Nkss (nx power lite)

Huỳnh Thị Duy Hương
BS CK2 Nhi-Sơ sinh
TS Dịch Tễ Học
Giảng Viên Chính Bộ Môn Nhi-ĐHYD Tp. HCM

 Trình bày được định nghĩa nhiễm khuẩn sơ sinh
 Trình bày được các yếu tố nguy cơ làm gia tăng
tần suất nhiễm khuẩn sơ sinh
 Trình bày được các triệu chứng lâm sàng của
nhiễm khuẩn sơ sinh
 Trình bày được các xét nghiệm nhằm chẩn đoán
nhiễm khuẩn sơ sinh
 Liệt kê được các nguyên tắc điều trị nhiễm khuẩn
sơ sinh
 Trình bày được cách phòng ngừa nhiễm khuẩn sơ
sinh

I. ĐỊNH NGHĨA
II. DỊCH TỄ HỌC
III. LÂM SÀNG
IV. CẬN LÂM SÀNG
V. CHẨN ĐÓAN NHIỄM KHUẨN SƠ SINH
VI. ĐIỀU TRỊ
VII. PHÒNG NGỪA – CHĂM SÓC SỨC KHỎE BAN
ĐẦU

 Nhiễm khuẩn sơ sinh(NKSS): bệnh lý nhiễm khuẩn
mắc phải trước, trong hoặc sau sinh (30 ngày)
 Phân loại NKSS dựa vào
 Thời điểm mắc phải
 Bệnh nguyên
 Thời điểm bệnh cảnh nhiễm khuẩn xuất hiện

 Các tên gọi liên quan đến NKSS:
 NK chu sinh: Bệnh nguyên mắc phải trước/trong khi
sinh, lây truyền theo hàng dọc từ Mẹ-Con, từ 2 tuần
trước sinh1 tuần sau sinh
 NK sớm: Các khởi bệnh 7 ngày đầu tiên sau sinh

 NK sau sinh: mắc phải trong vòng 30 ngày sau sinh
 NK muộn: bệnh nguyên mắc phải từ đường sinh dục
của mẹ, khởi bệnh sau 7 ngày tuổi.
 NK Bệnh viện: là NKSS mắc phải do môi trường
BV, có biểu hiện sau 3 ngày tuổi.

 Một bệnh lý thường gặp
 Tử vong đứng thứ 2 sau HCSHH/SS
 NK trong tử cung: 2%
NK trong khi sinh/trong tháng đầu:10%
 Là hậu quả của nhiều tác nhân khác nhau

 Các bệnh cảnh đi kèm: Thường làm nặng và khó
khăn thêm việc điều trị.
VD: Bệnh màng trong(HMD) thường đi kèm viêm phổi.
Toan huyết suy chức năng thực bào của bạch
cầu nhân múi trung tính (neutrophil).

 Những yếu tố nguy cơ làm  tần suất mắc bệnh hoặc
tỷ lệ tử vong do NKSS
YT mẹ: Bệnh NK/thai kỳ, vỡ ối trước 24giờ gây NK ối
YT con: Sinh khó, sang chấn sản khoa, sinh non, giới
tính nam, sức đề kháng kém, da niêm dễ bị tổn thương
YT môi trường: Chỉ số nhiễm khuẩn, lượng người
vào thăm, nhiễm khuẩn BV, khoa SS quá tải,
người chăm sóc…

 Các đường lan truyền từ mẹ sang con
4 đường chính
 Đường máu Nhau Thai
 Đường từ ổ nhiễm khuẩn ở tử cung(TC)
-Vào ối Thai
-Vào nhau Thai
 Đường từ một ổ NK ngòai TC  Qua các màng vào
nước ối Thai
 Đường từ âm đạo Thai khi tống thai ra ngoài

 Qua nhau và nước ối đến thai thường có các bệnh
 Nhiễm Toxoplasmose
 Giang mai bẩm sinh
 Rubella
 Nhiễm Cytomegalo virus
 Nhiễm Herpes virus
 Nhiễm HIV
 Sốt rét
 Nhiễm Liên cầu tan huyết nhóm B

