Module 2 | CEST richtlijnen voor beheerders van digitale collecties: Registreren. Module 5 | CEST richtlijnen voor beheerders van digitale collecties: Verspreiden – sessie Brugge Module 2: In bibliotheken, archieven en musea is een goede registratie van de collectie een absolute voorwaarde voor professioneel collectiebeheer en ontsluiting van de collectie voor het publiek. Maar hoe zorg je ervoor dat deze registratie efficiënt wordt gepland en uitgevoerd? En welke metadatastandaarden moet je respecteren om vindbaarheid en uitwisselbaarheid te optimaliseren? En welke hulpmiddelen zijn hiervoor beschikbaar? Tijdens deze introductie worden de CEST-richtlijnen voor het beschrijven van erfgoedcollecties nader toegelicht. Module 5: In deze sessie worden basisbegrippen van het publiceren van digitale erfgoedcollecties verklaard aan de hand van de CEST-richtlijn publiceren. Deze vorming maakt deel uit van het Modulair vormingstraject Duurzaam Digitaal Beheren. Met het organiseren van dit vormingtraject proberen FARO en PACKED vorm te geven aan het realiseren van de doelstellingen van het Platform Digitale Duurzaamheid.

7. CEST-RICHTLIJNEN
INVENTARISEREN
Bert Lemmens & Henk Vanstappen
(PACKED vzw)

8. INHOUD
• business case van registreren
• standaarden?
• tools?

10. WAAROM REGISTREREN?
• collectie vindbaar maken
• collectie beheren
• data hergebruiken
• data uitwisselen
• data publiceren

12. DATASTANDAARDEN
• datastructuur: welke gegevens?
• data value: welke waarden?
• data content: hoe noteren?

14. DATA STRUCTUUR STANDAARDEN
Een datastructuur legt een groep
beschrijvingselementen vast die bij
elkaar horen (schema).

15. DATA SRUCTURE STANDAARDEN
• generiek: Dublin Core, Cometa
• archieven: EAD, ISAAD(G)
• museumobjecten: CDWA, Spectrum
• leerobjecten: IEEE LOM
• film: EN 15907
• bibliotheek: MARC, ISBD
• personen: FOAF, MADS
• concepten: SKOS
• locaties: KLM, WGS84

16. DATA STRUCTURE STANDAARDEN:
LOD VOCABULARIES
• generiek: DC Terms
• personen: FOAF, MADS
• concepten: SKOS
• locaties: KLM, W3C
• publicaties: RDA

21. CROSSWALK

22. DATA METADATA CROSSWALK
Een crosswalk legt bepaalt hoe
elementen van verschillende schema’s
zich tot elkaar verhouden.

25. METADATA CROSSWALKS
• brug tussen Silos of the LAMs
• soms deel van standaard
• twee richtingen

27. DATA VALUE STANDAARDEN
Een data value standaard legt vast
welke waarden binnen een
beschrijvingselement kunnen worden
gebruikt.

28. DATA VALUE STANDAARDEN 1
• generiek: Wikipedia
• personen & organisaties: ULAN,
RKDArtists, ODIS, ISIL
• concepten: AAT, Iconclass, LCSH

29. DATA VALUE STANDAARDEN
• locaties: TGN, Geonames, ISO 3166,
CRAB
• talen: ISO 639-x
• museumobjecten: CONA

30. DATA VALUE STANDAARDEN:
LOD DATASETS
• generiek: dbpedia.org, freebase.com
• personen: viaf.org
• locaties: geonames
• concepten: skosified AAT

31. SKOS

32. DATA CONTENT STANDAARDEN
Een data content standaard legt vast
hoe een waarde binnen een
beschrijvingselement wordt genoteerd.

