1. Πενία (Φτώχεια): Είναι η έλλειψη υλικών αγαθών για την ικανοποίηση βιοτικών
αναγκών, η ανεπάρκεια των πόρων ζωής.
Ετυμολογία: Η λέξη προέρχεται από το ρήμα πένομαι (αρχ.) που σημαίνει: 1. ζω με
στερήσεις, είμαι φτωχός, δεν έχω πόρους ζωής- 2. μοχθώ, κοπιάζω.
Σημασία: 1. ανεπάρκεια των πόρων της ζωής, στέρηση των αναγκαίων 2. φτώχεια.
Συνώνυμα: ένδεια, ανέχεια, φτώχεια, απορία, στέρηση, απαραδιά, αψιλία,
αχρηματία.
Αντίθετα: πλούτος (βλ. λ.), ευπορία, όλβος, τα αγαθά, αφθονία, ευμάρεια, υλική
ευημερία, οικονομική ευρωστία.
Ειδική φράση: «Η πενία τέχνας κατεργάζεται»: ότι οι στερήσεις και οι δύσκολες
περιστάσεις υποχρεώνουν τον άνθρωπο να επινοεί μεθόδους για την ικανοποίηση των
αναγκαίων πόρων για τη ζωή.
Αίτια: 1. Η έλλειψη ή η αποφυγή της εργασίας.
2. Οι συνεχείς ασθένειες, τα ατυχήματα.
3. Οι θεομηνίες.
Η πενία, η φτώχεια είναι κακό κοινωνικό φαινόμενο, γιατί προσβάλλει την
αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Οι συνέπειες της πενίας είναι πολλές και καταστρεπτικές
για τη ζωή του ανθρώπου. Η πενία οδηγεί σε κοινωνικές αναστατώσεις, στη βία, στο
έγκλημα, στη ληστεία, στην ανηθικότητα, στην κατάπτωση των ηθών. Οδηγεί σε
οικονομικό αδιέξοδο, εμποδίζει την άνοδο του βιοτικού επιπέδου, αφού αφαιρεί την
οικονομική δυνατότητα των ανθρώπων. Παρασύρει τον άνθρωπο στη δυστυχία, στο
συμβιβασμό, στη μειωμένη αντίσταση έναντι του κακού, στην κυριαρχία των
ενστίκτων, στην απάτη, στην εξαγορά των συνειδήσεων. Τέλος, υπονομεύεται η
αρμονική συμβίωση και διασαλεύονται τα θεμέλια της κοινωνίας. Γενικά η πενία
οδηγεί στη στασιμότητα και την οπισθοδρόμηση, γιατί εμποδίζει την πρόοδο και τον
πολιτισμό.
Παράλληλα όμως η φτώχεια αναγκάζει το άτομο να αγωνίζεται σκληρά για μια πιο
άνετη διαβίωση. Έτσι η-φτώχεια κάνει τον άνθρωπο σκληρό, επινοητικό, εφευρετικό,
δημιουργικό, εργατικό προς εξοικονόμηση των αναγκαίων για τη ζωή. «Η πενία
τέχνας κατεργάζεται» (= η φτώχεια επινοεί μεθόδους), λέει ο Απολλώνιος. Η πενία
λοιπόν οξύνει την κρίση, την αντίληψη, πλουτίζει τη φαντασία, καλλιεργεί το πνεύμα
του ανθρώπου με τις τέχνες, με σκοπό την άνοδο του βιοτικού του επιπέδου. Έτσι η
πενία αναδεικνύει ισχυρή προσωπικότητα, έξοχο επιστήμονα, μεγάλο ηγέτη.
Ιδιαίτερα στην εποχή μας, στην κοινωνία της αφθονίας και του καταναλωτισμού, η
πενία σε πολλές χώρες της γης, αποτελεί μελανό σημείο για το σύγχρονο πολιτισμό.
Αντίθετα ο πλούτος (βλ. ένν.) παρέχει άφθονα αγαθά, προάγει τις τέχνες, τα
γράμματα, τον πολιτισμό, βελτιώνει τις συνθήκες της ζωής. Συχνά, όμως, ο πλούτος
παρασύρει στις ηδονές, οδηγεί στη σπατάλη, φθείρει ηθικά τους ανθρώπους. Έτσι τα
αποτελέσματα του πλούτου είναι ανάλογα με τη σωστή ή κακή του χρήση.
Συμπέρασμα: Η πενία αποτελεί αρνητικό παράγοντα για την πρόοδο και τον
πολιτισμό.

2. Στο Νταρφούρ του Σουδάν, η τρέχουσα βία και οι μαζικές έξοδοι έχουν σοβαρές επιπτώσεις στον ανεφοδιασμό με τρόφιμα.
