1. Gebiedsontwikkeling
in een andere
realiteit blijkt vooral
revival van het
boerenverstand.
Verslag van een congres d.d. 17 februari 2011
Ontnuchterend, dat was het congres over
gebiedsontwikkeling in het post-crisis tijdperk,
waaraan ik mocht deelnemen. In Stadion
Galgenwaard werd met ontwikkelaars, architecten,
overheden, beleggers en vertegenwoordigers uit
de wetenschap gesproken over de nieuwe realiteit
in de gebiedsontwikkeling. We weten het allemaal. en private partijen
De economische crisis heeft vooral toegeslagen • duurzaamheid die niet louter fixeert op een nog
in de wereld van de bouw & ontwikkeling en het scherpere energienorm.
einde hiervan is nog niet in zicht, zo werd ons op het • saneren van een hoeveelheid aan plannen en
congres nog maar eens voorgehouden. Krimp aan regelgeving
de randen van het koninkrijk is een ander thema dat
de kijk op gebiedsontwikkeling blijvend heeft doen Peter Keur
veranderen. Centrale vraag van de dag was: hoe Peter Keur, directievoorzitter van de FGH bank, een
gaan we om met gebiedsontwikkeling in deze tijd? bank gespecialiseerd in vastgoedfinanciering, mocht het
Hoewel ik een zaal trof die eigenlijk nog maar net stokje overnemen. Hij nam ons even kort mee naar de
was bekomen van de klap, zaten er in de dag een geschiedenis van de vastgoedmarkt. In de periode 1995-
aantal lichtpuntjes die mij tot hoop stemden. Met als 2008 vervijfvoudigde deze. Waarom? Er was geld om te
hoogtepunt een vurig betoog van onze minister van investeren en minstens zo belangrijk: het geinvesteerde
RO (V&M), Melanie Schultz van Haegen. geld rendeerde ook. De financiële crisis heeft ingeslagen
als een bom. Voor de meesten kwam deze toch als een
Friso de Zeeuw verrassing. Nu, kort na de crisis is het moeilijk financiering
Friso de Zeeuw mocht de dag aftrappen. Friso de Zeeuw te krijgen voor vastgoedprojecten. Dit heeft alles te maken
heeft als praktijkhoogleraar van de TU Delft aan het hoofd met de nog steeds onrustige financiële markt. Deze
gestaan van een groep mensen die heeft nagedacht over markt is zeer bepalend voor het van de grond komen van
gebiedsontwikkeling in een andere realiteit. Hij schreef gebiedsontwikkeling. Inmiddels zijn de regels voor banken
hiervoor een handleiding voor de praktijk, die hij later op aangescherpt. Banken moeten een gezondere balans
de dag mocht aanbieden aan de minister. Zijn inleiding krijgen, oftewel het uitstaande geld moet in voldoende
stond in het teken van het stellen van vragen voor de dag. mate gedekt zijn door eigen vermogen. Kortom er moet
Toch liet hij zich al een aantal signalen ontvallen voor wat meer geld in huis blijven, zodat er minder uit te lenen valt.
betreft zijn visie op deze nieuwe tijd en de inhoud van zijn Risico is in de woorden van Peter Keur weer een factor van
rapport. De belangrijkste handvatten die hij heeft voor belang geworden.
gebiedontwikkeling in de nieuwe realiteit zijn:
Stresstest
• meer zeggenschap voor eindgebruikers Toch verwacht hij dat de vastgoedmarkt zal aantrekken.
• eerherstel voor economisch gezonde grondexploitaties Hier kan echter nog een aantal jaar overheen gaan. Dit
• minder, globalere en meer flexibele plannen heeft alles te maken met te investeren kapitaal en het
• meer transparantie en vakmanschap bij marktpartijen vertrouwen dat dit kapitaal zal gaan renderen.
