Dünya'da Yoksulluk ve Gelir Dağılımı Yansımaları Poverty and Income Inequality

1. DÜNYADA YOKSULLUK
VE GELİR DAĞILIMI
YANSIMALARI
Özlem YÜCESOY
15-11-13

2. İÇİNDEKİLER
 GİRİŞ
 1.YOKSULLUK TANIMI,NEDENLERİ VE ÖLÇÜTÜ
 2.GELİR DAĞILIMI TANIMI,NEDENLERİ ve ÖLÇÜTÜ
 3.YOKSULLUK VE GELİR DAĞILIMININ BOYUTU
 3.1.Dünyada Yoksulluk ve Gelir Dağılımının Boyutu
 3.2.Türkiye’de Yoksulluk ve Gelir Dağılımının Boyutu
 4.YOKSULLUKLA MÜCADELEDE UYGULANAN POLİTİKALAR
 5.SONUÇ ve ÖNERİLER
 KAYNAKÇA

3. GİRİŞ
 Bu çalışmanın amacı;günümüzde sadece az gelişmiş
ülkelerde değil,dünyada önemli bir sorun teşkil eden
yoksulluk ve gelir dağılımı adaletsizliğini
irdeleyerek;Türkiye’nin gelir eşitsizliği ve yoksullukla ilgili
dünya ülkeleri arasında bulunduğu konumu
değerlendirmek ve çözüm bekleyen bu olgulara dair
politika önerileri getirmektir.

4. 1.YOKSULLUK TANIMI,NEDENLERİ
VE ÖLÇÜTÜ

5. Gündoğan(2008),bireyin karşılaşmış olduğu yoksunlukları;
 Açlık,
 Eğitimden yoksunluk,
 Barınacak bir eve sahip olamama,
 Hasta olunduğunda gereken tedaviyi sağlayamama,
 Temiz suya erişimin olmamasından kaynaklanan hastalık
nedeniyle çocuğunu yitirme,
 Eşitsizlik,
 Özgür olamama durumu,
 Siyasal yaşama katılamama olarak sıralamaktadır.

6. 1.1.Yoksulluk Türleri
Mutlak
Yoksulluk
Göreli
Yoksulluk
İnsani
Yoksulluk
• Gıda Yoksulluğu
• Gıda-Gıda Dışı
Yoksulluk

7. 1.2.Yoksulluğun Nedenleri
Kaynak:Aktan (2002)

8. 1.3.Yoksulluğun Ölçütleri
Kafa Sayısı Endeksi(Head Count )
Yoksulluk Açığı Oranı(Poverty Gap)
Gini Katsayısı
Sen Endeksi

9. 2.GELİR DAĞILIMI
TANIMI,NEDENLERİ
ve ÖLÇÜTÜ

10.  Gelir dağılımı, sadece iktisatçılar değil diğer sosyal
bilimciler açısından da ilgi çekici bir konudur. Gelir
dağılımı, bir ülkede yaşayan bireyler tarafından üretilen
mal ve hizmetlerden elde edilen toplam gelirin, yine o
ülkedeki bireylere dağılım araçları ile paylaştırılmasını
veya bölüşümünü ifade eder (Işığıçok:1998).

11. Şekil I:Gelir Dağılımı Türleri
Fonksiyonel Gelir
Dağılımı
Kişisel Gelir Dağılımı
Sektörel Gelir Dağılımı
Bölgesel Gelir
Dağılımı

12. GELİR DAĞILIMININ NEDENLERİ
İşgücü piyasası ve işgücünün dağılımı
Üretim faktörlerinin ve bu faktörlerin fiyatlarının
dağılımları
Servetin dağılımı
Eğitim düzeyi
Dünya ekonomisindeki değişiklikler (küreselleşme,
teknolojik değişim, vb.)
Ülke ekonomisindeki değişiklikler ve politikalar
(enflasyon, krizler, bütçe açıkları,
devalüasyon,özelleştirme, vb.).

