Λογοτεχνία Α' Λυκείου

1. Σαν Πεταλούδα Στη Φωτιά Ιωάννης
Βηλαράς

2. Σαν πεταλούδα στη φωτιά, σ' εσένα γύρες φέρω
κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να φύγω δεν ηξέρω.
Και μόλο που φλογίζομαι, πετώ ολόγυρα σου,
να ξεμακρύνω δεν μπορώ στιγμήν από σιμά σου.
Τα μάγια δεν τα πίστευα και μάγια είσαι ατή σου·
τα μάγια είν' τα θέλγητρα οπόχει το κορμί σου.
Γιατί με χέρι αλάθευτο ηθέλησεν η φύση
της νιότης τ' άνθια ολόβολο προικιό να σου χαρίσει.
Και ποιος είν' ο αναίσθητος που να σ' αλησμονήσει,
αφού σε δει για μια φορά, μαζί σου σα μιλήσει;
Τ' αηδόνι σόδωκε λαλιά, φωνή το καναρίνι,
τη χλωρασιά σου δάνεισαν των περβολιών οι κρίνοι.
Οι χάρες αναπαύουνται απάνω στη θωριά σου,
της άνοιξης τριαντάφυλλα ανθούν στα μάγουλά σου.
Λεν το κοράλλι κόκκινο, μόν' δίχως νοστιμάδα·
δεν έχει σαν τ' αχείλι σου βαφή και κοκκινάδα.
Δοξάρια είναι τα φρύδια σου και με πιτηδειοσύνη
βαρούν, πληγώνουν τις καρδιές, χωρίς ελεημοσύνη.
Στα δυο σου μάτια τα γλυκά ο έρωτας φωλιάζει
κι οχ ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει.
Το κοίτασμά σου το γλυκό είν' των καρδιών ο κλέφτης·
αν δεν πιστεύεις, ρώτησε να σου το είπει ο καθρέφτης...

3. Ιωάννης Βηλάρας
• Ο Γιάννης Βηλαράς γεννήθηκε στα Κύθηρα, το 1771, αλλά μεγάλωσε και σπούδασε
στα Ιωάννινα, την πατρίδα του πατέρα του. Διδάχτηκε λατινικά, ιταλικά, γαλλικά και
στοιχειώδη μαθηματικά. Ο πατέρας του ήταν επιφανής γιατρός στην περιοχή. Ο ίδιος
σπούδασε από το 1789 ιατρική στην Ιταλία, συγκεκριμένα στην Πάδοβα όπου πήρε
και το πτυχίο του και στην Μπολόνια. Με την επιστροφή του στην Ηπειρωτική
πρωτεύουσα διορίστηκε ως προσωπικός γιατρός του Βελή πασά, γιου του Αλή
Πασά τον οποίο ακολούθησε στην Πελοπόννησο καιστην Θεσσαλία και του χαρεμιού
του αλλά και του ιδίου του Αλή Πασά. Ο ίδιος διατηρούσε επικοινωνία με σημαντικούς
πνευματικούς παράγοντες των Ιωαννίνων, όπως ο Αθανάσιος Ψαλίδας, αλλά και του
τότε ελληνικού κόσμου αφού υπήρξε πολύ προοδευτικός όντας
Ορθολογιστής(επηρρεασμένος απο τον ευρωπαικό διαφωτισμό).
• Μετά την πολιορκία των Ιωαννίνων, από τα τούρκικα στρατεύματα, ο Γιάννης
Βηλαράς εγκατέλειψε τον Αλή Πασά για να εγκατασταθεί στο
χωριό Τσεπέλοβο του Ζαγορίου. Εκεί πέθανε, ύστερα από 3 χρόνια 1823, αφήνοντας
σε άσχημη οικονομική κατάσταση τη σύζυγό του και τους 2 γιούς του.
• Το μοναδικό του ποίημα που σχετίζεται με την οικογένειά του και έχει διασωθεί, είναι
ένα τρυφερό πατρικό γράμμα προς έναν από τους 2 γιούς του. Από τα πιο άμεσα και
ωραία έργα του ποιητή.
Ο Βηλαράς, όπως κι ο Χριστόπουλος, αποτελεί προδρομική μορφή της νεοελληνικής
ποίησης. Στα λυρικά του ποιήματα, απαλλαγμένος κάπως από τη φαναριώτικη
επίδραση, αντλεί από την αρκαδική (ιταλική κυρίως) ποίηση του καιρού του και τη
δημοτική μας παράδοση. Η ερωτική του ποίηση, γεμάτη από συναισθηματική
φόρτιση και χωρίς την παιγνιδιάρικη κι ανάλαφρη διάθεση του Χριστόπουλου,
εκφράζει πηγαίο αίσθημα με στοιχεία ρομαντικά.

4. Χαρακτηριστικά Παραδοσιακής
Ποίησης
• Έμμετρος στίχος
• Ποιητικό λεξιλόγιο
• Στίξη κανονική
• Διατήρηση των κοινών νοημάτων των λέξεων
• Λογική ανάπτυξη του θέματος
• Έλλογη νοηματική αλληλουχία
• Τίτλος προϊδεαστικός, δηλωτικός του
περιεχομένου
• Λυρισμός

5. Το ποίημα ανήκει στην Παραδοσιακή
Ποίηση, καθώς εμφανίζει τα ακόλουθα
χαρακτηριστικά της. Εντοπίζουμε
ομοιοκαταληξία, στροφές, ισοσύλλαβοι
στίχοι, λογική ανάπτυξη νοήματος, ποιητικό
λεξιλόγιο, κανονική στίξη, αντιστοιχία τίτλου-
περιεχομένου, και λυρισμό.

