB iB fsBj{ s/ d{fo..;[fo Bo w[fB iB fsBj{ s/ d{fo..;[fo Bo w[fB iB fsBj{ s/ d{fo.. (gzBk 694) Gkt w/o/ wZE/ #s/ r'fpzd-uoBK dh X{Vh bZrh j?. fJj X{Vh tZv/-tZv/ d/ts/ s/ foFh-w[BhnK s'I th d{o ojh Gkt T[j b'e th r'fpzd-uoBk dh X{V, jzeko d/ ekoB, gqkgs Bk eo ;e/. ;' fijVh X{Vh tZv/-tZv/ wjKfoFh Bk b? ;e/ T[j fJe r[of;Zy ~ tZv/ GkrK Bkb o'} gqkgs j[zdh j?. GkJh r[odk; ih nB[;ko ;qh r[o{ BkBe d/t ih br-Gr ;ko/ shoEK s/ rJ/ fit/I L frnkBh noiB f;zx pkpk nkfJnk shoE? shofE g[ofp ;G/ fcfo d/y?..pkpk nkfJnk shoE? shofE g[ofp ;G/ fcfo d/y?..pkpk nkfJnk shoE? shofE g[ofp ;G/ fcfo d/y?..pkpk nkfJnk shoE? shofE g[ofp ;G/ fcfo d/y?..pkpk nkfJnk shoE? shofE g[ofp ;G/ fcfo d/y?.. (tko 1 gT[Vh 25) r[o{ ih B/ pkDh ftu fJFkok ehsk j? fe b'e shoEK s/ fJ; bJh fJFBkB eoB iKd/ jB fe T[j shoE-fJFBkB eo e/ nkgD/ gkg d{o eo ;eD. eh wjKg[oF th fJ; bJh shoEK s/ fJFBkB eoB iKd/ jB fe gkg d{o j' ikD < r[o{ ih fJ; gqFB dk T[Zso pj[s ;z[do Yzr Bkb fdzd/ jB fit/I L rzrk iw[Bk r'dktoh ;o;[sh s/rzrk iw[Bk r'dktoh ;o;[sh s/rzrk iw[Bk r'dktoh ;o;[sh s/rzrk iw[Bk r'dktoh ;o;[sh s/rzrk iw[Bk r'dktoh ;o;[sh s/ eofj T[dw[ X{fo ;kX{ eh skJh..eofj T[dw[ X{fo ;kX{ eh skJh..eofj T[dw[ X{fo ;kX{ eh skJh..eofj T[dw[ X{fo ;kX{ eh skJh..eofj T[dw[ X{fo ;kX{ eh skJh.. febfty w?b[ Go/ go/ jwo? ftfufebfty w?b[ Go/ go/ jwo? ftfufebfty w?b[ Go/ go/ jwo? ftfufebfty w?b[ Go/ go/ jwo? ftfufebfty w?b[ Go/ go/ jwo? ftfu jwoh w?b[ ;kX{ eh X{fo rtkJh..jwoh w?b[ ;kX{ eh X{fo rtkJh..jwoh w?b[ ;kX{ eh X{fo rtkJh..jwoh w?b[ ;kX{ eh X{fo rtkJh..jwoh w?b[ ;kX{ eh X{fo rtkJh.. (gzBk 1263) Gkt shoE efjzd/ jB fe gkgK dh w?b Bkb Go/ b'e ;kv/ ftu nk e/ fJFBkB eo e/, gkg ;kv/ ftu T[sko iKd/ jB. ;kvh T[j w?b T[; t/b/ T[sodh j? id'I fe;/ ;kX{ dh X{Vh iK ;kX{ d/ uoB ;kv/ ftu nk e/ g?Id/ jB. fJ; tke s'I nzdk}k bk ;ed/ jK fe r[o{- uoBK dh X{Vh e/tb wB[ZyK dh jh BjhI ;r'I shoEK dh w?b th T[sko fdzdh j?. fit/I o'rh j;gskb ftu j[zd/ jB ns/ vkeNo th go vkeNo j;gskb ftu j[zfdnK th o'rhnK ftu BjhI frfDnk iKdk. fit/I fJe fJz;g?eNo i/bQ ftu j[zdk j? go i/bQ ftu j[zd/ j'J/ th T[j e?dh BjhI ;wfMnk iKdk. fJZe gq'c?;o iK Nhuo ebk; ftu j[zfdnK th ftfdnkoEh BjhI wzfBnk iKdk. fJ;/ soQK r[o{ BkBe d/t tor/ r[o{, shoEK s/ ik e/ th :kso{ BjhI frD/ iKd/ ;r'I T[j sK :kso{nK s/ shoEK dk Gbk nkgDh uoD X{Vh Bkb eoB iKd/ jB. -Grs epho ih pBko; ftu fJe fdB rzrk d/ feBko/ nkgD/ r[o{ (Grs okwkBzd) d/ o;s/ ftu bzw/I g? rJ/. Grs okwkBzd ih o'} nzfwqs t/b/ fJFBkB eoB iKd/ ;B. nZi r[o{ d/ uoB epho ih ~ S[j rJ/. okwkBzd ih efjD bZr/ L T[m GkJh, okw e/ okw p'b !T[m GkJh, okw e/ okw p'b !T[m GkJh, okw e/ okw p'b !T[m GkJh, okw e/ okw p'b !T[m GkJh, okw e/ okw p'b ! T[; r[o{ dh uoD-X{Vh dh S[j B/ epho ih ~ Bhu iksh dk j[zfdnK j'fJnk th gow Grs pDk fdZsk. fJe foFh u/fbnK ;w/s fes/ ik oj/ ;B. o;s/ ftu e[M fuZeV nk frnk. u/b/ fJXo T[Xo e'Jh fJZN iK bZeVh b?D bJh d"V/ fi; T[go uoB oZy e/ foFh
14.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (12) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 fuZeV s'I gko j' ikJ/ go T[dkbe Bkw d/ u/b/ B/ Bk e'Jh fJZN y/th Bk bZeV, nkgDk ;oho jh bZeVh tKr fuZeV ftu ftSk fdZsk, fi; #s/ uoB oZy e/ foFh ih gko j' rJ/. d{i/ u/b/ ni/ bZeV fJZNk bZG oj/ ;B fe fJXo foFh B/ T[dkbe ~ nkgD/ rb/ Bkb bk fbnk s/ n;h; fdZsh fe s{z fJe fdB wjkB foFh j't/rk. e[M ;w/I pknd fJj S'Nh T[wo dk itkB fJe gqf;ZX foFh j'fJnk. - r[o{ r'fpzd f;zx ih nBzdg[o ;kfjp ftu fJe EK ik oj/ ;B fe GkJh Bzd bkb ih nukBe r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ uoBK ftu b/N rJ/. ebrhXo ih B/ g[ZfSnk L @Bzd Bkb fJj eh <# sK GkJh Bzd bkb ih B/ T[Zso fdZsk L- p}/fo ;kfJnkfJ s{pk w[okd jk :kph.p}/fo ;kfJnkfJ s{pk w[okd jk :kph.p}/fo ;kfJnkfJ s{pk w[okd jk :kph.p}/fo ;kfJnkfJ s{pk w[okd jk :kph.p}/fo ;kfJnkfJ s{pk w[okd jk :kph. p}/o ;kfJnk wodkfB je ][dk :kph.p}/o ;kfJnk wodkfB je ][dk :kph.p}/o ;kfJnk wodkfB je ][dk :kph.p}/o ;kfJnk wodkfB je ][dk :kph.p}/o ;kfJnk wodkfB je ][dk :kph. (p?Is GkJh Bzd bkb) Gkt, ebg fpqS dh Skt/I i' w[okd wzrhJ/ g{oh j[zdh j? go oZp d/ pzfdnK d/ goSkt/I EZb/ pzdk oZp ~ th gqkgs eo b?Idk j?. sK jh GkJh Bzd bkb ih @f}zdrh Bkwk# ftu c[owkT[Id/ jB L ]kfe okjw s[shnkfJ uFfw wk;s.]kfe okjw s[shnkfJ uFfw wk;s.]kfe okjw s[shnkfJ uFfw wk;s.]kfe okjw s[shnkfJ uFfw wk;s.]kfe okjw s[shnkfJ uFfw wk;s. nkpo{ n}kfJ jo Fkj' rdk;s.nkpo{ n}kfJ jo Fkj' rdk;s.nkpo{ n}kfJ jo Fkj' rdk;s.nkpo{ n}kfJ jo Fkj' rdk;s.nkpo{ n}kfJ jo Fkj' rdk;s. Gkt r[o{ d/ iK ;kX-;zrs d/ okj dh X{Vh ;kvhnK nZyK dk ;[owk j?. fJj X{Vh jo fJe pkdFkj iK eho dh fJZ}s ~ tXkT[D tkbh j[zdh j?. sK jh r[o{ noiB d/t ih c[owkT[Id/ jB L X{Vh ftfu b[vzdVh ;'jK BkBe s? ;j Bkb/..X{Vh ftfu b[vzdVh ;'jK BkBe s? ;j Bkb/..X{Vh ftfu b[vzdVh ;'jK BkBe s? ;j Bkb/..X{Vh ftfu b[vzdVh ;'jK BkBe s? ;j Bkb/..X{Vh ftfu b[vzdVh ;'jK BkBe s? ;j Bkb/.. (;b'e tkoK s/ tXhe, gzBk 1425) r[o{ BkBe d/t ih efjzd/ jB L dkB[ wfjzvk sbh yke[dkB[ wfjzvk sbh yke[dkB[ wfjzvk sbh yke[dkB[ wfjzvk sbh yke[dkB[ wfjzvk sbh yke[ i/ fwb? s w;sfe bkJhn?..i/ fwb? s w;sfe bkJhn?..i/ fwb? s w;sfe bkJhn?..i/ fwb? s w;sfe bkJhn?..i/ fwb? s w;sfe bkJhn?.. (gzBk 468) - r[o{ noiB d/t ih d/ doFB eoB bJh ekpb s'I ;zrs ;qh nzfwqs;o ;kfjp gj[zuh. pkjo i'V/ T[sko e/ ;zrs jfowzdo ;kfjp nzdo nkJh. T[E/ r[o{ rqzE ;kfjp ih ns/ ;zrs d/ doFB sK j'J/ go r[o{ ih d/ doFB Bk j' ;e/. fe;/ ;/tkdko B/ dZf;nk fe r[o{ ih pkjo jB. ;zrs T[Zm e/ pkjo nkJh sK t/fynk L pkjo nkJ/ s/ eh gJ/ t/yD, jZE jh ofj rJ/ i'V/.pkjo nkJ/ s/ eh gJ/ t/yD, jZE jh ofj rJ/ i'V/.pkjo nkJ/ s/ eh gJ/ t/yD, jZE jh ofj rJ/ i'V/.pkjo nkJ/ s/ eh gJ/ t/yD, jZE jh ofj rJ/ i'V/.pkjo nkJ/ s/ eh gJ/ t/yD, jZE jh ofj rJ/ i'V/. ;sr[o{ noiB nkgDh jZEhI, ;kc eoB gJ/ i'V/.;sr[o{ noiB nkgDh jZEhI, ;kc eoB gJ/ i'V/.;sr[o{ noiB nkgDh jZEhI, ;kc eoB gJ/ i'V/.;sr[o{ noiB nkgDh jZEhI, ;kc eoB gJ/ i'V/.;sr[o{ noiB nkgDh jZEhI, ;kc eoB gJ/ i'V/. r[o{ noiB dt ih nkgD/ rb/ d/ gftZso eZgV/ Bkb ;kX-;zrs d/ i'V/ ;kc eo oj/ ;B. ;zrs t/y e/ j?okB ofj rJh s/ d"V e/ r[o{ noiB d/t ih d/ uoBK #s/ wZEk N/fenk. r[o{ ih efjD bZr/ L fijVh ;zrs fJzBh d{o s'I r[o{ okwdk; ih d/ dopko ftu g[Zih j?, T[; d/ uoBK dh X{Vh i/ dk; noiB ~ fwb ikJ/ sK w/ok th gko fB;skok j' ikJ/ ! r[of;yK eh jfo X{fV d/fjr[of;yK eh jfo X{fV d/fjr[of;yK eh jfo X{fV d/fjr[of;yK eh jfo X{fV d/fjr[of;yK eh jfo X{fV d/fj jw gkgh Gh rfs gKfj..jw gkgh Gh rfs gKfj..jw gkgh Gh rfs gKfj..jw gkgh Gh rfs gKfj..jw gkgh Gh rfs gKfj.. (gzBk 1424) - r[o{ BkBe d/t ih d/ tZv/ ;kfjp}kd/ pkpk ;qh uzd ih r[o{ okwdk; ih ~ fwbD bJh nzfwqs;o nkJ/. r[o{ ih B/ r[o{ g[Zso ;wM e/ ns/ Grsh Gkt ftu g{oB ;wM e/ pkpk ;qh uzd ih dk nkdo-wkD ehsk, ;/tk ehsh ns/ e[M fdB nkgD/ gk; mfjokfJnk. fJe fdB puB-fpbk; eofdnK pkpk ;qh uzd ih B/ r[o{ okwdk; ih ~ fejk L ;qh uzd sp frok T[ukoh, @@ekj/ pYkJh dkVQh Gkoh.;qh uzd sp frok T[ukoh, @@ekj/ pYkJh dkVQh Gkoh.;qh uzd sp frok T[ukoh, @@ekj/ pYkJh dkVQh Gkoh.;qh uzd sp frok T[ukoh, @@ekj/ pYkJh dkVQh Gkoh.;qh uzd sp frok T[ukoh, @@ekj/ pYkJh dkVQh Gkoh. Gkt, nkg B/ dkVQk fJsBk bzwk feT[I tXkfJnk j?<Gkt, nkg B/ dkVQk fJsBk bzwk feT[I tXkfJnk j?<Gkt, nkg B/ dkVQk fJsBk bzwk feT[I tXkfJnk j?<Gkt, nkg B/ dkVQk fJsBk bzwk feT[I tXkfJnk j?<Gkt, nkg B/ dkVQk fJsBk bzwk feT[I tXkfJnk j?