1. © 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public 1Version 4.0
IP сүлжээ
Магистр Д.Эрдэнэтуяа

2. 2© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Агуулга
1. Сүлжээний ерөнхий ойлголт
1. Сүлжээ гэж юу вэ?
2. Cүлжээний хэрэглээ
3. Сүлжээний бүтэц
4. Шаардлага, давуу тал
5. Сүлжээний загварууд , түвшингүүдийн үүрэг
/OSI , TCP/IP/
6. Сүлжээний төрөл
7. Сүлжээний функцууд
8. Сүлжээний топологи

3. 3© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.1 Сүлжээ гэж юу вэ?
 Хэрэглэгчийн төгсгөлийн төхөөрөмжүүд дуу, дүрс, текст гэх мэт
төрөл бүрийн өгөгдлийг дамжуулах зорилгоор олон төрлийн
дамжуулах орчин болон сүлжээний төхөөрөмжөөр холбогдсоныг
сүлжээ гэнэ.
 Сүлжээний бүрэлдэхүүн хэсгүүд:
–Дүрэм (rules)- өгөгдлийг хэрхэн дамжуулахыг тодорхойлно
–Төхөөрөмж (Device)- өгөгдлийг үүсгэх, дамжуулах гэсэн
үүрэгтэй. Жишээ нь: PC , mobile phone, server
–Дамжуулах орчин (medium) – төхөөрөмжүүдийг өөр хооронд нь
холбох үүрэгтэй
–Мессэж (message) – сүлжээгээр дамжиж байгаа өгөгдлийн нэгж

4. 4© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.2 Сүлжээний хэрэглээ Биднийг сурч боловсроход сүлжээ
хэрхэн нөлөөлж байна вэ?
E-LEARNING
 Бидний чөлөөт цагт сүлжээ хэрхэн нөлөөлж байна вэ?
Бидний ажил, амьдралд сүлжээ хэрхэн нөлөөлж байна вэ?

5. 5© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.3 Сүлжээний бүтэц
 Сүлжээг бүрдүүлдэг үндсэн
элементүүдэд:
– Төхөөрөмж
• Өөр хоорондоо
холбогдож мэдээлэл
дамжуулах үүрэгтэй
– Дамжуулах орчин
• Төхөөрөмж хооронд
холбох үүрэгтэй
сүлжээний орчин
– Мессэж
• Сүлжээний орчноор
дамжиж байгаа
мэдээлэл
– Дүрэм, протокол
• Сүлжээгээр мессэж
хэрхэн дамжихыг
тодорхойлдог.
Дуу, дүрс, өгөгдлийн сүлжээнүүд
IP суурьтай нэгдмэл сүлжээ

6. 6© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.3.1 Төхөөрөмж
 Хэрэглэгчийн төхөөрөмж
– өгөгдлийг үүсгэх
–хэрэглэгчид мэдээлэл байдлаар
хэрэглээний програмын
тусламжтай хөрвүүлж харуулах
үүрэгтэй
 Сүлжээний төхөөрөмж
–Өгөгдөл дамжуулах
–Сүлжээний дотоод болон сүлжээ
хоорондын холболтыг
гүйцэтгэх үүрэгтэй
Сүлжээний
төхөөрөмжүүд
Төгсгөлийн төхөөрөмжүүд

7. 7© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.3.2 Сүлжээний орчин
 Утастай
–Зэс – өгөгдлийг цахилгаан соронзон
долгион хэлбэрээр зөөдөг
•Coaxial
•Twisted pair (TP)
–Unshielded Twisted Pair (UTP)
–Shielded Twisted Pair (STP)
–Оптик- өгөгдлийг гэрлийн долгион
хэлбэрээр зөөдөг.
 Утасгүй
–Радио долгионоор хэлбэрээр өгөгдлийг
зөөдөг.

8. 8© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.3.3 Дүрмүүд/протокол/
 Өгөгдлийг хэрхэн найдвартай дамжуулах,
хөрвүүлж ойлгуулах вэ гэдгийг
тодорхойлно.
 Протоколын дагуу өгөгдөл дамжуулалт
хийгдэнэ.
 Хэрэглэгчийн авч байгаа үйлчилгээ бүр өөр
өөр протокол дээр суурилдаг.
 Интернэт сүлжээнд ашиглагдаж байгаа бүх
протоколууд TCP/IP протоколын иж
бүрдэлд багтдаг.
Хүмүүсийн протокол:
 “надад асуулт байна
 Цаг хэд болж байна вэ?
 5:30 минут
Сүлжээний протокол:
 Машинууд ашиглана
 Интернэт сүлжээний бүх
дамжуулалт протоколоор
зохицуулагдана