6. • Πρόκειται για προσωπική ποίηση
αφού το ποίημα έχει γραφτεί από τον
Ιωάννη Βηλάρα.
• ‘Εχει ομοιοκαταλαξία (π.χ. «σαν
πεταλούδα στη φωτιά σε σένα γύρες
φέρω, κι οχ τη φωτιά που καίγομαι να
φύγω δεν ηξέρω»)
• Στον ενδέκατο στίχο υπάρχει νοηματική
επανάληψη ανάμεσα στα δύο ημιστίχια
(π.χ. «τα’αηδόνι σόδωκε λαλιά, φωνή το
καναρίνι»)

7. -Κάθε στίχος εκφράζει κανονικά ένα πλήρες και
ολοκληρωμένο νόημα
-Αναφέρεται σε εκδηλώσεις και συνήθειες του ιδιωτικού
βίου. («και στα δυο σου μάτια ο έρωτας φωλιάζει κι οχ
ταύτα τις σαγίτες του στους νιους απάνω αδειάζει.» )
-Η γλώσσα είναι ιδιαίτερα δραστική, ζωντανή και
παραστατική, καθώς χρησιμοποιούνται αρκετά επίθετα,
ουσιαστικά. («π.χ. Λεν το κοράλλι κόκκινο, μόν’ δίχως
νοστιμάδα δεν έχει σαν τ’αχείλι σου βαφή και
κοκκινάδες.» )

8. Για την εργασία αυτή δούλεψαν:
• Αρετή Δηματάτη
• Έλενα Γιώτη
• Κοσμάς Καχπάνης

9. Α1 ΠΑΛΛΑΤΙΔΕΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2013-2014
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΤΕΖΑΣ
ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ
Ανδρέας Κάλβος
Ηφαίστεια

10. ΕΠΤΑΝΗΣΙΑΚΉ ΣΧΟΛΉ (1Η ΕΡΓΑΣΊΑ Ά ΜΈΡΟΣ)
Ευνοϊκές συνθήκες για την καλλιέργεια των γραμμάτων και των
τεχνών:
• η μακρόχρονη επαφή με τη Δύση
• η απουσία τουρκικού ζυγού
• η οικονομική ανάπτυξη των νησιών
• η ειρηνική διαβίωση των κατοίκων
Το 1824 ιδρύεται στην Κέρκυρα το πρώτο ελληνικό ανώτατο
εκπαιδευτικό ίδρυμα, η Ιόνιος Ακαδημία.
Σ' αυτό δίδαξαν επιφανείς λόγιοι της εποχής, ανάμεσα στους ο
ποιητής Ανδρέας Κάλβος.
Αναπτύχθηκε κυρίως η ποίηση, λυρική και σατιρική, αλλά και
άλλα λογοτεχνικά είδη:
• κριτικό δοκίμιο,
• μεταφράσεις,
• θέατρο.

11. ΡΟΜΑΝΤΙΣΜΟΣ
Τα «Ηφαίστεια» είναι ποίημα που ανήκει στο κίνημα του Ρομαντισμού.
Ο Ρομαντισμός:
•είναι ένα από τα πιο σημαντικά κινήματα όλων των εποχών
•ξεφεύγει από τα «στενά» πλαίσια της τέχνης
• διαμορφώνει μία στάση ζωής
•κυριαρχεί στις τρεις μεγάλες ευρωπαϊκές λογοτεχνίες (αγγλική, γαλλική,
γερμανική) από τα τέλη του 18ου αιώνα
•ενώ με κάποια καθυστέρηση εμφανίζεται και σε πολλές άλλες χώρες, μεταξύ
των οποίων και στην Ελλάδα.

12. Ο Ρομαντισμός παρουσιάζει συγκεκριμένες διαφορές και ιδιομορφίες
ανάλογα με την χώρα για την οποία μιλάμε.
Ο ρομαντικός ποιητής:
 συγκρούεται με τον κλασικισμό και με το ορθολογικό πνεύμα του
διαφωτισμού.
 αμφισβητεί τις ηθικές αξίες του κλασικού παρελθόντος και γενικά
την παράδοση.
 στη θέση αυτών τοποθετεί το συναίσθημα και την φαντασία. Το
απόλυτο και το υπερβολικό , το συγκινησιακό και το ιδανικό.
Σε ότι αφορά τη θεματογραφία υπάρχει μια ιδιαίτερη επιμονή στο
«εγώ» του ποιητή ένας έντονος ατομικισμός και εγωκεντρισμός .
Οι ρομαντικοί ποιητές δείχνουν μια προτίμηση για θέματα όπως:
 η προσωπική εμπειρία της φύσης,
 ο θεός
 η περιπέτεια
 ο έρωτας
 ο ηρωισμός και
 οι αγώνες για την ελευθερία
Η σημασία του για την νεοελληνική λογοτεχνία είναι μάλλον μικρή,
παρά τα πενήντα σχεδόν χρόνια της κυριαρχίας του.