< r[o{ okwdk; ih B/ i' T[Zso fdZsk T[j fJ; gqeko fbfynk j? L okwdk; r[o fBwo jP? j?I.okwdk; r[o fBwo jP? j?I.okwdk; r[o fBwo jP? j?I.okwdk; r[o fBwo jP? j?I.okwdk; r[o fBwo jP? j?I. efjU nkg ;/ ;kX[ i' j?I.efjU nkg ;/ ;kX[ i' j?I.efjU nkg ;/ ;kX[ i' j?I.efjU nkg ;/ ;kX[ i' j?I.efjU nkg ;/ ;kX[ i' j?I. fsB e/ uoB g'ISB/ ekoB.fsB e/ uoB g'ISB/ ekoB.fsB e/ uoB g'ISB/ ekoB.fsB e/ uoB g'ISB/ ekoB.fsB e/ uoB g'ISB/ ekoB. fJw efj uoB br/ sp MkoD.fJw efj uoB br/ sp MkoD.fJw efj uoB br/ sp MkoD.fJw efj uoB br/ sp MkoD.fJw efj uoB br/ sp MkoD. y[Fh j'J/ ;qh uzd T[ukok.y[Fh j'J/ ;qh uzd T[ukok.y[Fh j'J/ ;qh uzd T[ukok.y[Fh j'J/ ;qh uzd T[ukok.y[Fh j'J/ ;qh uzd T[ukok. fJ;h s"o xo b[fNU jwkok.fJ;h s"o xo b[fNU jwkok.fJ;h s"o xo b[fNU jwkok.fJ;h s"o xo b[fNU jwkok.fJ;h s"o xo b[fNU jwkok. FoXk Grsh n" efo ;/tk.FoXk Grsh n" efo ;/tk.FoXk Grsh n" efo ;/tk.FoXk Grsh n" efo ;/tk.FoXk Grsh n" efo ;/tk. bJh r[fonkJh nzrd d/tk.bJh r[fonkJh nzrd d/tk.bJh r[fonkJh nzrd d/tk.bJh r[fonkJh nzrd d/tk.bJh r[fonkJh nzrd d/tk. jw r[o e/ ;[s S{S ojkJ/.jw r[o e/ ;[s S{S ojkJ/.jw r[o e/ ;[s S{S ojkJ/.jw r[o e/ ;[s S{S ojkJ/.jw r[o e/ ;[s S{S ojkJ/. ;/tk s/ s[w w/tk gkJ/.;/tk s/ s[w w/tk gkJ/.;/tk s/ s[w w/tk gkJ/.;/tk s/ s[w w/tk gkJ/.;/tk s/ s[w w/tk gkJ/. np pkeh Eh i' e[M w' g?.np pkeh Eh i' e[M w' g?.np pkeh Eh i' e[M w' g?.np pkeh Eh i' e[M w' g?.np pkeh Eh i' e[M w' g?. ShB bJh :{z jh s[w w' g?..ShB bJh :{z jh s[w w' g?..ShB bJh :{z jh s[w w' g?..ShB bJh :{z jh s[w w' g?..ShB bJh :{z jh s[w w' g?.. r[o{ ih B/ pkpk ;qh uzd ih ~ T[Zso fdZsk fe fJj dkVQk s[jkv/ tor/ ;zs wjKg[oFK d/ uoB MkVB bJh tXkfJnk j?. e/tb fJj Fpd ej/ jh BjhI ;r'I nkgD/ dkVQ/ Bkb pkpk ;qh uzd ih d/ uoB MkVB bZr gJ/. pkpk ;qh uzd ih B/ y[F j' e/ T[Zso fdZsk, @@s[;K ;kv/ fgsk r[o{ BkBe ih dk xo fJ;/ soQK fBwosk ns/ ;/tk eo e/ r[o{ nzrd d/t ih d/ o{g ftu b[ZN fbnk ;h. n;hI r[o{ BkBe d/t ih d/ g[Zso j[zfdnK ykbh ofj rJ/ go s[;K fBwosk s/ ;/tk Bkb r[orZdh gqkgs eo bJh. j[D w/o/ e'b i' e[M sgZf;nk, Grsh pkeh puh ;h T[j th s[;hI nZi fBwosk eoe/ y'j bJh j?.## ;'
15.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (13) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 fJE' gsk brdk j? fe uoB X{Vh, Gkt fBwosk, wB[Zy ~ fezBk wjkB pDk fdzdh j?. r[o{ BkBe d/t ih gNBk Ffjo gj[zu/. GkJh wodkBk ih ~ G[Zy bZrD #s/ r[o{ ih B/ fJe ehwsh gZEo fdZsk fi; ~ t/u e/ T[j gqFkdk Se nkt/. GkJh wodkBk ih T[j gZEo b? e/ eJh d[ekBK #s/ rJ/ go fe;/ B/ T[; dk w[Zb g?;k s/ fe;/ B/ Nek dZf;nk. fe;/ B/ T[; gZEo d/ tZN/ ;p}h iK e[M cb d/D bJh fejk. n]ho T[j fJe i"joh @;kb; okJ/# e'b g[Zik fi; B/ T[; gZEo dh G/Nk ;" o[fgnk oZy e/ wZEk N/fenk s/ fejkL fJj gZEo fJzBk ehwsh j? fe w?I fJ; dh ehws BjhI gk ;edk. GkJh wodkBk ih T[j gZEo #s/ G/Nk b? e/ r[o{ BkBe ih e'b nkJ/. ;koh tkosk dZ;h. ;kb; okJ/ B/ nkgDk fJe ;/te @nXoZek# r[o{ ih tk;s/ G'iB d/ e/ G/fink. nXoZek r[o{ ih d/ doFB eo e/ oZph-ozr ftu nk frnk. T[; ~ xo w[VB dh ;[os G[Zb rJh. T[vhe T[vhe e/ id'I ;kb; okJ/ nXoZe/ ~ bZGD bJh r[o{ ih e'b gj[zfunk sK d/fynk fe nXoZek Bkw-w;sh d/ ozr ftu j'o dk j'o pD u[Zek j?. T[; d/ o'w-o'w ftu gqwkswk dk gqekF j' u[Zek j?. ;kb; okJ/ B/ r[o{ ih ~ wZEk N/e e/ p/Bsh ehsh fe w?~ th T[;/ Bkw dh dks pyF' i' nkg B/ nXoZe/ ~ pyFh j?. r[o{ BkBe d/t ih B/ T[Zso fdZsk-;kb; okJ/ ! i/ s{z T[j dks b?Dh j? sK nXoZe/ ~ wZEk N/e e/ T[;d/ uoBK dh X{V nkgD/ wZE/ s/ bk. r[o{ ih dk Gkt ;h fe ;kb; okJ/ d/ nzdo'I wkfJnk s/ wkbeh dk jzeko eZfYnk ikJ/. fJj ;[D ;kb; okJ/ B/ nXoZe/ dh uoB-X{V nkgD/ wZE/ s/ bkT[IfdnK nkfynk L @wjKg[oF', fJj sK w/o/ xodk B"eo j?. w/o/ xo d/ GKv/ wKidk j?, egV/ X'Idk j?, i[ZshnK ;kc eodk j?. w/o/ eJh ezw ;ztkodk j?. fJj sK wB[Zy j?, i/ nkg e[Zs/ d/ g?oh g?D bJh th j[ew eo' sK ;kb; okJ/ jk}o j?. fJj ;[D e/ r[o{ BkBe d/t ih B/ ;kb; okJ/ d/ f;o w;se #s/ jZE oZy e/ T[; ~ th tkfjr[o{ Bkw dh ozrD ftu ozr fdZsk. r[o{ ih eJh fdB ;kb; okJ/ d/ xo fNe/. fJ;/ ;kb; okJ/ d/ xo ns/ tzF d/ ;EkB s/ jh ;qh r[o{ r'fpzd f;zx ih dk iBw j'fJnk. ;' fJj uwseko X{Vh w;se bkT[D dk j?. GkJh r[odk; ih nkgDhnK tkoK ftu fbyd/ jB fe wi~ dk b?bk Bkb sK fgnko ;h go T[j b?bk d/ e[Zs/ ~ th wZEk N/edk s/ T[; d/ g?oK dh fwZNh b? e/ wZE/ ~ bkT[Idk ;h, fit/I L b?b/ dh dorkj dk e[Zsk wi~ d/fy b[GkDk.b?b/ dh dorkj dk e[Zsk wi~ d/fy b[GkDk.b?b/ dh dorkj dk e[Zsk wi~ d/fy b[GkDk.b?b/ dh dorkj dk e[Zsk wi~ d/fy b[GkDk.b?b/ dh dorkj dk e[Zsk wi~ d/fy b[GkDk. e[s/ dh g?oh gt? jfV jfV j;? b'e ftvkDk.e[s/ dh g?oh gt? jfV jfV j;? b'e ftvkDk.e[s/ dh g?oh gt? jfV jfV j;? b'e ftvkDk.e[s/ dh g?oh gt? jfV jfV j;? b'e ftvkDk.e[s/ dh g?oh gt? jfV jfV j;? b'e ftvkDk. (tko 38 gT[Vh 31) wi~ ~ t/y e/ b'e jZ;D bZr/ s/ efjD bZr/ L s{z e[Zs/ ~ wZEk feT[I N/e fojk j? < gkJ/ ;r p';hd wi~ ]be r[skJh fuj ;{d. r[sk JhI do e{J/I b?bk, rkj/ rkj/ osk p{d. Gkt, e[Zs/ d/ g?o u[zwfdnK t/y e/ wi~ ~ b'e g[ZSD bZr/ fe fJ; dk eh kfJdk j? < T[; B/ nZr'I T[Zso fdZsk fe fJj e[Zsk edh-edh b?bk d/ xo e{u/ s/ rbh ftu iKdk ;h. T[; d/ xo dh fwZNh fJ; d/ g?oK ~ bZrh j'Jh j?. w?I T[; fgnko/ d/ xo'I nkJh fwZNh ~ wZEk N/edk jK.## feZvh ;[zdo fw;kb j? r[of;Zy bJh, r[o{-dopko ftu p?m/ r[of;Zy d/ uoBK Bkb bZrh r[o-X{Vh dh wjkBsk dh. T[j f;Zy ukj/ Bhu iksh dk j't/ go f;Zy T[; ~ fJZvk wjkB ;wMd/ jB fe r[o{ BkBe d/t ih d/ ;kEh GkJh wodkBk wok;h s/ opkph dh uoB-X{Vh th wZE/ ~ bk e/ nkgD/ nkg ~ tvGkr/ ;wMd/ jB. ojhw fJe wjkB eth ;zs s[b;hdk; ih d/ ;w/ I j' r[}fonk j?. fJe tko ojhw, eth s[b;hdk; ih ~ fwbD bJh T[BQK e'b g[Zik. T[ZE/ fJZe okik th jkEh s/ ;tko j' e/ s[b;h ih d/ doFB eoB nkfJnk j'fJnk ;h. e[M d{oh s/ jkEh yVQk ;h ns/ xkj dkD/ Bkb oZi e/ w"i ftu nk e/ nkgDh ;[zv Bkb fwZNh u[Ze e/ nkgD/ ;h; s/ gk fojk ;h. fJj t/y e/ s[b;h ih B/ nkgD/ e'b p?m/ eth ojhw ~ nkfynk L X{o uYkts FhF go, ej[ ojhw e/ eki.X{o uYkts FhF go, ej[ ojhw e/ eki.X{o uYkts FhF go, ej[ ojhw e/ eki.X{o uYkts FhF go, ej[ ojhw e/ eki.X{o uYkts FhF go, ej[ ojhw e/ eki. Gkt, j/ ojhw ! dZ; jkEh nkgD/ f;o T[Zs/ fwZNh feT[I gk fojk j? < ojhw B/ MZN-gN fJj d'jok g{ok eoB bJh nrbh s[e T[ukoB eo e/ pVk ;[zdo T[Zso fdZsk. efjD bZrk L fij oZi fofF gsBh soh, ;' Y{zYs j? rioki.fij oZi fofF gsBh soh, ;' Y{zYs j? rioki.fij oZi fofF gsBh soh, ;' Y{zYs j? rioki.fij oZi fofF gsBh soh, ;' Y{zYs j? rioki.fij oZi fofF gsBh soh, ;' Y{zYs j? rioki. Gkt, fi; ;qh okwuzdo ih dh uoB-X{Vh Bkb r"sw foFh dh gsBh gZEo j'Jh so rJh ;h T[j X{Vh jkEh nkgDh ;[zv Bkb bZG fojk j? sK i' njZfbnk tKr T[; dk th gko fB;skok j' ikJ/. ;' g[oksB fJfsjk; s/ r[opkDh ftu r[o{-X{Vh dh ftF/F wjkBsk j?. sK jh r[o{ noiB d/t ih wjkoki efjzd/ jB L ;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB[..;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB[..;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB[..;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB[..;kX eh X{fo eoj[ fJ;BkB[.. ;kX T{gfo ikJhn? e[opkB[..;kX T{gfo ikJhn? e[opkB[..;kX T{gfo ikJhn? e[opkB[..;kX T{gfo ikJhn? e[opkB[..;kX T{gfo ikJhn? e[opkB[.. (gzBk 283) ns/ ;kX iBk eh wkrT[ X{fo..;kX iBk eh wkrT[ X{fo..;kX iBk eh wkrT[ X{fo..;kX iBk eh wkrT[ X{fo..;kX iBk eh wkrT[ X{fo.. gkopqjw w/oh ;oXk g{fo..gkopqjw w/oh ;oXk g{fo..gkopqjw w/oh ;oXk g{fo..gkopqjw w/oh ;oXk g{fo..gkopqjw w/oh ;oXk g{fo.. (gzBk 289)
