3. Söyleneni belli olmayan, ağızdan ağıza, kulaktan
kulağa yayılan halkın ortak malı olan ürünlerin
oluşturduğu edebiyattır.
Somut gerçeklerle iç içe
bir edebiyattır.
4. 1. MANİ
Anonim halk şiirinin en yaygın nazım şeklidir.
Bilinen yaygın biçimiyle yedi heceli dört dizeden oluşan
(aaxa) biçiminde kafiyelenen bir nazım şeklidir.
Söyleneni belli değildir.
Ölüm, aşk, ayrılık acısı, özlem, yiğitlik gibi konular
işlenir.
6. a. Düz (tam) Mani:
7’li dört dizeden oluşan, dizeleri kendi aralarında kafiyeli
manilere düz mani adı verilir. (aaxa)
(anlam bütünlüğü) (ilk dizesi doldurma)
Ayağımda terlikler Mavi başlık başında
Bahar açmış erikler Ateş yanar karşımda
Oğlan sana geleceğim Haklısın be yarim
Hazır mı gelinlikler Cahillik var başımda
7. Dört beş dizeden oluşan, ilk dizesi yedi heceden daha az
manilere kesik mani adı verilir.
İstanbul semai kahveleriyle, Orta Anadolu ve Güneydoğu
Anadolu bölgelerinde söylenmiştir.
Ustalık gerektirmesi gelmektedir.
Kuleden
Ses geliyor kuleden
O kaş o göz değil mi?
Beni sana kul eden
8. Dört ya da beşten artık dizeyle kurulan manilere artık mani
denir.
Kesik manilerden ayrılan yönü cinaslı olmamalarıdır.
Kaşların keman senin
Bakışın yaman senin
Ne hain yâr imişsin
Elinden aman senin
Cefaların ben çektim
El sürer sefan senin
9. Karşılıklı söylenen manilerdir. Soru cevap ya da atışma
şeklinde olur.
İki kişi ya da grup tarafından söylenir.
Erkek: Kız:
Karşıya kaban derler Karşı kabansız olmaz
Ökçeye taban derler Ökçe tabansız olmaz
Kız hatrın kalmasın Niye Hatırım kalsın
Nişanlın çoban derler Sürü çobansız olmaz
10.
11. Maniler; düğünlerde, bayramlarda, genç kızlarla genç
erkeler arasındaki söyleşmelerde, vs. genellikle ezgili olarak
söylenmişlerdir.
Günümüzde ise ezgisiz bir şekilde ve yazılı ortamdadır.
‘ Söylenmesine vesile olan yerlere ve şartlara göre’
sınıflandırılmıştır:
Niyet( fal) manileri, sevda manileri, iş manileri, meydan
kahvelerinin cinaslı manileri, mektup manileri vs. (Boratav
1988: 176-178)
12.
13. Türkü terimi, pek çok manzumeyi içine alabilecek bir
kavram olarak karşımıza çıkmaktadır.
Çağdan çağa, yöreden yöreye değişiklikler gösterebilir.
Kendine özgü bir ezgiyle söylenir.
8’li ve 11’li hece kalıbıyla söylenir.
Bent ve kavuştak olmak üzere
iki bölümden oluşur.
14. Türküler aynı zamanda Aşık edebiyatı nazım şeklidir. Yani
söyleyeni belli türküler de vardır.
Metnin sonunda mahlası belirtilen türküler de vardır.
Kendine özgü bir ezgiyle söylenir.
Bozlak, kayabaşı, divan, Çukurova , bayatı, usulsüz gibi
çeşitleri de vardır.
Türküler ölüm, doğa, özlem, acı, gurbet, aşk gibi konularda
yazılır.
15. 1. EZGİLERİNE GÖRE TÜRKÜLER
2. KONULARINA GÖRE TÜRKÜLER
3. YAPILARINA GÖRE TÜRKÜLER
16. a) Usulsüzler: Bunlara uzun hava da denir.
Divan, bozlak, hoyrat, kayabaşı,
Çukurova gibi çeşitleri vardır.
b) Usullüler: Ölçüsü ve ritmi belli olanlardır.
Bunlara kırık hava da denir.
Zeybekler, halaylar, barlar, horonlar,
kaşık havaları… usullü türküleri oluşturur.
17. 2.a) Lirik Türküler: Aşk, gurbet, askerlik, hapishane,
ağıtlar...
b) Taşlama,yergi ve güldürü türküleri
c) Anlatı türküleri
2.d) Kullanıldıkları yerler gördükleri vazifelere göre
Türküler:
e) İş Türküleri
f) Tören Türküleri
g) Oyun ve dans türküleri
18. 3. YAPILARINA GÖRE TÜRKÜLER
a) İki dizeli türküler:
b) Üçlüklerden kurulmuş türküler
c) Dörtlüklerle kurulmuş olan türküler
19.
20. Aşağıdaki boşlukları doldurunuz.
Genellikle dört beş dizeden oluşan, ustalık gerektiren ilk dizesi yedi
heceden oluşan manilere …….… adı verilir.
…………. mani dört ya da beşten fazla dizeden oluşmakta olup kesik
maniden ayrılan yönü cinaslı olmamalarıdır.
Düz maninin uyak örgüsü …………. biçimindedir.
Aşağıdaki soruları cevaplayınız.
Aşağıdakilerden hangisi usullü türkülerden değildir?
a) Zeybek b) Halay c) Horon d) Kayabaşı e) Kaşık Havaları
Aşağıdakilerden hangisi Anonim Halk Edebiyatı türlerinden türkünün
özelliklerinden değildir?
a) Kendine özgü bir ezgiyle söylenir.
b) Aşık Edebiyatı nazım şeklidir.
c) 8’li ve 11’li hece kalıbıyla söylenir.
d) Bent ve kavuştak olma üzere iki bölümden oluşur.
e) Uyak örgüsü ‘aaba’ ‘ccdc’ biçimindedir.
Aşağıdaki bilginin doğruluğunu ya da yanlışlığını yazınız.
1.Türküler ezgilerine, konularına ve yapılarına göre 3’e ayrılır. ( )
2.Maniler çeşitlerine göre 5’e ayrılır. ( )