9. 9© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.4 Сүлжээний шаардлагууд
Гүйцэтгэл
• Дамжуулалтын хугацаа
• Хариулт өгөх хугацаа
• Хэрэглэгчийн тоо
• Дамжуулах орчны төрөл
• Төхөөрөмжүүдийн холболтын багтаамж
• Програмын хүчин чадал
Найдвартай байдал
Хамгаалалт

10. 10© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.4 Сүлжээний давуу талууд
Нөөцийг хамтран ашиглах
• Техник хангамж: Принтер, диск, сервер. . .
• Програм хангамж: Төрөл бүрийн програм,
online тоглоомууд...
• Өгөгдөл: текст, дуу, видео. . .
Өгөгдлийн тэнцвэртэй байдал
Сувгийн ашиглалт
Байрлал

11. 11© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.5 Сүлжээний загварууд
 Тайлбар загвар – OSI (open system
interconnection)
–1980-аад онд ISO байгууллагаас
гаргасан.
–Сүлжээний боловсруулалтыг
нарийвчлан тайлбарлахад
туслах зориулалттай.
–7 түвшинтэй
 Протокол загвар – TCP/IP
–TCP/IP протоколын иж бүрдэлд
багтах протоколуудын түвшин
бүр дээр гүйцэтгэх үүргээр
тодорхойлогддог
–4 түвшинтэй
–OSI – загвар дээр суурилдаг мөн
түүгээр тайлбарлагдах
боломжтой байдаг

12. 12© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Physical layer
Функцууд
Өгөгдлийг кодлох (битийг сигналь)
Дамжуулалтын хурдыг тодорхойлох
Дамжуулагч болон хүлээн авуурын синхрончлолыг хангах
Холболтын төрлийг тодорхойлох (PPP, Multipoint)
Физик топологийг тодорхойлох
Холболтын зурвасын өргөнийг торхойлох
Дамжуулах төхөөрөмж болон дамжуулах орчны хоорондын
характеристикуудыг тодорхойлох
Дамжуулалтын чиглэлийг тодорхойлох

13. 13© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Data link layer
Функцууд
Framing
Physical addressing
Flow control
Error control
Access control
LLC (Logical link control)
MAC (Media Access Control)
Teхнологи - Ethernet

14. 14© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Network Layer
Функцууд
Логик болон Физик хаягуудын хооронд хөрвүүлэлт
хийнэ.
Үйлчилгээний чанарыг тодорхойлох бөгөөд аль
багцад зэрэглэл олгоно.
Багцыг уртыг өөрчлөх
Багцын чиглүүлэлтийг хийнэ.
L3 flow control, error control
Протокол – IP

15. 15© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Transport layer
Дамжуулагч талд өгөгдлийг сегмент рүү хуваана.
Хүлээн авах талд нийтүүлнэ.
Толгойн мэдээлэлд үйлчилгээг таних хаягийг
оруулна. – port number – 16bit – 0-65535
Connection oriented болон Connectionless
үйлчилгээгээр ялгана.
End-to-end урсгалын хяналтын гүйцэтгэнэ.
Протокол – TCP, UDP

16. 16© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Session layer
Хоёр системийг хоорондоо харилцах боломжийг
хангана. Хоёр процессын хоорондох холболтыг
үүсгэнэ.
Дамжуулалтанд алдаа гарсан бол зогссон хэсгээс
дахин дамжуулуулна.

17. 17© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Presentation layer
Хоёр системийн хооронд дамжуулагдсан мэдээний
бүрэн зөв эсэхийг хянана.
Сүлжээний орчин болон компьютерийн өгөгдлийн
форматын хооронд хөрвүүлэлт хийнэ.
Өгөгдлийг дамжуулах талд шифрлэх, шахах болон
хүлээн авах талд шифрийг тайлах, задлах
UNICODE , ASCII , MPEG, JPG , SSL ...

18. 18© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Application
Компьютер дэх өгөгдлийг хүнд ойлгомжтой
хэлбэрээр харуулах, ажиллах боломжийг олгох
SMTP, FTP , HTTP ...