16.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (14) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 Xow gquko ew/Nh ;qh nfwqs;o d[nkok gqekFsXow gquko ew/Nh ;qh nfwqs;o d[nkok gqekFsXow gquko ew/Nh ;qh nfwqs;o d[nkok gqekFsXow gquko ew/Nh ;qh nfwqs;o d[nkok gqekFsXow gquko ew/Nh ;qh nfwqs;o d[nkok gqekFs ;kuh ;kyh ftZu'I;kuh ;kyh ftZu'I;kuh ;kyh ftZu'I;kuh ;kyh ftZu'I;kuh ;kyh ftZu'I 1935-36 dh rZb j? fe vkeNo nzp/deo, fjzd{;skB d/ S/ eo'V dfbsK d/ gqwkDhe B/sk, B/ fJj ;gZFN s/ y[bQh fJSk gqrN ehsh fe d/; d/ ;ko/ dfbs f;Zy pD ikD sK i[ iks-gks dh j}kok tfoQnK dh |[bkwh, ftu'I T[BQK dk S[Nekok j' ikt/. fJ; ftuko Bkb fjzd{ wjk;Gk d/ gqXkB, vkeNo w{zi/ ns/ ;BksB fjzd{-irs d/ gqf;ZX B/sk, gzfvs wkbth: ih, g{oB s"o s/ ;fjws ;B. vkeNo nzp/deo ns/ fJBQK fjzd{ bhvoK ftueko i' fuZmh-gZsq fJ; ;wZf;nk dh g{osh pko/ uZb fojk ;h, T[; dhnK BebK rKXh ih ~ frnks ti'I G/ihnK ik ojhnK ;B. id'I sZfeU B/ fe fJj ;G ekoi j[D f;o/ jh uVQB tkbk j?, sK rKXh ih B/, Fq/FNkuko d/ ;G fB:wK d/ ftoZ[X,d'jK fXoK dh nkfrnk bJ/ s'I fpBK, fJj fuZmh- gZsq nkgD/ nypko, @:zr fJzvhnk#, ftu Skg fdZsk ns/ fbfynk fe @dfbsK dk f;Zyh ftu gqt/F fjzd{ Xow s'I gfss j'D d/ s[b j?.## fJ; s'I fgS'I vkeNo nzp/deo B/ f;Zy bhvoK Bkb th wjkB ekoi ~ f;o/ ukVQB bJh f;ZXh rZbpks nkozG fdZsh, ns/ fJj rZb d/F Go ftu X[zw rJh fe j[D ;ko/ fjzd[;skB d/ dfbs f;Zy wZs rqfjD eoB jh tkb/ jB. fJj' ;wK j? id'I fe pzpJh ftu ]kb;k ekbi dh BhIj oyh rJh sK i[ dZyDh Gkos d/ nS[sK dk fJj ftZfdnk-e/Ido pD ;e/. fJ; ;w/I wjkokik G{fgzdo f;zx gfNnkbk Bo/F B/ vkeNo nzp/deo d/ xo ngDh G?D dk v"bk d/Dk se ;theko eo fbnk sK i[ Bt/I pDB tkb/ nS[s ikshnK d/ f;ZyK dk ;wkih r"ot tX ikt/. go e[M ;w/I fgS'I vkeNo nzp/deo ns/ f;Zy bhvoK ftueko e[M ni/j/ yoQt/ wsG/d j' rJ/ fe vkeNo nzp/deo ns/ T[; d/ ;kEhnK B/ f;Zyh s'I T[gokwsk XkoB eo bJh ns/ fgS'I ik e/ p[ZXws ftu gqt/F eo fbnk. fJBQK ;soK dk fbykoh, f;szpo, ;zB 1964 ftu, fJe fdB uzvhrVQ jkJhe'oN d/ pkoo{w ftu p?mk ;h fe ;oeko fJzdo f;zx eotkb, n?vt'e/N, jkJhe'oN, B/ pj[s ;ko/ ;ZiDk d/ ;kjwD/ fJj eEk ;[DkJh fe, T[BQK fdBK ftu, id'I fe vkeNo nzp/deo d/ nekbh bhvoK Bkb wZs-G/d d/ ekoD, dfbsK B/ f;Zy-wZs ftu dkyb j'D dk f]nkb y[bQw-y[bQk Sv fdZsk sK T[BQK B/ bkj"o ftu nkgD/ rtKYh, ;odko joBkw f;zx MZbk, n?wHJ/H, n?bHn?bHph, n?vt'e/N, (jkJhe'oN iZi), i' fe T[; ;w/I nekbh nkr[nK ftu f;oeZY ;B, e'b'I fJ; d[oxNBk dk ;jh ekoD g[fSnk sK ;odko joBkw f;zx ih B/ T[Zso fdZsk L @@UJ/ s?~ fJBQK rZbK dh@@UJ/ s?~ fJBQK rZbK dh@@UJ/ s?~ fJBQK rZbK dh@@UJ/ s?~ fJBQK rZbK dh@@UJ/ s?~ fJBQK rZbK dh ;wM BjhI. S/ eo'V dfbs f;Zy pDk e/, dopko;wM BjhI. S/ eo'V dfbs f;Zy pDk e/, dopko;wM BjhI. S/ eo'V dfbs f;Zy pDk e/, dopko;wM BjhI. S/ eo'V dfbs f;Zy pDk e/, dopko;wM BjhI. S/ eo'V dfbs f;Zy pDk e/, dopko ;kfjp u{jfVnK ~ d/ S'vhJ/ <## fJT[I S/ eo'V;kfjp u{jfVnK ~ d/ S'vhJ/ <## fJT[I S/ eo'V;kfjp u{jfVnK ~ d/ S'vhJ/ <## fJT[I S/ eo'V;kfjp u{jfVnK ~ d/ S'vhJ/ <## fJT[I S/ eo'V;kfjp u{jfVnK ~ d/ S'vhJ/ <## fJT[I S/ eo'V @ozxozN/, r[o{ e/ p/N/# r[o{xo d/ do T[s/ nkJ/, XZe/@ozxozN/, r[o{ e/ p/N/# r[o{xo d/ do T[s/ nkJ/, XZe/@ozxozN/, r[o{ e/ p/N/# r[o{xo d/ do T[s/ nkJ/, XZe/@ozxozN/, r[o{ e/ p/N/# r[o{xo d/ do T[s/ nkJ/, XZe/@ozxozN/, r[o{ e/ p/N/# r[o{xo d/ do T[s/ nkJ/, XZe/ wko e/ gosk fdZs/ rJ/, fit/I r[o{ s/r pjkdo ~wko e/ gosk fdZs/ rJ/, fit/I r[o{ s/r pjkdo ~wko e/ gosk fdZs/ rJ/, fit/I r[o{ s/r pjkdo ~wko e/ gosk fdZs/ rJ/, fit/I r[o{ s/r pjkdo ~wko e/ gosk fdZs/ rJ/, fit/I r[o{ s/r pjkdo ~ jfowzdo ;kfjp ftu tVB BjhI ;h fdZsk frnk.jfowzdo ;kfjp ftu tVB BjhI ;h fdZsk frnk.jfowzdo ;kfjp ftu tVB BjhI ;h fdZsk frnk.jfowzdo ;kfjp ftu tVB BjhI ;h fdZsk frnk.jfowzdo ;kfjp ftu tVB BjhI ;h fdZsk frnk. gqzs{ i' e[S ;0 joBkw f;zx ih B/ ;0 fJzdo f;zx eotkb ~ dZf;nk, n;bhns s/ ;Zu fJ; Bkb'I Gh tX/o/ e'Mk s/ fBzdBh: j? ns/ fJBQK ;soK dk fbykoh fJ; n;bhns s'I, T[;/ ;w/I, Go';/:'r g[ZSfrS eoB s'I T[gozs, Gbh gqeko ikD{ j' frnk ;h. ;zB 1925 ftu id'I, r[od[nkok n?eN pDB ;w/I, d' XV/, ;odko pjkd[o wfjskp f;zx dk ns/ wk;No skok f;zx dk pD rJ/ ;B, Ud'I jh frnkBh eosko f;zx, wk;No skok f;zx, JhFo f;zx wM?b nkfd, @@nekbh gkoNh## (;odko eg{o f;zx ih(;odko eg{o f;zx ih(;odko eg{o f;zx ih(;odko eg{o f;zx ih(;odko eg{o f;zx ih I.C.S. ofus g[;se @;kuh ;kyhofus g[;se @;kuh ;kyhofus g[;se @;kuh ;kyhofus g[;se @;kuh ;kyhofus g[;se @;kuh ;kyh d/ gzBk 120 s'I 124 se j/mK fdZsk wiw{B fXnkB Bkb gVQd/ gzBk 120 s'I 124 se j/mK fdZsk wiw{B fXnkB Bkb gVQd/ gzBk 120 s'I 124 se j/mK fdZsk wiw{B fXnkB Bkb gVQd/ gzBk 120 s'I 124 se j/mK fdZsk wiw{B fXnkB Bkb gVQd/ gzBk 120 s'I 124 se j/mK fdZsk wiw{B fXnkB Bkb gVQ e/ thuko eo' eh vk0 nzp/veo 6 eo'V dfbsK d/ Bkbe/ thuko eo' eh vk0 nzp/veo 6 eo'V dfbsK d/ Bkbe/ thuko eo' eh vk0 nzp/veo 6 eo'V dfbsK d/ Bkbe/ thuko eo' eh vk0 nzp/veo 6 eo'V dfbsK d/ Bkbe/ thuko eo' eh vk0 nzp/veo 6 eo'V dfbsK d/ Bkb f;Zy pBD ~ fsnko ;B go nkyhoh ;w?I T[j fgZS/ feT[f;Zy pBD ~ fsnko ;B go nkyhoh ;w?I T[j fgZS/ feT[f;Zy pBD ~ fsnko ;B go nkyhoh ;w?I T[j fgZS/ feT[f;Zy pBD ~ fsnko ;B go nkyhoh ;w?I T[j fgZS/ feT[f;Zy pBD ~ fsnko ;B go nkyhoh ;w?I T[j fgZS/ feT[ jN/ fJ; dk e'B fiZw/dko ;h. f;ZyK d/ ;[nkoEh nkr[nKjN/ fJ; dk e'B fiZw/dko ;h. f;ZyK d/ ;[nkoEh nkr[nKjN/ fJ; dk e'B fiZw/dko ;h. f;ZyK d/ ;[nkoEh nkr[nKjN/ fJ; dk e'B fiZw/dko ;h. f;ZyK d/ ;[nkoEh nkr[nKjN/ fJ; dk e'B fiZw/dko ;h. f;ZyK d/ ;[nkoEh nkr[nK B/ okiBhse bkG bJh ;dk jh f;Zyh ~ xkN gj[ukJh j?B/ okiBhse bkG bJh ;dk jh f;Zyh ~ xkN gj[ukJh j?B/ okiBhse bkG bJh ;dk jh f;Zyh ~ xkN gj[ukJh j?B/ okiBhse bkG bJh ;dk jh f;Zyh ~ xkN gj[ukJh j?B/ okiBhse bkG bJh ;dk jh f;Zyh ~ xkN gj[ukJh j? - ;zgkde)- ;zgkde)- ;zgkde)- ;zgkde)- ;zgkde)
17.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (15) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 d/ w[yhnK ~ fJj ;gZFN j' frnk ;h, fe f;ZyK ftu i' @@gVQ/ fby/## nzro/}h ftZfdnk dh T[gi jB, T[j @Gentleman'sConduct# ~ ;dkuko dh BhIj ep{bd/ jB ns/ x;[zB w[Zeh, rkbQ'-rkbQh gZr bkj[D s/ b[jkT[D nkfd eosZpK s'I f|nkBh Gh vod/ jB ns/ G?Ghs Gh jB. fJBQK ~ f;Zy ;Gk ;';kfJNhnK, whfNzrK ns/ gzfEe ;/tk, y/soK ftu'I gZe/ s"o #s/ eZYD dk ;"yk Yzr fJj' j? fe fJj id'I Gh @@nekbh gkoNh## dh N[uhnK tkfbnK d/ B/V/ bZrD :k T[BQK dk w[ekpbk eoB, sd T[BQK Bkb, wK G?D dh, x;[zB-w[Zeh, jZE'gkJh nkfd @@f;zx- ohsh## dk gq:'r ehsk ikt/, fJj @@gVQ/ fby/## fBg[z;e MNgN s/ ;dk bJh, gzE dk yfjVk SZv d/Dr/ ns/ @nekbh gkoNh## dh pkbkd;sh s;bhw eo b?Dr/. fJj' okwpkD tos e/, @@nekbh gkoNh## B/ ;odko pjkdo wfjskp f;zx ~ xo ik p?mD #s/ wip{o ehsk, pkpk yVr f;zx ~ gzE s'I d{o ehsk, @@F/o/ gzikp## tkb/ ;0 nwo f;zx ~ gqki? s/ ][nko ehsk ns/ nzs ~ f;Zy p[ZXhtkBK ~ gzE s'I T[gokw ehsk ns/ gVQh fbyh f;ZyK dh BthI gBhoh ~ efwT{fB;NK d/ g/N/ gkfJnk. fJj' okwpkD nEtk pqjw-n;sq ubk e/ @@nekbh## ;{ofwnK B/ vkeNo nzp/deo ns/ T[; d/ S/ eo'V FoXkb{nK ~ f;ZyK s'I T[gokw s/ w[sBZco ehsk. vkeNo nzp/deo pVk BhsZr: s/ wowr: ftZdtkB ;h. T[j ;wM frnk ;h fe thjthI ;dh d/ wZX ftu, nzro/}K d/ fjzd{;skB ftu'I fBeb ikD ekoB f;Zy wZs d/ f;XKs ns/ skoh]h ftek; jh nS[sK ~ B e/tb dfbs nt;Ek ftu'I eZY ;ed/ jB, ;r'I dfbsK dh ;odkoh s/ pkbkd;sh ;ko/ fjzd{;skB ftu, nkT[D tkbhnk ;dhnK bJh ;Ekgs Gh eo ;ed/ jB. go, fJ; bJh }o{oh j?, fe f;Zy gzE dh bhvoh fe;/ d{odoFh, T[Zu-p[ZXh wB[Zy d/ jZEK ftu j't/. ni/jk f;Zy gzE dk Fq'wDh bhvo T[j nkg pDB d/ ;[gB, :'r s"o T[s/ jh, b? fojk ;h. i/ S/ eo'V dfbs, f;zx ;i iKd/, i' fe vkeNo nzp/deo, y[bQw-y[bQk