3. Yusuf Şahin
ODTU İşletme
İktisat Yüksek Lisans
SMMM, CMA, SPK
KGK Bağımsız Denetçi
PwC, Tansaş, Öger, Fujitsu
Neura
532-6833433
yusuf.sahin@neura.com.tr
3
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
Neura Bağımsız Denetim ve
SMMM
Mali Müşavirlik
15+ özel şirket deneyimi (Mali
İşler Müd. CFO vb.)
Uluslararası şirket tecrübesi
Raporlama
İngilizce, Almanca, İtalyanca
SAP, ERP
www.neura.com.tr
4. Vergi nedir?
Vergi Türleri
Beyanname dönemleri
Sorumluluklar
Ödeme ve Ceza
Vergi Teşvikleri
Uzlaşma
4
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
5. Devletin vatandaşlarından yada işletmelerden aldığı
para
zorla
karşılıksız
(vergi toplama maliyeti çok düşük %0,5)
Aldığı paralar ile
o harcamalarını finanse eder
o gelir dağılımını kontrol eder
5
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
6. Devlet
kişilerin ve işletmelerin gelirlerine ortak
payını ister
zaman zaman
hesap denetimi
6
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
7. Devletin vergi gelirlerini vergi daireleri yardımı
ile takip ve kontrolü yapar
7
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
8. Mükellef kendisi beyan eder
Kayıtdışı ekonomi
Vergi incelemeleri
Vergi mükellefi
Vergi Levhası
e-beyanname
Tahakkuk fişi
8
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
9. Ticarî kazançlar,
Ziraî kazançlar,
Ücretler,
Serbest meslek kazançları,
Gayrimenkul sermaye iratları,
Menkul sermaye iratları,
Diğer kazanç ve iratlar.
9
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
10. Gelir Vergisi (GV)
Kurumlar Vergisi (KV)
Geçici Vergi
Katma Değer Vergisi (KDV)
Damga Vergisi (DV)
Özel Tüketim vergisi (ÖTV)
Motorlu Taşıtlar Vergisi (MTV)
10
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
11. Şahısladan alınır
Artan oranlı sistem %15-%35 arası
(11kTL %15 - 27kTL %20 - 60kTL %27, fazlası
%35)
Stopaj (%5’ten %20’ye kadar, kira ve Serbest
Meslek Makbuzu%20)
11
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
12. Şahıslar – Mart ayı
Şirketler muhatasar beyanname ile aylık yada
3’er aylık
12
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
13. Şirketler öder
KV Nisan ayında, Geçici Vergiler her 3 ayda
bir.
Oran aynı %20
13
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
14. Tüm mal ve hizmetler
Temel oranlar
◦ %1
◦ %8
◦ %18
KDV iadesi
Tevkifatlı faturalar
14
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
15. Tutar içeren tüm sözleşmeler
Bazı DV oranları:
◦ %0.189 Kira sözleşmeleri
◦ %0.759 Ücret ve benzerleri
◦ %0.948 Sözleşmeler
Sözleşme nüsha adedi
Sözleşme süresi (kaç yıl)
15
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
16. Her vergi belli dönemlerde
Aylık, 3 aylık, yıllık
Mart ayında beyan edilmesi gereken gelir
Nisan ayında verilemez, cezalı olur
16
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
17. 17
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
Vergi Türü Beyanname verme periyodu Hangi tarihe kadar verilir? Ödemesi
1 KDV1 aylık, vergi çıkmasa da verilir izleyen ayın 24. günü izleyen ayın 26. günü
2 KDV2 aylık, vergi olduğunda verilir izleyen ayın 24. günü izleyen ayın 26. günü
3 Muhtasar aylık/3 aylık, vergi çıkmasa da verilir izleyen ayın 23. günü izleyen ayın 26. günü
4 Damga aylık ve vergi olduğunda verilir izleyen ayın 23. günü izleyen ayın 26. günü
5 Geçici Vergi 3 aylık, vergi çıkmasa da verilir izleyen 2. ayın 14. günü izleyen 2. ayın 17. günü
6
Kurumlar
vergisi
yıllık, vergi çıkmasa da verilir
Dönem kapandıktan sonra 4.
