Top down of botton-up publiek beleid representatie, participatie en democratie

1. Top-down of Bottom-up Publiek Beleid?
Representatie, participatie en
democratie
Publiek Beleid in Latijns-Amerika
College 4
21/02/2017

2. Thema’s college
 Políticas públicas en democratie
 Políticas públicas, burgerschap en rechten
 Representatieve vs participatieve democratie?
 Participación ciudadana: voordelen en nadelen.
 Burgerparticipatie en publieke veiligheid.
 Burgerparticipatie en gemeenteniveau.
 Burgerparticipatie op gezondheidszorg

3. Políticas públicas
en democratie

4. Publiek beleid en democratie
 Sinds democratisch herstel in de jaren 80, Latijns-
Amerikaanse overheden onder toenemende druk om
meer ruimte te geven aan burgerparticipatie bij het
formuleren van publiek beleid
 Steeds meer behoefte aan accountability (rendición de
cuentas) tegenover de bevolking (meer transparantie).
 Ook meer toezicht via extra actoren (internationale
instellingen, politieke partijen, sociale bewegingen,
NGO’s, de [sociale] media, enz.).
 Maar meer accountability betekent niet per se meer
burgerparticipatie.

5. Publiek beleid en democratie
 Neoliberale hervormingen (jaren 80 en 90) hebben
technocratische en top-down karakter van
besluitvormingsproces versterkt.
 Technocraten kijken naar mogelijke burgerparticipatie
bij het formuleren en uitvoeren van políticas públicas
met afschuw [“de massa’s hebben geen technische
kennis van zaken”].
 Zolang technocratisch beleid voldoende vruchten
afwerpt blijft druk vanuit de bevolking om te
participeren beperkt.
 Met tegenvallende resultaten wordt de roep voor eigen
inbreng onder de bevolking groter.

6. Belangrijke vragen:
 In hoeverre zijn de verschillen tussen
representatie en participatie verbijsterd?
 In hoeverre is accountability van machthebbers
zonder burgerparticipatie voldoende voor
demcoratie?

7. Políticas públicas,
burgerschap
en rechten

8. Burgerschap en Rechten
 Onder neoliberalisme notie van ‘consumenten’
aangewakkerd (ter vervanging van het beginsel van
burgerschap).
 Sindsdien mondige ‘consumentenbonden’ ontstaan in
Latijns-Amerika: strijd voor de consumentenrechten tegen
‘misstanden in de markt’ (prijsafspraken, monopolies,
slechte diensten, enz.).
 Sinds ± 2000 de civiele maatschappij eist burgerlijke
rechten (recht op goede sociale voorzieningen) van de
staat in toenemende mate.
 Dus niet omdat ze iets in de markt hebben gekocht
(consumenten) maar door het feit dat ze ciudadanos zijn.

9. Representatieve vs participatieve
democratie?

10. Burgerparticipatie en representatieve democratie
 Een democratie impliceert dat burgers betrokken zijn bij
politieke processen.
 Moet kiezen van de representanten (president, parlement,
burgemeester) de enige vorm van participatie zijn die voor
de burgers open staat?
 Moet regeringsbeleid uitsluitend geformuleerd worden door
[door de burgers gekozen] ‘volksvertegenwoordigers’?
 Dus, publiek beleid voor het publiek (= burgers) maar niet
door het publiek (= burgers)?
 Democracia Representativa versus Democracia Participativa?
 Sluiten beide vormen van democratie elkaar uit?

11. Carta Democrática
Interamericana, OEA 2001
Artículo 2
El ejercicio efectivo de la democracia representativa es la base del
estado de derecho y los regímenes constitucionales de los Estados
Miembros de la Organi-zación de los Estados Americanos.
La democracia representativa se refuerza y profundiza con la
participación permanente, ética y responsable de la ciudadanía en un
marco de legalidad conforme al respectivo orden constitucional.
Met andere woorden: de basis is representatie, en die
wordt versterkt door permanente participatie

12. Carta Democrática
Interamericana, OEA 2001
Artículo 6
La participación de la ciudadanía en las decisiones relativas a su propio
desarrollo es un derecho y una responsabilidad. Es también una
condición necesaria para el pleno y efectivo ejercicio de la democracia.
Promover y fomentar diversas formas de participación fortalece la
democracia. El ejercicio efectivo de la democracia representativa es la
base del estado de derecho y los regímenes constitucionales de los
Estados Miembros de la Organización de los Estados Americanos.
Met andere woorden: participatie is een recht en een
verantwoordelijkheid. Het is ook een nodige voorwaarde
voor een effectieve democratie. Dus voor het versterken
van de democratie is het nodig om participatie te
promoveren