ukjz[dk ;h, sd ;zB 1947 ftu tkfJ;okJ/ dh e"I;b ftu, f;Zy B[wkfJzdk vkeNo nzp/deo B/ jh pDBk ;h ns/ f;ZyK ~ fjzd{;skB dh gqG[;Zsk dk shik tko; i' wzfBnk ik u[Zek ;h, T[; dk :'r s/ Y[ZetK bkG eh ns/ fet/I gqkgs eoBk j?, T[; dk fBFuk Gh, vkeNo nzp/deo d/ jZEh jh j'Dk ;h ns/ vkeNo nzp/deo, fw;No fiBkj ns/ wjkswk rKXh, d'jK Bkb'I fet/I th xZN BhshtkB us[o, s/ p[ZXhtkB BjhI ;h. go, S/ eo'V |?o-gzikph dfbs, f;zx ;iDgo, S/ eo'V |?o-gzikph dfbs, f;zx ;iDgo, S/ eo'V |?o-gzikph dfbs, f;zx ;iDgo, S/ eo'V |?o-gzikph dfbs, f;zx ;iDgo, S/ eo'V |?o-gzikph dfbs, f;zx ;iD Bkb, nkb fJzvhnK r[od[nkok n?eN pD e/, Fq'wDhBkb, nkb fJzvhnK r[od[nkok n?eN pD e/, Fq'wDhBkb, nkb fJzvhnK r[od[nkok n?eN pD e/, Fq'wDhBkb, nkb fJzvhnK r[od[nkok n?eN pD e/, Fq'wDhBkb, nkb fJzvhnK r[od[nkok n?eN pD e/, Fq'wDh r[od[nkok gqpzXe ew/Nh s'I @nekbh gkoNh## dhr[od[nkok gqpzXe ew/Nh s'I @nekbh gkoNh## dhr[od[nkok gqpzXe ew/Nh s'I @nekbh gkoNh## dhr[od[nkok gqpzXe ew/Nh s'I @nekbh gkoNh## dhr[od[nkok gqpzXe ew/Nh s'I @nekbh gkoNh## dh ;odkoh s/ nikokdkoh jw/Fk bJh ]sw j[zdh ;h;odkoh s/ nikokdkoh jw/Fk bJh ]sw j[zdh ;h;odkoh s/ nikokdkoh jw/Fk bJh ]sw j[zdh ;h;odkoh s/ nikokdkoh jw/Fk bJh ]sw j[zdh ;h;odkoh s/ nikokdkoh jw/Fk bJh ]sw j[zdh ;h ns/ ;odko pbd/t f;zx dh ;?INob r"toBfwzNns/ ;odko pbd/t f;zx dh ;?INob r"toBfwzNns/ ;odko pbd/t f;zx dh ;?INob r"toBfwzNns/ ;odko pbd/t f;zx dh ;?INob r"toBfwzNns/ ;odko pbd/t f;zx dh ;?INob r"toBfwzN ftu f;Zy gzE dh B[wkfJzdrh dk Gh G'r g?Idk ;h.ftu f;Zy gzE dh B[wkfJzdrh dk Gh G'r g?Idk ;h.ftu f;Zy gzE dh B[wkfJzdrh dk Gh G'r g?Idk ;h.ftu f;Zy gzE dh B[wkfJzdrh dk Gh G'r g?Idk ;h.ftu f;Zy gzE dh B[wkfJzdrh dk Gh G'r g?Idk ;h. fJ; ;zeN ns/ nkgsekb ~ id'I @@nekbhfJ; ;zeN ns/ nkgsekb ~ id'I @@nekbhfJ; ;zeN ns/ nkgsekb ~ id'I @@nekbhfJ; ;zeN ns/ nkgsekb ~ id'I @@nekbhfJ; ;zeN ns/ nkgsekb ~ id'I @@nekbh gkoNh## B/ ;wM fbnk sd dhox ftuko fgS'I,gkoNh## B/ ;wM fbnk sd dhox ftuko fgS'I,gkoNh## B/ ;wM fbnk sd dhox ftuko fgS'I,gkoNh## B/ ;wM fbnk sd dhox ftuko fgS'I,gkoNh## B/ ;wM fbnk sd dhox ftuko fgS'I, ;ot-;zwsh Bkb ?;bk fJj' j'fJnk fe vkeNo;ot-;zwsh Bkb ?;bk fJj' j'fJnk fe vkeNo;ot-;zwsh Bkb ?;bk fJj' j'fJnk fe vkeNo;ot-;zwsh Bkb ?;bk fJj' j'fJnk fe vkeNo;ot-;zwsh Bkb ?;bk fJj' j'fJnk fe vkeNo nzp/deo ns/ T[; d/ FoXkb{ nS[sK ~ jw/Fk bJhnzp/deo ns/ T[; d/ FoXkb{ nS[sK ~ jw/Fk bJhnzp/deo ns/ T[; d/ FoXkb{ nS[sK ~ jw/Fk bJhnzp/deo ns/ T[; d/ FoXkb{ nS[sK ~ jw/Fk bJhnzp/deo ns/ T[; d/ FoXkb{ nS[sK ~ jw/Fk bJh f;Zy gzE ftu nkT[D s'I o'e fdZsk ikt/.f;Zy gzE ftu nkT[D s'I o'e fdZsk ikt/.f;Zy gzE ftu nkT[D s'I o'e fdZsk ikt/.f;Zy gzE ftu nkT[D s'I o'e fdZsk ikt/.f;Zy gzE ftu nkT[D s'I o'e fdZsk ikt/. fJ; w?e/ T[s/ @@gzE d/ fdwkr##, frnkBh eosko f;zx B/ ;[MkT[ fdZsk fe @@ fJBQK gfVQnK-fbfynK ~ ;{s eoBk eh n?yk j?.f:j ;[;o/ s'I J/e tko eh wko j?. fJ; fgS'eV ftu, wk;No ;[ikB f;zx ;ojkbh ~, @fjdkfJsK# d/ e/, pzpJh, vkeNo nzp/deo ~ fwbD G/fink frnk, fi; B/ nzp/deo ~ ;gZFN efj fdZsk fe T[j @@u{jVk## j?, ns/ fJj Gh dZ; fdZsk fe T[; dh wksk d/ gshtqs Xow pkps @@nekbh gkoNh## d/ eh ftuko jB ns/ c/o nbNhw/Nw fdZsk fe @:k sK 24 xzN/ ftu nzfwqs Se e/ f;zx ;i ik, BjhI sK gzE s/oh n?;h eo/rh. fJj F[ZX @nekbh p'b# ;[D e/, vkeNo nzp/ deo B/, T[j' ?;bk ehsk, i' e'Jh Gh gfVQnk-fbfynk eodk. T[; B/ wk;No ;[ikB f;zx ih okjh @nekbh gkoNh## ~ fBFuk dtk fdZsk fe B T[; dk ns/ B jh, T[; d/ fe;/ FoXkb{ dk, f;Zyh :k f;ZyK d/ B/V/ nkT[D dk ftuko j?. fJT[I @gzE dh bhvoh# ns/ ;odko pbd/tfJT[I @gzE dh bhvoh# ns/ ;odko pbd/tfJT[I @gzE dh bhvoh# ns/ ;odko pbd/tfJT[I @gzE dh bhvoh# ns/ ;odko pbd/tfJT[I @gzE dh bhvoh# ns/ ;odko pbd/t f;zx ih dh u"Xo dh oZfynk j'Jh.f;zx ih dh u"Xo dh oZfynk j'Jh.f;zx ih dh u"Xo dh oZfynk j'Jh.f;zx ih dh u"Xo dh oZfynk j'Jh.f;zx ih dh u"Xo dh oZfynk j'Jh. ;gskje, @gzikph ;wkuko#, pzpJh d/ 13 nr;s ;zB 1976 d/ ;ck, 17-18 T[s/ ;0 Bo?D f;zx, ;eZso, r[o{ BkBe fwFB, gfNnkbk ns/ ;kpe w?B/io,
18.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (16) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 r[od[nkok BBekDk ;kfjp dk fJe f;b;b/tko b/yL @@]kb;k ekbi pzpJh, feT[I s/ fet/I## Sfgnk j?, fi; ftu T[j fbyd/ jB L @@n;b go/oBk (vkeNo nzp/deo) ~ T[; dh fBih f;nk;s d/Idh ;h fe Gkos nzdo f;ZyK dh fJe S'Nh fijh e"w ;h, fi; ftu i}p j'D dh pikJ/, fJ; ~ T[j nkgD/ nzdo i}p eo ;edk ;h ns/ T[; dk tkfjd bhvo pD ;edk ;h. HHHHHHH jo e'Jh Xow Bkb'I skes ~ fgnko eodk ;h ns/ ;koh y/v skes tXkT[D dh ;h.## ;0 izrpjkdo f;zx, gqfsFN f;zx, gqfsFN f;y jsktkoh n]pko, @@F/o/ gzikp## d/ n?vhNo fi; n]pko ~ gfjbK 20-25 toQ/, gqf;ZX f;Zy ftZdtkB s/ f;nk;sdkB, ;0 nwo f;zx ih bkj"o'I eZYd/ oj/ ns/ gkfe;skB pDB fgS'I fJ; ~ ;0 nwo f;zx ih d/ ;g[Zso izr ;jkdo f;zx ih pkekfJdk fdZbh s'I eZY oj/ jB, @@F/o/ gzikp## d/ ftF/F nze, @vkfJwzv i[pbh Bzpo#, (1911-1971) d/ ;ck 99 T[s/, nkgDh ns/ nkgD/ fgsk dh }ksh tkehns T[s/ fBoGo r[nkjh, vkeNo nzp/deo ~ f;Zyh wzvb s'I T[gokw eoB pkps fdzd/ j'J/ fbyd/ jB L @@;zB 1936 ftu ft;kyh tkb/ fdB vkeNo nzp/deo, ;op fjzd f;Zy fwFB d/ ib;/ ftu ;qh nzfwqs;o d;sko ;ik e/, nkgD/ ;kEhnK ;w/s Fkwb j'J/ ns/ ;Zs eo'V dfbsK ~ f;Zyh got/F eotkT[D d/ fBFu/ ti'I nkgD/ Gshi/ ~ nzfwqs Sek e/ f;zx ;ikfJnk. ;0 nwo f;zx ;kfjp B/ nkgD/ ihtB ftu jh f;ZyK dh frDsh ;Zs eo'V se tX ikD T[s/ fi; gq;zBsk dk gqrNktk ehsk T[j T[BQK dhnK T; ;w/I dhnK fbysK ftu ;gZFN j?. go wk;No skok f;zx B/ S/sh jh ni/jh gkb;h pDk bJh fi; Bkb vk0 nzp/deo ns/ T[; d/ dfbs ;kEh, f;Zyh s/ f;ZyK d/ B/V/ B nk ;eD. HHHH gzE d/ wzd Gkr fe wk;No skok f;zxHHHH gzE d/ wzd Gkr fe wk;No skok f;zxHHHH gzE d/ wzd Gkr fe wk;No skok f;zxHHHH gzE d/ wzd Gkr fe wk;No skok f;zxHHHH gzE d/ wzd Gkr fe wk;No skok f;zx ~ fJj vo g? frnk fe i/ nzp/deo ns/ T[; d/~ fJj vo g? frnk fe i/ nzp/deo ns/ T[; d/~ fJj vo g? frnk fe i/ nzp/deo ns/ T[; d/~ fJj vo g? frnk fe i/ nzp/deo ns/ T[; d/~ fJj vo g? frnk fe i/ nzp/deo ns/ T[; d/ g?o'eko nS{s f;zx ;i rJ/, sK gzE d/ tkfjd bhvog?o'eko nS{s f;zx ;i rJ/, sK gzE d/ tkfjd bhvog?o'eko nS{s f;zx ;i rJ/, sK gzE d/ tkfjd bhvog?o'eko nS{s f;zx ;i rJ/, sK gzE d/ tkfjd bhvog?o'eko nS{s f;zx ;i rJ/, sK gzE d/ tkfjd bhvo vkeNo nzp/deo pD ikDr/ ns/ wk;No skokvkeNo nzp/deo pD ikDr/ ns/ wk;No skokvkeNo nzp/deo pD ikDr/ ns/ wk;No skokvkeNo nzp/deo pD ikDr/ ns/ wk;No skokvkeNo nzp/deo pD ikDr/ ns/ wk;No skok f;zx dk s/i fYZbk g? ikt/rk.f;zx dk s/i fYZbk g? ikt/rk.f;zx dk s/i fYZbk g? ikt/rk.f;zx dk s/i fYZbk g? ikt/rk.f;zx dk s/i fYZbk g? ikt/rk. ;0 nwo f;zx ih B/ T[; ;w/I @@F/o/ gzikp## ftu fbfynk fe, @fi; r[o{@fi; r[o{@fi; r[o{@fi; r[o{@fi; r[o{ r'fpzd f;zx B/ nkgD/ ;ko/ gfotko ~ ]kb;/ T[s/r'fpzd f;zx B/ nkgD/ ;ko/ gfotko ~ ]kb;/ T[s/r'fpzd f;zx B/ nkgD/ ;ko/ gfotko ~ ]kb;/ T[s/r'fpzd f;zx B/ nkgD/ ;ko/ gfotko ~ ]kb;/ T[s/r'fpzd f;zx B/ nkgD/ ;ko/ gfotko ~ ]kb;/ T[s/ fBSkto eo fdZsk, T[; gzE d/ tkX/ bJh skes s/fBSkto eo fdZsk, T[; gzE d/ tkX/ bJh skes s/fBSkto eo fdZsk, T[; gzE d/ tkX/ bJh skes s/fBSkto eo fdZsk, T[; gzE d/ tkX/ bJh skes s/fBSkto eo fdZsk, T[; gzE d/ tkX/ bJh skes s/ d"bs uh} jh eh j?, n;k~ ngD/ ;opz; Gh e[opkBd"bs uh} jh eh j?, n;k~ ngD/ ;opz; Gh e[opkBd"bs uh} jh eh j?, n;k~ ngD/ ;opz; Gh e[opkBd"bs uh} jh eh j?, n;k~ ngD/ ;opz; Gh e[opkBd"bs uh} jh eh j?, n;k~ ngD/ ;opz; Gh e[opkB eo d/D/ ukjhd/ jB.eo d/D/ ukjhd/ jB.eo d/D/ ukjhd/ jB.eo d/D/ ukjhd/ jB.eo d/D/ ukjhd/ jB. ;zB 1936 ftu jh pzpJh dh b?fi;b/fNt n;zpbh d/ u[DkU j'D/ ;B. vk0 nzp/deo s/ f;ZyK ~ nkgDk Xow GkJh ;wM e/ wk0 skok f;zx ~ ;[B/jk fGitkfJnk, fe T[j vk0 nzp/deo ngDh gkoNh ~ ekw:kp eotk e/ pzpJh ;{p/ dk uh wfB;No pD ;ed/ jB fJ; bJh gzikp'I gzMh j}ko o[gJ/ dh ;jkfJsk gzE T[BQK dh eo/. wk0 skok f;zx ~ f;Zyh s/ gzE s'I d{o eoB fjs vk0 nzp/deo ~ d{o eoB dk fJj ;[Bfjoh w"ek gqshs j'fJnk. wk0 skok f;zx ih, bkj"o, @@F/o/ gzikp## d/ dso ftu ;0 nwo f;zx ih e'b nk e/ efjD bZr/- @fJ; nzp/deo tZb sZe', f;ZyK e'b'I o[gJhJ/ wzrdk j?.