14/11/2019; impreza: XI Toruńskie Sympozjum poświęcone Religiom i Alternatywnym Ruchom Religijnym; organizacja: Wydział Teologiczny UMK w Toruniu; miejsce: Centrum Dialogu Jana Pawła II, Toruń.

1. XI TORUŃSKIE SYMPOZJUM POŚWIĘCONE
RELIGIOM I RUCHOM RELIGIJNYM
RELIGIA I INTERNET
KILKA UWAG
TEORETYCZNYCH
dr hab. Piotr Siuda
14 listopada 2019 roku
Centrum Dialogu Jana Pawła II

2. KLUCZ DO ROZWAŻAŃ
WAINS, 2010 ROK
RELIGIA A INTERNET

3. POGLĄDY NA TEMAT
INTERNETU
OPTYMIZM VS PESYMIZM
Mylą się optymiści (totalna emancypacja; twórczość, itp.).
Mylą się pesymiści: zanik więzi, degeneracja osobowości,
kultury i społeczeństwa.
Nie mamy do czynienia z dwoma niepowiązanymi światami
– realnym i wirtualnym.

4. PRZENIESIENIE
RELIGIJNYCH
GRANIC
Wielkie, tradycyjne (oficjalne) religie oraz nowe
ruchy i zjawiska quasi-religijne.
PRZENOSZĄ SIĘ PODZIAŁY
Releksyjność, utowarowienie, indywidualizacja.
W żadnym wypadku nie mamy do czynienia z
sekularyzacją.
ODWZOROWUJĄ SIĘ TENDENCJE
W sieci istnieją kościoły, jak również mniej
formalne grupy; podejmowane są różne aktywności
religijne.
INSTYTUCJONALNY I NIEFORMALNY
WYMIAR

5. Cztery wymiary religii w internecie:
religia sieciowa,
religia w sieci,
religia tradycyjna,
religia innowacyjna.

7. ODWZOROWANIE TENDENCJI
PŁYNNOŚĆ, REFLEKSJA, KONSUMPCJA
KONDYCJA RELIGII A
INTERNET

8. Religia dzisiaj
Tezę o sekularyzacji należy
odrzucić jako błędną,
nienaukową czy wręcz
ideologiczną.
SEKULARYZACJA (NIE)
Dziś jednostki wybierają pod
względem religii to, co do nich
pasuje. Religijność selektywna
(niekonsekwentna).
PRYWATYZACJA
Na duchowym rynku panuje
duża konkurencja, wywołana
współistnieniem i nakładaniem
się wielu form religii.
KONKURENCJA

9. REFLEKSYJNOŚĆ I SACRUM
Refleksyjność
dotyczyła wyłącznie
tych stojących
najwyżej w
hierarchii religijnej –
duchowych
przywódców,
teologów,
duchowieństwa.
KIEDYŚ
Religie „przytrafiały
się” ludziom; nie były
produktem ludzkiej
działalności.
KIEDYŚ
Religijne symbole i
praktyki przestają być
kontrolowane przez
stojących najwyżej;
jednostki nadają im
(symbolom i
praktykom) własne
znaczenia.
TERAZ
Nie zmienia się istota
religii, zmienia się
źródło tego, co uważa
się za sacrum. Staje
się jednostkowe,
przestaje być dane z
góry. Jest
konstruoowane z
różnych fragmentów.
TERAZ
Zacierają się kiedyś
wyraźne granice
świadczące o tym, co
przynależy do sacrum,
a co do sfery
profanum. Dziś owe
dwie sfery są coraz
trudniejsze do
zdefiniowania oraz
oddzielenia.
TERAZ

10. Na różnorodność
religii jest dzisiaj ogromne
zapotrzebowanie. Istnieje zbieżność
między zaistnieniem religii
w internecie, a stanem
współczesnej religii w ogóle.
DUCHOWY RYNEK

11. AKTYWNOŚCI W INTERNECIE
OD PIELGRZYMOWANIA PO SAKRAMENTY
RELIGIA SIECIOWA

12. PIELGRZYMKI
ONLINE
Faza preliminalna, liminalna i postliminalna.
SĄ WSZYSTKIE FAZY
Liczy się bardziej wymiar duchowy niż fizyczny.
„Pogłębiony” symbolizm pielgrzymek online i
indywidualne, prywatne tworzenie sacrum.
Liminalność wzmacniana jest ona konstrukcją
serwisów pielgrzymkowych.
Wirtualne pielgrzymki spełniają cechy pielgrzymek
realnych – są dobrowolne; sieć może wzbudzać
poczucie braterstwa z innymi.
CZY AUTENTYCZNE?