 Qua âm đạo đến thai thường có các bệnh
 Nhiễm E.coli và các vi trùng gram (-) khác
 Nhiễm Lậu cầu
 Nhiễm Liên cầu tan huyết nhóm B.
 Nhiễm Chlamydia
 Nhiễm HIV
 Nhiễm Herpes virus.
 Nhiễm Siêu vi viêm gan B

Triệu chứng lâm sàng: Rất đa dạng, không điển hình,
không đặc hiệu, dễ trùng lấp, có thể khu trú/toàn thân,
thật rầm rộ/rất kín đáo
(1)(1) Trẻ “không” khỏe mạnhTrẻ “không” khỏe mạnh (2)(2) Triệu chứng toàn thânTriệu chứng toàn thân
- Đứng cân hoặc sụt cânĐứng cân hoặc sụt cân
- Rối loạn điều hoà thân nhiệt: sốtRối loạn điều hoà thân nhiệt: sốt
cao, hạ thân nhiệtcao, hạ thân nhiệt
(3)(3) Triệu chứng thần kinhTriệu chứng thần kinh
- Cử động tăng hay dễ bị kíchCử động tăng hay dễ bị kích
thíchthích
- Co giậtCo giật
- Thóp phồngThóp phồng
- Giảm trương lực cơGiảm trương lực cơ
- Hôn mêHôn mê
(4)(4) Triệu chứng tim mạchTriệu chứng tim mạch
- Xanh táiXanh tái
- Xanh tím và da nổi bôngXanh tím và da nổi bông
- Thời gian hồi phục màu da> 3Thời gian hồi phục màu da> 3
giâygiây
- Nhịp tim nhanh > 160 lần/phútNhịp tim nhanh > 160 lần/phút
- Huyết áp hạHuyết áp hạ

(5)(5) Triệu chứng hô hấpTriệu chứng hô hấp
- Xanh tím môi và đầu chiXanh tím môi và đầu chi
- Rên rỉRên rỉ
- Rối loạn nhịp thởRối loạn nhịp thở
- Thở nhanh > 60 lần/phút + coThở nhanh > 60 lần/phút + co
kéokéo
- Ngưng thở > 20 giâyNgưng thở > 20 giây
(6)(6) Triệu chứng tiêu hoáTriệu chứng tiêu hoá
- Bú kém, bỏ búBú kém, bỏ bú
- Nôn óiNôn ói
- Dịch dạ dày > 3 mlDịch dạ dày > 3 ml
- Tiêu chảyTiêu chảy
- Chướng bụngChướng bụng
(7)(7) Triệu chứng da niêmTriệu chứng da niêm
- Hồng banHồng ban
- Vàng da sớm > 24 giờVàng da sớm > 24 giờ
- Nốt mủNốt mủ
- Phù nềPhù nề
- Phù cứng bì (tiên lượng rất xấu)Phù cứng bì (tiên lượng rất xấu)
(8)(8) Triệu chứng huyết họcTriệu chứng huyết học
- Tử banTử ban
- Tụ máu dưới daTụ máu dưới da
- Xuất huyết nhiều nơiXuất huyết nhiều nơi
- Gan lách toGan lách to

 Vi khuẩn gây nhiễm khuẩn sơ sinh trong 7 ngày đầu
là Streptococcus nhóm B, Listeria monocytogen,
E.coli, Treponema pallidum
 Vi khuẩn gây nhiễm khuẩn sơ sinh sau 7 ngày chủ
yếu là vi khuẩn gram (-)

 Hai bệnh cảnh lâm sàng chính
 NKSS sớm (≤7 ngày tuổi): bệnh cảnh phổ biến nhất là
nhiễm khuẩn huyết (NKH), kế đó là VMNM và VP bẩm
sinh có nguồn gốc trước/trong khi sinh.
 NKSS muộn (>7 ngày tuổi): NKH, VMNM, Viêm khớp -
xương, NK đường tiểu, Viêm phúc mạc tiên phát,
nguồn gốc sau sinh

 NKSS sớm
 Bệnh lý bào thai: TORCH
 Các bệnh khác
Viêm gan siêu vi B, Uốn ván, Nhiễm Listeria, Lao,
Nhiễm lậu cầu, Nhiễm HIV, Nhiễm Chlamydia, Sốt
rét

