παρατήρηση υπόθεση πείραμα συμπέρασμα

1. Η επιςτθμονικι μζκοδοσ τθσ Φυςικισ
Λαμβάνοντασ υπ’ όψιν ότι επιςτθτό αποκαλείται αυτό που μπορεί να προςεγγίςει
ο άνκρωποσ μζςω τθσ γνϊςθσ, ωσ επιςτιμθ ορίηεται το ςφνολο των ςυςτθματικϊν
και επαλθκεφςιμων γνϊςεων , κακϊσ επίςθσ θ διερεφνθςθ κακοριςμζνων πεδίων
του επιςτθτοφ. Η διερεφνθςθ ςτο πλαίςιο τθσ επιςτιμθσ γίνεται με ςυγκεκριμζνεσ
και ςαφϊσ κακοριςμζνεσ διαδικαςίεσ , οι οποίεσ ςυναποτελοφν τθν επιςτθμονικι
μζκοδο.
Βάςει των ανωτζρω επιςτθμονικι μζκοδοσ είναι θ διαδικαςία τθν οποία
εφαρμόηουν οι επιςτιμονεσ ςτθν ζρευνα των φαινομζνων , ϊςτε να καταλιξουν ςε
αξιόπιςτθ γνϊςθ ςχετικά με τουσ νόμουσ που τα διζπουν.
Η επιςτθμονικι μζκοδοσ περιλαμβάνει τα ακόλουκα βιματα και χαρακτθρίηεται
από τθν επαναλαμβανόμενθ εκτζλεςθ τουσ :
Παρατθριςεισ πάνω ςε ζνα φυςικό φαινόμενο ι ομάδα φυςικϊν φαινομζνων.
΢χθματιςμόσ μιασ γενικισ υπόκεςθσ (μοντζλου) θ οποία είναι ςυνεπισ με τισ
παρατθριςεισ που ζγιναν (μπορεί να τισ εξθγιςει ) .
Χρθςιμοποίθςθ τθσ υπόκεςθσ για να γίνουν προβλζψεισ για τθν φπαρξθ άλλων
φυςικϊν φαινομζνων ι για τα ποςοτικά αποτελζςματα νζων παρατθριςεων ςε ότι
αφορά το ίδιο φαινόμενο.
Εξζταςθ των προβλζψεων που ζγιναν με επιπρόςκετεσ παρατθριςεισ και
διεξαγωγι πειραμάτων και ανακεϊρθςθ τθσ υπόκεςθσ ανάλογα, ζτςι ϊςτε να είναι
ςυνεπισ και με τα νζα δεδομζνα.
Σα δφο τελευταία βιματα επαναλαμβάνονται ςυνεχϊσ, ενιςχφοντασ ςυνεχϊσ τθν
ιςχφ τθσ υποκζςεωσ μζςα ςτα όρια τθσ ακρίβειασ των παρατθριςεων. Όταν θ
αλικεια μιασ υπόκεςθσ ζχει εξακριβωκεί διαμζςου παρατθριςεων, πειραμάτων
και κριτικισ ςκζψθσ, τότε γίνεται αποδεκτό ότι αποτελεί μια ικανοποιθτικι
αναλυτικι – ςυςτθματικι προςζγγιςθ τθσ πραγματικότθτασ και ζτςι αποκτά τθ κζςθ
επιςτθμονικισ κεωρίασ . Οι προβλζψεισ τθσ κεωρίασ αυτισ εξακολουκοφν να
ελζγχονται και είναι πικανό μελλοντικζσ παρατθριςεισ και πειράματα να τθν
καταρρίψουν, οπότε διατυπϊνεται μια νζα, βελτιωμζνθ και γενικότερθ υπόκεςθ, θ
οποία εξθγεί τόςο τισ προθγοφμενεσ, όςο και τισ νζεσ παρατθριςεισ .
΢ε μερικοφσ επιςτθμονικοφσ τομείσ δεν είναι δυνατι θ εφαρμογι όλων των
προαναφερόμενων βθμάτων . Π.χ. δεν είναι δυνατόν να εκτελζςουμε πειράματα