Ayın 25. güne kadar
Dönem kapandıktan
sonra 4. ayın son günü
7 Ba aylık, beyan edilecek fatura çıkmasa da verilir izleyen ayın son günü ödeme yok
8 Bs aylık, beyan edilecek fatura çıkmasa da verilir izleyen ayın son günü ödeme yok
9 SGK aylık, prim çıkmasa da verilir izleyen ayın 23. günü izleyen ayın son günü
18. Sorumlu mükellef
Mali müşavir düzenler
18
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
19. Tahakkuk fişi
Vergi dairesi, banka, banka internet şubesi
Mali müşavir ödemez, emanet para alamaz
Borçlar internet sitesinden takip edilebilir
19
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
20. Tahakkuk fişinde yazılı
Gecikme cezası
Tutar yüksekse, vergi dairesi teminat
isteyebilir yada banka hesaplarına bloke
koyabilir
Vergiyi zamanında ödememek sorun değil,
zamanında beyan etmemek sorun
20
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
21. Ortalama 5 yılda bir
Vergi alacağının aslının yada faizlerinin
silinmesi
Siyasi karar, ödeme güçlüğü yada kayıtdışı ile
mücadele
Zamanında ödeyeni cezalandırıyor,
mükellefleri kayıtdışına teşvik
21
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
22. Teşvikler
◦ Yatırım indirimi
◦ Ar-Ge
◦ Serbest Bölge
Zaman aşımı
22
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
23. Teşvik
İstisna
Muafiyet
23
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
24. Şahıs yada işletmeye ortak
Beyan usulü
Zaman zaman denetim
Özel ekipler
24
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
25. Rutin Denetimler
Sektörel Denetimler
Çarpraz Kontroller
İhbar
25
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
26. Tarhiyat öncesi uzlaşma
Tarhiyat sonrası uzlaşma
Süreler
Cezada indirim
Davadan vazgeçme
26
GİRİŞİMCİLER İÇİN TEMEL VERGİ MEVZUATI EĞİTİMİ NEURA
YUSUF SAHIN 18 Haziran 2015 İstanbul
Türk vergi sistemi (ve genelde dünyadaki diğer sistemler) beyana tabidir. Kişiler veya işletmeler belirli dönemlerde ne kadar kazanç elde ettiğini ve bu kazançlar üzerinden ne kadar vergi vermesi gerektiğini kendileri söylerler. Beyan ederlerse devletin haberi olur etmezlerse devletin haberi olmaz, yani kendi kendilerini ihbar ederler. Kayıtdışı ekonomi kavramı buradan da gelir. Türkiye’de gelirini beyan etmeyen ve bu sayede vergisini ödemeyen yada az ödeyen belli bir kitle var. Devlet bunun önüne geçebilmek için zaman zaman vergi incelemeleri, çapraz kontroller yapar.
Verginin beyan edilmesi beyanname yolu ile olur, KDV beyannamesi, Muhtasar beyannamesi vs. Beyanname özel bir şekli olan vergiye tabi gelirin gösterildiği, verginin hesaplandığı bir formdur. Eskiden kağıt ortamında doldurulup vergi dairesine verilirken artık elektronik ortamda doldurulup elektronik ortamda veriliyor.
Kazancın çeşidine göre vergi oranları, verginin hesaplanması, beyanname süresi değişiklik gösterir. Örneğin; KDV (katma değer vergisi), işlem üzerinden hesaplanır, her faturada vardır, ve genel oranı %18’dir. Beyannamesi aylık olarak verilir ve bu beyanname ay içinde müşteriden tahsil edilen vergilerden tedarikçilere ödenen vergiler düşülür ve kalan tutar devlete ödenir. Motorlu Taşıtlar Vergisi, aracınız var ise, devletin yayınladığı listelere istinaden hesaplanır ve ödenir.
