1. http://www.farukfunclub.com/video/frigler.html
FRİGLER
Hitit Devleti’ni yıkıp Orta ve Batı Anadolu’ya egemen oldular.
►Ankara yakındaki Gordion başkentleridir.
►Frigler tarıma büyük önem verirlerdi. Toprak tanrısı Kibele en büyük
tanrı olarak kabul edilirdi. Öküz öldürmenin ve saban kırmanın cezası çok
ağırdı.
►Dokumacılık başta Frigler olmak üzere tüm Anadolu uygarlıklarında
gelişmişti.
►Frigler, Fenike alfabesini kullanmışlardır
►Frig Krallarına Midas ünvanı verilirdi.
►Frig Devleti, Kimmerlerin saldırıları sonunda yıkıldı.
http://www.frigvadisi3d.com/
frig vadisi Sanal Tur yapmak için

2. Frigler tarım ve hayvancılığa büyük önem vermişlerdir.

3. Çengelli iğne (fibula)
Hayvanları konu alan fabl türü masallar yazdılar.Ana tanrıçalarına Kibele
denir.Çengelli iğne (fibula) yapmışlar.Tapates denilen halı ve kilimler yaptılar.Kralları
için Tümülüs denilen topraktan yığma mezar yaptılar.Büyük tümülüs Kral Midas’a
aittir.
TÜMÜLÜS

4. Frig tanrıçası Kibele

5. KRAL MİDAS'IN HİKAYESİ
Frigya uygarlığı denildi mi akla ilk gelen, Kral Midas olur. O zamandan günümüze Kral
Midas ile ilgili iki efsane ulaşmıştır. Bunlardan ilki şöyledir:
“Midas Frigya Kralıydı. Pek öyle akıllı biri değildi; ama akılsızlığının cezasını sadece
kendisi çekmiştir. Bir gün Midas’ın adamları sarayın yakınlarındaki gül bahçelerinde
yaşlı Silenos’u buldular. Dionisos’u ararken yolunu kaybetmisti Silenos. Her zamanki
gibi zil zurna sarhoştu yine. Ağaçların arasında sızıp kalmıştı. Midas’ın adamları,
tepeden tırnağa güllerle süslediler onu, sonrada krala götürdüler. Midas, güler yüzle
karşıladı Silenos’u, tam on gün on gece ağırladı. Yedikçe yedi Silenos, içtikçe içti.
Sarhoş oldu, şarkılar söyledi, sızdı, ayıldı... Onuncu günün sonunda da Frigya kralı
elinden tutup tıpış tıpış Dionisos’un yanına götürdü onu.
Dionisos, Silenos’a yeniden kavuştuğuna öyle sevindi öyle sevindi ki, “Midas, dile
benden ne dilersen.” dedi. Kral, hiç düşünmeden, “Aman Dionisos”, diye cevap verdi,
“Her dokunduğum altın olsun; başka birşey dilemem”. Tanrı bu dileğini yerine getirdi
onun; ama akşam olunca yemekte başına neler geleceğini düşündükçe kıs kıs güldü.
Zavallı Midascık... Karnı acıkıp da sofraya oturunca ne kötü bir dilekte bulunmuş
olduğunu anladı. Ağzına her götürdügü şey altına dönüveriyordu. Ekmeği mi tuttu, al
sana altın bir ekmek... Elmaya mı dokundu, işte sapsarı, kaskatı bir elma...
Hemen Dionisos’a koştu Midas. Yalvardı yakardı. “Ne olursun bu büyüyü boz” diye
göz yaşı döktü. Dionisos, “Git de Paktolos ırmağında yıkan. O zaman büyü bozulur”
diye cevap verdi. Frig kralı, Paktolos ırmağına koştu hemen, bir güzel yıkandı. Ondan
sonra da sarayına dönüp tıkabasa yedi içti.
Şimdi onun yıkandığı ırmağa bakanlar, altın kum tanecikleri görürler sularda.”
Bir ikinci öyküsü daha vardır Midas’ın:
O da Apollonla ilgilidir. Yüce tanrı, Frigya kralının kulaklarını eşek kulaklarına
çevirmişti. Bir suç işlediği için değil de aptallığı yüzünden bu cezayı görmüştür.
Midas,
“Apollon ile Pan arasında yapılacak bir çalgı çalma yarışmasında Midas, yargıçlardan
biri olarak seçilmişti. Kır tanrısı, kavalıyla hoş sesler çıkarıyordu; ama Apollon’un
gümüşten lir’i her çalgıdan üstündü. Bir çalmaya başlamasın Apollon; Musalar bile
durup kendini dinlerdi.
Yargıçlardan ikincisi dağ tanrısı Tmolos, yengi çelengini Apollon’a verdi. Ama yüce
musikiden ne anlasın Midas, tuttu oynak havalar çalan Pan’ı kazandırdı. Apollon da
kızıp onun kulaklarını eşek kulakları yapıverdi.
Midas bir süre, tanrının armağanlarını koca bir külah içinde sakladı. Sakladı ama onun
saçlarını kesen berber sonunda kulaklarını gördü. Kulakları gördüğünü kimseye
söylemeyeceğine yemin etti. Berber bu, konuşmadan durur mu, gitti bir çukur kazdı
sazların arasında, usulca “Kral Midas’ın kulakları eşek kulakları.” diye fısıldadı.
Aradan zaman geçti. Çukurun çevresinde büyüyen sazlar yel estikçe, “Kral Midas’ın
kulakları eşek kulakları!” diye bağırmaya başladılar. Böylece herkes gerçeği öğrendi.”
Bu olaydan sonra, Midas şunu öğrenmiştir herhalde: İki tanrı yarışırken beğendiğini
tutma; güçlü olanı tut!