13. 2.3.Gelir Dağılımı Ölçütü
Lorenz
Eğrisi
Gini
Katsayısı
Yüzde
Paylar
Analizi
Ters U
Hipotez

14. LORENZ EĞRİSİ
 Orijin ile karşı köşeyi birleştiren OL doğrusu eş bölüşüm doğrusunu
oluşturmaktadır. 45 derecelik bir açıya sahip olan eş bölüşüm doğrusu, gelir
elde edenlerin %n’nin toplam gelirin %n’nine sahip olacağını ifade
etmektedir.
 Gelir dağılımı ne kadar adaletten uzaksa, lorenz eğrisiyle eşitlik hattı
arasındaki alan o kadar büyük olmaktadır. Yani gelir dağılımı eğrisi 45
derecelik doğrudan o kadar uzak olmaktadır (Parasız Vd, 1999: 187-188).
Kaynak: Bütçe Dünyası Dergisi • Sayı 34 • 2010 : 2

15. 3.YOKSULLUK VE GELİR DAĞILIMI
BOYUTU

16. Dünyada Bölgeler Bazında Yoksulluk

17. Tablo I: Günde 1.25 Dolardan Daha Az Gelirle
Yaşayan Yoksulluk Oranları (%)
Kaynak: World Bank, Global Economic Prospects, Trade, Regionalism
and Development (2005), Aktaran, Taş, Özcan

18. Tablo II: Günde 1.25 Dolardan Daha Az
Gelirle Yaşayan Yoksul Nüfusu
Kaynak: World Bank, Global Economic Prospects, Trade,
Regionalism and Development (2005), Aktaran, Taş, Özcan

19. Grafik I:Kafa Sayısı Endeksine Göre
Dünyada Bölgesel Yoksulluk
Kaynak:Dünya Bankası

20. Tablo III:Bazı Bölgelerde İnsani Gelişim Endeksi
BÖLGELER İNSANİ GELİŞİM ENDEKSİ
Doğu Asya ve Pasifik 0.703
Avrupa ve Merkez Asya 0.738
Latin Amerika ve Karayipler 0.740
Güney Asya 0.588
Sahra-altı Afrika 0.502
Tablo 6: Bazı Bölgelerde İnsani Gelişme Endeksleri
BÖLGELER İNSANİ GELİŞME
ENDEKSİ,2013(%)
Doğu Asya ve Pasifik 0.703
Avrupa ve Merkez Asya 0.738
Latin Amerika ve Karayipler 0.740
Güney Asya 0.588
Sahra Alt Afrika 0.502
Kaynak: UNDP Human Develeopment Report,2014(163)

21. Dünyada Ülkeler Bazında Yoksulluk

22. Şekil II:Kişi Başına Düşen Milli Gelire Göre En Yoksul Beş
Ülke(2011 Sabit Fiyatları ile)
Kaynak: Dünya Bankası, online erişim: 29.03.2015

23. Şekil III:Kişi Başına Düşen Milli Gelire Göre En
Zengin Beş Ülke(2011 Sabit Fiyatları ile)
Kaynak: Dünya Bankası, online erişim: 29.03.2015

24. Grafik II:Kişi Başı Düşen Milli Gelir Düzeyleri
Bakımından Dünyanın En Yoksul En Zengin 5
Ülkesi(2011 sabit fiyatlarıyla)
Kaynak: Dünya Bankası, online erişim: 27.03.2015

25. Şema I:Aşırı Yoksulluğun En Yüksek Olduğu 5 Ülke,
2010(%)
Kaynak: The Millennium Development Goals Report,2014, United
Nations,online erişim:undp.org, syf,9