13. Β’ ΜΈΡΟΣ
Στο ποίημα «Τα ηφαίστεια» βλέπουμε ότι :
 δεν υπάρχει ομοιοκαταληξία πχ: «χλωρά μοσχοβολούντα νησιά του
Αιγαίου πελάγους ευτυχισμένα χώματα όπου η χαρά κι η ειρήνη
πάντα εκατοίκουν ».
 Ο τίτλος είναι προβληματικός διότι δεν αναφέρεται στο περιεχόμενο
του ποιήματος αλλά μας παραπέμπει σε κάτι τελείως διαφορετικό.
Κάποια από τα στοιχεία της παραδοσιακής ποίησης που έχει το
συγκεκριμένο ποίημα είναι ότι :
 χρησιμοποιεί ποιητικό λεξιλόγιο πχ: «χλωρά μοσχοβολούντα νησιά
του Αιγαίου πελάγους ευτυχισμένα χώματα όπου η χαρά κι η ειρήνη
πάντα εκατοίκουν ».
 Και είναι χωρισμένο σε στροφές πχ. α’ , β’ , γ’ , δ’…κτλ.

14. α’ στροφή
Χλωρά, μοσχοβολοῦντα
νησία τοῦ Αἰγαίου πελάγους,
εὐτυχισμένα χώματα
ὅπου ἡ χαρὰ κ᾿ ἡ εἰρήνη
πάντα ἐκατοίκουν.
 Σ’αυτή την στροφή έχουμε αναφορά στο παρελθόν και επιβλητικό
σκηνικό.
γ’ στροφή
Στὰ πλούσια περιβόλια σας
βασιλικὸς καὶ κρίνοι
ματαίως ἀνθίζον· ἔρημα,
οὔτ᾿ ἕνα χέρι εὑρίσκεται
῾νὰ τὰ ποτίζῃ.
 Εδώ υπάρχει μελαγχολία.

15. δ’ στροφή
Τὰ δάση, τὰ λαγγάδια σας,
ὅπου οι φωναὶ ἀντιβόουν
τῶν κυνηγῶν, σιωπῶσι·
σκύλοι ἐκεῖ τώρα ἀδέσποτοι
μόνον βαϋίζουν.
 Εδώ συναντούμε ένα σκηνικό παρμένο απο την φύση.
ια’ στροφή
Τὰ γόνατά μου ἐμπρός σου,
νά, πέφτουν· τὸ ὑπερήφανον
κεφάλι μου, ποὺ ἀντίκρυ
τῶν βασιλέων ὑψόνετο,
τὴν γῆν ἐγγίζει.
 Στην στροφή αυτή υπάρχει συγκίνηση και εγωκεντρισμός.

16. <
ιζ’ στροφή
Ἐλᾶτε ῾νὰ ζεστάσωμεν
τὰ χέρια μας ῾ς τὰ σπλάγχνα
ὅσων θυσίας προσφέρουσιν
εἰς τὸν σταυρὸν καὶ σέβονται
ἁγίων εἰκόνας.
 Εδώ συναντάμε έναν ηρωισμό και μία ωδή στον αγώνα για την
ελευθερία.
κγ’ στροφή
Διὰ σᾶς ἡρώων κοπάδια,
δὲν φθάνει ἡ Χίος, ἡ Κύπρος·
τῶν Κυδωνίων δὲν φθάνουσιν
τῆς Κάσσου καὶ τῆς Κρήτης
ἡ κατοικίαι.
 Η στροφή αυτή κάνει μία επίκληση για αγώνα για την δημοκρατία
και την εθνική ανεξαρτησία και αναφέρεται στο ιδανικό της
επανάτασης.

17. λδ’ στροφή
Νὰ ἡ κραυγαὶ καὶ ὁ φόβος,
νὰ ἡ ταραχὴ καὶ ἡ σύγχυσις
ἀπὸ παντοῦ σηκόνονται,
καὶ ἁπλόνουν πολυάριθμα
πανία ῾νὰ φύγουν.
 Η στροφή αναφέρεται στο πάθος για τη περιπέτεια και το ταξίδι
με μία μικρή μελαγχολία.
λζ’ στροφή
Ἔξω ἀπὸ τὴν θαλάσσιον
πυρκαϊὰν νικήτριαι
ἰδοὺ πάλιν ἐκβαίνουν
σωσμέναι οι δυὸ κατάμαυροι
θαυμάσιαι πρῶραι
 Γίνετε αναφορά στην αισιοδοξία και τον ηρωισμό.