# nwo f;zx ih B/ T[Zso fdZsk, @wk;No ih, fJj s[;hI eh efj oj/ j' < i/ vk0 nzp/i/ vk0 nzp/i/ vk0 nzp/i/ vk0 nzp/i/ vk0 nzp/ deo ~ XB dh jh fJZSk j't/ sK T[j eo'Vk o[gJ/deo ~ XB dh jh fJZSk j't/ sK T[j eo'Vk o[gJ/deo ~ XB dh jh fJZSk j't/ sK T[j eo'Vk o[gJ/deo ~ XB dh jh fJZSk j't/ sK T[j eo'Vk o[gJ/deo ~ XB dh jh fJZSk j't/ sK T[j eo'Vk o[gJ/ w[;bwkBK, Jh;kJhnK e'b'I b? ;edk j?, T[; ~ f;Zyw[;bwkBK, Jh;kJhnK e'b'I b? ;edk j?, T[; ~ f;Zyw[;bwkBK, Jh;kJhnK e'b'I b? ;edk j?, T[; ~ f;Zyw[;bwkBK, Jh;kJhnK e'b'I b? ;edk j?, T[; ~ f;Zyw[;bwkBK, Jh;kJhnK e'b'I b? ;edk j?, T[; ~ f;Zy pDB dh eh b'V j? < T[j sK n;k~ nkgD/ Xow-pDB dh eh b'V j? < T[j sK n;k~ nkgD/ Xow-pDB dh eh b'V j? < T[j sK n;k~ nkgD/ Xow-pDB dh eh b'V j? < T[j sK n;k~ nkgD/ Xow-pDB dh eh b'V j? < T[j sK n;k~ nkgD/ Xow- GkJh ikD e/ fJj s[S fijh oew wzr fojk j?.GkJh ikD e/ fJj s[S fijh oew wzr fojk j?.GkJh ikD e/ fJj s[S fijh oew wzr fojk j?.GkJh ikD e/ fJj s[S fijh oew wzr fojk j?.GkJh ikD e/ fJj s[S fijh oew wzr fojk j?. T[; dh Bhs T[s/ FZe eoBk n;k~ F'Gdk BjhI.## wk;No ih MZN g?Isok gbN e/ p'b/, @@w?~ sK vo ;h fe ebQ ~ s[;hI jh ;op fjzd f;Zy fwFB ftu w/oh w[ykbs eo'r/ fe fJj o[gfJnk feT[I fdZsk. j[D id s[;hI ok}h j' sK w?I ebQ jh o[gJhJ/ vk0 nzp/deo ~ G/i fdnKrk.# ;0 nwo f;zx ih B/ jZE pzBQ e/ fejk, @d/yDk fes/ x'b B eo ikDk. 25000 o[gJhJ/ dh EK 50,000 o[gJhnk G/iDk. y?o o[gJhnK wk;No ih B/ ;op fjzd f;Zy fwFB d/ yks/ ftu'I eYtk fbnk ns/ vokN :k u?e d/D dh EK, ;kok o[gJhnK nkgD/ uwu/ wk;No ;[ikB f;zx ;ojkbh ~ d/ fdZsk. ns/ ;0 nwo f;zx ih ~ ejk G/fink fe o[gJhnK vk0 nzp/deo e'b ubk frnk j?. fJb?eFBK s'I fgS'I gsk bZrk fe o[gJhnk okj ftu jh y[od-p[od eo fbnk frnk s/ vk0 nzp/deo e'b fJe gkJh Gh B g[iD fdZsh rJh. ;r'I vk0 nzp/deo ~ f;Zyh s'I T[gokw eoB bJh T[; ~ w?jD/ wko/ rJ/ fe T[j f;ZyK e'b'I o[gJhJ/ b/Dk ukj[zdk ;h.## fJj o[gJhJ/ B sK ;op fjzd f;Zy fwFB d/ yks/ ftu tkg; iwQK eotkJ/ rJ/ ns/ B jh vk0 nzp/deo e'b g[Zi/. wk;No ;[ikB f;zx ;ojkbh ns/ wk0 skok f;zx ih d/ jZEhI r[o{ b/y/ bZr rJ/.
19.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (17) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 bkbk ! tk;sk Jh pkp/ BkBe d/ BK dkbkbk ! tk;sk Jh pkp/ BkBe d/ BK dkbkbk ! tk;sk Jh pkp/ BkBe d/ BK dkbkbk ! tk;sk Jh pkp/ BkBe d/ BK dkbkbk ! tk;sk Jh pkp/ BkBe d/ BK dk fwxh JhjK S'Vhe? Bk rZShIfwxh JhjK S'Vhe? Bk rZShIfwxh JhjK S'Vhe? Bk rZShIfwxh JhjK S'Vhe? Bk rZShIfwxh JhjK S'Vhe? Bk rZShI fw;No w?ekfbc d/ gq/Dk Fo's f;Zyh nkuoD dh tkoskfw;No w?ekfbc d/ gq/Dk Fo's f;Zyh nkuoD dh tkoskfw;No w?ekfbc d/ gq/Dk Fo's f;Zyh nkuoD dh tkoskfw;No w?ekfbc d/ gq/Dk Fo's f;Zyh nkuoD dh tkoskfw;No w?ekfbc d/ gq/Dk Fo's f;Zyh nkuoD dh tkosk fdB ni/ BjhI ;h ufVQnk. w[Mkyok ;h fe ;kX{ f;zx BK dk fJe fpp/eh nXyV T[wo dk f;Zy, yZuo T[Zs/ eDe dh fJe SZN bZd e/ oktbfgzvh ik fojk ;h. @uhogVk# ftu'I bzxfdnK, y[zdoK-yzvoK ftu'I fJe w[;bwkB itkB bVeh o'Idh e[obKdh fBebh s/ d"Vdh nk e/ ;kX{ f;zx d/ bZe ~ iZch gk bJh s/ efjD bZrh, @@bkbk ! w?~ fJjBK pdwkFK e'b'I puk b?. (g'm'jko ftu w[;bwkB bVehnK tZv/ GoktK ~ @bkbk# ;ZddhnK ;B.) fJzB/ ~ d' pzd/ j'o T[;/ y[zdo ftu'I fBeb/ s/ T[; bVeh ~ tkbK s'I cV e/ fco T[;/ y[zdo ftu b? ikD bJh X{jD bZr/. ;kX{ f;zx B/ T[jBK ~ bVeh ~ X{j b? ikD s'I o'fenk. go T[j sK T[bNk ;kX{ f;zx ~ wkoB-e[ZND bJh fsnko j' gJ/. ;kX{ f;zx dh yZuo okj'I gf;sh fJe gk;/ j' e/ uo ojh ;h. yZuo d/ gbkD/ ftu nVkJh nkgDh vKr ~, u'oK Bkb T[bMD bJh, fbnkT{D tk;s/, ;kX{ f;zx w[fVnk jh ;h fe e[Vh fco fuubk T[Zmh, @@bkbk ! bkbk !! tk;sk Jh pkp/ BkBe d/ BK dk, fwxh JhjK S'Vhe? Bk rZShI (w?~ fJZE/ SZv e/ Bk ubk ikthI.)## pkp/ BkBe dk tk;sk ;[D e/ ;kX{ f;zx dk i'F d{Dk j' frnk, T[j vKr b? e/ bVeh tZb ~ d"fVnk. fje u'o bVeh d/ tkbK ~ cV e/ s/ d{ik bZsk s'I cV e/, u[Zeh b? ik oj/ ;B fe ;kX{ f;zx B/ iKfdnK jh tkbK ~ cVh pKj T[Zs/ nkgDh ;zwK tkbh vKr g{o/ }'o Bkb wko e/ pKj s'V SZvh. N[ZNh pKj tkbk T[E/ jh bzwk g? e/ e[obkT[D bZr fgnk s/ d{ik BZ; e/ y[zdo ftu tfVnk. ;kX{ f;zx B/ w"ek ;zGkb e/ e[Vh ~ yZuo T[Zs/ fpmk fbnk s/ nkgd/ okj/ g? frnk. o'Idh-e[obKdh s/ w[V-w[V fgSkjK ~ t/ydh, voh ;fjwh e[Vh ~ ;kX{ f;zx B/ fejk, @@G?DK s{z j[D vo Bk, w/oh f;oh c/j e/ jh j[D s/o/ tZb/ e'Jh nk ;e/rk.## @@thok ! s{z iht/I bZy ;?, tfojK ! Fkbk oZp s?~ JhwkB B;hp eo/.## @@go G?DK ! s/ok xo feZE/ j? <## @@n"j d' whbK s/ ofDnkb w/ok fgzv j?.## @@s?~ fJj pdwkF fet/I cV fbnkJ/ <## @@ftjV/ ftu ;[Zsh dk wzik u[Ze fbnkJ/ ;B, id'I w?~ ikr nkJh, Ud'I w?~ uZ[e e/ fJj fgzS'I pkjo nk rJ/ ;B. fco w/o/ w{zj ftu eZgVk d/ fbnk s/ w?~ fJE/ @uhogVk# ftu b? nkJ/.## @@s/ T[jBK d'jK e'b'I BZ; e/ fco fJ; t/b/ okj T[Zs/ s{z fet/I nk rJh <## @@thok ! ;koh oks w?I gho uzB uokr Fkj dhnK FohDhnK wzBdh ojh, pkp/ BkBe d/ gzi/ T[Zs/ nkNk uVQkT[D dhnK ;[ZyDk ;[Zydh ojh. pkp/ gzi/ tkb/ B/ w?~ pukT[D bJh thok s?~ G/i fdZsk. id'I s/oh yZuo d/ g?yVK dh nktk} w?I ;[Dh T[d'I fJj ]B}ho (;{o) oks d/ EZe/ wKd/ j'D eoe/ ;"I rJ/ ;B s/ w?I g'b/ fij/ T[Zm e/ T[E'I BZ; gJh. go jBQ/o/ ftu w/o/ g?oK Bkb bZr e/ fJe gZEo j/mK ~ foVQ fgnk, foVD dh nktk} s'I fJj ;{o ikr e/ w/o/ fgZS/ GZi nkJ/.## e[Vh fJj dZ; jh ojh ;h fe @ofDnkb# fgzv nk frnk s/ ;kX{ f;zx B/ e[Vh ~ yZuo s'I T[sko fdZsk s/ nkfynk L @@ikj G?DK ! s{z nkgD/ xo ubh ikj.## @@Bk thoK ! w?I eZfbQnK BjhI ikDk s{z w/o/ Bkb uZb.## e[Vh B/ sob/ Bkb nkfynk. go ;kX{ f;zx Bk wzfBnk. e[Vh nkgD/ xo ubh rJh. nZr/ fgzv ftu sVckjN wZuh j'Jh ;h, eJh pzd/ eJh okjK T[Zs/ e[Vh ~ Y{zvD rJ/ j'J/ ;B. id'I ;kX{ f;zx dh rZb e[Vh B/ nkgD/ xo tkfbnK ~ dZ;h, T[jBk fgzvh ~ s[o/ iKd/ ;kX{ f;zx ~ w'VB bJh T[jd/ fgZS/ pzd/ Gik fdZs/. T[j ;kX{ f;zx ~ ik fwb/. T[jdk F[eohnk ehsk s/ w[VB bJh sobk ehsk go ;kX{ f;zx B/ fejk, @@w/oh eDe T{mK T[Zs/ bZdh fgzvh gj[zu rJh j?. ;0 s/ik f;zx ;Zuh ejkDh;Zuh ejkDh;Zuh ejkDh;Zuh ejkDh;Zuh ejkDh