13. Druk voor Participatie:
‘De onwaarschijnlijke alliantie’
 Linkse politieke organisaties en sociale
bewegingen (eis: participatieve democratie)
 Internationale Instellingen (WB) (doel: minder
staat, versterking civil society)
 Donorlanden (doel: efficiënt gebruik geld)

14. Actieve
Participación
ciudadana
Over informatie
beschikken en een
mening hebben
over publieke zaken
Initiatieven
voorstellen voor
grondwettelijke
en legislatieve
hervormingen
Meedoen in het
besluitvormingsp
roces op
gemeente of
stedelijke niveauControle uitoefenen
op het goed
functioneren van
het publieke
bestuur
Stem uitbrengen
bij Referenda en
volksraadpleging
Kiezen en
gekozen
worden

15. Participación ciudadana:
voordelen en nadelen(?)

16. Participación ciudadana
 Geeft meer legitimiteit aan políticas públicas.
 Goede strategie om mogelijke conflicten te anticiperen
 Genereert besef van co-verantwoordelijkheid
 Stimuleert dialoog tussen ‘stakeholders’ en publieke
instellingen
 Efficiëntere oplossing van problemen
 Bevordert de sociale integratie/cohesie door de gemeenschap
te versterken
 Ontwikkelt gevoel van ‘samenhorigheid’ en identificatie van de
mensen met hun fysieke omgeving (lokale identiteit).
Voordelen:

17. Participación ciudadana
 Traagheid in de besluitvorming
 Stimuleert de ‘captura’ (buitmaken) van middelen en
instituties door lokale georganiseerde groepen
 Beperkt de rationaliteit en interne cohesie van het
regeringsbeleid als gevolg van het disparate karakter van
burger claims
 Erodeert staatsinstituties en politieke partijen (informalisering
van de politiek)
 Beperkte adapteerbaarheid tav veranderende omstandigheden
 Beperkte participatie, weinig pluralistisch
 Verzwakt het vertrouwen van burgers in representatieve
instituties (men gelooft uitsluitend in ‘democracia directa’)
Nadelen?:

18. Het disfunctioneren van de democratie
en burgerparticipatie
 Toenemende corruptie en gebrek aan capaciteit van
overheid leidt tot verlies van prestige van democratie en
creëert Desencanto onder delen van de bevolking
 Gevolg is apoliticisme en apathie. Men distantieert zich
van de politiek, de politici en de overheid. Geen geloof
in nut van participatie
 Kan op den duur leiden tot burgerinitiatieven ‘buiten de
overheid om’: comités de vigilancia (veiligheid buurt),
recht in eigen hand nemen (Mexico, Bolivia), etc.
 Het vertrouwen van de burgers moet worden
herwonnen

19. Baiocchi en Ganuza
 Volgens de auteurs hoe en waarom is
Participatory Budgeting ‘achteruit’ gegaan (van
zijn oorsronkelijke vorm)?
 In hoeverre herken je (de cohesie tussen) de
communicatieve en de empowerment dimensie
in de volgende voorbeelden?

20. Voorbeelden van burgerparticipatie:
Publieke veiligheid
Gemeentebeleid
Gezondheidsbeleid

21. Publieke veiligheid

22. Participación ciudadana
in publieke veiligheid
 Sinds de 1990s vele ‘politie-hervormingen’ in Latijns-Amerika
 Doel: aanpak van corruptie, versterking professionaliteit,
vergroting van vertrouwen op de politie onder de bevolking
 Ontstaan van ‘policía comunitaria’: samenwerkingsverband tussen
politie en burgers om criminaliteit te reduceren en veiligheid te
bevorderen
 Verbetering van de burgerperceptie van het werk van de politie
waar veel wantrouwen bestaat, door middel van regelmatig
overleg
 Betrokkenheid van burgers bij misdaadpreventie
 De politie moet accountability tonen naar de burgers toe