6. 1- Frig Krallığının sınırları hangisinde doğru olarak verilmiştir.?
A- Doğuda Muğla,Batıda İzmir,Güneyde Toroslar,Kuzeyde Gürcistan
B- Ankara Merkez olarak Kuzeyde Samsun,Güneyde Niğde,Batıda Eskişehir,Doğuda
Kızılırmak doğusudur
C- Doğuda Van,Batıda Fırat Nehri,Güneyde Babil,Kuzeyde Erzincan
D- Doğuda Dicle,Batıda Fırat Nehri,Güneyde Sina Çölü,Kuzeyde Gürcistan
E- Doğuda Kızılırmak,Batıda Fırat Nehri,Güneyde Suriye,Kuzeyde Kars Platosu
2- Aşağıdaki bilgilerden hangisi Frig Krallığı için söylenemez ?
A- Heredot ve Strabon'a göre Avrupalı Brigler Trakya üzerinden Anadoluya gelmiş ve
adları Frig olmuştur.
B- Frig Krallığı Büyük ve Küçük (Epiktetos) olmak üzere 2 coğrafi bölgeye ayrılmıştır.
C- Başkentleri Godion'dur.
D- Anadoluda ilk defa büyük İmparatorluk olarak anılan devlettir.
E- Frig Krallığının M.Ö. 8. yy.da kuruldupu tahmin edilmektedir.
3- Hangisi tanrının tezahür edişi anlamına gelir ?
A- Epifani
B- Tümülüs
C- Kurgan
D- Ovo
E- Megalit
4- Tümülüs aşağıdakilerin hangisinde doğru biçimde verilmiştir ?
A- Oda mezarlarıdır.
B- Kaya mezarlarının toplu halidir.
C- Kral ve soylular için yapılmış ahşap veya taştan mezar odalı yığma toprak mezar
anıtıdır.
D- Ölülerin yakılarak bir kap içinde defşn edilmesidir.
E- Kral veya yerel yöneticilerin misafir kabulündeki resmi törenlere verilen isimdir.
5- Frigler için hangisini söylemek yanlış olur ?
A- Kral Midas Kimmer tehlikesine karşı Assur Kralı II. Sargon un üstünlüğünü kabul
etmiştir.
B- Kral Midas Kimmerlerin ülkesini ele geçirmesi üzerine boğa kanı içerek intihar
etmiştir.
C- Diğer Anadolu devletlerinin aksine Friglerde Megaron yapı tarzı hiç kullanılmamıştır.
D- Konuşulan dil Hint-Avrupa karakterlidir.
E- Frig yazıtları halen daha çözülebilmiş değildir.
6- Bousrephedon yazı tipi hangisinde doğru olarak belirtilmiştir ?
A- Bir satırın soldan sağa arkasından gelen satırın sağdan sola olarak devam edildiği yazı
stilidir.
B- Çift dille yazılan yazı sitilidir.
C- Frig dilinde yazılmış yazı ailesinin adıdır.
D- Genel olarak henüz çözülemeyen yazı tiplerine verilen addır.
E- Üç dilin birlikte kullanıldığı yazı tipidir.
7- Frig Halkı ile ile ilgili olarak hangisi yanlıştır ?
A- Dans ve müzik toplumda çok önemli bir konumdadır.
B- Nüfus yoğun olarak köylerde olduğundan Kentleşme çok azdır.
C- 19 harfden oluşan bir alfabeye sahiptiler.
D- Matar adındaki tanrıça ya inanan tek tanrılı bir dinleri vardı.
E- Başkentleri Sardeis' ti.
8- İnhumasyon ne demektir ?