18. ΑΝΔΡΕΑΣ ΚΑΛΒΟΣ

19. ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΓΑΣΊΑ ΑΥΤΉ ΔΟΎΛΕΨΑΝ:
Αριστέα Αποστολίδου
Παναγιώτα Γκάλβα
Μάνος Αμανατίδης

20. Α1 ΠΑΛΛΑΤΙΔΕΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2013-2014
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α.ΤΕΖΑΣ
ΠΑΡΝΑΣΣΙΣΜΟΣ
Κωστής Παλαμάς
Πατρίδες!Αέρας, γη…

21. Κωστής Παλαμάς
Ο Κωστής Παλαμάς (Πάτρα, 13 Ιανουαρίου
1859 - Αθήνα, 27 Φεβρουαρίου 1943) ήταν
ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός
συγγραφέας, ιστορικός και κριτικός της
λογοτεχνίας. Θεωρείται ένας από τους
σημαντικότερους Έλληνες ποιητές, με
σημαντική συνεισφορά στην εξέλιξη και
ανανέωση της νεοελληνικής ποίησης.
Αποτέλεσε κεντρική μορφή της λογοτεχνικής
γενιάς του 1880, πρωτοπόρος, μαζί με το
Νίκο Καμπά και το Γεώργιο Δροσίνη, της
αποκαλούμενης Νέας Αθηναϊκής (ή
Παλαμικής) σχολής. Επίσης, είχε σπουδάσει
και ως θεατρικός παραγωγός της ελληνικής
λογοτεχνίας. Ο Παλαμάς ήταν ένας από τους
πολυγραφότερους Έλληνες λογοτέχνες και
πνευματικούς ανθρώπους. Δημοσίευσε
συνολικά σαράντα ποιητικές συλλογές,
καθώς και θεατρικά έργα, κριτικά και
ιστορικά δοκίμια, συγκριτικές μελέτες και
βιβλιοκριτικές. Την επιμέλεια της
επανέκδοσης των έργων του μετά το θάνατό
του ανέλαβε ο γιος του Λέανδρος Παλαμάς
επίσης ποιητής και κριτικός της λογοτεχνίας.

22. Κωστής Παλαμάς
• Ο Παλαμάς είναι ο πιο αντιπροσωπευτικός ποιητής της
γενιάς του και ένας από τους κορυφαίους της νέας
Ελληνικής ποίησης.
• Δεσπόζει με την έντονη παρουσία του, για περίπου
πενήντα χρόνια στην πνευματική ζωή του τόπου
• Η ακμή του συμπίπτει με την αστική διαμόρφωση της
Ελληνικής κοινωνίας
• Η γενιά του ΄80, στην οποία ανήκει ο ποιητής,
σημαδεύεται από το θετικιστικό πνεύμα και την
λατρεία για την Επιστήμη, από το οποίο εμπνέεται και
ο ίδιος και επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό η ποίησή του
• Ο Παλαμάς χαρακτηρίζεται εθνικός ποιητής
• Το έργο του απηχεί τους πόθους και τις
απογοητεύσεις, τις ελπίδες και τις ανατάσεις του νέου
ελληνισμού κατά την κρίσιμη σε κατακτήσεις και
εθνικές περιπέτειες περίοδο των ετών 1880-1922

23. ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ
• Ανακήρυξή του σε κορυφαίο πεζογράφο και έναν από
τους τρεις κορυφαίους ποιητές όλων των εποχών.
• Δημιουργία μουσείου με το όνομά του.
• Δημιουργία ιδρύματος με το όνομά του.
• Βράβευση του με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών το
1925 από την ακαδημία Αθηνών της οποίας διορίστηκε
μέλος το 1926, ενώ εξελέγη πρόεδρός της το 1930.

24. Χαρακτηριστικά Παρνασσισμού
 Δίνεται μεγάλη σημασία στην ακρίβεια της έκφρασης και στη λεπτομέρεια
 Είναι απρόσωπη και αντικειμενική ποίηση
 Σέβεται τους ρυθμικούς, μετρικούς και στιχουργικούς κανόνες
 Ενδιαφέρεται υπερβολικά για την μορφή
 Οι συγγραφείς αντλούν τα θέματα και τις εικόνες τους απ ’ τη μυθολογία και την ιστορία.
 Αναζητούν την έμπνευση του στους χαμένους πολιτισμούς τους αρχαιότητας
 Επιδιώκουν την απουσία κάθε συναισθήματος, πάθους ή έντασης
 Εκφράζουν την ηρεμία, τη γαλήνη, την απάθεια
 Υιοθέτησαν την πλαστικότητα και την αρμονία της κλασικής τέχνης
 Χαρακτηρίζεται από απόλυτα ισσοροπημένο και ψυχρό ποιητικό τόνο και ύφος
 Είναι ποίηση χωρίς αληθινή ζωή ή ανθρώπινη παρουσία
 Αρνείται την καθαρεύουσα και στρέφεται προς τη δημοτική
 Γίνεται επεξεργασία του στοίχου

25. Χαρακτηριστικά Παραδοσιακής ποίησης
 Υπάρχει ομοιοκαταληξία
 Τα ποιήματα είναι χωρισμένα σε στροφές
 Ο στίχος είναι έμμετρος και ισοσύλλαβος
 Λογική ανάπτυξη νοήματος
 Οι λέξεις χρησιμοποιούνται με κυριολεκτική σημασία
 Ποιητικό λεξιλόγιο
 Κανονική στίξη
 Υπάρχει αντιστοιχία τίτλου – περιεχομένου
 Λυρισμός

26. Πατρίδες! Αέρας, γη… Κωστής Παλαμάς
Πατρίδες!Αέρας, γη, νερό, φωτιά! Στοιχεία
Αχάλαστα, και αρχή και τέλος των πλασμάτων,
Σα θα περάσω στη γαλήνη των μνημάτων,
Θα σας ξάναβρω, πρώτη και στερνή ευτυχία!
Αέρας μέσα μου ο λαός των ονειράτων
Στον αέρα θα πάει· θα πάει στην αιωνία
Φωτιά, φωτιά κι ο λογισμός μου, τη μανία
Των παθών μου θα παρ’ η λύσσα των κυμάτων
Το χωματόπλαστο κορμί χώμα και εκείνο
Αέρας, γη, νερό, φωτιά θα ξαναγίνω,
Κι απ’ των ονείρων τον αέρα, κι απ’ την πυρά
Του λογισμού, κι από τη σάρκα τη λιωμένη,
Κι απ’ των παθών τη θάλασσα πάντα θα βγαίνει
Ήχου πνοή, παράπονο, σαν από λύρα.