23. Zeker een effectief idee, maar…….

24. …het kan uit de hand lopen

27. Gemeentebeleid

28. Municipalización en
burgerparticipatie
 Minder burgerparticipatie op nationaal niveau
 Reductie druk georganiseerde sectoren op het centrale
staatsapparaat
 ‘Atomisering’, fragmentatie op gemeenteniveau
 Versterking van stem/rol van de burger (depolitisering,
individualisering en verzwakking traditionele politieke organisaties)

29. Municipalización: verzwakking of
versterking van de staat?
Verantwoordelijkheden (lees macht) verschiven
wel naar gemeentenieveau, maar:
 Gemeenten als aanwezigheid van politieke en
administratieve autoriteit
 Verbeterde communicatie staat ↔ ‘binnenland’
 Bereik nationaal beleid op lokaal niveau

30. Small is Beautiful of Klein maar Fijn (?)
 Kleine schaal en Accountability
 Burgers als ‘Accountants’ of ‘Inspectoren’?
 ‘Pueblo chico, infierno grande’
 Klein en ‘ondervoed’? (Human Capital, Skills en
middelen)
 Niet alleen participatie: Sociabilidad en
Comunidad

31. Robert Putnam - ‘Social Capital’
 “Social capital” - our networks of
friendship, neighbourhood and trust

32. Participatie → Integratie

34. Burgerparticipatie en GENDER

35. Burgerschap - vaardigheden

37. Gemeente-bijeenkomst Rio Grande do Sul, Brazilië

38. LEY DE PARTICIPACIÓN POPULAR
(LPP) BOLIVIA
 Wet 1551: Gonzalo Sánchez de Losada (1994)
 Reële decentralisatie van bevoegdheden en
middelen naar de lokale overheden (Municipios)
 Van 24 naar 340 Municipios (vele Municipios
met inheemse meerderheid).
 ‘Consejos de Vigilancia’.

40. Alcalde indígena

42. Participatie → Waardigheid

43. Participatie → burgerschap

44. Gezondheidsbeleid

45. Gezondheidsbeleid en
participación ciudadana
 Sinds begin jaren 1990s, de Organización Panamericana de la
Salud (OPS): stimuleert participación ciudadana
 Niet alleen betrokkenheid bij preventie en controle van
ziekten; ook bij bespreking van de ziekten en zoeken van
mogelijke oplossingen
 SILOS (Sistemas Locales de Salud): articulatie van alle
beschikbare middelen in een bepaald gebied voor een beter
gebruik, aangepast aan de lokale realiteit
 Gaat om een wederzijdse verantwoordelijkheid (co-
responsabilidad): zowel de autoriteiten als de burgers dragen
een verantwoordelijkheid in het goed benutten van de
medische voorzieningen en de evaluatie daarvan

46. Gezondheidsbeleid en
participación ciudadana
 Tegenover de technisch-medische kennis staat ‘el saber social’
van de burgers
 Meer accountability (rendición de cuentas) over het handelen
van de staat en het medisch personeel op het gebied van
gezondsheidszorg
 In vele landen worden Consejos de Salud in het leven
geroepen bij urbane volkswijken en rurale gemeenschappen
 Consejos worden samengesteld door functionarissen van de
gezondheidssector, burgers, publieke en private instellingen
en de georganiseerde gemeenschap
 Participatieve diagnoses: lokale medische problemen
vaststellen

47. Gezondheidsbeleid en
participación ciudadana
 Burgers kunnen concrete bewijsmateriaal genereren
over kwaliteit en toegankelijkheid van medische
diensten en die informatie bekend maken bij het
algemene publiek (ook via patientenorganisaties en
comités de vigilancia y control)
 Geconstateerde problemen en gebreken kunnen in
de agenda van publiek beleid geplaats worden
 Helpen verbeteren van effectieve toegang van de
burgers tot medische voorzieningen, met inbegrip
van beschikbaarheid, kwaliteit, efficiëntie en bereik
(cobertura) van de diensten

48. Participatie van rurale gemeenschap in
gezondheidszorg in Guatemala
CEGSS - Guatemala:
http://www.youtube.com/watch?v=kC9V
GOxtOZg (min. 3.30)
Ministerio de Salud de la Nación
Argentina:
https://www.youtube.com/watch?v=nZIl
hdb2cpE (min 3.55)
Fundación Sodis - Bolivia:
https://www.youtube.com/watch?v=zjlH
HyXBFsY

49. Democratie, representatie en
participatie
 https://www.youtube.com/watch?v=UoP_mSI
HqTY