7. A- Ölülerin yakılarak gömülmesi.
B- Ölülerin Kaya mezarlara mumyalanarak defnedilmesi.
C- Kral ve soyluların ölümlerinde yapılan törendir.
D- Ölülerin toprağa gömülmesidir.
E- Kralın mezarına yapılan kutsama işlemidir.
9- Hangisi Frig Krallığı için geçerli değildir ?
A- Yazılarında Alfabe yazısı kullanmışlardır.
B- En önemli anıtları Midas Anıtı/Yazılıkaya ' dır.
C- Tarım ve hayvancılık en önemli geçim kaynaklarıdır.
D- Dağlık alanlarda Kale yerleşmesi tercih edilmiştir.
E- Çok tanrılı bir dinden Tek tanrılı bir dine geçmişlerdir.
10- Aşağıdakilerin hangisi doğrudur ?
A- Medlerle yapılan savaş sırasında Güneş Tutulması gerçekleşince barış yapmışlardır.
B- Madenlerden tunç işçiliğinde ve fibula yapımında çok başarılı olmuşlardır.
C- Frig sanatının kendine has özelliği geometrik şekilli motiflerdir.
D- Kaya mezarları sıkça kullanılmıştır.
E- Tümülüs Anadoluda ilk kez Frigllerde görülmüştür.
1- B 2- D 3-A 4-C 5- C 6-A 7- E 8-D 9- E 10- A

8. BOŞLUK DOLDURMA ETKİNLİĞİ
Frigler:
- Başkenti ……………….. şehridir. Bugün Ankara'nın ilçesi olan
……………………..dadır.
- Frigler …………….. büyük önem verdiler. En önemli geçim
kaynakları tarımdı. Bu nedenle …………….. kırana ölüm
cezasına kadar ceza veriyorlardı. Bunun nedeni Geçimin tarıma
dayalı olması. Dinleri ……… tanrılı idi. En büyük tanrıları
bereket tanrıçası ………….. idi.(*Bu durum ekonomik
uğraşıların hukuki ve dini yapıyı şekillendirdiğini gösterir.
- ………………yazısı kullandılar.
- Kral …………. ünlü bir kralıdır. Tarihte …………. kulaklı Midas
olarak yerini almıştır.
- Friglerin dokuduğu kilimlere "…………………." adı verilirdi.
- Hayvanların konuşturulduğu "……………." hikayeleri
yazmışlardır.
- Krallarını ve soyluları …………………. denen mezarlara
gömmüşlerdir.
- Bu devleti ……………………..yıkmıştır.
VİDEOLAR
http://www.youtube.com/watch?v=8LZsTnV3ULo&feature=related
Kördüğüm-Friglerin Gizemi
http://www.hermetics.org/frigler.html
Frigler hakkında geniş bilgi yer almakta.
http://tr.wikipedia.org/wiki/Frigler

9. ANADOLU MEDENİYETLERİ MÜZESİ
FRİG KRALLIĞI
Frig Krallığının başkenti Gordion olup adını, kralları Gordios’tan almıştır.
Gordion, Ankara’ya 94 km uzaklıkta olup, ilçesi Polatlı’nın 29 km kuzey-
batısındadır. Frigler’in asıl yerleşimleri, Gordion merkez olmak üzere;
Sakarya bölgesine bağlı olan Afyon, Kütahya ve Eskişehir’dir.Sakarya Irmağı
ile Büyük Menderes’in yukarı çığırları arasında kalan bölgenin antik çağdaki
adı Frigya olarak bilinmektedir. Bu ad, Balkanlar’dan gelip bu bölgeye
yerleşen Friglerden gelmektedir.