26. Tablo VI: Bazı Ülkeler İçin Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi
ÜLKELER Yıl Çok Boyutlu
Yoksulluk Değeri
Nijer 2012 0.584
Liberya 2010 0.459
Burundi 2010 0.442
Kongo Demokratik
Cum.
2010 0.399
Türkiye 2011 0.028
Ürdün 2009 0.004
Sırbistan 2010 0.001
Kaynak:Human Development Report,2014

27. Tablo VII:Bazı Ülkelerde İnsani Gelişme
Endeksi
ÜLKELER İNSANİ GELİŞİM ENDEKSİ
Norveç 0.944
Avuturya 0.933
ABD 0.914
Singapur 0.901
Türkiye 0.759
Meksika 0.756
Malavi 0.414
Burundi 0.389
Mozambik 0.393
Kongo Demokratik Cumhuriyeti 0.338
Nijer 0.337
Kaynak: UNDP,Human Development Report,2014

28. Dünyada Gelir Dağılımı

29. Grafik III:Küresel Ortalama Ülke İçi Gelir
Dağılımı 1960-2000’ler

30. Grafik IV:Bölgelerarası Gelir Dağılımı
(1990-2008)
Kaynak:Solt(2009)

31. Şema II:Bölgelerarası Gelir Dağılımı
Değişimi(1990-2008)
Kaynak:Solt(2009)

32. Grafik V:Gelir Dağılımı Eşitsizliği (OECD ve
Türkiye 1985-2012)
Kaynak:OECD

33. Türkiye’de Yoksulluk Görünümü

34. Tablo VIII:Yerleşim Yerlerine Göre Fert
Yoksulluk Oranları
Kaynak:TUİK

35. Tablo IX:Yoksulluk Sınırı Yöntemlerine Göre Fert
Yoksulluk Oranları
Kaynak:TÜİK

36. Tablo X:Türkiye’de Hane Halkı Büyüklüğüne
Göre Yoksulluk Oranları
Kaynak:TUİK

37. Tablo XI:Türkiye’de Yoksulluk Oranı(%)
YILLAR YOKSULLUK ORANI
1987 7,68
1994 9,84
2002 9,57
2005 6,87
2010 4,71

38. Şema III:Yoksul Nüfusun Eğitim Düzeyine
Göre Dağılımı
Kaynak:Aydınonat(2012)Tepav

39. Tablo XII:Türkiye’de Gelire Dayalı Göreli
Yoksulluk Sınırına Göre Bölgesel Yoksul
Sayıları
Kaynak:DOĞAN(2014)

40. Tablo XIII:Türkiye’de Gelire Dayalı Göreli
Yoksulluk Sınırına Göre Bölgesel Yoksul
Sayıları
BÖLGE KODU/ADI 2012 2013
TR1 İstanbul 866 873
TR2 Batı Marmara 536 454
TR3 Ege 1 131 1 160
TR4 Doğu Marmara- 859 725
TR5 Batı Anadolu 893 843
TR6 Akdeniz 2 625 2 693
TR7 Orta Anadolu 833 969
TR8 Batı Karadeniz 840 891
TR9 Doğu Karadeniz 433 387
TRA Kuzeydoğu Anadolu 1 046 1 028
TRB Ortadoğu Anadolu 1 933 1 913
TRC Güneydoğu Anadolu 4 607 4 643
Toplam 16 602 16 578

41. Şekil V:Türkiye’de İnsani Gelişim Trendi
(1980-2010)
Kaynak:Özsoy(2014)

42. Dünyada ve Türkiye’de Yoksullukta Son
Görünüm

43. Dünyada ve Türkiye’de Yoksullukta Son
Görünüm
 2012’de 748 milyon insan hala temiz olmayan su kaynaklarından yararlanmakta. 173
milyonu içme suyunu, derelerden,nehirlerden, göletlerden sağlamakta geri kalan nüfus ise
içme suyunu korunmayan, temiz olup olmadığı belli olmayan kaynaklardan elde
etmektedir. Dünyadaki 45 ülke binyıllık kalkınma hedefi içerisindeki temiz içme suyu
hedefine hala erişememiştir. Ayrıca bu suya erişim de hane halkları için kolay
olmamaktadır. Özellikle Alt Sahra Afrika’da kadın ve genç kızlar uzun kuyruklara ve uzun
mesafelere maruz kalarak su erişimi sağlamaktadırlar.