Σε ορισμένους προσφυγικούς καταυλισμούς, το ποσοστό υποσιτισμού παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών έφτασε το 25%.
Αυτό το άρθρο πρωτοδημοσιεύτηκε στο site του γαλλικού τμήματος των ΓΧΣ.
Τους προηγούμενους έξι μήνες, σε 13 από τα μεγαλύτερα προγράμματα των ΓΧΣ κατά του υποσιτισμού η οργάνωση
περιέθαλψε πάνω από 10.000 ανθρώπους, η μεγάλη πλειονότητα των οποίων (88%) ήταν παιδιά ηλικίας κάτω των
5 ετών. Πιο κάτω γίνεται αναφορά στα διατροφικά προγράμματα στο Σουδάν, τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, τη Λιβερία,
την Ακτή Ελεφαντοστού και το Νίγηρα.
Ο δρ. Μίλτων Τεκτονίδης, γιατρός, υπεύθυνος για ζητήματα υποσιτισμού στα γραφεία του γαλλικού τμήματος των ΓΧΣ στο
Παρίσι, παρακολούθησε τις εξελίξεις στην αντιμετώπιση του υποσιτισμού και υπογραμμίζει ότι ο υποσιτισμός, ο οποίος σε
καμία περίπτωση δεν είναι αναπόφευκτος, συχνά είναι αποτέλεσμα πολιτικών αποφάσεων.
Ο δρ. Τεκτονίδης μελέτησε τις πληροφορίες που συλλέχθηκαν από τον Ιανουάριο έως τον Ιούνιο του 2004 από επιλεγμένα
προγράμματα, για να εξάγει κάποια συμπεράσματα από τα αποτελέσματα που συγκεντρώθηκαν. Αυτή η δουλειά απέδειξε για
άλλη μια φορά τον πολιτικό χαρακτήρα του υποσιτισμού και αξιολόγησε τις εξελίξεις στην αντιμετώπιση του υποσιτισμού
από τους ΓΧΣ.
«Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, εξαιρώντας το Νίγηρα,ο υποσιτισμός είναι αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης που περιλαμβάνει
μαζικούς εκτοπισμούς πληθυσμών», υπογραμμίζει ο δρ. Τεκτονίδης.
Μεταξύ Ιανουαρίου και Ιουνίου 2004, οι ΓΧΣ δέχθηκαν σχεδόν 9.000 παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών σε
προγράμματα θεραπευτικής σίτισης για οξύ υποσιτισμό.
Στενή σύνδεση μεταξύ αστάθειας και υποσιτισμού
Οι δύο χώρες με τη μεγαλύτερη αστάθεια, δηλαδή το Σουδάν και η Λ.Δ. του Κονγκό, είναι και τα σημεία όπου οι διατροφικές
δραστηριότητες των ΓΧΣ είναι πιο εντατικές.
«Στο βόρειο Σουδάν, στο Μπέντιου, η μόνιμη αστάθεια επιδεινώνει την επισιτιστική κατάσταση και τις συνθήκες υγιεινής.
Ωστόσο, στο Κέντρο Θεραπευτικής Σίτισης στο Ακουέμ, στο νότιο τμήμα της χώρας, διαπιστώσαμε μείωση του αριθμού των
εισαγωγών το 2004, καθώς η σταθερότητα των δύο τελευταίων ετών επέτρεψε μια καλή σοδειά το 2003», εξηγεί ο δρ.
Τεκτονίδης. Όσον αφορά το Νταρφούρ, η βία και οι μαζικές έξοδοι είχαν σοβαρές επιπτώσεις στον ανεφοδιασμό με
τρόφιμα. Σε ορισμένους προσφυγικούς καταυλισμούς, το ποσοστό υποσιτισμού παιδιών ηλικίας κάτω των 5 ετών
έφτασε το 25%.
Η διακύμανση στα ποσοστά εισαγωγών στα Κέντρα Θεραπευτικής Σίτισης ανάλογα με τις μάχες ή με τις περιόδους
σταθερότητας είναι επίσης εμφανέστατη στη Λ.Δ. του Κονγκό.
«Όταν ο στρατός ανακατέλαβε την πόλη Μουκούμπου, οι εισαγωγές μειώθηκαν και κλείσαμε το Κέντρο Θεραπευτικής Σίτισης.
Ωστόσο, στην πόλη Κάινα, στο Βόρειο Κίβου, που είναι αυτήν τη στιγμή μια από τις πιο ασταθείς περιοχές της χώρας, η
επισιτιστική κατάσταση είναι εξαιρετικά σοβαρή», συνεχίζει ο δρ. Τεκτονόδης.