 NKSS muộn
 Nhiễm khuẩn huyết (NKH): Lâm sàng của bệnh lý toàn
thân được đi kèm theo bởi tình trạng nhiễm khuẩn
huyết, xảy ra trong tháng đầu tiên sau sinh
 Viêm màng não mủ (VMNM): Tổn thương màng não
chiếm 30 -50% các trường hợp NKHSS SS bị NKH
hoặc có tiền căn và triệu chứng nghi ngờ  chọc dò
tủy sống
 Nhiễm khuẩn đường tiểu: Vàng da, cấy nước tiểu &
máu có vi khuẩn

 NKSS muộn
 Viêm khớp - xương
Có khi khó phát hiện  phải thăm khám một cách có
hệ thống để tránh bỏ sót.
 Viêm phúc mạc tiên phát
Rất hiếm gặp. Lưu ý viêm ruột hoại tử xảy ra trong
bệnh cảnh NKH luôn có phản ứng thành bụng.
 Nhiễm khuẩn khác:
Viêm kết mạc, viêm dạ dày, viêm ruột, nhiễm khuẩn
bệnh viện…

 Huyết học
CTM + PMNB + XN ĐÔNG MÁU
 Vi khuẩn học: Cấy, Nhuộm gram, soi, thử Latex (trước
khi cho KS)
 XN hỗ trợ khác
Khí máu: pH, PCO2, BE, PaO2, bilirubin/máu,
albumin/máu, CRP, Ion đồ/máu, đường/máu, X-quang
ngực bụng, nhóm máu, Coombs test.
 Vì toan chuyển hóa là dấu hiệu báo động của NKSS; hạ
đường huyết, rối loạn điện giải luôn luôn có trong
NKSS…

 HUYẾT HỌC: Những xét nghiệm kế tiếp
 BC < 5000/hoặc > 25.000/mm3
 BC nhân múi trung tính (BCNMTT)
< 1.500-2.000/mm3
 Dạng tế bào non>10%
 Tiểu cầu <100.000/mm3
 Thiếu máu không rõ nguyên nhân
 Bạch cầu có hạt độc, không bào
 BC non/BCNMTT >0,14
 Band/BCNMTT >0,2
 RLĐM: quan trọng cho biết dự hậu dè dặt của bệnh

DỊCH CẦN XÉT NGHIỆMDỊCH CẦN XÉT NGHIỆM GIÁ TRỊGIÁ TRỊ
SƠ SINHSƠ SINH - Dịch dạ dày trước 12 giờDịch dạ dày trước 12 giờ + ++ +
- Dịch ống tai ngoàiDịch ống tai ngoài ++
- Phết viêm họngPhết viêm họng ++
- Phân su, phết trực tràngPhân su, phết trực tràng ++
- MáuMáu + + ++ + +
- Dịch não tủyDịch não tủy + + ++ + +
- Nước tiểuNước tiểu + + ++ + +
- Những vị trí nung mủNhững vị trí nung mủ ++
- Dụng cụ đưa vào cơ thể sô sinhDụng cụ đưa vào cơ thể sô sinh
CatheterCatheter ++
Ông thôngÔng thông ++
NHAU THAINHAU THAI ++
MẸMẸ - Âm đạoÂm đạo ++
- MáuMáu + ++ +

  Xét nghiệm phát hiện kháng nguyeân hòa tan
 Phát hiện kháng nguyên: Streptococcus nhóm B,
Neisseria meningitidis, H. Influenza, Streptococcus
pneumoniae.

  Xét nghiệm phát hiện kháng nguyên hòa tan
 Mẫu bệnh phẩm: máu, nước tiểu, dịch não tủy
 Kết quả: âm tính giả và dương tính giả nhiều nên cần
kết hợp với các yếu tố lâm sàng.
 Giá trị tiên đóan âm: 90%.

 Xét nghiệm phát hiện kháng nguyên hòa tan
 N.Meningitidis B có thành phần acid sialic giống
polysacchride trên vỏ của E.coli K1 và K92, vì thế khi
ngưng kết N.M (+) có thể coi như nhiễm E.coli (khi bệnh
phẩm không bị nhiễm phân).