• aangepaste samenwerkingsmodellen tussen publieke Als tip noemde Peter Keur nog de stresstest voor
gebiedsontwikkeling. Iets wat we in het verleden

2. onvoldoende hebben gedaan. Dit houdt in dat je scenario’s lukken zonder een overkoepelende partij als een provincie’,
doorrekent waarbij je parameters zo instelt dat deze een aldus Verdaas. Daarnaast pleitte Verdaas voor maatwerk.
ongunstige situatie simuleren. Bijvoorbeeld: wat gebeurt er Bouwen in het groen is lang een taboe geweest, maar
als de rente 3 % stijgt? Of als de verkoop achterblijft? In wel een kwaliteit van Gelderland. Hij wil deze kwaliteit
het verleden zijn we geneigd geraakt plannen op papier uitnutten wanneer dit mogelijk is.
netjes dicht te rekenen, terwijl deze in feite met grote
risico’s omgeven zijn. Geurt van Randeraat pleitte voor het uit elkaar trekken
van kosten en baten in ruimtelijke ontwikkelingen. De tijd
De belangrijkste conclusies en aanbevelingen van Peter dat alles maar betaald kan worden uit grondexploitaties
Keur zijn: is echt voorbij, aldus van Randeraat. In plaats daarvan
zouden overheden zich moeten richten op enkele
• zorg voor meer kwaliteit in ruimtelijke plannen sleutelprojecten en daar de financiën en de capaciteit voor
• richt je meer op transformatie van bestaand gebied vrij moeten maken. Als voorbeeld noemde hij de tunnels
• hou het simpel, zeker op financieel gebied op de bedrijventerrein de Binckhorst bij Den Haag, die
• voer schaarstebeleid. Oftewel zorg dat locaties weer een belangrijke aanjager zijn voor de ontwikkeling van
kunnen renderen en geen onnodige concurrentie het gebied, maar nooit uit de exploitatie betaald zouden
ondervinden van andere locaties. kunnen worden. Daarnaast pleit van Randeraat voor ‘het
minder lief zijn’ voor elkaar. Vaak worden in vergaderingen
Debat met diverse partijen problemen niet uitgesproken om
Geen congres zonder debat. Hoewel het niet echt een elkaar geen pijn te doen. Heel lang kun je op deze wijze
debat werd waren de bijdragen van de sprekers bij projecten in de benen houden. Niemand wil spelbreker
vlagen zeer boeiend. Nicole Maarsen (Algemeen directeur zijn, waardoor moeilijke keuzes niet worden gemaakt. Van
Maarsen Groep), Geurt van Randeraat (Directeur SITE Randeraat stelt dat in zijn werkpraktijk hij binnen twee
urban development), Co Verdaas (Gedeputeerde Provincie weken duidelijkheid heeft of een project kans van slagen
Gelderland) en Jan Visser (Hoofd Strategie en bestuur heeft of niet.
Gemeente Alkmaar) mochten elk hun zegje doen over het
thema. Na de lunch zijn er diverse deelsessies georganiseerd, waarbij
De ijzersterke Nicole Maarssen reageerde wat geirriteerd op ik mocht deelnemen aan de deelsessies Duurzaamheid en
de bijdrage van Jan Visser, die een pleidooi hield voor meer een en Binnenstedelijk bouwen.
vraaggericht werken. Ze stelde dat ze het kwalijk vond dat
we pas nu praten over vraaggericht werken. “Wat deden De eerste deelsessie begon met een aantal stellingen ten
we ervoor dan?”. Conclusie onder de sprekers wat dat de aanzien van duurzame ruimtelijke ontwikkeling (DGO) en
markt vooral een aanbodgerichte markt is geweest, zeker wat het is.
waar het gaat om de bouw van kantoren. Nicole Maarssen
voegde er aan toe dat het weer tijd werd eigen vermogen • DGO is maatwerk: identiteit gebied bepaalt invulling
in gebouwen te steken, dus minder te financieren. Op die duurzaamheid.
manier bouwen we kantoren met meer visie die duurzamer • DGO is een innovatieproces met hoge ambities
zijn. Na een eerste huurder moet het pand immers weer op verschillende thema’s, dus een integrale
verhuurd kunnen worden. Daarnaast pleitte ze voor een ontwerpopgave.
