1. ESF PRAKTIJKENMARKT
Bart DE GEETER
Nick HAUTEKEES
Bokrijk 19 december

2. HET PROBLEEM
Het probleem…

3. De oplossing…

4. Een nieuw probleem…

5. Gevolg…
HEEL GOED, maar…
•Wat moet ik kiezen?
•Is er iets tof bij?
•Wat kost ons dat?
•Word ik ondersteund?
•Waar vind ik meer uitleg?
•Is er iemand die dit allemaal overzichtelijk
voor me kan bijhouden?

6. Het antwoord…
Het kenniscentrum Competento biedt hiertoe op zijn website
een overzichtelijke inventaris aan van de diverse bestaande
initiatieven. Competento neemt sinds juli 2006 met veel succes
de rol op van draaischijf voor ondernemersvorming. De grote
expertisekennis van SYNTRA Vlaanderen werd en wordt
ingezet om een online kenniscentrum op poten te zetten, dat
versnippering van het aanbod moet tegengaan en lacunes moet
opsporen. Ook nam het reeds specifieke initiatieven om
kansengroepen warm te maken voor ondernemerschap.
Wetteren, 30 juli 2008
Ir. Wouter Van den Berghe
Studie- en Adviesbureau Tilkon
Auteur van het rapport van de Koning Boudewijnstichting “Ondernemend leren en leren ondernemen. Een
pleidooi voor meer ondernemerschap in het onderwijs”.

7. INHOUD
• Ondernemingszin & -schap
• Beleidsmatige aandacht
• Ontstaan Competento
• Betekenis, doel en structuur
• Gebruiks- en SWOT-analyse
• Vernieuwing en communicatie
• Andere metatools
• Inbedden in de leerlijn

8. INHOUD
• Ondernemingszin & -schap
• Beleidsmatige aandacht
• Ontstaan Competento
• Betekenis, doel en structuur
• Gebruiks- en SWOT-analyse
• Vernieuwing en communicatie
• Andere metatools
• Inbedden in de leerlijn

9. ONDERNEMINGSZIN
Jongeren door ondernemend gedrag aansporen
om ideeën in daden om te zetten
Omvat vaardigheden om
•zelfsturend te functioneren
•creatief te zijn
•initiatief te nemen
•verantwoordelijkheid aan te gaan
Beroepsmatig…en daarbuiten

10. ONDERNEMINGSZIN
Ook in het onderwijs
met volgende doelstellingen voor ogen:
•Bewustmaking van eigen talenten en mogelijkheden
•Ontwikkeling van ondernemende attitudes
•Aanleren van basisvaardigheden noodzakelijk voor
maatschappelijk en professioneel functioneren
•Voorbereiding tot zelfstandig ondernemen

11. ONDERNEMERSCHAP
•in enge en in brede zin
•in een maatschappelijke context…
Van den Berghe W. (2007)

12. ONDERNEMERSCHAP
En in Vlaanderen?
• scoort slecht (cfr. GEM, media, etc.)
• ondernemingsgraad 3,04% (EU-gemiddelde 5,85% en
mondiaal 10,0%)
• schuwheid voor risico’s (stigmatisering)
• arbeidscontract (of werken voor de overheid)
garandeert stabiliteit inkomen en sociale zekerheid
• beïnvloedende (omgevings)factoren: cultuur en
familie, onderwijsniveau, beroep(sverleden), leeftijd,
naast regelgeving, publieke opinie, kapitaalkracht en
kennissenkring (netwerken)

13. INHOUD
• Ondernemingszin & -schap
• Beleidsmatige aandacht
• Ontstaan Competento
• Betekenis, doel en structuur
• Gebruiks- en SWOT-analyse
• Vernieuwing en communicatie
• Andere metatools
• Inbedden in de leerlijn

14. BELEIDSMATIGE AANDACHT
In Vlaanderen en Europa
• Vlaams Meerbanenplan (2006) en AOO dat daarin
is opgenomen
• Competentieagenda (2010) tussen Vlaamse
Regering en sociale partners
• Vlaams Regeerakkoord en beleidsnota’s Werk,
Economie en Onderwijs (2009-2014)
• Hervormings- & visienota's (MONARD, SMET)
• Lifelong Learning Policy & Programme van EC

15. BELEIDSMATIGE AANDACHT
Werken aan ondernemingszin stimuleert
realisatie van pedagogische, didactische en
sociale doelstellingen
• ontwikkeling persoonlijke kwaliteiten
• schoolmoeheid en ongekwalificeerde uitstroom tegengaan
door enthousiasmerende projecten
• (kansarme) jongeren zich bewust maken van eigen
mogelijkheden en talenten (zelfvertrouwen)
• jongeren stimuleren tot zien en benutten van kansen
• scholen vertonen zelf ondernemend gedrag