33. DATA CONTENT STANDAARDEN
• publicaties: AACR2, RDA, VLACC
• archiefcollecties: DACS
• museumobjecten: CCO, MovE Invulboek
• datum & tijd: ISO 8601

34. DATAPROFIELEN
• ook: application profile
• standaarddatastructuur
+ elementen uit andere schema’s
+ standaardterminologie
+ beschrijvingsregels
• terugwaarts compatibel
• onmisbaar

35. DATAPROFIELEN

37. TOOLS: REGISTRATIESOFTWARE
• open technologie
• open architectuur: modulair
• ondersteuning standaarden
• logging en gebruikersbeheer
• user community

38. TOOLS: DATACLEANING
• spreadsheet: sorteren, filteren, …
• Erfgoedstats
• Open Refine

40. CEST RICHTLIJNEN
VERSPREIDEN
Bert Lemmens | PACKED

41. CEST RICHTLIJNEN ONTSLUITEN?
online publicatie ↔ online hergebruik
‘human readable’ ↔ ‘machine readable’

42. PUBLICEREN OP EEN WEBSITE?
• Leesbaarheid
• Vindbaarheid
• Identificatie
• Rechten

43. PUBLICEREN OP EEN WEBSITE?
• Leesbaarheid > ‘human readable’
• Vindbaarheid > indexeren
• Identificatie > persistente URI’s
• Rechten > credit line

44. LEESBAARHEID
• “Krijg ik het open in mijn browser?”
• “Moet ik niet te lang wachten?”

45. LEESBAARHEID: MINIMUM
• Valide HTML/CSS
• Geen Flash
• Gangbare beeldformaten
• WCAG/Anysurfer

46. LEESBAARHEID: TOOLS
• Testen op # browsers
• W3C web validator

47. VINDBAARHEID
• “Vind ik het op Google?”

48. VINDBAARHEID: MINIMUM
• Correct gebruik HTML layout tags
• Identificatiegegevens in de header
(Dublin Core)

49. 4 PRINCIPES LINKED DATA
(T. BERNERS-LEE)
• Publiceer op het web (HTTP)
• Met gestructureerde data
• In open formaten
• Identificeer met URI’s

50. VINDBAARHEID: TOOLS
• W3C web validator
• Google statistics

51. IDENTIFICATIE
• ‘Unambigous’ webadressen
• Eenvoudige webadressen
• Onveranderlijke webadressen

52. IDENTIFICATIE: MINIMUM
• Local ID
• Eigen domeinnaam
• HTTP redirect

53. IDENTIFICATIE: PERSISTENTE URI’S
http://[domeinnaam]/[type opbject]/[type document]/[identificatienummer]

54. IDENTIFICATIE: PERSISTENTE URI’S
http://
[domeinnaam]/
[type object]/(fac.)
[type document]/(fac.)
[identificatienummer]

55. IDENTIFICATIE: PERSISTENTE URI’S
http://
collectie.hetpackedmuseum.be/
videorecorder/
collectiedata/
B-352

56. IDENTIFICATIE: PERSISTENTE URI’S
http://
www.erfgoedinzicht.be/packed
B-352

57. IDENTIFICATIE: PERSISTENTE URI’S
http://
www.handle.net/
231907/
880021

58. RECHTEN
• “Mag dat online staan?”
• “Mag ik de inhoud van webpagina
voor iets anders gebruiken?”

59. RECHTEN: MINIMUM
• Werk ≠ Beschrijving ≠ Representatie
• Credit line: Welke rechten? Van wie?

60. RECHTEN: TOOLS
• Creative Commons
• Europeana Rights Reserved
• CEST Handleiding Rechten Klaren

61. PUBLICEREN OP EEN WEBSITE?
• Leesbaarheid
• Vindbaarheid
• Identificatie
• Rechten

62. BESCHIKBAAR STELLEN VOOR
HERGEBRUIK?
• Leesbaarheid > Uitwisselbaarheid
• Vindbaarheid > Bereikbaarheid
• Identificatie
• Rechten

63. UITWISSELBAARHEID
• “Kan die andere computer de
data juist interpreteren?”
• “Is de data rijk genoeg?”

64. UITWISSELBAARHEID: MINIMUM
• UTF-8
• Gestructureerd tekstformaat
• XML; JSON (records)
• RDF (linked data)

65. BEREIKBAARHEID
• “Beschikt iedereen over de meest
actuele data?”
• “Is de data technisch makkelijk
toegankelijk?”

66. BEREIKBAARHEID: MINIMUM
• Opencultuurdata (data repository)
• RESTfull api (dynamische websites)
• OAI-PMH api (harvesting)

67. VRAGEN?
henk@packed.be
bert@packed.be
www.packed.be
www.projectcest.be
www.scoremodel.org