Τα Κέντρα Θεραπευτικής Σίτισης των ΓΧΣ δέχονται κατά μέσο όρο πέντε εισαγωγές την ημέρα και η εικόνα που παρουσιάζεται,
κρίνεται ανησυχητική: «Το 60% των ασθενών πάσχει από υποσιτισμό με επιπλοκές εξαιτίας της μεγάλης έλλειψης
βιταμινών και ιχνοστοιχείων ενώ πολλοί ενήλικες υποφέρουν από σοβαρό υποσιτισμό», εξηγεί ο δρ. Τεκτονίδης.
Μη θυσιάζετε το παρόν για να εξασφαλίσετε το μέλλον
Υπάρχουν χώρες όπου ο υποσιτισμός σχετίζεται με δομικά αίτια (φυσικοί παράγοντες, ακραία φτώχεια, αδιαφορία από τη μεριά
της κυβέρνησης κ.λπ.).
Στο Νίγηρα, το πρόγραμμα των ΓΧΣ στο Μαράντι περιέθαλψε μεταξύ Αυγούστου 2001 και Αυγούστου 2003 σχεδόν
13.000 ασθενείς. Κατά τη διάρκεια του πρώτου εξαμήνου του 2004, 3.245 παιδιά εισήχθησαν στο Κέντρο. Οι
μακροπρόθεσμες λύσεις που προτείνονται για την αντιμετώπιση της χρόνιας έλλειψης τροφίμων συχνά στηρίζονται σε μεγάλα
αναπτυξιακά προγράμματα.
«Από τη μια μεριά, φοβάμαι ότι αυτά τα προγράμματα είναι απλά λόγια, από την άλλη μεριά είναι απαράδεκτο να θυσιάζεται το
παρόν για να εξασφαλιστεί το μέλλον. Παρ' όλο που περιμένουμε την ανάπτυξη τα επόμενα 20 χρόνια, τα
υποσιτισμένα παιδιά χρειάζονται τη βοήθειά μας τώρα», τονίζει ο δρ. Τεκτονίδης.
«Τέλος, για να επικαλεστούμε αυτό που είπε ο Amartya Sen, Νόμπελ Οικονομίας, ''Δεν υπάρχει μη πολιτικό πρόβλημα
τροφής''1».

3. ΚΕΙΜΕΝΟ: Η αυλή των θαυμάτων.
Κυριακή αργά το απόγευμα σε μια κάθετο της Κηφισίας.
Ήταν η τρίτη φορά που το φανάρι γινόταν από πράσινο κόκκινο, όταν
προσπαθώντας να διακρίνω από τον καθρέφτη τον παρανοϊκό που κορνάριζε
ασταμάτητα (για να πάμε πού;) είδα τα μάτια της κόρης μου που βρισκόταν στο πίσω
κάθισμα να μεγαλώνουν και το βλέμμα της έκπληκτο και λίγο φοβισμένο να
καρφώνεται κάπου αριστερά. Ακολούθησα το βλέμμα της για να εντοπίσω τι ήταν
αυτό που προκάλεσε μια τέτοια αντίδραση σε ένα παιδί 4,5 ετών και τον είδα: ένας
νεαρός γύρω στα 20, χωρίς πόδια πήγαινε από αυτοκίνητο σε αυτοκίνητο ζητώντας
ελεημοσύνη. Θέαμα συνηθισμένο στους δρόμους της Αθήνας. Θέαμα που
αντικρίζουμε δεκάδες φορές την ημέρα χωρίς να το βλέπουμε. Μια πραγματικότητα
που είδα, αναγκάστηκα να δω, μέσα από τα μάτια της κόρης μου. Το πρόσωπο της
ανθρώπινης δυστυχίας. Μια αλήθεια που καθημερινά την έχουμε μπροστά μας αλλά
την προσπερνάμε. Ακόμη και όσοι (λίγοι) δίνουμε ένα κατοστάρικο στα ανθρώπινα
συντρίμμια που συναντάμε στο δρόμο μας. Η ελεημοσύνη που κάνουμε για να
εφησυχάσουμε τη συνείδηση μας σπάνια συνοδεύεται από ένα βλέμμα που να κοιτά
κατάματα τη δυστυχία. Η φτώχεια, η εξαθλίωση είναι αποκρουστική. Και γι' αυτό
την προσπερνάμε χωρίς να τη βλέπουμε. Χωρίς να νοιαζόμαστε ούτε εμείς ούτε,
πολύ περισσότερο, το κράτος
Η Ελλάδα (και όχι μόνο) έχει μετατραπεί σε αυλή των θαυμάτων. Ο στρατός των
κολασμένων πληθαίνει, αλλά παραμένει αόρατος. Οι φτωχοί δεν έχουν εξουσία
και γι' αυτό δεν υπάρχουν για την εξουσία, δεν την ενδιαφέρουν. Η φτώχεια, η
απόλυτη φτώχεια, δεν είναι μόνο καθημερινή πείνα, αρρώστια, θάνατος. Είναι
κυρίως η έξοδος από την ανθρώπινη υπόσταση, είναι ο υποβιβασμός του ανθρώπου
σε ζώο. Ο κόσμος των φτωχών είναι ένας μη κόσμος. Δεν υπάρχει ή υπάρχει μόνο ως
στατιστική, όπου οι απρόσωποι αριθμοί αντικαθιστούν τα πρόσωπα των
εξαθλιωμένων. Οι αριθμοί όμως δεν κεντρίζουν τη συνείδηση μας, δεν προσβάλλουν
την αισθητική μας. Οι αριθμοί δε μιλάνε, δεν κλαίνε, δε μισούν, δε διηγούνται
ιστορίες ανθρώπινου πόνου. Μας επιτρέπουν να συνεχίζουμε το δρόμο μας χωρίς
τύψεις, χωρίς ενοχές. Ο μιθριδατισμός της κοινωνίας μας δεν κινδυνεύει από τη
στατιστική.