heldere rol van gemeenten. Gevaar bij ieder ruimtelijk • Ontwerpopgave vraagt om innovatieomgeving
project is dat ambities zich opstapelen gedurende de lange • DGO gaat over:
trajecten (hetzij door wisseling van de wacht op bestuurlijk • Ruimtelijke aspecten van duurzaamheid (groen,
niveau, hetzij door de tijdgeest). Ten aanzien van deze verdichting, locatiekeuze, ...)
ambities zouden gemeenten heldere keuzes moeten make • Milieuaspecten van ruimtelijke ontwikkeling
en zich vervolgens aan deze keuzes houden. Dit biedt (Energieneutraal bouwen, ...)
ruimte voor goede marktwerking. Als je dit doet leidt dit tot • Gebruik van het gebied (economische activiteiten,
meer transparantie in de markt waardoor risico’s worden mobiliteit, ...)
verkleind en je dus meer investeerders kan verleiden.
Vervolgens kwam de kordate Anja Winters aan het
Gedeputeerde Verdaas richtte zich vooral op de rol van de woord. Anja Winters is projectdirecteur voor Ymere, de
provincie. Hij stelde dat de provincies aan zet zijn waar het woningbouwcorporatie uit Amsterdam die een prijsvraag
gaat om programmering. Als voorbeeld noemde hij hierbij won en daarmee de hoofdontwikkelaar is geworden
het convenant dat hij heeft getekend met de KAN-regio van Almere Hout Noord. Almere Hout Noord moet niet
om 200 ha. bedrijventerrein te schrappen. ‘Dit gaat je niet zomaar een woonwijk worden waar 4300 woningen

3. worden gebouwd, maar moet vooral een plek worden ca. 1600 ha. zal de komende 40 jaar transformeren van
waar initiatieven kunnen landen. Dit is dan ook gelijk de enkel de havenfunctie naar een meer multifunctioneel
(voorlopige) naam van de wijk ‘Wijk voor initiatieven’. stedelijk gebied. In de zaal bleek het aantal Rotterdammers
Ymere tekent slechts een hoofdstructuur voor de wijk, oververtegenwoordigd, waardoor de discussie meer het
maar laat de invulling voor een groot deel over aan karakter van een inspraakmiddag kreeg.
initiatiefnemers, die via een digitaal platform ook nog eens
onderling met elkaar in gesprek kunnen. Kijk hiervoor maar Als afsluiter van de dag was het woord aan de minister,
eens op www.houtnoord.nl. die de handreiking van Friso de Zeeuw in ontvangt mocht
nemen. De minister verwoordde op krachtige wijze de visie
Almere Hout Noord is het stadsdorp waar kleinschaligheid van het kabinet op de RO en gebiedsontwikkeling van
en zelf bouwen en bedenken hand in hand gaan. In het Nederland. De inhoud sloot naadloos aan bij de rode draad
landelijke, ‘ruige’ gebied aan de oostzijde van Almere van de dag, daarom heb ik de speech integraal als bijlage
ontstaat tussen 2012 en 2022 een wijk die gebaseerd is toegevoegd.
op de ideeën van bewoners, ondernemers en iedereen die
ideeën heeft over prettig samenleven. Buurtje voor buurtje Het congres was bij vlagen inspirerend, maar toch ook
wordt de wijk gemaakt door mensen zelf. Soms bouwen ze wel de bevestiging van een aantal gevoelens die ik al
zelf een woning of bedrijf. Soms komen ze met een goed langer heb in de wereld van ruimtelijke ontwikkeling.
idee voor huurwoningen. Soms zoeken ze anderen op om VINEX-bewoners die de kleur van de kozijnen van hun
hun idee uit te kunnen voeren. koophuis niet mogen kiezen, de gemeente Rijssen-
Holten die 6x zoveel woningen wil gaan bouwen
Anja Winters ziet zichzelf niet zozeer als projectontwikkelaar, dan zij de afgelopen jaren heeft gedaan, dubieuze
maar meer als concept-ontwikkelaar. Om wonen in de wijk financieringsconstructies van ruimtelijke projecten.