16. INHOUD
• Ondernemingszin & -schap
• Beleidsmatige aandacht
• Ontstaan Competento
• Betekenis, doel en structuur
• Gebruiks- en SWOT-analyse
• Vernieuwing en communicatie
• Andere metatools
• Inbedden in de leerlijn

17. ONTSTAAN COMPETENTO
• Reeds tal van initiatieven/acties/events
• Ontwikkeld door het bedrijfsleven, actoren uit
het middenveld, onderwijsinstellingen tot
zelfs entiteiten daartoe opgericht
• Ontwikkeling en promotie gesteund door de
overheid (Vlaams en Europees)
• AOO wil stroomlijnen en interactie verbeteren
• Opstart van kenniscentrum, digitaal platform
met gestructureerd aanbod

18. INHOUD
• Ondernemingszin & -schap
• Beleidsmatige aandacht
• Ontstaan Competento
• Betekenis, doel en structuur
• Gebruiks- en SWOT-analyse
• Vernieuwing en communicatie
• Andere metatools
• Inbedden in de leerlijn

19. BETEKENIS, DOEL, STRUCTUUR
• Betekenis:
Betekenis
COMPETENTO
Acroniem dat staat voor
Ontwikkeling van Ondernemerscompetenties
via Onderwijs en Opleiding

20. BETEKENIS, DOEL, STRUCTUUR
• Doel: verzamelen van alle initiatieven
Doel
rondom leren ondernemen en ondernemend
leren:
– Lesmaterialen (instrumenten, modellen, methodieken,
etc.)
– Opleiding en navorming (beurzen en seminaries,
infosessies, etc.)
– Contacten en uitwisseling onderwijs-bedrijfsleven
(bedrijvendagen, gastdocenten, projectwerk, etc.)
– Internationale projecten (kennis en ervaring
uitwisselen via transnationale netwerken)
– Ondernemende projecten (al dan niet in
wedstrijdformules)

21. BETEKENIS, DOEL, STRUCTUUR
• Doelgroepen

22. BETEKENIS, DOEL, STRUCTUUR
• Structuur (inhoud)
– Menubalk met voornaamste topics
bovenaan
– Homepage:
• links filters initiatieven
• midden - laatst toegevoegde initiatieven
• rechts nieuwsitems met kalender (archief) en
coming events

23. BETEKENIS, DOEL, STRUCTUUR
• Structuur (inhoud)
– Helemaal bovenaan
• Meer uitleg over Competento
• Info in vreemde talen (Frans en Engels)
• Inschrijven op de nieuwsbrief
• Contactinfo

24. BETEKENIS, DOEL, STRUCTUUR

25. INHOUD
• Ondernemingszin & -schap
• Beleidsmatige aandacht
• Ontstaan Competento
• Betekenis, doel en structuur
• Gebruiks- en SWOT-analyse
• Vernieuwing en communicatie
• Andere metatools
• Inbedden in de leerlijn

26. GEBRUIKS- en SWOT-analyse
• Bezoek:
– vooral tijdens de lesuren (→ effectief bereiken doelgroep)
– met piek in het begin van het schooljaar en rond de
Ondernemersklasseweek.
• Stijging door:
– regelmatig plaatsen van berichten “in the picture”
– verzenden van nieuwsbrieven.
• Positieve invloed door:
– aanwezigheid op events (beurzen, wedstrijden, etc.)
– infosessies en workshops
 persoonlijk aanspreken van leerkrachten, hun opleiders en
begeleiders
– beleidsmatige aandacht.

27. GEBRUIKS- en SWOT-analyse
Evolutie unieke bezoekers
UNIEKE BEZOEKERS
COMPETENTO
4000
3500
3000
2500
2000
1500
1000
500
0
nov jan maa mei jul sep nov jan jul sep nov jan jul sep nov jan
maa mei maa mei maa mei
2009 2010 2011 2012

28. GEBRUIKS- en SWOT-analyse

29. GEBRUIKS- en SWOT-analyse
STERKTES
– Actueel (opgelijst)
– Reeds een uitgebreide databank
– Goede contacten met aanbieders
– Ruimte voor creatieve invulling en uitwerking website
– Voldoet aan hedendaagse usability vereisten (cfr.
Anysurfer-label)
– Beleidsdomeinoverschrijdend en kaderend in PPS-
aanpak
– Betrokkenheid in internationale projecten (cfr. SEET)