Vergiler belli dönemlerle beyan edilir. Bazıları her ay verilir, bazıları 3 ayda bir verilir, bazıları da yıllık olarak düzenlenir. Her dönemin sorumluluğu o dönemle sınırlıdır. Yani aylık beyanname verilen bir gelir türünde Mart ayında beyan edilmesi gereken bir gelir Nisan ayında beyan edilmez.
Beyannameleri, muhasebe kayıtlarına uygun olarak mali müşaviriniz düzenleyecek. Beyannamelerin doğru ve zamanında onlar düzenleyecek ve vergi dairesine ileteceklerdir. Ama unutmayın ki beyan edilen vergi sizin verginiz ve eksik yada yanlış beyan edilmesinden siz de sorumlusunuz
Gelirleriniz beyanname ile zamanında beyan ediliyor. Vergi borcu nasıl oluyor? Beyanname düzenlendikten sonra vergi dairesi bu beyanname karşılığında tahakkuk fişi verir. Vergi ödemelerini beyannameye göre değil bu tahakkuk fişine göre ödersiniz. Tahakkuk fişi ile ister banka şubesinden ister bankanın internet şubesinden isterseniz de vergi dairesinden ödeyebilirsiniz. Bu vergileri mali müşaviriniz sizin adınıza ödemez, yasaktır. Mali müşavir sizden sizin verginizi ödemek için emanet para alamaz. Vergi borçlarınızı internet üzerinden takip edebilirsiniz yada vergi dairesine giderek dökümleri alabilirsiniz.
Vergi beyannamesi verildikten sonra alınan tahakkuk fişinde bu verginin ne zamana kadar ödenmesi gerektiği yazılıdır. Vergi bu tarihe kadar cezasız ödenir. Bu tarihe kadar ödenmeyen vergilerden vergi gecikme cezası alınır.
Örneğin ayın 26’sına kadar 1000 TL KDV ödemeniz vardı. Ama siz bu ödemeyi atladınız yada ödeyecek nakit durumunuz yoktu. İzleyen ayın 5’inde borcunu kapatacağınız zaman 9 günlük bir gecikme faizi de ödemeniz gerekir. Bu borcu izleyen yın 5’inde yaklaşık 1004 TL olarak ödeyebilir ve yükümlülükten kurulabilirsiniz.
Vergiyi geç ödemenin, gecikme faizi haricinde büyük sıkıntısı yoktur. Eğer vergi tutarı çok yüksekse, vergi dairesi alacağını garantiye almak için banka hesaplarınıza bloke koyabilir. Özellikle kamu ihalelerinde ihale şartlarından biri vergi borcunun olmamasıdır. 1 TL dahi vergi borcunu olduğunda ihaleye giremeyebilirsiniz. Eğer ödeyecek naktiniz var ise vergileri zamanında ödemek her zaman iyidir.
Ülkemizde zaman zaman vergi affı olarak anılan düzenlemeler olabiliyor. Bu düzenlemelere istinaden devlet bir takım vergi alacaklarından yada bu vergi alacaklarına isabet eden ceza yada faizlerden vazgeçebiliyor. Bu düzenlemeler neden çıkıyor? Görünürdeki ana sebep, devlet alacaklarını tahsil edememesi; ya mükellefin ödeme güçlüğü var, ödeyemiyor yada bazı küçük tutarlar için takip masrafı vergi alacağında daha fazla oluyor. Bu tip düzenlemelerin tahsilattan ziyade politik sebepleri daha fazla olabiliyor; oy potansiyeli, kayıtdışının azaltılması vs.
Devlet gelir olarak düşündüğü her türlü kazançtan çeşitli adlar altında vergi alıyor. Vergi toplamanın amaçlarında biri de gelir dağılımını kontrol etmek. Devlet, bazı gelir türleri yada mükellefler için vergiyi daha az alabilir yada hiç almayabilir.