 Xét nghiệm phát hiện kháng nguyên hòa tan
 Mẫu nước tiểu lấy từ túi hứng có thể nhiễm Strep. B
thường trú vì thế nên lấy bệnh phẩm qua catheter hay
chọc hút trên xương mu.

 C-Reactive Protein (CRP)
CRP đã trở thành dấu hiệu chỉ điểm sinh học chính
của nhiễm khuẩn sơ sinh do vi khuẩn.
Bình thường CRP không định lượng được trong
huyết thanh.
CRP bắt đầu tăng từ 6-12 giờ sau khi nhiễm khuẩn
khởi phát, đạt cực đại khoảng giờ thứ 36-48 với nồng độ
từ 50-250 mg/L, sau đó giảm nếu nhiễm khuẩn được
điều trị diễn tiến tốt.

 C-Reactive Protein (CRP)
 Nếu sau 48 giờ điều trị mà CRP không giảm, phải tìm
nguyên nhân thất bại. CRP không qua được nhau
thai, do đó nếu CRP ở trẻ tăng là do sản xuất nội
sinh.

 Vai trò của Interleukin là các hóa chất trung gian
gây viêm bao gồm
◦ TNF α
◦ IL-1, IL-2, IL-6, IL-8, IL-10

 Interleukin 6
◦ Trong tiên lượng rối loạn chức năng đa cơ quan ở trẻ
nhiễm khuẩn huyết
 Lactate
◦ Trong tiên lượng tử vong nhiễm khuẩn huyết
 Procalcitonine
◦ Gia tăng có ý nghĩa trong nhiễm khuẩn huyết

Bao gồm
Yếu tố nguy cơ
Lâm sàng
Cận lâm sàng

 YẾU TỐ NGUY CƠ TỪ MẸ
MẸ SỐT KHI SINH
MẸ BỊ NHIỄM KHUẨN NHƯNG KHÔNG SỐT VIÊM
MÀNG ỐI
VỠ ỐI SỚM
SINH NON THÁNG
TIM THAI > 160 LẦN/PHÚT (KÉO DÀI)

 YẾU TỐ NGUY CƠ TỪ CON
SƠ SINH CÓ CNLS THẤP(LBW)
PHÁI NAM
SINH ĐÔI
DỊ TẬT BẨM SINH
SANG THƯƠNG NGOÀI DA
APGAR THẤP < 5 ĐIỂM (5 PHÚT)

 YẾU TỐ NGUY CƠ TỪ MÔI TRƯỜNG
NẰM BỆNH VIỆN DÀI NGÀY(> 3 NGÀY)
THỦ THUẬT XÂM LẤN
KHOA SƠ SINH QUÁ TẢI
TỶ LỆ BỆNH NHI/ĐIỀU DƯỠNG 
THIẾU ĐỘNG TÁC RỬA TAY
LIỆU PHÁP KHÁNG SINH KÉO DÀI
PHẪU THUẬT

Tám nhóm triệu chứng
(đã trình bày)

 Các xét nghiệm đầu tiên cần thực hiện
◦ Công thức máu
◦ Phết máu ngoại biên
◦ Cấy máu
◦ CRP
Và các xét nghiệm thực hiện sau đó tùy
thuộc từng bệnh cảnh lâm sàng

Các triệu chứng gợi ý nhiều khả năng
NKSS:(B.1)
Mẹ sốtMẹ sốt ≥≥ 383800
C khi chuyển dạ; Có huyết trắng hôi/tuần cuối + hởC khi chuyển dạ; Có huyết trắng hôi/tuần cuối + hở
cổ tử cung.cổ tử cung.
Sang thương đại thể trên nhau dạng áp xe (nhiễmSang thương đại thể trên nhau dạng áp xe (nhiễm ListeriaListeria).).
Triệu chứng da niêm xuất hiện <12 giờTriệu chứng da niêm xuất hiện <12 giờ
SHH + X-quang không đồng nhất.SHH + X-quang không đồng nhất.
Suy tuần hoàn cấp tính.Suy tuần hoàn cấp tính.
Gan toGan to ±± lách to.lách to.
Trẻ sốtTrẻ sốt ≥≥ 383800
C không rõ nguyên nhân.C không rõ nguyên nhân.
Toan chuyển hóa tái diễn không có nguyên nhân tim phổi.Toan chuyển hóa tái diễn không có nguyên nhân tim phổi.
BC<7000/mmBC<7000/mm33
trước 48trước 48HH
, <5000/mm, <5000/mm33
từ N3từ N3