44. Türkiye’de Gelir Dağılımı Boyutu

45. Nüfus
Dilimleri
/Yıllar
1.%20 2.%20 3.%20 4.%20 5.%20
En Yüksek
/En düşük
Gini
Katsayısı
1978 2,84 7,33 12,9 22,13 56,5 19,9 0,51
1983 2,63 6,13 12,59 21,39 54,71 20,80 0,52
1986 3,9 8,4 12,6 19,2 55,9 14,33 0,46
1987 5,24 9,61 14,1 21,2 49,9 9,53 0,43
1988 3,1 9,0 12,2 16,6 59,1 19,06 ------
1994 4,9 8,6 12,6 19,0 54,9 11,20 0,49
2002 5,3 9,8 14,0 20,08 50,1 9,45 0,44
2004 6,0 10,7 15,2 21,9 46,2 7,70 0,40
2005 6,1 11,1 15,8 22,6 44,4 7,27 0,38
2006 5,1 9,9 14,8 21,9 48,4 8,1 0,428
2007 5,8 10,6 15,2 21,5 46,9 7,1 0,406
2008 5,8 10,4 15,2 21,9 46,7 7,1 0,405
2009 5,6 10,3 15,1 21,5 47,6 - 0,415
2010 5,8 10,6 15,3 21,9 46,4 - 0,402
2011 5,8 10,6 15,2 21,7 46,7 - 0,404Kaynak:İNCEDAL(2013),
DANSUK(2002)
Tablo XIV:
Türkiye’de
Gelir Dağılımı

46. Şema IV:Türkiye’de Kişisel Gelir Dağılımı
1987-2011 Karşılaştırması
Kaynak:İNCEDAL(2014)

47. Tablo XV:Türkiye’de Bölgelere Göre GSYİH

48. Tablo XVI:Bölgelere Göre Kişi Başına Düşen
GSYİH

49. Grafik VI:Gelir Dağılımı ve Yoksulluk
(1987-2011)
Kaynak:OECD

50. 4.Yoksulluk ve Gelir Dağılımı ile
Mücadelede Uygulanan
Politikalar

51. Tablo XVII:Sosyal Harcamaların GSYİH
İçerisindeki Payı

53. Grafik VI:Türkiye’de Sosyal Yardım Faaliyeti
Yürüten Kurumların Sosyal Yardım Harcama
Miktarları(Bin TL)2012

54. Aile Yardımları


55. TabloXVIII:Gıda Yardımları Kapsamında
Aktarılan Kaynak

Kaynak:İNCEDAL(2014)

56. Tablo XIX:Yakacak Yardım Miktarı Ve
Faydalanıcı Sayısı

Kaynak:İNCEDAL(2014)

