Semundje te traktit gastrointestinal te femijet, diarrea akute, semundja celiake, intoleranca ndaj glutenit, kolika abdominale, kolika infantile, te qarat tek femijet

1. Semundjet gastrointestinale
tek femijet
Hysni Dida
Reald 2020

2. Diarrhea akute
• Incidenca vendet e zhvilluara: 1.3-2.3 episode per femije
• Vendet ne zhvillim: 3-9 episode per cdo femije.
• OBSH: 1992: 3.3 million vdekje ne femijet e moshes 0-5 vjec
• Etiologjia: viruse:
• Rotavirusi (30-60% te diarreve), femije te vegjel viti 1 pare i jetes, te
kequshqyer dhe me imunodeficence
• Adenoviruset: serotipi 40-41. diarrhea intra-spital. Diarre me te
zgjatura se rotavirus dhe pa te vjella.

3. Diarrhea akute
• Bakteret: campylobacter: 10% te rasteve, diarre e ujshme e bollshme,
dhimbje te forta barku
• Salmonella: diarrhea e ujshme abondante, dehidrim dhe temperature
e larte, sidrom disenterik.
• E. Coli: sipas llojit dhe diarrhea: ETEC diarrhea e udetimit,
• EPEC : enteropatogjen
• E.I.E.C : entero invaziv: sidrom disenterik me temp dhe gjendje te
rende te femijes
• EHEC: enterohemoraagjik, 10% e ketyre me sidrom hemolitik uremik.

4. Diarhea akute
• Shigelat: tablo polimorfe nga e lehte ne forma te renda me shok, e
shenja neurologjike, me konvulsione.
• Yersinia enterocolitica: diarrhea e zgjatur
• Vibrio cholere: toksine, dhe diiarrhe e ujshme
• Parazite: giardia lambia, infeksion nga uji, duart e palara, frutat e
palara , femijet e kopshit apo ne cerdhe.
• Criptosporidum : protozoar: imunodeprimuar dhe te kequshqyer
• Diarrhea parenterale: inf te veshit, pneumonia, urinare, lekures etj.

5. Diarrhea : klinika
• Zakonisht vetesherohet Brenda 3-4 ditesh
• 3% e tyre zgjat mbi 10 dite
• 3 tablo
• Virale: 18 muajt e pare te jetes, me te vjella , mund te nisin si rinofaringit ose
otit. Inkubacioni 2-5 dite. Alterim te gjendjes se pergj. Fece te ujshme
abondante dhe te shpeshta.
• Invazive: nis me temperature te larte, dhimbje dhe krampe abdominale pas
ketyre kemi fece me rrema gjaku, ose mucus. Te vjella dhe dehidratim.
Zakonisht krampe dhe dhimbjet ndodhin naten.
• Sekretore: fece te ujshme, profuse, meteorizem abdominal, por zakonisht pa
temp. pa dhimbje . Dehidratimi shume i shpejte ndaj duhet nisur menjehere
trajtimi.

6. Trajtimi i diarhese akute tek femijet.
• Rehidratim.
• Kalorazh normal
• 1. hidratimi IV kur eshte me shume se 10% . Rastet e tjera rehidrim
oral . TRESOL. Avantazhet: i lehte per pregatitje, eleminon rehidrimin
iv, sasi me te medha se te rekomanduarat, lehtesi ne perdorim dhe
nga prindi ne kushte shtepie.

7. Trajtimi i diarrese akute tek femijet
Gjendja e pergjithshme E mire e gjalle *Jo i qete i irrituar * Letargjik ose pa ndergjegje*
Syte Normale Te future ne orbite Shume te future dhe te thate
Lotet Te pranishem Mungojne Mungojne
Gjuha dhe goja Te lagura E thate Shume e thate
Etja Pi normal, jo i etur *I etur, pi uje me shume etje* Pi pak ose nuk mund te pije*
Lekura Kthehet ne pozicionin e
meparshem
Kthehet shume ngadale ne
pozicionin e meparshem*
Kthehet shume ngadale ne
pozicionin e meparshem*
Perfundim Nuk ka shenja dehidrimi 2 ose me shume shenja
perfshire nje me * dehidratim
i mesem
2 ose me shume shenja
perfshire nje me *
Dehidratim i renduar
Trajtim Tresol : 50ml/kg Tresol 100 ml/kg Trajtim iv ne baze te peshes se
pacientit