Khám LS bình thường +
Tiền căn sản khoa nghi ngờ
Mẹ vỡ ối sớm > 24 giờ.Mẹ vỡ ối sớm > 24 giờ.
Mẹ bị nhiễm khuẩn tiểu 1 tháng trước khi sinh mà khôngMẹ bị nhiễm khuẩn tiểu 1 tháng trước khi sinh mà không
chắc chắn đã điều trị hết bệnh.chắc chắn đã điều trị hết bệnh.
Dịch ối dơ, có màu bất thường, có phân xu nhưng khôngDịch ối dơ, có màu bất thường, có phân xu nhưng không
do sinh khó và trẻ không bị ngạt khi sinhdo sinh khó và trẻ không bị ngạt khi sinh..

 1. NGAY LÚC SINH, KHÔNG CÓ TRIỆU CHỨNG
LÂM SÀNG (NGHI NGỜ)
 2. CÓ TRIỆU CHỨNG Ở BẤT KỲ NGÀY TUỔI NÀO,
CÓ HOẶC KHÔNG CÓ KÈM THEO CÁC YẾU TỐ
NGUY CƠ TRƯỚC SINH (NHIỀU KHẢ NĂNG)

 Liệu pháp kháng sinh (KS)
 Thái độ sử dụng KS: sớm và đầy đủ
 Sự lựa chọn KS: dựa vào
Kết quả các xét nghiệm trực tiếp.
Dụ đoán tác nhân gây bệnh theo ngày tuổi.
Dự đoán tác nhân gây bệnh theo vị trí nhiễm
KS có phổ rộng thường được phối hợp với nhau, cần
quan tâm đến sự kháng thuốc/từng bệnh viện, từng địa
phương.
KS thích hợp với chức năng gan thận.
KS có sẵn trên thị trường, giá cả hợp lý.

 Liệu pháp KS
 2 Thái độ khi sử dụng KS
Nhiều khả năng chẩn đóan NKSS
Khi có một hay nhiều triệu chứng ở B.1  KS ngay,
hiệu chỉnh theo LS và CLS
Gợï ý nghi ngờ NKSS
Khám LS ngày 2 lần, làm XN mỗi 12-24 H
triệu
chứng chẩn đóan NKSS rõ  sử dụng KS ngay
 Cho kháng sinh, theo dõi các XN CLS, sau 2-3 ngày
nếu kết quả CLS không có bằng chứng NK thì ngưng
kháng sinh

 NKSS sớm
 Chọn 1 trong 3 công thức kinh điển
 Ampicillin + Gentamycin
 Ampicillin + Cefotaxim
 Ampicillin + Cefotaxim + Gentamycin
Nếu soi trực tiếp thấy
 Cầu trùng Gram (+) Streptococcus
 Trực trùng Gram (+) Listeria
 Penicillin G hoaëc Ampicillin

 NKSS muộn
Nghĩ VT gram (-)
Claforan+Gentamycin
Nghĩ Steptococcus
Penicillin G (Ampicillin/Pristinamycin) + Gentamycin

  Nhiễm khuẩn Bệnh viện
Dùng những kháng sinh thế hệ mới, nguy cơ  kháng
thuốc
- Cephalosporine thế hệ 3,4: Ceftazidine (Fortum)
- Axepime
- Vancomycine
- Quinolone thế hệ mới

LƯU Ý
Trong VMNM
 Liều thuốc tăng gấp 2 ở một số thuốc
Khi cho KS phải biết rõ
 Liều lượng thuốc/ngày tuổi
Thời gian sử dụng KS cho từng loại NKSS
Đặc tính biến dưỡng KS: thải qua gan, thận
Chức năng gan-thận ở trẻ sơ sinh
Tình trạng kháng thuốc nơi trẻ bệnh được điều trị