20.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (18) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 wzvh d/ t/b/ w?I ik e/ eDe t/uDh j?. w[V e/ nkT[Ifdnk w?I s[jkv/ fgzv nktKrk. nk]o e[Vh d/ GoktK B/ g[fb; ~ Bkb b? ik e/ e[Vh d/ dZ;/ gs/ s'I N[ZNh pKj tkb/ ~ cV fbnKdk, w[eZdwk uZfbnk s/ d't/I pdwkF e?d j' rJ/. go ;kX{ f;zx dk e'Jh gsk Bk bZrk. e[Vh d/ ns/ pdwkFK d/ ;kX{ f;zx pko/ fdZs/ fJe' fij/ fpnkBK T[Zs/ y[F j' e/ vh0;h0 oktb fgzvh B/ fJe ;" o[fgnk ;kX[ f;zx bJh fJBkw wB}{o ehsk. g[fb; ~ ;kX{ f;zx dh c"oh sbkF bJh j[ew ikoh ehsk. ;kX{ f;zx d/ bZGD sZe w[eZdwk dk]b dso eok fdZsk. ;kX{ f;zx pko/ g[fb; f;o fJsBk gsk bk ;eh fe te{J/ tkb/ fdB ;kX{ f;zx BK d/ fJe f;Zy B/ u[zrh Bz0 22 s'I fJe SZN eDe dk w;{b eNkfJnk ;h. go T[; d/ fgzv dk BK u[zrh d/ ofi;No ftu doi BjhI ;h. ;kX{ f;zx e"D ;h < fgzv @gfVnkb# sfj;hb csj izr dk ofjD tkbk ;h. @nXtkb# f}bQK oktbfgzvh d/ ;e{b ftu gzithI ftu gVQd/ ~, usokb s/ r?o fJbke/ dh izr t/b/, }'oh }poh c"i ftu Gosh eo fbnk frnk ;h. gfVQnk j'D eoe/ gfjbK fJj~ nzrq/}h f;ykJh rJh. fco NkJhg f;yK e/ eboe Gosh eo fbnk. T[d'I eboeK dh pVh ewh j[zdh ;h. fJ; s'I fgZS'I e'Jh tkdkoh s/ pjkdoh dk ekoBkwk eoB eoe/ ;kX{ f;zx ~ nzrq/} ewKvo dk pkvhrkov bk frnk frnk. gfjbK fJj SkT[Dh uedok (usokb) fco b"okbkJh (pb'fu;skB) s/ pknd ftu eokuh SkT[DhnK ftu ofjzdk fojk. ihtB fiT{D ftu pVk f;nkDk s/ ;{MtkB ;kps j'fJnk. ;zB 1902 ftu fJj fJe wjhB/ dh S[ZNh xo nkfJnk. gfVnkb ftu fJe rqfj;sh wjKg[oF ;[Zuh feos eoe/ fBopkj eod/ ;B. GiB pzdrh eoe/ fjzd{nK w[;bwkBK ftu pj[s ;fseko/ iKd/ ;B. ;kX{ f;zx ~ fJjBK wjKg[oFK, ;zs GkJh ekjB f;zx ih B/ r[o{ ek nzfwqs SekfJnk s/ nkgD/ tor/ fpp/ehnK d/ ihtB ihT{D dh fJj~ ikr bkJh. ;kX{ f;zx, ;zs GkJh ekjB f;zx ih tork eko'pkoh rqfj;sh pDBk ukj[zdk ;h. fJjB/ nkgDh pNkbhnB ftu ik e/ ewKfvzr n;o ~ nkgDh fJZSk dZ;h ns/ f;oc fJe wjhB/ dh S[ZNh ftu jh fJ; dh f}zdrh ftu J/vk gfotosB nkfjnk t/ye/ ewKfvzr n;o B/ fJ; dk n;shck wB}{o eo fdZsk. c"ih B"eoh dh ewkJh d/ E'VQ/ fizB/ pukJ/ o[fgnK ftu'I ;kX{ f;zx B/ fJe yZuo b? bJh. yZuo s/ ;tko j' e/ T[j fJbke/ ftu'I nBki yohd eodk s/ fi; wzvh ftu Gk dk tkXk j[zdk T[E/ ik e/ t/u nkT{Idk. yohd' co'ys ftu fJjdh f;nkDh s/ ;[Zuh feos B/ fJjdk ftjko ekw:kp eo fdZsk. pV/ nkokw fJZ}s Bkb ;kX{ f;zx nkgDk Xkofwe ihtB ihT[IfdnK ns/ f;woB eofdnK pshs eodk fojk. ofDnkb dh e[Vh dh ;jkfJsk eoB dk nt;o T[j~ nkgDh fJ; feos dh iZd'-ifjd ftu jh pD frnk. ;kX{ f;zx ~ ;oekoh fJBkw dh gqkgsh ;kb S/ wjhB/ fgS'I, g'm'jko d/ fJe fgzv ftu'I, eDe yohdD bJh fcodk ;kX{ f;zx T[; fgzv d/ XVE'Jh (nkVQsh) ~ Bkb b? e/, nukBe T[; e[Vh d/ ;j[o/ fgzv T[jd/ xo ik gj[zfunk, fi; ~ T[jB/ uhogVk ftu pukfJnk ;h. d[ZX foVQedh T[j w[;bwkB bVeh ;kX{ f;zx ~ t/y e/ f;RkD e/ T[Zm yV'sh s/ @bkbk# nky e/, nkgD/ ;j[o/ gfotko d/ ;kjwD/ jh ;kX{ f;zx d/ bZe ~ ich gk e/ o' gJh. T[jd/ @bkbk# nkyD s'I ;kX{ f;zx ~ ;G e[M :kd nk frnk. e[Vh d/ ;j[fonK B/ ;kX{ f;zx dk pVk nkdo ehsk s/ T[j~ dZf;nk, @s[jkv/ tk;s/ sK ;oeko B/ fJe ;" o[fgnk fJBkw d/Dk wB}{o ehsk j?.## ;[D e/ ;kX{ f;zx B/ fejk, @@G?DK dh wdd eoB s/ GoktK B/ th ed/ fJBkw bJ/ jB <## fco ;kX{ f;zx sK fgzv ftu'I eDe yohd eodk fojk, go e[Vh d/ ;j[o/ B/ fgzvh vh0;h0 d/ dso ftu ;kX{ f;zx d/ fwb ikD dh ypo ik gj[zukJh. vh0;h0 B/ g[fb; d/ d' f;gkjh ;kX{ f;zx ~ fgzvh b? nkT[D bJh G/i/ s/ Bkb e[Vh d/ ;j[o/ s/ yktzd ~ th nkT[D dk j[ew G/i fdZsk. fJbke/ d/ }?bdko, sfj;hbdko ns/ f}bQ/ d/ j'o n;oK d/ ;kjwD/ vh0;h0 dh eufjoh ftu ;kX{ f;zx ~ fJBkw d/D dk gq'rokw ;h. vh0;h0 d/ jZE'I ;" o[gJ/ dh E?bh cV e/ ;kX{ f;zx B/ gfjbK nkgD/ wZE/ Bkb S[jkJh s/ fco T[;/ soQK d/ ;fseko Bkb e[Vh d/
21.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (19) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 e'b ik e/ T[; dh M'bh gk fdZsh. vh0;h0 B/ ;kX{ f;zx ~ g[ZfSnK, @@fJj feT[I<## @iBkp @ fJ; bJh fe fJj w/jh Xow dh G?D j?, fJ; B/ uhogVk ftu w?~ @bkbk# ;Zfdnk ;h s/ w/o/ nZr/ g{o/ ;fsr[o{ BkBe dk tk;sk gkfJnk ;h.## p; J/Bk nkyfdnK ;kX{ f;zx dk rbk o[e frnk, T[j p'b Bk ;fenk, nZyK Go nkJhnK. vh0;h0 B/ fco g[ZfSnk, @@feT[I ;kX{ f;zx ! eh rZb j' rJh <## @@iBkp ! T[; t/b/ dh :kd nk rJh, id'I r[o{ BkBe d/t d/ BK dk tk;sk ;[D e/, r[o{ BkBe w?~ w/o/ ;kjwD/ yVQ's/ fdZ;/, T[jBK B/ w/o/ nzdo i'F s/ pb g?dk ehsk. sK jh nkgDh fJ; G?D ~ w?I T[jBK pdwkFK s'I puk ;fenk.## fJj' fijh GktBk Bkb fi; soQK d/ gq/w s/ f;de d/ i}p/ ftu nk e/, ;kX{ f;zx dk nzdobk ;Zu vh0;h0 d/ ;kjt/I pkjo gqrN j'fJnk, T[; s'I T[j BtK BtK tb?s'I nkfJnk nzrq/} w'fjnk frnk. T[; B/ ib;k po]k;s eoe/ ;kX{ f;zx ~ nkfynk L @@eZbQ ;t/o/ s[;hI w?~ w/oh e'mh fwbDk.## nkgD/ j?Zv eboe ~ ;kX{ f;zx d/ oks ofjD dk ns/ o'Nh gkDh dk gqpzX eoB bJh nky e/ T[j vh0;h0 ubk frnk. d{ik fdB d{i/ fdB Bh:s tes T[Zs/, id'I j?Zv eboe ;kX{ f;zx ~ Bkb b? e/ vh0;h0 eh e'mh gj[zfunk, vh0;h0 nkgD/ bkB ftu e[o;hnK vkj e/ nZr/ fsnko p?mk ;h. ;kX{ f;zx u{zfe fpp//eh f;zxK tork ihtB fpskT[Idk ;h fJ; eoe/ T[j ;op b'j dk e[zv/ tkbk rVtk ns/ y{j ftu'I gkDh fyZuD tkbh v'oh (oZ;h) ;dk nkgd/ e'b oZydk j[zdk ;h. fJj ;kwkB t/y e/ vh0;h0 B/ nkgD/ j?Zv eboe s'I nzrq/}h ftu g[ZfSnk L @@fJj ;kwkB ;kX{ f;zx nkgD/ Bkb feT[I fbnkfJnk j? <## j?Zv eboe B/ nzrq/}h ftu jh itkp fdZsk L @@iBkp ! fJj b'e pV/ tfjwh s/ nzX-ftFtk;h j[zd/ jB. d{i/ fe;/ d/ jZE dk fJj BjhI yKd/ ghId/. fJ; eoe/ gkDh dh b'V bJh fJj ;kwkB ;dk nkgD/ gk; oZyd/ jB.## ;k-r' s/ ;k-fdb nzr/q} vh0;h0 nkgD/ j?Zv eboe d/ w{zj'I, ;kX{ f;zx ~ tfjwh s/ nZX-ftFtk;h nkyD s'I Mzp/b/ fij/ ftu g? frnk L @i/ fJe mhe j? sK f;Zy Xow pko/ i/ w?I fJ; s'I g[ZSDk ukj[zdk jK T[j ;jh ;{os ftu w?~ fJj fet/I dZ; ;e/rk.## vh0;h0 s/ T[; d/ eboe B/ ;kX{ f;zx ~ nzrq/}h Bk ikDB tkbk nbgVQ ;wfMnk ;h. go nzrq/}h d/ NkJhfg;N ;kX{ f;zx B/ id'I nzrq/}h ftu vh0;h0 d/ wB ftu gkJ/ Fze/ dk YZ[etk itkp fdZsk sK T[j d't/I e[M Fofwzd/ j' rJ/. ;kX{ f;zx B/ pVh jbhwh Foks, dbhb s/ ;fseko Goh nzr/q}h ftu vh0;h0 ~ fejk, @@iBkp ! fJj oZ;h s/ rVtk e'b oZyDk tfjw iK nzX-ftFtk; dk fuzBQ BjhI. fJj sK ;r'I ;ohoe ;[Zuw s/ ;kJh oZyD dh ;[y?Bsk ns/ fe;/ pzd/ dh w[oskihs'Ip/-w[jski j'D j?. ns/ ;[Zu/ ihtB ;zpzXh r[o{ BkBe d/ dZ;/ fJ; p[fBnkdh ckow{b/ dk fJj fJe t;hbk s/ fJe ;p{s j? fit/I fe L ;[fu j't? sk ;u[ gkfJn?..;[fu j't? sk ;u[ gkfJn?..;[fu j't? sk ;u[ gkfJn?..;[fu j't? sk ;u[ gkfJn?..;[fu j't? sk ;u[ gkfJn?.. Gkt L ;oho dh ;[Zuwsk ns/ wB dh gktBsk fJj d't/I jkbsK, ;ZukJh ns/ y[dkJh gqkgsh dk ;kXB f;ZX j' iKdhnK jB. vh0;h0 ;[D e/ ;zs[FN, y[F s/ Fzek-ofjs j' frnk. fJ; ;zs[FNsk s/ y[Fh dk w{b ekoB fJj ;h fit/I L jo fe;/ dk ;[Gkt, Bh:s iK o[uhnK dh nzdobh n;bhns, pDkJh rJh pBktN dh gSkD, w{zj-wZE/ T[Zs/ e[dosB nk iKd/ fuzBQK s'I, p'b/ iKd/ FpdK dh ;ZukJh s'I, gqrN j' ikDh, fJe e[dos nktFZesk j?. r[opkDh ftu fJ; eoe/ @Fpd# ~ r[o{ nkfynk frnk j? s/ fJ;/ rZb dh gq'VQsk, ;kfjp r[o{ nwodk; ih th J/dK eod/ jB L ;pd" jh Grs ikgd/ fiB eh pkDh ;uh j'fJ..;pd" jh Grs ikgd/ fiB eh pkDh ;uh j'fJ..;pd" jh Grs ikgd/ fiB eh pkDh ;uh j'fJ..;pd" jh Grs ikgd/ fiB eh pkDh ;uh j'fJ..;pd" jh Grs ikgd/ fiB eh pkDh ;uh j'fJ.. ftuj[ nkg rfJnk BkT[ wzfBnk ;fu fwbktk j'fJ..ftuj[ nkg rfJnk BkT[ wzfBnk ;fu fwbktk j'fJ..ftuj[ nkg rfJnk BkT[ wzfBnk ;fu fwbktk j'fJ..ftuj[ nkg rfJnk BkT[ wzfBnk ;fu fwbktk j'fJ..ftuj[ nkg rfJnk BkT[ wzfBnk ;fu fwbktk j'fJ.. jfo jfo Bkw[ ib eh gfs j'fJ..jfo jfo Bkw[ ib eh gfs j'fJ..jfo jfo Bkw[ ib eh gfs j'fJ..jfo jfo Bkw[ ib eh gfs j'fJ..jfo jfo Bkw[ ib eh gfs j'fJ.. ;cb[ fsBk ek iBw[ j? fsB wkB? ;G[ e'fJ..;cb[ fsBk ek iBw[ j? fsB wkB? ;G[ e'fJ..;cb[ fsBk ek iBw[ j? fsB wkB? ;G[ e'fJ..;cb[ fsBk ek iBw[ j? fsB wkB? ;G[ e'fJ..;cb[ fsBk ek iBw[ j? fsB wkB? ;G[ e'fJ.. (nk;k wjbk 3, n;N L 36) j{-p-j{ fJ; soQK ;kX{ f;zx dh B/e-fBowkD