8. Celiakia
• Semundje sistemike autoimmune qe shkaktohet nga intolerance e
perhershme ndaj glutenit ne individe te predispozuar gjenetikisht dhe
qe shoqerohet me ndryshime morfologjike te zorres.
• 1. Marrja e glutenit
• 2. Predispozita gjenetike
• 3. Crregullim autoimun
• 4. Prekje e shume sistemeve dhe organeve
• 5. Ndryshime karakteristike te mukozes se zorres.

9. Klinika e celiakise
• Polimorfizem klinik
• Simptomatike: tipike: gastrointestinale: 4-5 muajsh. Diarrhea kronike,
te vjella, anoreksia, fryrje barku,dhimbje barku, mos marrje ne
peshe, irritabilitet. Ekz fizik: barku i fryer, krahe e kembe te holla si
shkopinj.
• Femije me te rritur : dhimbje abdominale rekurrente, konstipacion,
prapambetje ne rritjen ne gjatesi, anemi nga mungesa e hekurit,
osteoporoze.
• Sa me i madh femija aq me pak shenja gastrointestinale qe zv me
shenja te tjera ose asimptomatik.

10. Klinika e celiakise
• Simptomatik : atipike, 50-70%
Manifestimet klinike te celiakise atipike
Anomali te rritjes e zhvillimit Shtat i shkurter
Pubertet i vonuar
Infertilitet femeror
Hepatike Hipertransaminazemi
Cirroza
Hepatit autoimun
Neurologjik Epilepsia me kalcifikime oksipitale
Ataksia primare
Migrena
Osteoartikulare Artrit jo specifik/ artralgji
Osteoporoza/osteopenia
Mukokutane Dermatit herpetiform
Stomatit aftoz
Displazi e smaltit te dhembeve.

11. Dermatiti herpetiform i Duhring

12. Semundje shoqeruese te celiakise
Semundjet shoqeruese te celiakise
Diabeti mellitus tip 1
Tiroiditi autoimun
Semundje te indit lidhor
Sidroma down
Sidroma turner
Sidroma Williams2
Deficit selektiv i IgA

13. Prevalenca
• 1/100-1/300
• Iceberg 3-5 % diagnostikohen .
• Teste ne grupet ne rrisk: te afermit e personave + semundjet e
meparshme

14. Diagnoza e celiakise
• Ndryshimet tipike te mukozes intestinale ne nje individ qe ushqehet
normalisht
• Zhdukja e simptomave pas nderprerjes se glutenit, si klinikisht por
edhe serologjiisht.
• Antikorpet : antigliadine AGA IgA dhe IgG, anti endomysium EMA, anti
transglutaminaze indore tTG
• HLA DQ2 95% i rasteve/ HLA DQ8 5% i rasteve
• Histologjia : biopsia e vileve duodenale. 5 stade: normal , infiltrative,
hiperplastik, destruktiv, hipoplazik e atrofik.

15. Trajtimi i celiakise
• Eleminimi i glutenit.
• Gruri
• Elbi
• Thekra

16. Kolika infantile
• 4 mujorin e pare te jetes 10-35%
e gjithe infanteve
• Wessel 1954: rregulli i treshit
• >3 ore te qara
• >3 dite ne jave
• > 3 jave
• < 3 muajsh
• Te qarat normale:
• 2 javesh : 1 ore e 25 min
• 6 javesh; 2 ore e 45 min
• 12 javesh : < 1 ore
Zakonisht 3pm-11pm
Klinika:
1. fillim i papritur
2. E qare therese/ jo e zakonshme
3. Shenja fizike te hipertonise
4. Mosqetesimi
JO cdo e qare eshte KOLIKE

18. Flamujt e kuq/ Anamneza/ Kolika infantile
1. Temperatura > 38 C rektale,
infant <12 javesh
2. Irratibilitet paroksistik (nuk do
te mbahet ne krahe)
3. Ruptura premature e
membranave >24 ore,
infeksion/ethe perinatale/ ikter
neonatal
4. Perdorimi i drogave tek nena
5. Ushqyerje e keqe/ mos marrje
ne peshe
6. Renie e aktivitetit/ cianotik/
apneic/ episode konvulsive
7. Te vjella biliare ose projektile
8. Histori jo tipike per kolike
infantile
9. Abuzim fizik
10. Trajtim me antibiotic
11. Trauma recente e kokes