Ngoài kháng sinh, điều trị NKSS cần phải
 Ổn định thân nhiệt
 Bù nước và điện giải/ điện giải đồ/máu
 Cung cấp năng lượng đầy đủ
 Theo dõi nhịp tim, HA, nhịp thở
Trường hợp nặng cần phải
 Kiểm tra yếu tố đông máu/trẻ thở oxy & thở máy
 Ổn định huyết động học, phục hồi tuần hoàn
 Thay máu khi có chỉ định.
 Vitamin K1 1mg/15ngày khi θ kháng sinh kéo dài

Trên cơ sở
 Tác nhân/NKSS rất đa dạng
 Lây truyền thai/trẻ sơ sinh theo nhiều đường
khác nhau, ở bất kỳ thời điểm nào/thai kỳ.
 Độ nặng/nhẹ của NKSS phụ thuộc vào: sức đề
kháng của cơ thể đối với nhiễm khuẩn, các bệnh
cảnh đi kèm và một số các yếu tố làm gia tăng tần
suất mắc bệnh/tăng tỷ lệ tử vong do NKSS

PHÒNG NGỪA CẤP 0
Nhằm loại trừ yếu tố nguy cơ hoặc không cho yếu tố nguy
cơ xuất hiện
Sử dụng vacxin giảm tần suất mắc bệnh NK bẩm sinh
từ bào thai: Uốn ván, Rubella, Bại liệt, BCG…
Tích cực phòng ngừa NK trong và sau khi sinh, đặc biệt
trẻ non và trẻ có CNLS thấp
Tăng cường các biện pháp GDSK cho người dân: đăng
ký quản lý thai, khuyến khích sinh/BV, ích lợi của chế độ
một vợ một chồng, bài trừ các tệ nạn xã hội
Huấn luyện tốt công tác vô khuẩn BV

Nhằm hạn chế yếu tố nguy cơ dẫn đến NKSS
Nhân viên y tế: Rửa tay trước khi tiếp xúc bệnh nhi;
không chăm sóc trẻ SS khi bị viêm HH trên, viêm ruột
/nhiễm khuẩn da
Bệnh phòng: cần hạn chế thăm khám âm đạo khi không
cần thiết, vệ sinh buồng bệnh định kỳ, tiệt khuẩn/giám
sát các dụng cụ y tế

Nhằm hạn chế yếu tố nguy cơ dẫn đến NKSS
Con: Nuôi con bằng sữa mẹ, chủng ngừa đúng lịch, hạn
chế những thủ thuật xâm lấn/trẻ, cách ly trẻ NK để tránh
lây lan, chỉ định KS kịp thời, thích hợp
Mẹ: đảm bảo vệ sinh thai nghén và đăng ký quản lý thai
tại địa phương

Phát hiện và giải quyết sớm các bệnh tật, hạn chế 
thể nặng, di chứng
Bồi dưỡng và nâng cao kiến thức cho CBYT địa phương,
các vùng sâu, vùng xa
Đầu tư các thiết bị CLS tối thiểu cho công tác chẩn đóan
 Chẩn đóan sớm NKSS  điều trị sớm, tích cực

Tăng cường các biện pháp phục hồi chức năng, khắc
phục di chứng
Tăng cường các biện pháp phục hồi chức năng, vật lý trị
liệu  giảm bớt các di chứng của bệnh lý NKSS (não
úng thủy, động kinh, bại liệt … trong viêm màng não
mủ) .
Về lâu dài cần phải có chế độ giáo dục cũng như hướng
nghiệp thích hợp cho những trẻ bị di chứng điếc, mù, trí
thông minh giảm

Nkss (nx power lite)

Recomendados

Recomendados

Mais conteúdo relacionado

Mais procurados

Mais procurados (20)

Destaque

Destaque (20)

Semelhante a Nkss (nx power lite)

Semelhante a Nkss (nx power lite) (20)

Mais de Can tho university of medicine and farmacy

Mais de Can tho university of medicine and farmacy (20)

Último

Último (20)

Nkss (nx power lite)