22.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (20) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 F];hns ns/ FpdK (eEB) dh ;ZukJh s'I vh0;h0 dk wB wzB frnk s/ fco T[; B[esk-o; nzrq/} B/ ;kX{ f;zx d/ fgSb/ ihtB ;w/I dk, ftfdnk ns/ T[jdh eko-feos dk jkb ikDBk ukfjnk. ;kX{ f;zx B/ nkgD/ Xow nkFqs j' e/ pshs ehs/ ihtB dk ;kok feZ;k efj ;[DkfJnk. fJ; t/b/ ;zs GkJh ekjB f;zx ih tork ihtB ihT{D dh shposk ~ nkgD/ fBZih ihtB dk w[y wB'oE nkfynk. fJj ;kok feZ;k ;[D e/ ;Zuh w[uh vh0;h0 dk wB gq;zB sK j' frnk go T[; B/ fJBh e[ rZb ;kX{ f;zx ~ fco g[ZShfe L @@f;o fJe wjhB/ dh S[ZNh ftu T[jBK ;zsK dh ;zrs B/ J/Bh S/sh s[jkv/ wB ftu J/vh tZvh spdhbh fet/I b? nKdh < s[;K c"i dh fJZ}s, nkokw s/ nkwdB tkbh B"eoh SZv e/ fJj J/Bh n"yh feos ngDk bJh <## @@iBkp ! wkBf;e o[uhnK dk pdb ikDk fBok nkwdB, ;[Zy-;j{bs, f;Zfynk iK ftZfdnk T[Zs/ jh nkXkos BjhI j[zdk fJjdk pj[sk fBoGo wB dh jo t/b/ dh fustBk T[Zs/ th j[zdk j?. ;zs GkJh ekjB f;zx ih B/ w/o/ wB dh wkVh fe uzrh fustBk ftu fJe gktB gftZsq ns/ |?o wkw{bh fuzsB obk e/ w/o/ wB dh ntZ;Ek (nkswe nB[Gtsk) ~ J/dK o"FB s/ o;- Gog{o eo fdZsk fi; Bkb fe w/ok jo t/b/ dk fustB, ihtB ihT{D dk F"Ie, ;[y-;fseko dh fJZSk, pj[sh ewkJh dk bkbu ns/ ihtB dk j'o ;G e[M pdb frnk.## ;[D e/ vh0;h0 n;uoi j' frnk s/ efjD bZrk, @@w?I gZ[S ;edk jK s/ s[;hI d; ;ed/ j' fe T[j r?o-wkw{bh fuzsB eh ;h <## @@jK ih !## dZ; ;edk s/ dZ;dk jK. fuzss jh dh;? ;G e'fJ..fuzss jh dh;? ;G e'fJ..fuzss jh dh;? ;G e'fJ..fuzss jh dh;? ;G e'fJ..fuzss jh dh;? ;G e'fJ.. u/sfj J/e[ sjh ;[y[ j'fJ..u/sfj J/e[ sjh ;[y[ j'fJ..u/sfj J/e[ sjh ;[y[ j'fJ..u/sfj J/e[ sjh ;[y[ j'fJ..u/sfj J/e[ sjh ;[y[ j'fJ.. ;kX{ f;zx B/ fJsBk jh fejk go fJ; wkor dk ekh frnkB ns/ e[M ;z;eko oZyD tkb/ nzrq/} vh0;h0 B/ fco g[ZfSnk L @u/sfj J/e[# dh ftXh fet/I < fit/I L ;[nkwh e' frqj fiT[ ;dk ;[nkB sis Bjh fBs.;[nkwh e' frqj fiT[ ;dk ;[nkB sis Bjh fBs.;[nkwh e' frqj fiT[ ;dk ;[nkB sis Bjh fBs.;[nkwh e' frqj fiT[ ;dk ;[nkB sis Bjh fBs.;[nkwh e' frqj fiT[ ;dk ;[nkB sis Bjh fBs. BkBe fJj fpfX jfo GiT[ fJe wB j[fJ fJfe fus.BkBe fJj fpfX jfo GiT[ fJe wB j[fJ fJfe fus.BkBe fJj fpfX jfo GiT[ fJe wB j[fJ fJfe fus.BkBe fJj fpfX jfo GiT[ fJe wB j[fJ fJfe fus.BkBe fJj fpfX jfo GiT[ fJe wB j[fJ fJfe fus. (;b'e wjbk 9) s/ iK epho ekw go/ jfo f;wohn? n?;k f;woj[ fBs..epho ekw go/ jfo f;wohn? n?;k f;woj[ fBs..epho ekw go/ jfo f;wohn? n?;k f;woj[ fBs..epho ekw go/ jfo f;wohn? n?;k f;woj[ fBs..epho ekw go/ jfo f;wohn? n?;k f;woj[ fBs.. nwok g[o ;kpk eoj[ jfo rfJnk pj'o? fps..nwok g[o ;kpk eoj[ jfo rfJnk pj'o? fps..nwok g[o ;kpk eoj[ jfo rfJnk pj'o? fps..nwok g[o ;kpk eoj[ jfo rfJnk pj'o? fps..nwok g[o ;kpk eoj[ jfo rfJnk pj'o? fps.. (;b'e epho 163) fJj ;[D e/ vh0;h0 dh fBFk j' rJh. ;kX{ f;zx d/ ihtB Bkb T[; dh fdbu;gh tZX rJh s/ pV/ nkdo Bkb T[; B/ ;kX{ f;zx ~ ftdk eo fdZsk. r[o-g[o tk;h fgqz0 s/ik f;zx ih dZ;d/ ;B fe fJj nzrq/} vh0;h0 fw;No w?ekfb ;h, fi;B/ f;ZyK dk fJfsjk; fbfynk ;h. fJj gfjbK gfjb oktbfgzvh f}bQ/ ftu vh0;h0 bZrk. id'I fJ; B/ r[ioks f}bQ/ ftu fvgNh efwFBoh ehsh Ud'I fJj nzfwqs;o d/ ftdtkB r[of;ZyK gk;'I, f;Zy Xow dk frnkB jk;b eoB bJh frnk s/ ftdtkBK B/ GkJh ekjB f;zx ih BkGk gk;'I fJjdk wB'oE g{ok eoB dh fpX pDk fdZsh. go f;Zy ihtB ihT{D ns/ f;Zy Xow dk frnkB gqkgs eoB bJh w?ekfb d/ fjod/ ftu gfjbh T[s;[esk GkJh ;kX[ f;zx ih d/ nwbh ihtB dh S[j s'I g?dk j'Jh ;h. nBw'b ;[wBnBw'b ;[wBnBw'b ;[wBnBw'b ;[wBnBw'b ;[wB 1- ;z;koe ;pzXh fisBk ;[y t/b/ wB[Zy d/ B/V/ nKd/ jB T[sB/ jh d[y t/b/ d{o ub/ iKd/ jB. 2- i' g[oF fe;/ iht dk fdb d[ykt/ T[j fe;/ jkbs ftu th oZph ofjwsK dk gksq BjhI pB ;edk. 3- fi; wB[Zy d/ woB dh EK, tes, ns/ ekoB fJeZm/ j' ikB T[j ed/ th w"s s'I pu BjhI ;edk. 4- fBzdk eoBh fe;/ dh th Gbh BjhI go wB[Zy ngB/ nkg dh fisBh th eo/ T[; d/ gkg xNd/ jB. 5- ;G s'I ysqBke }?jo j? go fJ;sqh iK gokJ/ g[oF dk ;zr, fi; Bkb o{jkBhns wo iKdh j?. 6- fisBk gsh posk Xow fJ;sqh bJh }o{oh j' dk j?, T[sBk jh fJ;sqh pos Xow g[oF bJh. 7- jZE'I sho S[fNnk j'fJnk sK w[V jZE ftu nk th ;edk j?, go phfsnK ;wK ed/ jZE BjhI nk ;edk. 8- i' wksk fgsk dh wfs ftu uZb/ ekw:kp ofjzdk j? s/ i' ngBh wZs s/ wkB eo/ ed/ ;[y BjhI gKdk. frnkBh T{Xw f;zx ih
23.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (21) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 ghoh-whoh dk ;[w/bghoh-whoh dk ;[w/bghoh-whoh dk ;[w/bghoh-whoh dk ;[w/bghoh-whoh dk ;[w/b ;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih ghoh s/ whoh dk ;[w/b ;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp tb'I e'Jh c'oh s'Io T[s/ uZ[fenk edw BjhI ;h. fJj ;[w/b ekdo dh e[dos ns/ wB[Zyh ;[Gkn nzdo nkozG ekb s'I jh wB[Zyh g{oBsk fjZs ufbnk nk fojk j?. r[o{ ih p}kjo fto'Xh e[dosh sZsk d/ ;[w/b d/ fJ; ;Zu ~ fJT[I ;wMkT[Id/ jB L gT[D[ T[gkfJ Xoh ;G XoshgT[D[ T[gkfJ Xoh ;G XoshgT[D[ T[gkfJ Xoh ;G XoshgT[D[ T[gkfJ Xoh ;G XoshgT[D[ T[gkfJ Xoh ;G Xosh ib nrBh ek pzX[ ehnk.ib nrBh ek pzX[ ehnk.ib nrBh ek pzX[ ehnk.ib nrBh ek pzX[ ehnk.ib nrBh ek pzX[ ehnk. (gzBk 340)(gzBk 340)(gzBk 340)(gzBk 340)(gzBk 340) frnkBh i'frzdo f;zx ih sbtkV @@;{ok## wkf;e gZso wkou 1992 ftu fJ; w[ZY-edhwh f;XKs ~ fJT[I s;bhw eod/ jB L @@f;Zy Xow ftu @@ghoh## s/ @@whoh## dk Usg'sh ;[w/b fJe f;XKse ns/ fJfsjk;e ;Zu j?. fJj ;[w/b f;Zx Xow d/ ;zukbe ;qh r[o{ BkBe d/t ih B/ f;Zyh d/ nkozG-ekb s'I jh ;Ekgs eo fdZsk ;h. nkg ih B/ nkg d/ T[so-nfXekoh r[o{-ghoK B/ fJj ;[w/b g{oB fBg[zBsk Bkb fBGkfJnk. @@ghoh## @@whoh## d/ ;[w/b dk fJBebkph ;zxoF gfjb/ gzi ikfwnK se FKswJh fojk. gzit/I r[o{ gho dh Fjkds wro'I fJ; ;zxoF B/ F;so-pZX o{g Xko fbnk. S/t/I @r[o{ gho## B/ whoh dhnK d' sbtkoK Xko bJhnK.## fJe fBy/Vt/I ftdtkB, ;ohoe o{g ftu ;kE'I ftSV u[e/ ;q0 dbihs f;zx g[;se o{g RecentResearches in Sikhism ftu j/m fby/ nB[;ko fbyd/ jB L- There is little doubt that Miri Piri doctrine is an essential part of the Sikh religion. But a misunderstandingthatoftenexists,especiallyamong scholarsfrompacificistreligions,isthatthedoctrine wasintroducedorcreatedbythesixthMaster-(Guru HargobindSahib).Becauseofthatmisunderstanding manyextraneousorenvironmentalinterpretations havebeendevisedtoexplaintheseemingchangein ideology.ItisalsosignificantthatitisGuruNanakwho eliminated the hurdle of "Ahimsa" that stood in the way of a religious seeker from joining righteous struggleagainsttyrannyinmostofthesocio-political systems, organization or societies The greatest instrumentofinjusticeoroppressionis,manyatime, thepoliticalestablishment.SinceGuruNanakwanted ahighsenseofsocialresponsibilityinhissociety,he veryseriouslytookthefar-sightedstepofremoving the handicap of "Ahimsa" from the path of religious menanddescribedhisGodtobetheslayerofvillains and destroyer of tyrants. It is, thus, plain that Guru Nanak clearly envisages for his society, a role, if necessary of confrontation with an unjust establishment,whethersocialorpolitical." (P.42) J/; soQK @@g{oB wB[Zy-]kb;k## fi; B/ @@ghoh- whoh##, @@;zs-f;gkjh## nEtk @@Grsh s/ Fesh## d/ gktB gftZso f;XKs ~ oZi e/ ewkfJnk ns/ nZr/ ~ ;dht ekb bJh @@Xow## wzB e/ ewkT[Dk j?, ;qh r[o{ BkBe d/t ih tZb'I ;zebg/ s/, jkbks tZ;, fuzBQKswe s"o T[s/ ewkJ/ @@;funko## wB[Zy d/ r[DK dh 239 ;kbK dh ;zg{oBsk dk ;o{g s/ f;yo j?. nkfd ;fsr[o{ ih g{o/ gqG{ dh i'fs ;B. fJ; bJh @@nkgk## T[; g{o/ gqG{ ~ ;wogs eoe/ nkg th ;zg{oB EhJ/. T[BQK ~ nX{o/gB Bkb Bcos ;h. T[j wB[Zyh p/fdbh s/ nt/;b/gB dh ew}'oh s'I pky{ph ikD{ ;B. fJzsFkoh o[uhnK s/ ihtB ~ jo gZXo s/ tzvk Bkb ew}'o eoB tkb/ Xkofwe, ;wkie, nkofEe s/ oki;h gkfVnK ~ T[BQK ;dk bJh uZbdk ehsk. T[j fJe @@eoDh goXkB wfs## d/ nbw-podko ;B. T[BQK dk fJj d;- nZyoh T[gd/F @@;GBk ek dfo b/yk j'fJ-eoDh pkMj[ so? B e'fJ## ftu dkntk ;h. bt', fpqsKs ~ ;zg{oB s"o T[s/ ;wMD s/ o{gwkB eoB fjs j[D tku' ftF/F eoe/ nzdobh s/ pkjobh (gqrN, ngorN) ghoh s/ whoh d/ ns[ZN ;zrw pko/, ftF/F eoe/ nkfd r[o{ ih d/ r[opkDh d/ gqwkD L-
24.