10. Arkeolojik bulgulara göre, İ.Ö. 1360 yılında Anadolu ve Yunanistan çok
şiddetli bir depremle sarsılır ve birçok kent yerle bir olur. Söylentilere göre
Atlantis kıtası da bu depremde yok olmuş, sulara gömülmüştür. İşte bu
felaketten sonra Eski Yunanistan ve Makedonya’nın Trakya kavimleri
topraklarını terk ederek yeni yurtlar aramaya başlarlar.Söylenceye göre;
bunlardan bir bölümü Karadeniz’in kuzeyine yönelir.
Aralarında İran adlı bir kavminde bulunduğu bu grup Kırım üzerinden
Kafkasya’yı aşar ve bugün İran olarak anılan topraklara yerleşirler. Diğer bir
bölümü ise deniz yoluyla Mısır’a gider, ancak Firavun III. Ramses onları
Mısır’a sokmaz, Anadolu’ya yönelirler. Trakya’dan göç eden diğer bir grup
da İ.Ö. 1200 yıllarında boğazları geçerek Anadolu’ya girer ve zamanla
Anadolu’daki Hitit hâkimiyetine son verir. Frig’ler, başkenti Gordion olan bir
krallık kurarak, kısa zamanda büyür ve Orta Anadolu’nun tümünü
egemenlikleri altına alırlar.

11. Bir söylenceye göre ilk Frig Kralı Gordios, tahta çıkışı sırasında sabanını
(arabasını), boyunduruğuna bir kördüğüm atarak tapınaktaki sütunlardan
birine bağlamıştır. Gordion’lu kâhinlerin “Tapınakta bulunan Kral Gordios’a
ait arabayı sütunlara bağlayan halatın kördüğümünü çözebilen kişi, tüm
dünyaya hâkim olur” şeklindeki kehanetini, yine Makedonya’dan gelen
İskender, aklı ve kuvveti yoluyla çözümlemiştir.Tek düşüncesi dünya
hükümdarı olmak olan Makedonya’nın genç kralı İskender, o yıllarda
Anadolu’ya hâkim olmanın, dünyaya hâkim olmak anlamına geldiğini
biliyordu. Gordion’a geldiğinde, tapınaktaki kördüğümü gördü, Gordion’lu
kâhinlerin kehanetini öğrendi ve kılıcını kaldırdı, tüm gücüyle düğümün
üzerine indirdi. Kördüğüm çözülmüştü. Artık Philip’in oğlu İskender’in
Anadolu’ya sahip olması için hiçbir engel kalmamıştı.
KRAL MİDAS VE MİTOLOJİLER
Frig Kralı Gordios ölmüştür. Halk çok üzgündür. Kral Gordios, yerine
geçecek kimse bırakmamıştır. Ülkenin ileri gelenleri toplanır ve kâhinlerden
yardım ister. Kâhinler kehanette bulunurlar ve şu andan itibaren Gordion’a

12. arabasıyla ilk giren kral olacaktır derler. Kehanete uygun olan ise Kral
Midas’tır.Krallığı gibi yaşamı ve ölümü üzerine de mitolojiler yazılmıştır.
Yaşamı boyunca acılar çekmiş olan Midas, “eşek kulak”larıyla” ve
dokunduğu her şeyi altına çevirmesiyle” ünlenmiştir.
Mitolojiye göre Kral Midas’ın acı dolu hayat öyküsü şöyle başlar. Bu günkü
Fethiye olan antik kent Telmessos’tan demir çemberli tekerlekleri olan bir
araba ile ayrılan Midas Kral Yolunda haftalarca zorlu bir yolculuk yaparak,
Bey dağlarıyla Toros dağlarını aşar. Yanında yaşlı annesi ve babası ile Kuzey
Frig ülkesine ulaşmaya çalışır. Kehanetin gerçekleşmesi için zamanda geri
sayım başlamıştır. Zorlu bir yolculuktan sonra arabasıyla Gordion’a girerler,
Gordion’lu kâhinlerin kehaneti uyarınca Frig Kralı seçilir.Midas Frig
ülkesinin bilinen iki kralından bir tanesidir. Frigya en parlak dönemini Kral
Midas’la yaşamıştır. Midas şüphesiz çağının en ünlü krallarından biridir.
Döneminde Frigya güçlenmiş, zenginleşmiş, bolluk ve refaha ermiştir. Öyle ki,
Kral Midas’ın dokunduğu her şey altına dönüşmektedir.
DOKUNDUĞU ŞEYLERİ ALTINA ÇEVİREN MİDAS

