Mais conteúdo relacionado Mais de Pawitra Masa-ah (9) Radiation Biology3. The time-scale of effects in radiation biology
เมื่อรังสีผ่านเข้าไปในระบบของสิ่งมีชีวิตจะทาให้เกิดกระบวนการหลาย
อย่างตามมา ซึ่งสามารถแยกกระบวนการเหล่านี้ออกเป็นหมวดหมู่ได้ตาม
เวลาดังนี้
Physical Phase
Chemical Phase
Biological Phase
5. Direct and Indirect Action of Radiation
ผลของรังสีที่สาคัญทางชีววิทยาเกิดขึ้นที่ DNA ซึ่งถือว่าเป็น critical target
ของเซลล์
“Direct Effect” : การที่รังสีไปทาให้อะตอมของ target เกิดการ
แตกตัวหรือไปกระตุ้นอะตอมเหล่า นั้น โดยตรง ซึ่งจะส่งผลทาง
ชีววิทยาตามมา
Indirect Effect” : กระทาผ่านอะตอมหรือโมเลกุลอื่นแล้วจึงมีผล
ต่อ target เนื่องจากน้าเป็นส่วนประกอบที่สาคัญของเซลล์ ซึ่งมี
อยู่สูงถึงประมาณ 80% โอกาสที่โมเลกุลของน้าจะแตกตัวโดยรังสี
จึงมีอยู่มาก
7. Effect on normal Tissues
เนื้อเยื่อปกติแต่ละชนิดจะตอบสนองต่อรังสีไม่ เท่ากัน เนื้อเยื่อบางชนิด
อาจทนปริมาณรังสีได้สูงเป็น 100 เท่าของเนื้อเยื่อชนิดที่ไวต่อรังสีมาก ซึ่ง
สามารถจาแนกการตอบสนองต่อรังสีได้ดังนี้
Acute response
เนื้อเยื่อชนิดที่มีการตอบสนองต่อรังสีเร็ว จะสังเกตุเห็นผลของรังสีได้ในเวลา
สั้น ๆ เป็นชม. หรือเป็นวันได้แก่ เนื้อเยื่อกลุ่ม gastrointestinal mucosa,
bone marrow, skin และ esophageal mucosa
8. Effect on normal Tissues
Subacute response
ผลของรังสีจะสังเกตุเห็นได้ในเวลาช้าลงคือใช้เวลาเป็นอาทิตย์หรือเป็นเดือน
เนื้อเยื่อนั้นอาจจะจัดอยู่ในกลุ่มที่ การ turnover ยาวกว่าเช่น lung, liver,
kidney, heart, spinal cord, brain
Late response
จะพบในเซลล์ที่มีการแบ่งตัวน้อยและมีอัตรา loss ของเซลล์ต่าเช่น
เซลล์ประสาท blood vessels bone(osteoclasts and chondroblast)
9. Deterministic Effect
ผลของรังสีต่อระบบร่างกาย เมื่อได้รังสีแบบเฉียบพลันแบบทั่วร่างกาย สามารถแยก
ตามความรุนแรงจากน้อยไปหามาก ดังนี้
ปริมาณรังสีที่ได้รับ ส่งผลต่อ อาการ
• 300-800 cGy ระบบเลือด เซลล์ไขกระดูกจะถูกทาลาย สร้างเซลล์ใหม่ไม่ได้ ทาให้เซลล์
(hematopoietic or bone marrow เลือดทุกชนิดในร่างกายลดจานวนลงผู้ป่วย
syndrome) เสียชีวิตภายใน 3 สัปดาห์ สาเหตุใหญ่เนื่องมาจากการติดเชื้อ
• เกิน 1000 cGy ระบบทางเดินอาหาร เซลล์ของผนังบุลาไส้จะเสียหายและหลุดลอก
(gastrointestinal syndrome) ผู้ป่วยจะมีอาการคลื่นไส้อาเจียนอย่างรุนแรง และท้องร่วง
เสียชีวิตภายในเวลา 9 วัน
• เกิน 10000 cGy ระบบประสาทส่วนกลาง หมดสติ
(cerebrovascular syndrome) ระบบเลือดและระบบทางเดินอาหารจะเสียหายอย่างรุนแรง
เสียชีวิตภายในเวลา 30-50 ชม
11. Thyroid :
Hair :
Brain :
Heart :
Blood System :
Digestive System :
Skin :
Reproductive system :
Bone marrow :