2. προκαλϊντασ ςειςμοφσ ι εκριξεισ θφαιςτείων , οφτε μποροφμε να επζμβουμε ςτισ
τροχιζσ πλανθτϊν κ.ο.κ. ΢’ αυτζσ τισ περιπτϊςεισ επινοοφνται άλλεσ διαδικαςίεσ
παρατιρθςθσ , καταγραφισ και αξιολόγθςθσ .
Κριτιρια για να χαρακτθριςτεί μια εργαςία επιςτθμονικι , είναι :
Διαχωριςμόσ του προςϊπου από το εξεταηόμενο αντικείμενο.
Επαναλθπτικότθτα των πειραμάτων και επιβεβαίωςθ παρατθριςεων .
Σεκμθρίωςθ των ιςχυριςμϊν βάςει άλλων επιςτθμονικϊν κεωριϊν ι μακθματικισ
απόδειξθσ .
Επεξιγθςθ όλων των προθγοφμενων παρατθριςεων, γενίκευςθ παλαιότερων
κεωριϊν.
Ο φιλόςοφοσ Κάρλ Ράιμουντ Πόππερ (1902-1994) ειςιγαγε ωσ κριτιριο
επιςτθμονικότθτασ μιασ κεωρίασ, ςτα πλαίςια του κριτικοφ ορκολογιςμοφ, τθ
δυνατότθτα διάψευςθσ τθσ. Μία κεωρία πρζπει, δθλαδι, να διατυπϊνει
προβλζψεισ, οι οποίεσ κα μποροφν να διαψευςκοφν με τθν εκτζλεςθ πειραμάτων.
Με κάκε πείραμα που εκτελείται και το οποίο δεν διαψεφδει τθ κεωρία,
αυξάνεται θ πικανότθτα να είναι αυτι θ κεωρία ςωςτι. Η φπαρξθ τθσ δυνατότθτασ
διάψευςθσ διαφοροποιεί το επιςτθμονικό πόριςμα από τθν πίςτθ. Πειράματα
επαλικευςθσ δεν αρκοφν, και κατ’ άλλουσ δεν μποροφν να υπάρξουν , δεδομζνου
ότι αφενόσ πολφπλοκεσ κεωρίεσ δεν είναι δυνατόν να επιβεβαιωκοφν ςυνολικά,
αφετζρου μπορεί να υπάρξουν πάντα ςυνκικεσ εφαρμογισ τθσ κεωρίασ που δεν
ζχουν εξεταςτεί . Νεότεροι ερευνθτζσ ςτον τομζα τθσ Επιςτθμολογίασ και τθσ
Ιςτορίασ των Επιςτθμϊν, ςυμπλιρωςαν και προςάρμοςαν αυτό το κριτιριο του
Πόππερ .
Η επιςτθμονικι μζκοδοσ είναι κεμελιϊδθσ για τθν επιςτθμονικι ζρευνα και για τθν
πρόςκτθςθ νζασ γνϊςθσ βαςιςμζνθσ ςτθ φυςικι μαρτυρία από τθν επιςτθμονικι
κοινότθτα. Οι επιςτιμονεσ χρθςιμοποιοφν τισ παρατθριςεισ και τθν αιτιολόγθςθ
για να προτείνουν ερμθνείεσ των φυςικϊν φαινομζνων, που αποκαλοφνται
υποκζςεισ. Οι προβλζψεισ από τζτοιεσ υποκζςεισ δοκιμάηονται μζςω πειραμάτων
ςε ελεγχόμενεσ (μετριςιμεσ) ςυνκικεσ, τα οποία κα πρζπει να είναι αναπαράξιμα (
ι επαναλιψιμα) από οποιονδιποτε επιςτθμονικά ικανό. Μια ςθμαντικι όψθ τθσ
υπόκεςθσ είναι θ δυνατότθτα διάψευςθσ τθσ, με άλλα λόγια θ δυνατότθτα να
αποδειχκεί ψευδισ μζςω νζων παρατθριςεων. Αντίκετα είναι άποψθ, διλωςθ ι
απλι απάτθ, που δεν βαςίηεται ςτθν επιςτθμονικι μζκοδο.
Αν θ υπόκεςθ επιβεβαιϊνεται επανειλθμμζνα μζςω του πειράματοσ, τότε γίνεται
κεωρία και οι νζεσ προβλζψεισ ςτθρίηονται πάνω τθσ. Οι εςφαλμζνεσ προβλζψεισ,
εςωτερικζσ αςυνζπειεσ ι ανεξιγθτα φαινόμενα ενεργοποιοφν μια διαδικαςία

3. διόρκωςθσ των υποκζςεων, που με τθ ςειρά τουσ δοκιμάηονται κ.ο.κ. Οποιαδιποτε
υπόκεςθ είναι αρκετά ιςχυρι για τθ δθμιουργία προβλζψεων μπορεί να
δοκιμάηεται με αυτόν τον τρόπο.
Ωςτόςο, μια μθ επαλθκευμζνθ υπόκεςθ είναι δυνατόν να γίνει ευρφτερα αποδεκτι,
βάςει κάποιασ διαιςκθτικισ ι λογικισ αντίλθψθσ τθσ εγκυρότθτασ τθσ, οπότε
ονομάηεται αξίωμα.