27. Πατρίδες! Αέρας, γη… Κωστής Παλαμάς
Στοιχεία Παρνασσισμού στο κείμενο:
 Στο κείμενο υπάρχει ομοιοκαταληξία:
Το χωματόπλαστο κορμί χώμα και κείνο
Αέρας, γη, νερό, φωτιά θα ξαναγίνω
 Δεν υπάρχει ανθρώπινη παρουσία αφού γίνεται αναφορά μόνο στα στοιχεία της φύσης (
αέρα, γη, νερό, φωτιά)
 Σέβεται τους ρυθμικούς, μετρικούς και στοιχουργικούς κανόνες καθώς υπάρχει ρυθμός και
μέτρο ( ιαμβικό)
 Χρησιμοποιείται η δημοτική γλώσσα:
Πατρίδες! Αέρας, γη, νερό, φωτιά! Στοιχεία
Αχάλαστα και αρχή και τέλος των πλασμάτων,
Σα θα περάσω στη γαλήνη των μνημάτων,
θα σας ξανάβρω, πρώτη και στερνή ευτυχία!
 Μέσα στο κείμενο υπάρχουν εικόνες από τη μυθολογία: χρησιμοποιείται μία αρχαία
φιλοσοφική θεωρία για τα τέσσερα στοιχεία της φύσης ( αέρας, γη, νερό, φωτιά) τα οποία
είναι αιώνιες κοσμογονικές αρχές δηλαδή η γένεση και η φθορά είναι αποτέλεσμα της
ένωσης και της διάλυσης των στοιχείων αυτών

28. Πατρίδες! Αέρας, γη… Κωστής Παλαμάς
Στοιχεία Παρνασσισμού στο κείμενο:
 Ενδιαφέρεται για την μορφή. Το ποίημα είναι σονέτο. Είναι χωρισμένο σε τέσσερις στροφές.
Οι δύο πρώτες έχουν τέσσερις στίχους οι καθεμία ενώ οι δύο τελευταίες τρεις
 Από αισθητική άποψη στις Πατρίδες η παρνασσιστική τελειότητα της μορφής ισορροπεί με
τη στοχαστική και λυρική διάθεση.

29. Πατρίδες! Αέρας, γη… Κωστής Παλαμάς
Το κείμενο αυτό εντάσσεται στην παραδοσιακή ποίηση διότι:
 Υπάρχει ομοιοκαταληξία:
Το χωματόπλαστο κορμί χώμα και κείνο
Αέρας, γη, νερό, φωτιά θα ξαναγίνω
 Είναι χωρισμένο σε στροφές
 Ο στίχος είναι έμμετρος με ιαμβικό μέτρο:
Πατρίδες!Αέρας, γη, νερό, φωτιά!
 Η στίξη του κειμένου είναι κανονική
 Υπάρχει αντιστοιχία τίτλου - περιεχομένου

30. Για την εργασία αυτή
δούλεψαν:
Χριστίνα Γέρμανλη
Αγγελική Ιωάννου
ΠέτροςΑβράμης
Δημήτρης Κατσιούρας

31. Α1 ΠΑΛΛΑΤΙΔΕΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2013-2014
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΤΕΖΑΣ
ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Κωνσταντίνος Καβάφης
«Περιμένοντας τους βαρβάρους»

32. Α1 ΠΑΛΛΑΤΙΔΕΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2013-2014
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΤΕΖΑΣ
ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ
Κωνσταντίνος Καβάφης
Περιμένοντας τους βαρβάρους

33. ΚΩΝ. ΚΑΒΑΦΗΣ
• Κορυφαίος Έλληνας ποιητής (Αλεξάνδρεια 1863-
1933). Ο πατέρας του Πέτρος - Ιωάννης ήταν
δραστήριος έμπορος στην Αλεξάνδρεια (όπου ειχε
τοτε αρχίσει να ακμάζει το ελληνικό στοιχείο).Η
μητέρα του ανήκε σε παλιά φαναριώτικη
οικογένεια της Κωνσταντινούπολης.Και τα δύο
αυτα στοιχεία : η εμπορική ιδιότητα του πατέρα
και η παλιά αρχοντιά της μητέρας , συντέλεσαν
σημαντικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του
ποιητή.Η ποίηση του , σε αρκετα ποιήματα του ,
ξάφνιασε με την τόλμη της , γιατι συχνά
εμπνεόταν απο την ομοφυλόφιλη ιδιοσυγκρασία
του.

34. ΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
• Ως το 1900 περίπου η ποίηση του ήταν
επηρεασμένη από τους ρομαντικούς ποιητές στη
διάθεση , στη στιχουργία και στη γλώσσα
(καθαρεύουσα).Κατόρθωσε όμως να απαλλαγεί
από τους παραδοσιακούς λυρικούς τρόπους και
να δημιουργήσει μια ποίηση έντονα προσωπική.
Πρόκειται για μια ποίηση απογυγνωμένη απο
παραδοσιακά λυρικά σχήματα, που φτάνει συχνά
ως την πεζολογία. Τον εκφραστικό φόρτο
αναπληρώνει εδώ η παραστατικότητα,η εξαι-
ρετική γλωσσική ευστοχία, η λεπτή ειρωνεία και
η υποβολή.

35. ΤΑ ΠΟΙΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ
• Συνήθως τα ποιήματα του χωρίζονται σε τρεις
κατηγορίες:τα ιστορικά, τα φιλοσοφικά και τα
ερωτικά.Ο χωρισμός αυτός είναι βέβαια
σχηματικός και γίνεται με βάση το θέμα ή τον τόνο
που κυριαρχεί. Από τα <<ιστορικά>> τα πιο πολλά
αναφέρονται σε περιστατικά των ελληνιστικών
κυρίως χρόνων ή σε πλαστά περιστατικά, που ο
ποιητής παρουσιάζει ως ιστορικά. Μέσα από αυτά
εκφράζονται συνήθως σύγχρονες καταστάσεις. Τα
<<φιλοσοφικά>> του είναι κυρίως ποιήματα
βιοθεωρίας, όπου ο διδακτικός τόνος είναι
έκφραση ζωής συνειδητά βιωμένης, ενώ στα
<<ερωτικά>> συνυφαίνεται ο ηδονισμός με τον
αισθητικό.

36. Περιμένοντας τους βαρβάρους
• ΠΟΙΗΜΑ:
• -Τι περιμένουμε στην αγόρα συναθροισμένοι;
• Ειναι οι βάρβαροι να φθάσουν σήμερα.
• -Γιατί μέσα στην Σύγκλητο μια τέτοια απραξία;
• Τι κάθοντ΄οι Συγκλητικοί και δεν νομοθετούνε;
• Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
• Τι νόμους πια θα κάμουν οι Συγκλητικοί;
• Οι βάρβαροι σαν έλθουν θα νομοθετήσουν.
• -Γιατί ο αυτοκράτωρ μας τόσο πρωί σηκώθη,
• και κάθεται στης πόλεως την πιο μεγάλη πύλη
• στον θρόνο επάνω, επίσημος, φορώντας την κορόνα;
•
• Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα.
• Κι ο αυτοκράτωρ περιμένει να δεχθεί
• τον αρχηγό τους. Μάλιστα ετοίμασε
• για να τον δώσει μια περγαμηνή.Εκεί
• τον έγραψε τίτλους πολλούς κι ονόματα.
• -Γιατί οι δύο μας ύπατοι κι οι πραίτορες εβγήκαν
• σήμερα με τες κόκκινες, τες κεντημένες τόγες
• γιατί βραχιόλια φόρεσαν με τόσους αμεθύστους,
• και δαχτυλίδια με λαμπρά, γυαλιστερά σμαράγδια
• γιατί να πιάσουν σήμερα πολύτιμα μπαστούνια
• μ΄ασήμια και μαλάματα έκτακτα σκαλιγμένα;
• Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα
• και τέτοια πράγματα θαμπώνουν τους βαρβάρους.
• -Γιατί κι οι άξιοι ρήτορες δεν έρχονται σαν πάντα
• να βγάλουνε τους λόγους τους, να πούνε τα δικά τους;
• Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα
• κι αυτοί βαριούντ΄ευφράδειες και δημηγορίες.
• -Γιατί ν΄αρχίσει μονομιάς αυτή η ανησυχία
• κι η σύγχυσις.(Τα πρόσωπα τι σοβαρά που εγίναν).
• Γιατί αδειάζουν γρήγορα οι δρόμοι και οι πλατείες,
• κι όλοι γυρνούν στα σπίτια τους πολύ συλλογισμένοι;
• Γιατί ενύχτωσε κι οι βάρβαροι δεν ήλθαν.
▫ Και μερικοί έφθασαν απ΄τα σύνορα,
• και είπανε πως βάρβαροι πια δεν υπάρχουν.
▫ Και τώρα τι θα γένουμε χωρίς βαρβάρους .
• Οι άνθρωποι αυτοί ήταν μια κάποια λύσις.

37. ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΥ
• 1)Η προσπάθεια απόδοσης των ψυχικών
καταστάσεων με τρόπο έμμεσο και συμβολικό ,
δηλαδή μέσα απο τη χρήση των συμβόλων αυτη η
προσπάθεια οδηγεί σε μια υπαινικτική και
υποβλητική χρήση της γλώσσας , σε συνδυασμό με
μια διαισθητική σύλληψη των πραγμάτων και μια
αφθονία εικόνων και μεταφορών (όλα αυτα τα
στοιχεία μαζί κάνουν ασφαλώς το ποίημα πιο
δυσνόητο).
• 2)Η αποφυγή της σαφήνειας και η προσπάθεια για
τη δημιουρία ενός κλίματος ρευστού , συγκεκριμένου
, ασφαλούς και θολού , που συνυπάρχει με μια
διάθεση ρεμβασμού , μελαγχολίας και
ονειροπόλησης.
• 3)Η έντονη πνευματικότητα , ο ιδεαλισμός και σε
πολλές περιπτώσεις,ο μυστικισμός.