13. Şarap tanrısı Dıonısos’un yoldaşı Satıros, birgün Frigyayı gezerken, Midas’ın
sarayının gül bahçesinde uyuyakalır. Kral Midas’ın adamları, Satıros’u
bulurlar ve Midas’ın yanına getirirler. Midas, Satıros’u uzunca bir süre
sarayında ağırlar, izzet ikramda bulunur. Midas’ın konukseverliğinden çok
etkilenen Şarap Tanrısı Dıonisos, kralın kendisinden bir dilekte bulunmasını
ister.
Kral Midas ” dokunduğum her şey altına dönüşsün, böylece daha zengin
olayım ” der. Midas’ın dileği, Şarap Tanrısı tarafından kabul edilir. Ancak
aynı gün akşam yemeğinde, dokunduğu yiyecek ve içeceklerin altına
dönüştüğünü görünce, tanrı Dıonısos’tan, bu uğursuz gücü geri almasını ister.
Midas’ın durumuna acıyan tanrı, krala Paktalos ırmağında yıkanmasını
söyler. Bu ırmakta yıkanan Midas, tuttuğu her şeyin altına dönüşmesinden
kurtulur. O günden beri de, bu ırmakta bulunan altın parçacıkları, bu
efsaneye bağlanır.
KRAL MİDAS VE EŞEKKULAKLARI
Mitolojide; müziğin, sanatların, güneşin, ateşin ve şiirin tanrısı Apollon ile kır
tanrısı Pan arasında, bir çalgı yarışması düzenlenir. Midas, yarışma jürisini
oluşturan yargıçlardan biri olarak seçilir. Kır tanrısı, çaldığı kaval ile hoş
sesler çıkarır. Tanrı Apollon ise, her çalgıdan üstün olduğunu düşündüğü

14. lirini çalar ve herkes onu dinler. Yargıçlardan dağ tanrısı Tmolos, birincilik
çelengini Apollon’a verir.
Midas ise çelengini, kır tanrısı Pan’a verir. Tanrı Apollon, Midas’ın bu
yorumuna çok kızar ve ” güzel müziği ayırt edemeyen kulak, insan kulağı
olamaz, sana eşekkulağı yakışır ” diyerek, Midas’ın kulaklarını eşekkulağına
dönüştürür.Kral Midas kulaklarını halkın görmemesi için çaresiz kocaman
bir külah giyer. Midas’ı sürekli külahla gören halk büyük bir merakla,
‘’Midas neden külah takıyor?’’ sorusunu sormaktadır.
Midas’ın berberi kralın külah takmasının sırrını bilmektedir ancak bu sırrı
kimselere söyleyemez. Söylediği zaman kralın kendisini öldürteceğini bildiği
için susmak zorunda kalır. Günler ilerledikçe bu sırrı saklamakta zorlanmaya
başlar. Bir süre daha dayanır ama sonunda bu sırrı daha fazla tutamayacağını
anlar, tenha bir yerdeki kurumuş bir kuyuya bağırarak sırrı söyler, “Midas’ın
kulakları eşekkulakları” diye bağırır ve rahatlar.