13. SIEĆ OBJAWIEŃ
Demokratyzacja i „oswojenie”.
„Oderwanie” od przestrzeni.
Komunikacja i odwoływanie się.
PAOLO APOLITO

14. KOLEJNY WYMIAR
OD RUCHÓW RELIGIJNYCH PO PARODIE RELIGII
RELIGIA INNOWACYJNA

15. Religie cyberprzestrzeni
Religie cyberprzestrzeni vs religie
w cyberprzestrzeni.
1. Oparte na wierzeniach.
2. Antykultowe.
3. Przeciwko konsumpcji.
4. Praktyczne.
5. Naukowe.
CZYM SĄ?
Czy religia ma
jakieś historyczne podłoże?
Czy spełnia warunek
szczerości?
Dla wielu religii cyberprzestrzeni
odpowiedź na te pytania brzmi:
„nie”.
CZY SĄ AUTENTYCZNE?

16. NASTĘPNY WYMIAR
W SIECI OBECNE SĄ WSZELKIE WIELKIE RELIGIE
RELIGIA TRADYCYJNA

17. WIRTUALNI DUCHOWNI CELEBRYCI:
ALEKSANDRA ŻELAZIŃSKA, MODŁY PRZED EKRANEM,
POLITYKA NR 48 (3188), 28.11-4.12.2018.
To prawda, że internet może być dla Kościoła „największą amboną
świata”, jeśli tylko umiejętnie to narzędzie wykorzysta. Na przykład
dominikanin o. Adam Szustak, autor tego sformułowania, skorzystał
wzorcowo. Ma na YouTube więcej subskrybentów niż przeciętny polski
proboszcz wiernych w parafii – przeszło 400 tys. Jego kanał pod
enigmatyczną nazwą „Langusta na palmie” działa od 2012 r. Podobnie
jak inni twórcy internetowi o. Szustak korzysta z platformy Patronite.pl,
za której pośrednictwem widzowie (...) dotują swoich ulubieńców.
„Langusta na palmie” w rankingu Patronite zajmuje pierwsze miejsce
z pensją ok. 68 tys. zł. (...) Do tej pory dominikanin zgromadził tą drogą
grubo ponad 800 tys. zł.

18. Ks. Piotr Pawlukiewicz
CHRZEŚCIJAŃSKI VLOG
Na kanale zamieszczane są homilie
księdza, rzeczywiście wygłaszane
w kościołach, ale rejestrowane
wyłącznie w wersji audio. Każdy klip
ma od kilkunastu do kilkudziesięciu
tysięcy wyświetleń.
Mikołaj Kapusta
KANAŁ DOBRA NOWINA
Student teologii i członek wspólnoty
Odnowy w Duchu Świętym. 27 tys.
subskrybentów. I na YouTube, i na
stronie internetowej podkreśla, że
stawia na „katolickie konkrety”.
Zwraca się też do ateistów.
Jola Szymańska
HIPSTER KATOLICZKA
Śledzi ją trochę ponad 30 tys. osób.
„Piszę i nagrywam, bo wierzę w życie
bez szufladek dla wierzących
i niewierzących. W myślenie.
W dialog. W luz. W Boga. I w
poczucie humoru :)”. Film „Kler”.
Inni duchowni influencerzy

19. Zmienia się forma ekpsresji wiary prez
młodych – maleje przywiązanie do Kościoła.
Chodzi o formę, nie o treść (celebryci nie
szokują, nie głoszą herezji). To uśmiechnięty
ekumenizm (wyjątki: Natanek, Międlar).
Z DUCHEM CZASU
Sieć ma zachęcać do spotkania z Chrystusem
w realu – to jest główny cel.
I dla wierzących i dla wątpiących (i dla
kontrowersyjnych rzeczy: "Wiara i tęcza").
EWANGELIZACJA

20. Postulaty z 2010 roku
Potrzeba więcej
studiów
pokazujących, jakie
osoby używają
internetu w celach
religijnych, jak go
używają i dlaczego.
PO PIERWSZE
Potrzeba
dokładniejszych
badań zajmujących
się relacjami między
religijnym życiem
jednostek w świecie
offline i w świecie
online.
PO DRUGIE
Potrzeba
porównawczych
badań nad
konkretnymi
czynnościami
religijnymi
podejmowanymi w
sieci.
PO TRZECIE
Zastanowić się
należy, czy internet
lepiej bądź gorzej
„pasuje” do różnych
religijnych stylów
oraz konkretnych
religii.
PO CZWARTE

21. INFORMACJE
KONTAKTOWE
piotr.siuda@gmail.com
ADRES EMAIL
piotrsiuda.pl / piotrsiuda.com
STRONY WWW
Academia.edu / ResearchGate
ASNS