Kuveyt'in İşgali ve Körfez Savaşı

1. KUVEYT’İN İŞGALİ VE KÖRFEZ SAVAŞI (1990-1991) Okan Yüksel Okan Yüksel www.okanyuksel.com

2. TARİHSEL BİR PERSPEKTİFTE IRAK - KUVEYT İLİŞKİLERİ Irak'ın Kuveyt'i işgali genelde Saddam Hüseyin'in politikalarına bağlansa da tarihsel olarak sorun 1932 ve 1961'de gündeme gelmiş, hatta Irak Temmuz 1961'de burayı ilhak ettiğini açıklamış ancak İngiltere'nin karşı koymasıyla bundan vazgeçmek zorunda kalmıştı. Saddam Hüseyin, Kuveyt’i kendi toprakları üzerinde (Osmanlı döneminde Basra’nın bir kazası olarak görülmesinden hareketle) İngiltere tarafından oluşturulmuş yapay bir devlet olarak görmekteydi ve bu tarihsel hatanın düzeltilmesi gerektiğine bunun da tek yolunun iki ülkenin birleştirilmesi olduğuna inanmaktaydı. Irak, yine bununla birlikte Kuveyt’le arasındaki 130 mil uzunluğundaki sınırın çizilmesine bir türlü yanaşmadığı gibi, Kuveyt’ten Bubiyan ve Varba adalarını kendine bırakması yönünde sürekli baskı yapmaktaydı. Okan Yüksel www.okanyuksel.com

4. Bubiyan adasının derin sularının petrol terminali kurtmak için oldukça elverişli olmasının yanı sıra Irak, Kuveyt’e ait olan Bubiyan ve Varba adalarına sahip olarak bu adaların karasularına da ulaşmak istiyordu.

5. Bunun dışında, Irak hem bu adaları birleştirerek Körfez’de daha fazla kıyıya sahip olmak, hem de bu adalar UmmKasr limanının ağzında bulunduğundan limana giriş ve çıkışın kendi denetiminde olmasını istemekteydi.Okan Yüksel www.okanyuksel.com

6. SAVAŞTA ÖNEMLİ ROL OYNAYAN KUVEYT’İN BUBİYAN VE VARBA ADALARI Okan Yüksel www.okanyuksel.com

8. Ayrıca savaş sırasında bu ülkelere olan borcundan da böylece kurtulmayı düşünmekteydi.Okan Yüksel www.okanyuksel.com

10. Saddam Hüseyin’in ikinci yanılgısı ise Arap Zirve Konferansı’nda edindiği izlenimlerdir. Zirvede ortaya çıkan hava, Filistin sorunun çözümünde Arap dünyasında gözden düşen Mısır’ın rolünü Irak’ın üslenmesi doğrultusundaydı. Ancak 2 Ağustos’u takip eden günlerde Arap dünyasının kendi karşısında yer alması Saddam Hüseyin’in büyük bir hayal kırıklığı yaşamasına neden oldu.Okan Yüksel www.okanyuksel.com

12. 300 Tank

13. 300 Ağır SilahOkan Yüksel www.okanyuksel.com

14. IRAK’IN KUVEYT’İ İŞGALİ ve SAVAŞ Takvimler 2 Ağustos 1990’ı gösterdiğinde Kuveyt’i işgal eden Saddam bu ülkede kontrolünü sağlamlaştırmak için harekete geçmiş ve bu doğrultuda 8 Ağustos 1990’da ise Kuveyt’in 19. ili olduğunu açıklamıştır. Kuveyt'i işgal etmekle Irak, dünyanın bilinen petrol rezervlerinin yüzde 20'sini ele geçirmişti. Okan Yüksel www.okanyuksel.com

15. Politik Akademi www.politikakademi.com

16. IRAK’IN KUVEYT’İ İŞGALİ ve ULUSLARARASI REAKSİYONLAR Kuveyt'i işgal etmekle Irak, dünyanın bilinen petrol rezervlerinin yüzde 20'sini ele geçirmişti. Kuveyt'in işgalinden sonra Irak bu kez Suudi Arabistan için potansiyel bir tehdit oluşturmaya başladı; Irak'ın Suudi Arabistan'a da girmesi, dünya petrol rezervlerinin yarıya yakınının bu ülkenin eline geçmesi anlamına geliyordu. Bu durum üzerine, ABD ile Batı Avrupa'daki NATO müttefikleri olası bir saldırıyı caydırmak üzere hemen Suudi Arabistan'a asker sevk etmeye yöneldi. Mısır ve öteki bazı Arap ülkeleri de Irak karşıtı koalisyona katıldı ve bölgeye kuvvet göndererek askeri yığınağına katkıda bulundu. Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 3 Ağustos'ta Irak'a Kuveyt'ten çekilme çağrısında bulundu ve 6 Ağustos'ta da uluslararası düzeyde Irak'la ticareti yasaklayan bir karar aldı. Okan Yüksel www.okanyuksel.com