57. Tablo XX:Barınma Yardımları Kapsamında
Aktarılan Kaynak Ve Faydalanan Aile Sayısı
Kaynak:İNCEDAL(2014)

58. TabloXXI:Şartlı Sağlık Yardımları
Kapsamında Aktarılan Kaynak ve
Faydalanıcı Sayısı


59. Tablo XXII :Eğitim Meteryali Yardımı
Kapsamında Aktarılan Kaynak
Kaynak:İNCEDAL(2014)

60. Tablo XXIII:Şartlı Eğitim Yardımı Kapsamında
Aktarılan Kaynak
Kaynak:İNCEDAL(2014)

61. Tablo XXIV:Ücretsiz Kitap Yardımı
Kapsamında Aktarılan Kaynak
Kaynak:İNCEDAL(2014)

62. Tablo XXV:KYK Tarafından Verilen Toplam
Burs Miktarı ve Faydalanıcı Sayısı
Kaynak:İNCEDAL(2014)

63. Tablo XXVI:Aşevi Yardımı Kapsamında
Aktarılan Kaynak ve Faydalanan Kişi Sayısı
Kaynak:İNCEDAL(2014)

64. TabloXXVII:Kırsal Alanda Sosyal Destek
Projesi

65. TabloXXVIII:2022 Sayılı Kanun Kapsamında
Yapılan Yardımlar ve Faydalanıcı Sayısı

66. Tablo XXIX:Yeşil Kartlı Sayısı ve Toplam Yeşil
Kart Harcaması

67. 5.SONUÇ VE ÖNERİLER

69. SONUÇ VE ÖNERİLER

70. SONUÇ VE ÖNERİLER

71. KAYNAKÇA

72.  AKTAN,Can Coşkun(e.d)(2002),Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara: Hak-İş
Konfederasyonu Yayınları, 2002.
 BİLDİRİCİ, Zeki (2011), “Avrupa Birliği'nde Yoksullukla Mücadele ve Türkiye'nin
Uyum Sürecindeki Yeni Uygulamalar”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
 CAFRI,Reyhan(2009), “ADANA İLİNDE YOKSULLUĞUN ANALİZİ: SINIRLI BAĞIMLI
DEĞİŞKENLİ MODELLERLE BİR İNCELEME”ADANA
 ÇALIŞKAN,Şadan(2010), “Türkiye’de Gelir Eşitsizliği ve Yoksulluk”, Sosyal Siyaset
Konferansları, Sayı:59.
 DANSUK, E(1997)., “Türkiye’de Yoksulluğun Ölçülmesi ve Sosyo-Ekonomik
Yapılarla İlişkisi”, DPT Uzmanlık Tezi, Ankara
 DOĞAN,Eda(2014)’Türkiye’de Yoksulluğun Ölçülmesi’T.C Kalkınma
Bakalnlığı,Yayın No: 2880
 İNCEDAL,S(2013) “Türkiye’de Yokslluğun Boyutları:Mücadele Politikaları ve
Müdahale Araçları”Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı,Sosyal Yardımlar Genel
Müdürlüğü. Yayın Tarihi: 10 Mayıs 2013
 KARACAN.Rıdvan(2014), ‘TÜRKİYE'de YOKSULLUK VE GELİR DAĞILIMI’,Tekirdağ
MMMM Sosyal Bilimler Dergisi Sayı:3 NİSAN 2014
 KUBAR,Yeşim(2012),“Bir İktisat Politikası Amacı Olarak Gelir Dağılımı: Türkiye
Örneği (1994–2007) Analizi”

73.  KUŞTEPELİ, Yeşim ve Umut HALAÇ (2004), “Türkiye'de Genel Gelir Dağılımının
Analizi ve İyileştirilmesi”, DEÜ SBE Dergisi, Cilt.6, Sayı.4, İzmir.
 ŞENER,Ülker(2010),“ Yoksullukla Mücadele Yardım Mekanizmaları ve İşgücü
Politikaları” Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı(TEPAV) -
 YANAR,ŞAHBAZ(2013),’Gelişmekte Olan Ülkelerde Küreselleşmenin Yoksulluk
ve Gelir Eşitsizliği Üzerindeki Etkileri’ ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ İİBF
DERGİSİ, ARALIK 2013, 8(3), 55- 74
 The Millennium Development Goals Report,2014, United Nations
 Yararlanılan İnternet Siteleri
 The World Bank http://www.worldbank.org/
 Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) http://www.tuik.gov.tr
 Türkiye İsrafı Önleme Vakfı http://www.israf.org
 UNITED NATIONS DEVELOPLMENT PROGRAMME http://www.undp.org
 UNDP in Turkey http://www.tr.undp.org

74. TEŞEKKÜRLER.