30. GEBRUIKS- en SWOT-analyse
ZWAKTES
– Weinig naambekendheid
– Financiële beperkingen
– Moeilijke uitbouw leernetwerk (weinig interesse)
– Geen uniforme beleidsvisie

31. GEBRUIKS- en SWOT-analyse
KANSEN
– Aanspreken van PBD's, etc.
– Onderwijs meer en meer gericht op competentie-
ontwikkeling
 EKS
op inspelen !
 EVC/EVK
– Opkomst nieuwe media & web 2.0(Facebook,
KlasCement, Lerarenforum, etc.)
– Groeiende aandacht voor werkplekleren
– Infosessies en workshops: Competento on the road

32. GEBRUIKS- en SWOT-analyse
KANSEN
– Validatie van initiatieven, peer reviews, etc.
– Aanspreken van jongerenorganisaties buiten strikte
onderwijsveld (jeugdbewegingen, etc.)
– Ondersteuning en versterking bestaande netwerken
– Migratie naar nieuw Drupal-Platform (perspectieven
naar interactiviteit)

33. GEBRUIKS- en SWOT-analyse
BEDREIGINGEN
– ICT-afhankelijkheid (diverse ICT platforms)
– Overheidsbesparingen
– Centralisatie van lesmaterialen
– andere (overlappende) netwerken
 mekaar beconcurreren i.p.v. versterken
– aanbieders die zo groot worden dat ze ons niet meer
nodig hebben…

34. INHOUD
• Ondernemingszin & -schap
• Beleidsmatige aandacht
• Ontstaan Competento
• Betekenis, doel en structuur
• Gebruiks- en SWOT-analyse
• Vernieuwing en communicatie
• Andere metatools
• Inbedden in de leerlijn

35. VERNIEUWING, COMMUNICATIE
1.Een eerdere bruikbaarheidsaudit door de firma Auditeur projectcoördinator Michel
Vuijlsteke (januari 2009)
2.Interview met Hans De Four,webbeheerder en coördinator KlasCement (23 juni 2010)
3.Interview met Wouter Bulckaert, Hoofdredacteur Klasse voor Leraren (25 juni 2010
en 6 juli 2010)
4.Interview met Prof.dr Dirk De Grooff, gewoon Hoogelaar aan de KULeuven (19 mei
2010)

36. VERNIEUWING, COMMUNICATIE
Communicatieplan
• Wie wil ik bereiken?
• Wat willen zij weten?
• Waarom moeten ze bij ons terecht?
• Prikkelen om te surfen
Doelstellingen
• Informeren
• Sensibiliseren
• Valideren
 Gedragsverandering

37. VERNIEUWING, COMMUNICATIE
Context
CHALLENGE
C
CAPACITY CONNECTION

38. VERNIEUWING, COMMUNICATIE
GEDRAGSVERANDERING op vlak van Ondernemend
Onderwijs in Vlaanderen
GEDRAGSVERANDERING
verplicht vrijwillig
extern Intern
gemotiveerd gemotiveerd
omstandigheden financieel
materieel sociaal
dwang verruimende beperkende
regelgeving voorzieningen sociale druk geld communicatie
BELEIDSINSTRUMENTEN

39. INHOUD
• Ondernemingszin & -schap
• Beleidsmatige aandacht
• Ontstaan Competento
• Betekenis, doel en structuur
• Gebruiks- en SWOT-analyse
• Kwaliteits- en bruikbaarheidsaudit
• Vernieuwing en communicatie
• Andere metatools
• Inbedden in de leerlijn

40. ANDERE METATOOLS
• OndernemersKlasseDag (OKD)
– 25 mei 2012

41. ANDERE METATOOLS
• Jaarlijkse inspiratiegids voor ondernemende
klasprojecten
– Opvolger inspiratiebundel (eigen beheer)
– Ook oog voor initiatieven die niet aan OKD gelinkt kunnen
worden
– Ontwikkeling van ondernemende competenties centraal
stellen (ondernemingszin focust zich te zeer op (handels-)
economische vakken)
– Downloadbaar via website Competento
– Uitbreiding toekomstige edities met good practices,
getuigenissen, etc.
– Erkenning als basiswerk OO in Vlaanderen

42. ANDERE METATOOLS
• O3-loep
– O3 staat voor:
Ondernemingszin in Opleiding en Onderwijs
– Online screeningsinstrument voor ondernemingszin in
(maatschappelijke) projecten
– Alles is een project: daguitstap, schooltoneel, inzamelactie,
(groot)ouderfeest, milieuproject...
– Invullen duurt tiental minuten
– Eindrapport met feedback en concrete tips
– Nuttig indien actie of event moet beantwoorden aan
eindtermen of ontwikkelingsdoelen
– Zeker geen oordeel over kwaliteit project op zich !