38. συνέχεια
• 4)Η προσπάθεια να ταυτιστεί η ποίηση με την μουσική, που
εκδηλώνεται με την έντονη μουσικότητα και τον υποβλητικό
χαρακτήρα του στίχου (απευθύνεται ταυτόχρονα στην ακοή
και στο συναίσθημα).
• 5)Οι πολλές τεχνικές , μορφολογικές και εκφραστικές
καινοτομίες: χαλαρή ομοιοκαταληξία, ανομοιοκατάληκτος ή
ελεύθερος στίχος, πολλά και πρωτότυπα σχήματα λόγου
ιδιόρρυθμη σύνταξη, νέο λεξιλόγιο κτλ.
• 6)Ο περιορισμός του νοηματικού περιεχομένου του ποιήματος
στο ελάχιστο:η ποίηση απαλλάσσεται από κάθε φιλοσοφικό
και ηθικό διδακτικό στοιχείο, καθώς και από ρητορισμούς ή
θέματα του δημόσιου βίου γίνεται αυτό που θα έπρεπε
πάντοτε να είναι, δηλαδή καθαρή ποίηση , γεμάτη μαγεία και
γοητεία.

39. Περιμένοντας τους βαρβάρους
• Η προσπάθεια απόδοσης των ψυχικών καταστάσεων με
τρόπο έμμεσο και συμβολικό δηλαδή μέσα απο την
χρήση συμβόλων:
- Ο βασιλιάς φορά κορόνα ενω οι ύπατοι φορούν
πολυτελή ένδυματα , κοσμήματα κ.τ.λ , ωστόσο ο
ποιητής δεν τα αναφέρει για να δείξει την
οικονομική ακμή , αλλα τα χρησιμοποιεί σαν αιτία
για να δείξει την κοινωνική και πολιτική παρακμή.
- Η πόλη δεν ειναι μια συγκεκριμένη πόλη αλλα θα
μπορούσε να ειναι οποιαδήποτε πόλη.
:

40. ΣΥΝΕΧΕΙΑ
• - Οι βάρβαροι στο ποιήμα δεν είναι αυτοί που θα έβγαζαν
την πόλη απο το αδιέξοδο αλλα εννοεί τις αλλαγές που
θα κάνουν καλύτερα τα πράγματα για τον κόσμο. Οι
βάρβαροι συμβολίζουν τη βαθύτερη ανάγκη των
ανθρώπων για τη λυτρωτική επιστροφή σε μια
κατάσταση όπου οι συνθήκες διαβίωσης ήταν
απλούστερες. Η μεγάλη εξέλιξη της πολιτείας περιέπλεξε
τους όρους διαβίωσης και συνύπαρξης, καθιστώντας
κουραστική και πολυσύνθετη την κοινωνική τους
ύπαρξη. Οι άνθρωποι αυτοί δεν έχουν πια τη διάθεση να
συνεχίσουν την ανοδική τους πορεία και θέλουν μια
ριζική απλοποίηση. Μια απλοποίηση που μόνο οι
βάρβαροι μπορούν να τους την προσφέρουν.

41. ΑΛΛΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΠΟΙΗΣΗΣ
• Χρησιμοποιεί τον διάλογο
• Δείχνει θεατρικότητα με τις εικόνες που
διαδέχονται η μία απο την άλλη σαν να είναι
σκηνές(Γιατί οι βάρβαροι θα φθάσουν σήμερα
και τέτοια πράγματα θαμπώνουν τους
βαρβάρους.
• Στην επικεφαλίδα (Περιμένοντας τους
βαρβάρους) υπάρχει μια δραματικότητα,
δηλαδή περιγράφει τον θυμό , την ανησυχεία,
του λαού.

42. Για την εργασία αυτή δούλεψαν:
• Γεωργία Αραπίδου
• Χρύσα Γρηγοριάδου
• Θωμάς Ηλιάδης
• Στέλιος Θωμαΐδης

43. Α1 ΠΑΛΛΑΤΙΔΕΙΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ 2013-2014
ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ
ΔΙΔΑΣΚΩΝ: ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α. ΤΕΖΑΣ
ΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ
Μίλτος Σαχτούρης
Η Αποκριά

44. Μίλτος Σαχτούρης
(29 Ιουλίου 1919 – 29 Μαρτίου 2005)

45. Βιογραφικά Στοιχεία
Γεννήθηκε στην Αθήνα και ήταν γιος του δικαστικού
και νομικού συμβούλου του κράτους, Δημήτριου
Σαχτούρη και της Αγγελικής Παπαδήμα. Όταν ήταν
πέντε ετών εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα. Με
επιμονή του πατέρα του το 1937 άρχισε σπουδές
νομικής στο πανεπιστήμιο Αθηνών. Μετά το θάνατο
του πατέρα του, το 1939, όταν βρισκόταν στο 4ο έτος
της Νομικής, έκαψε τα βιβλία που διάβαζε
αποφασισμένος να επιδοθεί αποκλειστικά στην ποίηση.

