1. Unha aldea por descubrir e con moitas historias que contar

3. DITOS DE GARCÍA BARROS Adiós Berres, adiós Berres Terriña donde eu nacín Coma as campanas de Berres ningunhas tocar oín. Durme meu meniño durme Durme que te durmirás Cantade a xeito paxaros, Non me espertés o rapás. Triar de paxaros, do vento o fungar, Ruxir de regueiros, que corren ó mar, Queixumes dos pinos, do bosque o rumor Esmalte dos campos coas herbas en flor. Con grande agarimo, con fondo lacer, Cantemos á terra, que nos veu nacer.

4. TOPONIMIAS Son moitos os chamadeiros dignos de suliñar: O mesmo nome de Berres que algúns din que tomou o nome do xeneral Berres… Sanmartín di… “sin duda su nombre del General Berres que acompañó a Decio Junio Bruto. El Cónsul Decio acompañó tres meses antes de dirigirse a Afiloquia – hoy Ourense -, en las tierras de Deza… y distribuyó sus generales por los márgenes de los ríos. Sobre el Ulla asentó sus cortes el general Berres y de un campamento militar surgió la parroquia”. Celeiróns, de celeiros grandes, a fonte do Santo. As penas do Moucho, e as penedas do Navieiro, unha cova ou sobrado onde din que se escondía “O Ruso”, persoaxe de comportamento dubidoso, buscado pola garda civil. A Carballeira do rei, O monte molide, o Morangueiro e o Fornadeiro coas súas lendas fermosas, a fonte do Amparo, etc. A Lucenza ao suroeste do lugar de Ulla onde tamén se atopa O Casal, neste din que houbo unha capela da Inquisición. A lucenza é un nome mítico, pois tamén din que alí encontraron restos de tellas e pedras que coidan que pertenceron a unha capela, dalí ou da primitiva igrexa de Berres, cóidase que procede a pedra encontrada na parede do corral na casa de Rubial do Pereiro. Trátase dun anaco de pedra con parte da inscrición que di: EL BL CC PO G L D23 Volvendo ó toponimio Berres, deixando a parte a explicación que nos da Pedro Varela facendo proceder de berrar, chamando pola barca da outra vanda do río Ulla… Benito Vicintto dánolo como nome grego… Berca, Beroe, Berhea… Berres.

6. A LENDA DA CAPELA DO AMPARO Para abarcar unha boa panor á mica de Berres un dos lugares m á is axeitados é o Adro da Ermida do Amparo, en Rocaforte, constru í da no alto daquel lugar logo de unha imaxe da Virxe aparecer milagrosamente a car ó n dunha fonte al í ó p é . Avisado do prodixio chegou o Crego para levala en procesi ó n á Igrexa Parroquial, onde a deixou depositada, para descubrir abraiado á ma ñá seguinte que a imaxe desaparecer á .Alert á ronse os os veci ñ os é o cabo acabaron por descubrila novamente no mesmo lugar onde tan milagrosamente xurdira o d í a anterior, o que se interpretou como que a iniciou a construci ó n dunha ermida que a acollese. Sorte tivo a Nosa se ñ ora nesta ocasi ó n non lle suceder como na Gra ñ a de Cabanelas. En fin, en Rocaforte tivo a Virxe do Amparo a s ú a ermida e agora todos os anos o derradeiro domingo de xullo, cel é brase al í a grande festa na s ú a honrra, a í nda que a vella imaxe, “ O Amparo pequeno ” , desaparecese hai un tempo do seu emprazamento, sen que ningu é n te ñ a idea de onde foi parar, tal vez a unha nova fonte en quen sabe que lugar rec ó ndito onde calquera d í a xurdir milagrosamente de novo.

7. LENDA DE MONTE MOLIDE O Monte Molide está entre as parroquias de Ancorados e Berres, A Estrada (Pontevedra). O cume é unha chaira chea de penedos e sen arboreda. Aquí librouse unha batalla feroz contra os mouros que, unha vez derrotados, foron soterrados alí mesmo; por iso non nace herba nin medran as árbores. Neste monte, nun cruce de camiños, houbo en tempos un cruceiro que era sinal de tesouro. Unha vez chegou á noitiña á casa dos Besteiros de Riobó un home de Ourense pedindo pousada. Logo preguntou polo Monte Molide, e se había alí un cruceiro, e como lle dixeron que si, anunciou que ao outro día tiña que subir ao monte por un asunto importante. A muller da casa deulle a cea acompañada de abondoso viño, e logo preguntoulle polo asunto importante que o levaba ao Monte Molide; e, entre vaso e vaso de viño, sacoulle a información que buscaba: cabo do cruceiro había un tesouro. —Pois déitese que pola mañá xa o acompañamos ata alí—díxolle a muller. Mais en canto adormeceu, a xente da casa colleu ferramentas e foise para o monte cavar.

8. Cando amenceu chamaron ao forasteiro, o dono da casa ofreceuse a acompañalo pero, como sabedes, ao chegar xunta o cruceiro, atoparaon todo sachado e remexido. O forasteiro arrincaba os pelos da cabeza mentres o dono da casa simulaba compadecelo. O tesouro, polo visto, xa estaba ben gardado. Outra historia sobre o cruceiro. Sendo neno Ramón Rodríguez, veciño de Berres, viu, mentres gardaba as vacas, a un home sentado nas gradas do cruceiro. Aquel home primeiro leu nuns papeis e despois mediu uns pasos en varias direccións. Aquel día o home non fixo máis pero cando o neno volveu co gando por alí uns días despois viu ao cabo do cruceiro remexeran a terra e entre a terra remexida atopou unha moeda de ouro. E aínda outra lenda. Outra vez regresou de América, de Arxentina, un veciño. Nada máis chegar colleu pico, pa e sacha e foise para o cruceiro do Monte Molide. Sachou coma un tolo pero non atopou nada. Coa rabia, dixéranlle que alí había un tesouro, comezou a petar no cruceiro e esfarelunoo todo: gradas, pedestal, capitel, cruz e cando lle tocou ao fuste á columna, que estaba oco, comezaron a saír onzas de ouro. Xosé Neira, veciño de Mamoela, lembra ter visto na casa onde naceu anacos daquela columna oca cun burato dun diámetro suficiente para encaixar o mango dunha ferramenta.

9. FOTOS a igrexa igrexa por por dentro fora o areal

12. F I N SONIA CASAL NURIA CHAMOSA TANIA NEIRA IRENE ESPIÑO 1º A CURSO 2010/2011