Teşvik; devlet politikaları gereği, bazı alanları, faaliyetleri, bölgeyi geliştirmek için vergi oranlarında indirime giderek yada hiç vergi almayarak cazip hale getirmektir.
İstisna; bazı gelirleri, vergi hesaplamasında kapsam dışına çıkarmaktır
Muafiyet; mükellefi, vergi hesaplamasında kapsam dışına çıkarmaktır
Devlet gelir olarak düşündüğü her türlü kazançtan çeşitli adlar altında vergi alıyor. Vergi toplamanın amaçlarında biri de gelir dağılımını kontrol etmek. Devlet, bazı gelir türleri yada mükellefler için vergiyi daha az alabilir yada hiç almayabilir.
Teşvik; devlet politikaları gereği, bazı alanları, faaliyetleri, bölgeyi geliştirmek için vergi oranlarında indirime giderek yada hiç vergi almayarak cazip hale getirmektir.
İstisna; bazı gelirleri, vergi hesaplamasında kapsam dışına çıkarmaktır
Muafiyet; mükellefi, vergi hesaplamasında kapsam dışına çıkarmaktır
Devletin şahıslara yada işletmelere mecazi anlamda ortak olduğundan bahsetmiştik. Bu sebeple devlet zaman zaman vergi mükelleflerini denetler. Bu denetimler için özel ekipleri vardır. Denetlenecek mükellefleri seçimi için birçok yöntem olabilir;
Rutin denetimler. Rastgele firmalar seçilebilir. Günümüzde artık bu daha bilimsel yapılmakta. Devletin elinde e-beyanname, e-fatura, e-defter uygulamaları sebebi ile muazzam veri var ve bu verileri işleyerek denetlenecek firmaları seçebilir
Sektörel denetimler. Her sene farklı sektörlerdeki firmaları toplu inceleyebilirler.
Çapraz kontroller. E-beyannameler ile firmaları beyannamelerini çapraz olarak karşılaştırabilir ve fark olan durumlarda mükelleflerden bilgi isteyebilir yada direk denetime gidebilir
İhbar. Ya eski çalışan ya rakip firma yada başka birileri firma yada mükellef hakkında devlete ihbarda bulunabilir. Devlet eğer bu ihbarı ciddiye alır ise incelemeye gidebilir.
Olası bir denetimde, denetim başlamadan, yada denetim sonunda mükellef uzlaşma talep edebilir. Uzlaşma ile belli bir tutarda ödeme belirlenir ve bu tutar ödenir. Karşılığında uzun zaman alacak maliyetli dava süreçlerinin önüne geçilmiş olur.
Devletin şahıslara yada işletmelere mecazi anlamda ortak olduğundan bahsetmiştik. Bu sebeple devlet zaman zaman vergi mükelleflerini denetler. Bu denetimler için özel ekipleri vardır. Denetlenecek mükellefleri seçimi için birçok yöntem olabilir;
Rutin denetimler. Rastgele firmalar seçilebilir. Günümüzde artık bu daha bilimsel yapılmakta. Devletin elinde e-beyanname, e-fatura, e-defter uygulamaları sebebi ile muazzam veri var ve bu verileri işleyerek denetlenecek firmaları seçebilir
Sektörel denetimler. Her sene farklı sektörlerdeki firmaları toplu inceleyebilirler.
Çapraz kontroller. E-beyannameler ile firmaları beyannamelerini çapraz olarak karşılaştırabilir ve fark olan durumlarda mükelleflerden bilgi isteyebilir yada direk denetime gidebilir
İhbar. Ya eski çalışan ya rakip firma yada başka birileri firma yada mükellef hakkında devlete ihbarda bulunabilir. Devlet eğer bu ihbarı ciddiye alır ise incelemeye gidebilir.
Olası bir denetimde, denetim başlamadan, yada denetim sonunda mükellef uzlaşma talep edebilir. Uzlaşma ile belli bir tutarda ödeme belirlenir ve bu tutar ödenir. Karşılığında uzun zaman alacak maliyetli dava süreçlerinin önüne geçilmiş olur.