Όπως δεν κινδυνεύει και ο μιθριδατισμός της πολιτικής στην εποχή του
μετασοσιαλισμού. Της πολιτικής που όταν δεν κάνει μπίζνες με τη διαχείριση της
ανθρώπινης πείνας και δυστυχίας αδιαφορεί. Της πολιτικής που, δρα σε έναν τόπο,
όπου η φτώχεια απαγορεύεται και οι φτωχοί τιμωρούνται. Σε έναν τόπο μη πολιτικής.
Γιατί οι αποφάσεις λαμβάνονται σε άλλους τόπους, σε άλλες πολιτείες, εκεί όπου οι
άνθρωποι υπάρχουν μόνο ως οικονομικά μεγέθη, ως εμπόρευμα, ως μέσο παραγωγής
κέρδους.
Και εμείς, εθισμένοι σ' αυτή τη μη πολιτική, ακρωτηριάζουμε τη συνείδηση μας,
την ευαισθησία μας, την ανθρώπινη υπόσταση μας. Δε βλέπουμε, δεν ακούμε, δε
μιλάμε. Απαθείς, αναίσθητοι, συναισθηματικά ανάπηροι, πλαστογραφούμε την
πραγματικότητα, λέμε ψέματα στους εαυτούς μας και στους άλλους για τη φτώχεια
(που δεν υπάρχει) και για τους φτωχούς (που έχουν γίνει εκατομμυριούχοι
ζητιανεύοντας). Αυτή η έλλειψη ευαισθησίας, αυτός ο «απανθρωπισμός» μας έχει
πλέον γίνει η κυρίαρχη κουλτούρα της κοινωνίας μας. Και αυτό είναι το χειρότερο
που συμβαίνει στον κόσμο της εικονικής πραγματικότητας όπου έχουμε καταφύγει:
επιτρέπει στην αδικία, στη δυστυχία και στον πόνο να διαιωνίζονται και να

4. πολλαπλασιάζονται στον κόσμο της πραγματικής πραγματικότητας. Ο βαθμός
αντίδρασης μας τείνει στο μηδέν, ο βαθμός αλληλεγγύης μας είναι μηδέν και αυτό
καθιστά εφικτή, αν όχι αναπόφευκτη, την πτώση της ανθρωπότητας σε ένα νέο
Μεσαίωνα. Οι κολασμένοι της γης βρίσκονται ανάμεσα μας κλείνοντας τα μάτια δε
θα τους διώξουμε. Η κόρη μου τους είδε και ανάγκασε κι εμένα να τους δω. Και γι'
αυτό την ευγνωμονώ.
(ΒΑΣΙΛΗΣ ΜΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ)
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
1.Ποιο είναι το θέμα και ποια η θέση του συγγραφέα;
2.Να αποτυπώσετε το διάγραμμα του κειμένου.
3. Ποιους τρόπους πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας στο κείμενο; (Να παρουσιάσετε και
παραδείγματα)
4. "Αν σήμερα έχει ακόμη κάποιο νόημα να λέγεσαι προοδευτικός, για μένα αυτό το νόημα βρίσκεται στη
λέξη αλληλεγγύη. Προοδευτικοί είναι αυτοί που δε θέλουν να κάνουν το βήμα προς τα πίσω, το βήμα
που θα τους πήγαινε να κλειστούν στα σπίτια τους και να αισθάνονται πια υπεύθυνοι μόνο για τον
εαυτό τους." (Umberto Eco)
Να σχολιάσετε και να τεκμηριώσετε τον ισχυρισμό αυτό. (600 λέξεις)