15. Ancak sesi kör kuyudan tarlalardaki sazlara, sazlıklara yayılır. Rüzgâr esince
sazlıklardan yankılanan sesi bütün insanlar duyar. Zor durumda kalan Kral
Midas kulaklarını kestirir. Ama kulaklar kısa zamanda yeniden büyüyerek
eski haline döner. Bunun üzerine Midas Apollon’a yalvarır. ‘’Bütün servetimi
al ama benim kulaklarımı düzelt’’ Apollon onu bağışlar ve eski kulaklarını
geri verir ama onun canını alır. Kral Midas adil olmamanın, kurallara bağlı
olmamanın cezasını böyle çeker.İ. Ö. 8. yüzyılın ikinci yarısında Kral Midas
ile Frig Devleti büyük güç kazanmıştır. Ancak İ. Ö. 7. yüzyılın başlarında
Kimmer akınları ile zayıflamış; daha sonra Lidya egemenliğine girmiştir. 550
yıllarında da Pers istilası ile bağımsızlığını tamamen yitirmiştir.
FRİGLERDE YAŞAM VE SANAT
Frigler’in siyasi yaşantıları ve sanatları, Erken ve Geç olmak üzere iki evrede
gelişmiştir. Frig sanatının Erken Evresi hakkındaki bilgiler az olup, asıl
bilgiler İ. Ö. 750 yıllarından sonraya aittir.Frig kültürünün en önemli
özelliklerinden birisi Tümülüslerdir. Bunlar, İ.Ö. 8. yüzyıl ile İ.Ö. 6. yüzyılın
ilk yarısı arasında yapılmış yapay mezarlardır. Sayıları yüz civarındadır.
Friglerden önce bu yapılar Anadolu’da görülmemiştir. Büyük olasılıkla

16. Frigler Avrupa’daki ölü gömme geleneklerini Frigya’ya yerleşince de devam
ettirmişler.
Tümülüslerin içindeki oda mezar, ana zemin üzerine inşa edilmiştir. Friglere
ait yazılı belgeler, İ.Ö. 8.yüzyıl ile İ.Ö. 4.yüzyıl arasındaki dönemden
kalmadır.Yapılan Tümülüs kazıları, onların ağacı geometrik motiflerle
bezeyerek eşsiz mobilyalar yaptıklarını, tahtadan küçük boğa – aslan
boğuşması, at heykelcikleri, mitolojik sahnelerin yer aldığı ahşap kabartma
levhaların yanı sıra kendi sanat üsluplarını yansıtan fildişinden figürler de
yaptıklarını ortaya koymuştur.
Ana tanrıça “Kybele” heykel ve kabartmalarında ve “Kybele” kült
yerlerindeki betimlemelerde de küçük buluntulara paralel stil özellikleri
görülür. Frigler’in baş tanrıça olarak kutsadıkları Kybele, İ. Ö. 2. binde Hitit
panteonunda “Kubaba” olarak yer almıştır. Bereketi, çoğalmayı temsil eden,
genellikle yanlarında aslan ve leoparlarla betimlenen ana tanrıça, daha sonra
Frigler aracılığıyla Sardis üzerinden batı dünyasına, Helenistik ve Roma
çağlarına geçmiştir. Anadolu medeniyetleri Müzesindeki Kibele heykel ve

17. kabartmaları Boğazköy’de, Ankara ve Gordion da bulunmuştur. Müzede
bulunan bir diğer eser grubu ise Ankara civarında bulunmuş olan, Ankara
taşı olarak bilinen andezitten işlenmiş kabartmalardır.
Geç Hitit ve Asur Sanatının etkisinin görüldüğü bu kabartmalar ortostad
biçiminde yapılmış aslan, at, boğa, griffon ve sfenks kabartmalarıdır. Bu eser
grubu, Friglerin bir yandan Batı Anadolu, öte yandan Geç Asur ve Geç Hitit
sanatından etkilendiklerini gösteren canlı örneklerdir.Frigler’in başkentleri
Gordion’dur. Gordion, güçlendirilmiş surlarla çevrili ve korunaklı bir kenttir.
Gordion’daki resmi yapılarda; dikdörtgen planlı, taş temel üzerine kerpiç ve
ağaçla inşa edilmiş “Megaron” denilen yapı tipi kullanılmıştır. Megaron yapı
tipi, Batı Anadolu’da İ. Ö. 3. bin yılından beri kullanılan yapı tipidir. Frigler
bu yapıların ön cephelerini; Batı Anadolu gelenek ve göreneklerine göre
pişmiş toprak bezekli levhalarla kaplamışlardır. Bazı yapıların tabanlarını da
geometrik motifli renkli mozaiklerle süslemişlerdir.Bu levhalardaki motifler;
savaşçılar, aslan – boğa boğuşmaları, insan başlı at gövdeli veya kuş başlı
varlıklar, hayat ağacının iki yanındaki keçileri gösteren figürler gibi konuları
içermektedir.
ÖMRİYE KARATAŞ/GEBZE TARİH ÖĞRETMENİ