43. ANDERE METATOOLS
• SEET & ADEPTT
– SEET staat voor:
Stimulating Entrepreneurial Education and Training
– Europees transnationaal kenniscentrum
– Kennisdeling over OO tussen deelnemende landen (en hun
betrokken (onderwijs)organisaties
– Middelen (mobiliteiten) vanuit LLP-programma Leonardo da Vinci
– Conferenties en studiebezoeken voor leerkrachten en alle andere
stakeholders betrokken bij OO
– Periodieke nieuwsbrief
– Afgelopen in 2010 → SEET II-projectvoorstel ingediend bij LLP-
programma Comenius, maar afgeketst
– Mogelijk nieuw netwerk: Transfer of Innovation (ToI)

44. Het ADEPTT-project beoogt een Europees
strategisch model te ontwerpen om leraren,
lerarenopleiders en leraren-in-opleiding
ondernemerschapscompetenties bij te brengen
CRCL MODEL
•Creativity
•Reflective Practice
•Community engagement
•earning environments
Piloot In 8 Europese landen

45. ANDERE METATOOLS
• Tweejaarlijkse infomarkt (najaar - november)
– 2006: Brussel
– 2008: Leuven
– 2011: Hasselt - geannuleerd door
samenwerkingspartner/facilitator
– 17 november 2011
• Brussel, Boudewijngebouw (buurt Noordstation)
• Internationale dimensie (VETPRO)

46. INHOUD
• Ondernemingszin & -schap
• Beleidsmatige aandacht
• Ontstaan Competento
• Betekenis, doel en structuur
• Gebruiks- en SWOT-analyse
• Kwaliteits- en bruikbaarheidsaudit
• Vernieuwing en communicatie
• Andere metatools
• Inbedden in de leerlijn

47. INBEDDEN IN DE LEERLIJN
ONDER- EINDTERMEN
EN ONTWIK-
NEMINGS- KELINGS-
ZIN DOELEN
MAATSCHAPPELIJKE
THEMA’S en
CONTEXTEN

48. INBEDDEN IN DE LEERLIJN
Van den Berghe W. (2007)

49. INBEDDEN IN DE LEERLIJN
Van den Berghe W. (2007)

50. INBEDDEN IN DE LEERLIJN
Van den Berghe W. (2007)

51. INBEDDEN IN DE LEERLIJN
Van den Berghe W. (2007)

52. INBEDDEN IN DE LEERLIJN
• Spanningsveld tussen onderwijscultuur en
ondernemerschap
Van den Berghe W. (2007)

53. INBEDDEN IN DE LEERLIJN
• Spanningsveld tussen onderwijscultuur en
ondernemerschap
Ondernemend onderwijs
(ter ontwikkeling van
competenties) is geen
doel op zich, maar een
middel om andere maat-
schappelijke doelen te
bereiken !
Van den Berghe W. (2007)

54. INBEDDEN IN DE LEERLIJN
•Ondersteuning leernetwerken met
geglobaliseerd aanbod in ondernemend
onderwijs via Competento
•Zelf dus geen aanbieder
•Voordelen: gratis en neutraal (maar
allesomvattend → streefdoel)
•Aandachtspunt: OO = dynamisch, voortdurend
in evolutie
•Uitdaging: bekendheid en vertrouwdheid
doelpubliek

55. INBEDDEN IN DE LEERLIJN
•Georganiseerde infosessies & workshops in
onderwijsmilieus, naast aanwezigheid als
standhouder op beurzen
•Planmatige aanpak noodzakelijk
•Ook navorming zal belang hebben
•Werken via:
lerarenopleiding
pedagogische begeleidingsdiensten
(inter)nationale en lokale overheden
andere entiteiten: RTC's, CLB's, raden en
overkoepelende overlegorganen
aanbieders zelf

56. INBEDDEN IN DE LEERLIJN
Centrale vragen
• Wat is ondernemerszin/ondernemerschap?
• Belang / meerwaarde voor individu/maatschappij?
• Hoe concreet inbedden in de leerlijn en de
eindtermen?
• Welke methodieken en instrumenten voorhanden?
• Praktijkvoorbeelden
• Hoe kan Competento hierbij van nut zijn?
• Ideeën, suggesties, bemerkingen, wensen…

57. Bart DE GEETER
Pedagogich adviseur
bart.degeeter@syntravlaanderen.be
Nick HAUTEKEES
Beheerder Competento
nick.hautekees@syntravlaanderen.be
02 227 49 01