gzikph ;[wB wkf;egzikph
;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;egzikph ;[wB wkf;e (22) www.punjabisuman.com i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013i[bkJh 2013 1) syfs pj? sys? eh bkfJe.. gzu ;wkJ/ r[owfs gkfJe .. (gzBk 1039) 2) syfs ;bkw[ j't? fdB[ oksh.. fJj[ ;ku[ tvkJh r[owfs fbt iksh.. (gzBk 1039) 3) syfs okik i' pj? fi sys? bkfJe j'Jh.. fiBh ;u[ gSkfDnk ;u[ oki/ ;/Jh.. (gzBk 1088) 4) okik syfs fJe? r[Dh G? gzukfJD os[.. (gzBk 992) 5) syfs pj? ndbh gqG[ nkg/ Gow[ G/d[ GT[ ikJh j/.. (gzBk 1022) 6) syfs p?mk noiB r[o{ ;fsr[o ek fyt? uzd'nk.. (gzBk 968) 7) p/mk ;'Yh gkfs;kj[ okwdk;[ ;fsr[o{ ejkt?. (GkJh r[odk; tko 1, gT[Vh 47) ;' fJj j? ;zy/gs fijk t/otk @@ghoh s/ whoh## d/ ns[ZN ;[w/b, @@;Zu/ s]s nekb## d/ nd[Zsh d/ dkfJwh o'b dk, fi; dh gqwkfDs rtkjh ;qh r[o{ jfor'fpzd ;kfjp ih d/ dopkoh eth, who npd[b s/ BZEk B/ nfBzB r[o-FoXk ;fjs, s]s-BFhBh t/b/ r[o{ dopko ftu fJT[I rkJh ;hL- @@;Zuk sys ;[jk:' ;qh r[o gkfJ e?.@@;Zuk sys ;[jk:' ;qh r[o gkfJ e?.@@;Zuk sys ;[jk:' ;qh r[o gkfJ e?.@@;Zuk sys ;[jk:' ;qh r[o gkfJ e?.@@;Zuk sys ;[jk:' ;qh r[o gkfJ e?. Sp poBh Bfj ikfJ ej' fenk rkfJ e?.Sp poBh Bfj ikfJ ej' fenk rkfJ e?.Sp poBh Bfj ikfJ ej' fenk rkfJ e?.Sp poBh Bfj ikfJ ej' fenk rkfJ e?.Sp poBh Bfj ikfJ ej' fenk rkfJ e?. oft ;; rJ/ wbhB ;[ do; fdykfJ e?.oft ;; rJ/ wbhB ;[ do; fdykfJ e?.oft ;; rJ/ wbhB ;[ do; fdykfJ e?.oft ;; rJ/ wbhB ;[ do; fdykfJ e?.oft ;; rJ/ wbhB ;[ do; fdykfJ e?. ;qh r[o s]s fpoki/ gqG{ fXnkfJ e?.;qh r[o s]s fpoki/ gqG{ fXnkfJ e?.;qh r[o s]s fpoki/ gqG{ fXnkfJ e?.;qh r[o s]s fpoki/ gqG{ fXnkfJ e?.;qh r[o s]s fpoki/ gqG{ fXnkfJ e?. whoh npd[b n" BEk i; ej? pBkfJ e?.whoh npd[b n" BEk i; ej? pBkfJ e?.whoh npd[b n" BEk i; ej? pBkfJ e?.whoh npd[b n" BEk i; ej? pBkfJ e?.whoh npd[b n" BEk i; ej? pBkfJ e?. d' sbtkoh pZXhnK fJe whoh dh fJe ghfo dh.d' sbtkoh pZXhnK fJe whoh dh fJe ghfo dh.d' sbtkoh pZXhnK fJe whoh dh fJe ghfo dh.d' sbtkoh pZXhnK fJe whoh dh fJe ghfo dh.d' sbtkoh pZXhnK fJe whoh dh fJe ghfo dh. fJe n}ws dh fJe oki dh fJe okyh eo/ tiho dh.fJe n}ws dh fJe oki dh fJe okyh eo/ tiho dh.fJe n}ws dh fJe oki dh fJe okyh eo/ tiho dh.fJe n}ws dh fJe oki dh fJe okyh eo/ tiho dh.fJe n}ws dh fJe oki dh fJe okyh eo/ tiho dh. fjzws pkjK e'N rVQ dotk}k pby pyho dh.fjzws pkjK e'N rVQ dotk}k pby pyho dh.fjzws pkjK e'N rVQ dotk}k pby pyho dh.fjzws pkjK e'N rVQ dotk}k pby pyho dh.fjzws pkjK e'N rVQ dotk}k pby pyho dh. Bkb f;gkjh Bhb Bb wko d[FNK eo/ srho ih.Bkb f;gkjh Bhb Bb wko d[FNK eo/ srho ih.Bkb f;gkjh Bhb Bb wko d[FNK eo/ srho ih.Bkb f;gkjh Bhb Bb wko d[FNK eo/ srho ih.Bkb f;gkjh Bhb Bb wko d[FNK eo/ srho ih. gr s/oh eh ijKrho dh <gr s/oh eh ijKrho dh <gr s/oh eh ijKrho dh <gr s/oh eh ijKrho dh <gr s/oh eh ijKrho dh < (tko s]s-BFhBh #u'I)(tko s]s-BFhBh #u'I)(tko s]s-BFhBh #u'I)(tko s]s-BFhBh #u'I)(tko s]s-BFhBh #u'I) ;ko L- u/s/ oj/ L r[o{ gksFkj B/ B e/tb @@ghoh s/ whoh## d/ @w[ZY-edhwh## ;[w/b dh gqfefonk gqrN eoB fjZs jh fuzBQkswe s"o (Symbolically) d' sbtkoK ;ikJhnK, ;r'I ;h; T[Zs/ Fkjh ebrh th ;ikJh ns/ ;Zu/ s]s T[Zs/ th ;[GkfJwkB j'J/. jK, gktB ghoh s/ Xowh whoh d/ ;zrw s'I i' d?th Fesh dk Gzvko gqkgs j'fJnk, T[j ;z;kohnK dh soQK gdkoEe wZ[bK s/ jkfewkBk ib-ib" d/ ftykt/ tk;s/ BjhI ;h. t/y' r[o{ ih B/ jwkbkto Fkjh c"iK fto[ZX uko :[ZX ehs/ ns/ fiZs/, gqzs{ sj:kp j'D d/ pti{d fes/ fJzu Go G" T[s/ th ep}k BjhI ehsk. wkfJnk-Xkoh b'eK dh soQK J/E/ MrVk }whB, i'o{ s/ }o dk BjhI ;h, Xowh nkdoF dk ;h, ikpo d/ ipo d/ fto'X dk ;h. jfEnko uZ[eD dh bkukorh dk fJ}jko d;t/I ikw/ ftu n"ozr}/p ~ ;zws 1762 ftu fby/ }coBkw/ ftu po-jZe fJT[I ;zp'XB ehsk frnk ;h L- u[ eko n} jwL jhbs/ dor[}Fs.u[ eko n} jwL jhbs/ dor[}Fs.u[ eko n} jwL jhbs/ dor[}Fs.u[ eko n} jwL jhbs/ dor[}Fs.u[ eko n} jwL jhbs/ dor[}Fs. jbkb n;s p[odB pFwFho d;s.jbkb n;s p[odB pFwFho d;s.jbkb n;s p[odB pFwFho d;s.jbkb n;s p[odB pFwFho d;s.jbkb n;s p[odB pFwFho d;s. (}coBkwk) (id wkwbk, ;[bj-;ckJh) d/ ;kfonK :sBK d/ pkti{d fBnK-g{ope jZb B j't/, sK sbtko T[mkT[Dh (Fesh dk gq:'r eoBk) jZe pikBp j?. ;fsr[o{nK nEtk T[BQK d/ ;kde f;Zyk dk fBFkBk sK ;w;s ;z;ko T[Zs/ fJe n?;k Xkofwe, ;wkfie, nkofEe s/ okiBhse Xowh gqpzX ekfJw eoBk ;h, fi; d[nkok ;qh Grs oftdk; dk @@p/rwg[o/ Ffjo## ns/ gzit/ I ;fsr[oK d/ @@jb/wh oki## dk ;[gBk ;keko j' ;e/. eh fJj tzrko nZi th @@]kb;k## ih ~ dog/F BjhI < jK, j?. eh r[o{ ih dk @@yk; o{g ]kb;k## ~ FkfJo d/ fJj Fpd jb{d ;eDr/ L @@f}whI e' ep j? f:j d;fs e[dos, be e' ep j? f:j skp' skes < s{jh (]kb;k) pskJrk ep f:j j'rk, ;keko ;zrw whoh ghoh <## ;cbsk dh wz}b T[Zs/ gj[zuD bJh GkJh Bzd bkb r'fJnk dk fJj wFtok th ekpfb-r"o j? L- @@wz}fb fJFe doki n;s, p-gk B-stK ocs#@@wz}fb fJFe doki n;s, p-gk B-stK ocs#@@wz}fb fJFe doki n;s, p-gk B-stK ocs#@@wz}fb fJFe doki n;s, p-gk B-stK ocs#@@wz}fb fJFe doki n;s, p-gk B-stK ocs# ;o edw ;ki fe sk do okfjnK ;ko Fth.##;o edw ;ki fe sk do okfjnK ;ko Fth.##;o edw ;ki fe sk do okfjnK ;ko Fth.##;o edw ;ki fe sk do okfjnK ;ko Fth.##;o edw ;ki fe sk do okfjnK ;ko Fth.## (r}b 63) A DIARY OF A UNBORN BABY 15 June - I get attached with mom 17 June - I m a tissue now 30 June - Mom said to Dad, u r going to be a father Mom - Dad r very happy 15 July - Share food, my mom eats 14 Sept - I can feel my heart beat 14 October - I have little hands, legs, head in mom's stomach 13 November -Today I was in a Ultra Scan Wow, I am a Girl 14 November -I was Dead. My Mom and Dad Killed me. Why ? Is it just becoz i was a girl ? Ppl love 2 have a mother, a wife & of course a girl friend too thn why not a daughter. Esha Kaur Class V
Baixar agora