van Almere interessant te maken en te houden is er meer Hopelijk is deze tijd een beetje over en kunnen
nodig dan een ‘klassieke’ nieuwbouwijk. Het loslaten van we met gezond verstand gaan werken aan mooie,
de gebaande paden is daarbij echt noodzakelijk. Zo is ze vernieuwende en verfrissende projecten.
bijvoorbeeld bezig om met lokale financierders hypotheken
samen te stellen die naast de waarde van de woning ook Duurt Snoeijers
kijkt naar de woonlasten van die woning. Unit BCRO, Yacht Zwolle
De tweede deelsessie bevatte minder interessante
aanknopingspunten voor gebiedsontwikkeling in de
nieuwe realiteit. Het ging over binnenstedelijk bouwen,
maar mondde vooral uit in een inhoudelijke discussie
over het project stadshavens in Rotterdam. Dit gebied van
Wijk
voor initiatieven Almere Hout Noord
ri 20 10
co nc ep t 1 feb rua
ontwikkelingsplan

4. TIEN ACTIES Vooral de gemeenten die het opdrachtgeverschap
van overheidszijde invullen. Provincies krijgen een
prominentere rol, ook in de programmering en in de door
VOOR GEBIEDS- henzelf geambieerde rol van ‘gebiedsregisseur’. Om dat
waar te maken, zijn extra inspanningen noodzakelijk. De
ONTWIKKELING
rijksoverheid versterkt het integrale karakter van en de
prioritering in de Gebiedsagenda’s en het MIRT. Vragen
naar meer rijksregie en nieuwe subsidiebudgetten heeft
Friso de Zeeuw en Agnes Franzen, februari 2011. geen zin.
Gebaseerd op Gebiedsontwikkeling in een andere
realiteit; wat nu te doen Voorbeeld 1: sanering van woningbouwplancapaciteit
in de Achterhoek is een coproductie van gemeenten en
Vooraf: deze aanbevelingen richten zich tot alle provincie;
opdrachtgevers en spelers in gebiedsontwikkeling, ieder
in zijn eigen rol en verantwoordelijkheid. Er is geen Voorbeeld 2: planning van bedrijventerreinen en
koning in de jungle van de gebiedsontwikkeling. kantoren in de Metropoolregio Amsterdam; de inzet
van de overheden is fors, maar de pijngrens in nog niet
bereikt.
1. Versterk de economische invalshoek
gebiedsontwikkeling. Doe dat langs drie sporen.
in Voorbeeld 3: succesvol optreden van de provincie als
gebiedsregisseur: IJsseldelta-Zuid (provincie Overijssel) en
Westfrisiaweg (provincie Noord Holland)
• Speel in op de regionale en lokale ruimtelijk
economische ontwikkelingen in programma, ambities
•
omvang en tempo van de gebiedsontwikkeling. Roei
niet tegen de stroom in.
Wees marktgerichter; honoreer preciezer de wensen
4. Expliciete groeiregio ‘s als Amsterdam en
Utrecht vragen om een ander type, schaal en tempo
van eindgebruikers (zoals woningkopers en huurders) in gebiedsontwikkeling dan stabiele en krimp-regio
en richt het ontwikkelingsproces daarop in. ‘s. In groeiregio s zal de schaal vaak groter zijn en het
• Kijk of kosten, baten en risico’s met elkaar in tempo hoger. De relatie met bereikbaarheid (en dus
overeenstemming zijn. Laat rekenen en tekenen infrastructuur) is van cruciaal belang. Daarbuiten zal
gelijk opgaan. Neem dat als basis voor het op een bijvoorbeeld ‘organische groei‘ de aangewezen weg zijn.
lijn krijgen van belangen, ook als het bij voorbeeld De verschillen hebben de neiging om groter te worden,
om duurzaamheid gaat. zelfs ons kleine land. Koester de verschillen en speel erop
in.