19. 19© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Өгөгдлийн нэгж болон багцлалт/encapsulation/
• Түвшин бүр хоорондоо цэгээс
цэгт (peer-to-peer) холболттой
байна
• Түвшин бүр дээр ажиллаж байгаа
протокол өөрийн толгой
мэдээллийг дээд түвшний
өгөгдөл дээр залгах процессыг
encapsulation гэж нэрлэнэ. Урвуу
процессыг decapsulation гэнэ
• PDU-protocol data unit- түвшин
бүр дээр encapsulation
хийгдэсний дараа бий болох
өгөгдлийн нэгж
Data – Хэрэглээний түвшний PDU
Segment – Дамжууллын түвшний PDU
Packet – Сүлжээний түвшний PDU
Frame – Өгөгдлийн хандалтын түвшний PDU
Bits – физик түвшний PDU

20. 20© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Протокол болон загварын хамаарал

21. 21© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.6 Сүлжээний төрөл

22. 22© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Сүлжээг хамрах хүрээгээр нь ангилбал
Сүлжээний хэмжээ Процессын байрлал Сүлжээний жишээ
0.1м Төхөөрөмж Өгөгдөл дамжуулагч
1м Ижил систем компьютерууд
10м Өрөө LAN
100м Байшин LAN
1км Хотхон LAN
10км Хот МАN
100км Улс WAN
1000км Тив WAN
10000км Гариг Internet

23. 23© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1. Хувийн эзэмшлийн сүлжээ.
2. Хамрах хүрээний хувьд жижиг,
хязгаарлагдмал.
3. LAN сүлжээг байгуулах болох цаашид
авч явахад хялбар.
4. Дамжуулах орчны хувьд коаксиаль, UTP
гэх мэт кабелиудыг ашиглана.
5. Өгөгдөл дамжуулахад хурдан. Алдагдал
болон хоцролт зэрэг нь бараг байдаггүй.
6. Өгөгдөл дамжуулах хурд өндөр
7. Технологи : Этернэт, токен ринг
1. Хувийн эсвэл нийтийн байж болно.
2. Хамрах хүрээний хувьд том. Улс болон
тэдгэрийн хооронд яригдана.
3. WAN сүлжээг үүсгэх ашиглах нь хялбар
биш
4. Дамжуулах орчны хувьд PSTN, optic
болон сансарын холбоо
5. Өгөгдөл дамжуулахад саатал болон
алдагдал гардаг.
6. Өгөгдөл дамжуулах хурд бага.
7. Технологи : frame-relay, PPP, ISDN г.м
LAN болон WAN сүлжээний харьцуулалт
 Local Area Network  Wide Area Network

24. 24© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Интернэт сүлжээ
LANs + WANs= INTERNET

25. 25© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.7 Сүлжээний функцууд
Switching
Routing
Flow control
Speed
Security
Backup
Failure Monitoring
Traffic monitoring
Accountability
Internetworking
Network management

26. 26© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
1.8 Сүлжээний топологи
 Сүлжээний топологи гэдэг нь компьютер, кабель
болон бусад бүрэлдэхүүн хэсгүүд нь хэрхэн
холбогдож байгаа физик болон логик хэлбэрийг
хэлнэ. Дараах ангилалтай. Үүнд:

27. 27© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Bus topology
Давуу тал
Жижиг сүлжээнд ашиглах
боломжтой бөгөөд
суурилуулалт хялбар
Зардал бага, компьютеруудыг
холбоход кабель бага
шаардана
Сүлжээг өргөтгөхөд хялбар
Сул тал
Өгөгдөл дамжуулах хурд бага.
Нэг PC өгөгдөл дамжуулж
байхад бусад нь хүлээдэг.
Сүлжээг өргөтгөхөд сигналын
хүч буурдаг.
Кабель тасрах, коннекторыг
холбохгүй сул орхиход
сүлжээ бүхэлдээ тасарна.

28. 28© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Ring topology
• Бүх компьютерууд
ижилхэн хандана.
• Гүйцэтгэл өндөр
Давуу
тал
• Нэг компьютер гэмтэх,
саатах үед сүлжээ
тасалдана.
• Компьютер нэмэх, хасах
үед сүлжээ саатна.
Сул
тал

29. 29© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Star topology
• Найдваржилт болон
гүйцэтгэл өндөр
• Компьютер нэмэр, хасахад
хялбар
Давуу
тал
• Төв цэг гэмтэх үед сүлжээ
бүхэлдээ ажиллагаагүй
болно.
• Кабелийн өртөг өндөр
Сул
тал

30. 30© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
Mesh topology
• Найдваржилт болон гүйцэтгэл
өндөр
• Нэг холболт тасрахад сүлжээ
бүхэлдээ тасрахгүй.
• Мэдээний авулгүй байдал өндөр
• Сүлжээнд доголдол гарахад
доголдлыг оношлох болон засахад
хялбар
Давуу
тал
• Суурилуулалт болон тохиргоо хийх
нь хүндрэлтэй.
• Кабелийн өртөг өндөр
• Нэмэлт техник хангамж
шаардлагатай.
Сул
тал

31. 31© 2007 Systems, Inc. All rights reserved. Public
АНХААРАЛ ТАВЬСАНД БАЯРЛАЛАА