17. IRAK’IN KUVEYT’İ İŞGALİ ve ULUSLARARASI REAKSİYONLAR Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi 29 Kasım 1990'da Irak'ın 15 Ocak 1991'e değin Kuveyt'ten çekilmemesi halinde kuvvete başvurulmasını öngören 678 sayılı bir bir karar aldı. Söz konusu kararda; Irak’ın BM kararlarına uyması için 15 Ocak’a kadar süre tanımakta, uymaması halinde BM Antlaşmasının 7. Bölümünde öngördüğü üzere Irak’ın BM kararlarına uymasının sağlanması ve uluslararası barış ve güvenliğin sağlanması için her türlü aracın devreye sokulması gerektiği vurgulandı. Okan Yüksel www.okanyuksel.com

18. IRAK’IN KUVEYT’İ İŞGALİ ve ABD Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin 678 sayılı kararının ışığında ABD Kongresi, Başkan’a Irak’ı Kuveyt’ten çıkartmak için gerekli gördüğü her türlü tedbiri alması yönünde yetki (savaş yetkisi) vermiştir. Nitekim 16 Ocak 1991’de ABD kontrolündeki koalisyon güçleri, 24 Şubat’a kadar sürecek olan ve daha ziyade hava harekatı olarak sürecek olan ÇÖL FIRTINASI birinci aşamasına başlamışlardır. Okan Yüksel www.okanyuksel.com

19. KÖRFEZ SAVAŞI – ÇÖL FIRTINASI Kumandan: NormanSchwarzkopf 660.000 Asker 3.500 Tank Kumandan: Saddam Hüseyin 545.000 Asker 4.500 Tank Okan Yüksel www.okanyuksel.com

20. KÖRFEZ SAVAŞI – ÇÖL FIRTINASI KOALİSYON ÜYELERİ Okan Yüksel www.okanyuksel.com

21. KÖRFEZ SAVAŞI – ÇÖL FIRTINASI OPERASYON PLANI Okan Yüksel www.okanyuksel.com

22. Politik Akademi www.politikakademi.com

23. ÇÖL FIRTINASI SONRASI IRAK’IN GENEL GÖRÜNÜMÜ BM müdahalesi sonrasında Irak’ın bütün nükleer ve kimysal tesisleri yok edilmiş , askeri gücü neredeyse sıfırlanmış, ekonomik gücü ise önemli bir darbe yemiştir. 46 tümeni etkisiz hale getirilmiş olan Irak, 85.000 ila 100.000 dolayında ölü veya yaralı, ayrıca 175.000 esir vermişti. Savaş öncesinde dünyada dördüncü savaş makinesi olarak tanımlanan Irak ordusu savaş sonrasında neredeyse ortadan kaldırılmıştı. Irak, 4.200 tankının 4.000’ini, 2.700 personel taşıyıcının 2.000’ini ve 3.100 ağır silahının üçte ikisini, bunların dışında 2.000 topu, 4.000 savaş aracını ve en az 100 Scud füzesini kaybetmiştir. Okan Yüksel www.okanyuksel.com

24. SAVAŞ’IN TARAFLARA MALİYETİ Pentagon yetkililerine göre savaşın askeri maliyeti 75 milyar dolar civarında olmuştur. Bunun 50-55 milyar dolarlık bölümü müttefikler (Suudi Arabistan ve Kuveyt, 33 milyar dolar, Japonya 10 milyar dolar ve BAE 3 milyar dolar), 20-25 milyon dolarlık bölümü ise ABD tarafından karşılanmıştı. Müttefik ülkelerin yaptıkları katkıların harcanması idaresi ABD’ye verilmiş idi. Savaşın Irak’a maliyeti 200 milyar doları bulurken Kuveyt’e verdiği zararın da 100 milyar doların üzerinde olduğu tahmin edilmekteydi. Okan Yüksel www.okanyuksel.com

25. SAVAŞ’IN ORTA DOĞU’DA VE DÜNYADAKİ SONUÇLARI Körfez Savaşı kesin bir askeri sonuç getirmekle birlikte bölgedeki istikrarsızlığı doğrudan çözemedi. Birinci Körfezi Savaşı'nın en önemli ve en uzun vadeli sonucu, tüm Ortadoğu ve Kuzey Afrika ülkelerinde köktenci akımların güçlenmesidir.. Bölgede 1945'den beri üzerinde çok konuşulan ve tüm siyasal partilerin programlarının başında yer alan Arap Birliği fikri, büyük bir darbe yemiştir. Körfezi Savaşı'nda Arapların ayrı ayrı saflarda toplanmaları ve kendi ulusal devletlerinin olduğu kadar Batı'nın da çıkarlarını korumak için savaşmaları, Arap Birliği düşünü çok zayıflattı. Savaşın bir o kadar önemli başka bir sonucu da, Irak'ın zayıflamasıyla beraber, İran'ın bölgedeki ağırlığı artmıştır. Bölgede İsrail Irak'ın yenilmesiyle rahatlarken, Irak'ın yanında yer alan Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) zor durumda kaldı. Okan Yüksel www.okanyuksel.com

26. ÇALIŞMADA YARARLANILAN KAYNAKLAR ARI, Tayyar, Geçmişten Günümüze Orta Doğu: Siyaset, Savaş ve Diplomasi, 4. Baskı, Bursa: MKM Yayınları, 2008. SANDER, Oral, Siyasi Tarih: 1918-1994, 5. Baskı, Ankara: İmge Kitapevi, 1996 ORAN, Baskın, Türk Dış Politikası, Cilt II: 1980-2001, Ankara: İletişim Yayınları, 2003 Okan Yüksel www.okanyuksel.com