2. Wees selectiever in het maken van plannen;
saneer ze daar waar dat nodig is. Maak radicaal een 5. De crisis raakt de vastgoedsector en corporaties
einde aan de Sinterklaasplanning. Stel lokaal én regionaal die zich toeleggen op gebiedsontwikkeling midscheeps.
prioriteiten; dat geeft ook investeerders, financiers en Spelers en speelveld zijn in verandering. Een ‘nieuwe
beleggers vertrouwen. Werk -binnen die kaders- met ordening‘ is nog niet in zicht. Voor marktpartijen en
globalere, eenvoudigere en flexibele plannen. Hou bij corporaties die een rol in gebiedsontwikkeling willen
transformaties rekening met de waarde(ontwikkeling) blijven spelen komt het nu aan op vakmanschap,
van de bestaande (bebouwde) omgeving. Inpassen transparantie, samenwerkingsvermogen, flexibiliteit
en moderniseren is vaak beter dan slopen. Maak het en financiële soliditeit. Corporaties moeten -binnen
planproces efficiënter en goedkoper. hun kerntakendomein- kunnen blijven investeren in
gebiedsontwikkelingen.
Voorbeeld: selectieprocessen door de overheid van
6.
marktpartijen zijn vaak veel te ingewikkeld.
Neem onnodige belemmeringen voor het efficiënt
3. Het zijn (samenwerkende) gemeenten en
provincies die beleidsmatige en financiële kaders stellen.
verloop van het gebiedsontwikkelingsproces weg.
Vereenvoudig het omgevingsrecht en herstel de vrije
beslisruimte van publieke en private opdrachtgevers.

5. Voorbeeld: het projectbesluit is beter geschikt
om gebiedsontwikkeling te faciliteren dan het
10. Maar dat gaat niet vanzelf. Kennis
ontwikkelen, delen en verspreiden over de ‘kunst
bestemmingsplan. Geef het daarom de plaats in de wet
van gebiedsontwikkeling‘ is essentieel. Volg de
die het toekomt. Versimpel onderzoeksverplichtingen en
waterschappen hebben die daar een begin mee hebben
maak milieunormen afweegbaar.
gemaakt. Maar ook voor ‘traditionele‘ opdrachtgevers is
kennismanagement in dit complexe en snel veranderende
7. Verbreed het repertoire van samenwerkingsvormen
publiek/privaat/particulier, met varianten die inspelen
domein essentieel om resultaat te boeken. Zet daar een
programma op.
op de nieuwe realiteit: Planvorming van onderop (in
jargon: procesomkering met coalitiemodel) is daar een
voorbeeld van. Een ander voorbeeld: in het joint-venture-
light¬model doet de overheid weliswaar grotendeels zelf
de grondexploitatie, maar zij selecteert een marktpartij
als vaste partner en mobiliseert zo optimaal de kennis en
kunde van de markt. Bestaande samenwerkingsmodellen
houden overigens wel degelijk hun bestaansrecht.
Voorbeeld: het planproces van het Rotterdamse ‘ Hart van te downloaden op:
Zuid‘ baseert zich op initiatieven van zittende eigenaars
en gebruikers (onderwijs, cultuurinstellingen, openbaar gebiedsontwikkeling.nu
vervoerterminal); van daaruit speurt men naar samenhang,
aanvullende initiatieven en meerwaardecreatie.
8. Financiering van gebiedsontwikkeling is nog steeds
mogelijk voor goede plannen op de juiste locatie. Wel
zijn de eisen strikter: meer eigen vermogensinbreng van
de initiatiefnemer en een scherpe blik op concurrerende
ontwikkelingen. Soms biedt voorfinanciering door
overheden uitkomst. Elders arrangeren zittende eigenaren
die investeren in transformatieplannen -vanonder- op
hun eigen financiering.
9. Wonen en commercieel vastgoed zijn niet langer
de motoren van gebiedsontwikkeling. Investeringen
in bereikbaarheid, water(veiligheid) en in de
energieverzorging en in de zorgsector kunnen ook de
functie vervullen van voorstuwende krachten (‘ nieuwe
waardemakers‘) in gebiedsontwikkeling. Mobiliseer
deze krachten, doorbreek de verkokering en ‘trek ze de
gebiedsontwikkeling in‘.