19. Flamujt e kuq/ Ekzaminimi fizik/ Kolika infantile
1. Temperatura >38 C rektale < 12
javesh
2. Hipotermia
3. Ritmi kardiak >230/min
4. Letargjia/ kontakti i dobet me sy
5. Irritabilitet paradoksal
6. Zbehje e lekures/ lara-lara, perfusion i
ulet, pulsi i dobet
7. Hipotoni , levizje ritmike si tremor
8. Petechie/ echimoza
9. Meningismus, fontanela te fryra,
cirkumferenca e kokes >95%
10. Hemoragji retinale, shenja te
fraktures bazilare te kafkes
11. Takipnea , retraksione, cianoze
12. Levizje anormale te ekstremiteteve
13. Mase/ ndjeshmeri abdominale
14. Fece me gjak
15. Vjella biliare/ projektile
16. Peshe nen percentilin e 5 per moshen
.

20. Diagnozat diferenciale te kolikes infantile
I. Infectious
1) otitis media
2) meningitis/sepsis
3) encephalitis
4) urinary tract infection
5) osteomyelitis, septic arthritis
6) pneumonia
7) gingivostomatitis, pharyngitis
8) gastroenteritis
9) Kawasaki Disease
II. Trauma
1) child abuse - shaken baby
2) corneal abrasion or foreign body
in eye
3) accidental
fracture/musculoskeletal injury
III. Gastrointestinal/Genital
1) intussusception
2) reflux esophagitis (GERD)
3) constipation/anal fissure
4) midgut volvulus
5) incarcerated inguinal hernia
6) appendicitis
7) milk protein intolerance
8) testicular torsion
9) penile tourniquet (from hair)
IV. Nutritional
1) underfeeding
V. Respiratory
1) hypoxemia/hypercapnia
VI. Metabolic
1) hyponatremia, Hypernatremia
2) metabolic acidosis
3)hypocalcemia/hypercalcemia,
hypoglycemia, hyperglycemia
4) inborn errors of metabolism
VII. Integument
1) diaper dermatitis
2) atopic eczema
3) burns (accidental and non-
accidental)
4) foreign body (pin)
5) hair encirclement (strangulation
of digit, penis, clitoris, uvula)
diagnosed by a thorough physical
exam
6) bites and stings
VIII. Drugs and Toxins
1) neonatal narcotic withdrawal
2) neonatal barbiturate, ethanol,
hydantoin withdrawal
3) irritability related to smoking
mothers who breastfeed
4) reaction to pertussis
immunization
5) theophylline, antihistamine,
decongestant, cyclic antidepressant,
amphetamine, cocaine toxicity

21. Trajtimi i kolikes infantile
Keshillimi i prinderve :
Provo te mos e lesh femijen te qaje
Provo te kuptosh perse femija po qan :
1. Eshte i uritur dhe do te ushqehet
2. Femija do te thithe dicka pavaresisht se
eshte i ushqyer
3. Femija do te mbahet ne krahe
4. Eshte i merzitur dhe deshiron te
ngacmohet
5. Eshte i lodhr dhe do gjume
6. Ka nevoje te nderrohen pelenat.
• Nese e qara vazhdon me shume se pese minuta
me nje pergjigje atehere provo nje tjter.
• Percaktoje vete rregullin e mundesive te
mesiperme.
• Mos ji shume i shqetesuar per mbiushqyeren e
femijes. Mos ji shume i shqetesuar se po e
perkedhel si shume femijen
Kur e qara vazhdon pavaresisht gjithshkaje
perfshire dhe ushqyerjen atehere :
1. Vendose femijen ne kosh dhe leje te qaje
per 30 min
2. Nese ende vazhdon atehere mbaje per
rreth pese minuta
3. Nese seriish vazhdon atehere ktheje ne
tundese
4. Perserit te mesipermen max deri tre ore
5. Ushqeje pas tre oressh .
6. Mos e shkund femijen .