46. Το έργο του
 Ο Σαχτούρης αν και επηρεάστηκε από τον υπερρεαλισμό δεν
αφομοιώθηκε απ' αυτόν. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι
ξέφυγε από αυτόν αποκτώντας μια καθαρά προσωπική φωνή.
Μπορεί όμως με ευκολία να χαρακτηριστεί ποιητής του
παραλόγου και του συμβολισμού. Η γλώσσα των ποιημάτων
του είναι ελλειπτική, λιτή, τραγική, σκυθρωπή και σοβαρή.
Επίσης η ποίησή του ως προς τη δομή είναι ενιαία, δηλαδή
εμπειρίες οι οποίες συνεχώς αναπαράγονται με μια κυκλική
φορά, ενώ διακρίνει κανείς μια έντονη εικονοποιία. Ανήκει
στην πρώτη μεταπολεμική γενιά.
 Τα ποιήματά του είναι εμπνευσμένα από την περίοδο της
κατοχής και της μεταπολεμικής εποχής.

47. Μοντερνισμός - Τα βασικά στοιχεία
 Διάθεση για πειραματισμό
 Ελεύθερος στίχος
 Ελλειπτικές και αποσπασματικές προτάσεις
 Τολμηρές μεταφορές
 Εικόνες
 Ελεύθεροι συνειρμοί
 Λειτουργία φαντασίας και ονείρου

48. Η Αποκριά
Μακριά σ’ εν’ άλλο κόσμο γίνηκε αυτή
η αποκριά
το γαϊδουράκι γύριζε μες στους έρημους δρόμους
όπου δεν ανάπνεε κανείς
πεθαμένα παιδιά ανέβαιναν ολοένα στον ουρανό
κατέβαιναν μια στιγμή να πάρουν τους αετούς τους
που τους είχαν ξεχάσει
έπεφτε χιόνι γυάλινος χαρτοπόλεμος
μάτωνε τις καρδιές
μια γυναίκα γονατισμένη
ανάστρεφε τα μάτια της σα νεκρή
μόνο περνούσαν φάλαγγες στρατιώτες εν δύο
εν δυο με παγωμένα δόντια
Το βράδυ βγήκε το φεγγάρι
αποκριάτικο
γεμάτο μίσος
το δέσαν κ το πέταξαν στη θάλασσα
μαχαιρωμένο
Μακριά σ’ εν’ άλλο κόσμο γίνηκε αυτή
η αποκριά

49. Η Αποκριά - Εισαγωγή
 Το ποίημα ανήκει στην ποιητική συλλογή Με το
πρόσωπο στον τοίχο, που κυκλοφόρησε το 1952.
 Στα ποιήματα της συλλογής αυτής έχουν περάσει οι
εμπειρίες του ποιητή από τη στρατιωτική του ζωή
και την τραγωδία του εμφυλίου πολέμου (1946-
1949).
 Το ποίημα κινείται ανάμεσα σε δύο
πραγματικότητες: η μία είναι η πραγματικότητα της
αποκριάς. Σ’ αυτήν όμως εμπλέκεται η
πραγματικότητα του εμφυλίου πολέμου και,
γενικότερα, της εφιαλτικής εποχής του.

50. Στοιχεία του Μοντερνισμού στο ποίημα
 Πειραματισμός
 Ως προς το περιεχόμενο δοκιμάζει να συνθέσει δυο αντίθετες
πραγματικότητες, η μια η εφιαλτική του εμφυλίου πολέμου και η άλλη
η χαρούμενη, πανηγυρική γιορτή της αποκριάς
 Ως προς τη μορφή πειραματίζεται με το σπάσιμο του στίχου κ με τη
θέση των λέξεων, βάζει στίχους με μια λέξη
 Μακριά σ’εν’άλλο κόσμο γίνηκε αυτή
η αποκριά
 Ελλειπτική πρόταση
 Σε πολλές προτάσεις απουσιάζει το υποκείμενο
 το δέσαν κ το πέταξαν στη θάλασσα
 Μεταφορές
 δεν ανάπνεε κανείς
 πεθαμένα παιδιά ανέβαιναν ολοένα στον ουρανό

51. Στοιχεία του Μοντερνισμού στο ποίημα
 Εικόνες
 πεθαμένα παιδιά ανέβαιναν ολοένα στον ουρανό
κατέβαιναν μια στιγμή να πάρουν τους αετούς τους
 μια γυναίκα γονατισμένη
ανάστρεφε τα μάτια της σα νεκρή
μόνο περνούσαν φάλαγγες στρατιώτες εν δύο
εν δυο με παγωμένα δόντια
 Ελεύθερος συνειρμός
 έπεφτε χιόνι γυάλινος χαρτοπόλεμος
μάτωνε τις καρδιές

52. Στοιχεία του Μοντερνισμού στο ποίημα
 Φαντασία και όνειρο
 Οι εικόνες καταγράφονται σαν όνειρο χωρίς λογική σειρά, σαν
εφιάλτες
 πεθαμένα παιδιά ανέβαιναν ολοένα στον ουρανό
 Ελεύθερος στίχος
 Δεν έχει στροφές με ίσο αριθμό στίχων
 Δεν έχει ομοιοκαταληξία
 Ανισοσύλλαβος
 Χωρίς μέτρο

53. Για την εργασία αυτή δούλεψαν:
 Σταματία Αβραμίδου
 Ηλιάνα Γκένιου
 Δημήτρης Αβραμίδης
 Αλέξης Καραγιαννίδης