6. Toespraak dorp, hún landschap, hún werkplek. We decentraliseren
dus niet omdat Nederland ‘af’ zou zijn. Nederland is
nooit ‘af’, en dat is maar goed ook, want we zijn geen
Minister openluchtmuseum. We decentraliseren omdat dit het
juiste antwoord is op de uitdagingen waar Nederland
Schultz van
anno 2011 mee kampt.
De partijen in het veld hebben ruimte en vrijheid nodig
Haegen om samen zaken van de grond te brengen in hun regio.
Nuchter en realistisch. En inspelend op de lokale en
regionale behoeften en kansen. In het regeerakkoord
geeft het kabinet niet voor niets aan dat het meer
vrijheid op de woningmarkt wil. Meer ruimte voor
Meneer De Zeeuw, dames en heren. particulier initiatief, door kleinschalige, natuurlijke groei
en door kleine kernen de ruimte te geven in de eigen
Hoe houden we Nederland in beweging? Die vraag woningbehoefte te voorzien. Ook in het Groene Hart.
staat voor mij centraal. Daarom ben ik blij met deze
handreiking. Met praktische adviezen en suggesties die Het rijk gaat zich vooral richten op de zwaartepunten van
ons kunnen helpen om vastgelopen projecten in stad en de Nederlandse economie; onze mainports, brainports
land vlot te trekken. Friso: veel dank dat je op verzoek en greenports. Er komt een nieuwe lijst van projecten van
van mijn ministerie deze publicatie hebt gemaakt. Hij is nationaal belang. Ik wil daarbij selectief zijn. Dan gaat
bijzonder welkom. het bijvoorbeeld om Schiphol, de Amsterdamse Zuidas
Want sinds 2008 ziet onze werkelijkheid er heel anders en Stadshavens Rotterdam.
uit. De crisis heeft flink huisgehouden. Luchtkastelen zijn
lekgeprikt. Grote projecten zoals het Wieringerrandmeer Gebiedsontwikkeling wordt gedragen door de markt.
zijn afgeblazen. Gemeenten, projectontwikkelaars en Waar geen vraag is, moet je niet willen bouwen. Waar
corporaties hebben een harde landing gemaakt. Dan kun wèl vraag is, maar geen geld, stuiten we op een stevige
je zeggen: dat is de conjunctuur. Die trekt vanzelf wel uitdaging.
weer aan. Maar dat is te simpel. Ik wil met u op zoek naar nieuwe mogelijkheden om op
die plaatsen toch ontwikkelingen van de grond te krijgen.
Er is méér aan de hand. Het is de hoogste tijd voor een We moeten buiten de gebaande paden durven treden.
andere aanpak van de ruimtelijke ordening in Nederland. Er zijn meer belanghebbenden dan alleen de klassieke
Het roer moet om. We moeten ons realiseren dat groei partijen. Waarom zouden we niet veel eerder partners
niet langer vanzelfsprekend is. Zeker: er komen de als energiebedrijven en afvalverwerkers betrekken bij de
komende decennia nog een miljoen Nederlanders bij. ontwikkeling van gebieden? Ook wil ik bekijken of we
Maar een aantal regio’s zal het aantal inwoners zien rijksvastgoed (zowel rijksgebouwen als rijksgrondposities)
dalen. actiever kunnen inzetten om zaken vlot te trekken.
Kwaliteit wordt belangrijker dan kwantiteit. Behoeften Niet alles kan tegelijk. Geen ‘grote sprongen voorwaarts’,
van eindgebruikers bepalen steeds meer het succes maar ‘concrete stappen vooruit’. Zo zorgen we voor
van een project. Bewoners, ondernemers, reizigers, meer flexibiliteit. Het mogelijk maken van tijdelijke
recreanten. Het is nodig dat hun stem beter gehoord bestemmingen hoort daarbij. Friso de Zeeuw en zijn
wordt. Minder weidse vergezichten. Meer praktische team van TU Delft ondersteunen onze ambities. Het is
inzet met projecten op kleinere schaal. De tijd van natuurlijk altijd prettig als je beleid steun krijgt van de
torenhoge ambities en miljardensubsidies is echt voorbij. wetenschap. Maar, Friso, tegelijkertijd houd je ons ook
De tijd van het collectieve maakbaarheidsdenken ook. behoorlijk scherp. Er is nog veel werk aan de winkel.
Niet ‘one size fits all’. Maar: ruimte om flexibel in te Je adviseert ons om de strijd aan te binden tegen de
spelen op nieuwe omstandigheden. In plaats van Vader verkokering tussen wonen, werken, mobiliteit, ruimte,
Staat, de menselijke maat. water en groen.
Daarom kiest het kabinet voor decentralisatie van de We hebben flinke stappen in die richting gezet. Ik
ruimtelijke ordening. Beslissingen over het gebruik noem het Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte
van de ruimte moeten zo dicht mogelijk bij mensen en Transport. En de vorming van het Ministerie van
zelf worden genomen. Het is hún stad, hún wijk, hún Infrastructuur en Milieu natuurlijk. Maar er is meer nodig.

7. Nederland ‘van de handrem’ gaat, door regels en
We moeten leren om meer behendige combinaties te procedures drastisch te vereenvoudigen. Dat is de lijn
maken. Een goed voorbeeld vind ik het programma die past in deze tijd. Dat is de lijn die nodig is willen we
Ruimte voor de Rivier. Daarin stromen verschillende Nederland in beweging houden. Deze handreiking van
belangen samen die elkaar versterken. Veiligheid tegen Friso de Zeeuw en zijn team komt op een prima moment.
het water, mooie natuur, recreatie en prettig wonen op Veel dank. Hier kunnen we mee aan de slag.
een fijne plek, kunnen samengaan. De ene investering
kan deels meeliften met de andere. Maar dan moeten
we wel de schotjes in ons denken en doen weghalen. Er
is nog iets anders heel hard nodig. Friso de Zeeuw wijst
daar terecht op. Dat is: kappen in het kreupelhout van
regels en procedures. Het kreupelhout waarin burgers,
ondernemers, ontwikkelaars en bestuurders hopeloos
verstrikt raken.
Als we Nederland in beweging willen houden, dan
moeten we de uitvoering van projecten simpeler maken.
Een overmaat aan regels houdt projecten niet alleen
eindeloos op. Ze werkt ook contraproductief.
Versnipperde regelgeving kost enorm veel tijd, geld en
energie. Bureaucratie haalt de fut uit mensen en de
vaart uit projecten. Soms lijkt het wel alsof ‘voldoen
aan alle regels’ het uiteindelijke doel is. Terwijl het toch
echt gaat om iets anders: goede, betaalbare woningen,
aantrekkelijke steden en dorpen, voldoende groen.
Deze kabinetsperiode wil ik een Raamwet voor het
Omgevingsrecht tot stand brengen die een eind
maakt aan de versnippering en verwarring. Minder
‘planfiguren’. Minder onderzoeksverplichtingen.
Sobere toetsingskaders. Betere besluitvorming, waarin
belanghebbenden in een vroeg stadium kunnen
meedenken. Globalere bestemmingsplannen, waarin
niet alles is dichtgetimmerd, maar waarin ruimte blijft om
in te spelen op nieuwe ontwikkelingen. Dat maakt het
ook gemakkelijker om privaat kapitaal aan te trekken.
Verder maak ik de Crisis- en herstelwet permanent. Het
voorstel daartoe is inmiddels ‘in procedure gebracht’,
zoals dat zo mooi heet. Zo kunnen we kostbare tijd
blijven winnen met het in elkaar schuiven van procedures
en met eenvoudiger vergunningen.
Ik wil alle kansen benutten om zaken te versnellen en te
verbeteren. Het zit vaak in relatief kleine dingen. Stel u
wilt bouwen in afwijking van een bestemmingsplan. Nu
staat daar een gemeentelijke procedure van een half jaar
voor. Ik ga daar acht weken van maken.
Dames en heren, Het is tijd voor een andere aanpak van
de ruimtelijke ordening in Nederland. Een ruimtelijke
ordening waarin we praktische stappen vooruit zetten.
De wensen van eindgebruikers als uitgangspunt nemen.
Vertrouwen op de eigen kracht van regio’s. Zorgen
dat we belangen combineren. En vooral: zorgen dat