1. HÌNH ẢNH CÁC U ĐƠN
ĐỘC Ở CỘT SỐNG
BS.Nguyễn Thị Bảo Ngọc
BV CHỢ RẪY

2.  Di căn, đa u tủy, lymphoma: u cột sống ác tính thƣờng
gặp nhất.
 Hemangioma: u cột sống lành tính thƣờng gặp nhất.
 Tổn thƣơng xƣơng nguyên phát khác ở cột sống ít gặp
hơn.
 Chẩn đoán u: dựa vào tuổi bệnh nhân, vị trí, hình ảnh u
(XQ, CT, MRI).
 Đa số trƣờng hợp: sinh thiết đốt sống giúp hƣớng dẫn
điều trị.

4.  Dƣới 30 tuổi: ít gặp, thƣờng lành, ngoại trừ Ewing
Sarcoma & osteosarcoma.
 Trên 30 tuổi: hầu hết u ác, ngoại trừ hemangioma đốt
sống & đảo xƣơng.
 Hình ảnh lâm sàng: thƣờng không đặc hiệu
 1 số triệu chứng điển hình giúp hƣớng dẫn chẩn đoán
(bệnh nhân trẻ, đau xƣơng thƣờng ban đêm, giảm đau
bằng salicylate thƣờng osteoid osteoma.
 Xét nghiệm cận lâm sàng.

5. HÌNH ẢNH
 X-Quang, CT, MRI
 Đánh giá xâm lấn xƣơng và mô mềm.
 MRI: tốt nhất chẩn đoán tổn thƣơng khoang ngoài màng
cứng, rễ thần kinh.
 Axial, Sagital, Coronal đánh giá phần mềm cạnh sống.
 T1W: nhận biết mỡ trong u, xuất huyết bán cấp, bắt thuốc mô
u sau tiêm.
 T2W: dịch tăng.
 Xạ hình xƣơng: tổn thƣơng tăng hấp thụ nhân.

7. CÁC DẠNG CHẤT NỀN:
 Giúp chẩn đoán u tạo xƣơng, tạo sụn hay loạn sân sợi.
a. U tạo xƣơng
- Cốt hóa vô định hình/XQ, CT.
- Chất nền: thƣờng mờ, đậm độ thấp hơn xƣơng, ít tổ chức
bè xƣơng.
- MRI: T1W, T2W thấp.
- Gồm: Đảo xƣơng, Osteoid osteoma, Osteoblastoma,
Osteosarcoma

8. b. U tạo sụn
- Nốt canxi dạng vòng /XQ, CT.
- Tín hiệu thấp MRI
- Thƣờng cao T2W do có thành phần nƣớc cao của sụn
hyalin.
- Bắt thuốc dạng vòng, viền.
Gồm:Osteochondroma,Chondroblastoma,Chondrosarcoma
c. Loạn sản sợi: kính mờ

9.  Hình ảnh phân biệt khác:
- Mức dịch – dịch, dịch máu ABC, osteosarcoma
- Sọc dọc hoặc “tổ ong”: hemangioma đốt sống.
- Thành phần mỡ : Hemangioma đốt sống, loạn sản sợi,
bệnh Paget, Schmorl node.
- Bờ và giới hạn:
+ U lành tính: bờ xơ hóa, không xâm lấn mô mềm.
+ U ác tính: bờ giới hạn kém rõ, hủy xƣơng, xâm
lấn mô mềm.

10. CÁC U TẠO XƢƠNG: ĐẢO XƢƠNG, OSTEOID
OSTEOMA, OSTEOBLASTOMA, OSTEOSARCOMA
 Đảo xƣơng:
- Thƣờng không triệu chứng, phát hiện tình cờ.
- XQ, CT: tổn thƣơng tạo xƣơng với hình ảnh rìa “bàn
chải”
- MRI: thấp T1W/T2W.
- Kích thƣớc thay đổi.
- Hầu hết ổn định
- Chẩn đoán phân biệt: di căn tạo xƣơng.

12. OSTEOID OSTEOMA
- Tổn thƣơng tạo xƣơng lành tính, nhân tạo xƣơng
(nidus), viền xơ hóa.
- Nidus hình thành do các bè xƣơng kết lại với chất nền
nhiều mạch máu.
- Kích thƣớc nidus <1,5 cm (> 2cm: osteoblastoma)
- 20 – 30 tuổi, tỷ lệ nam/nữ: 2 – 3/1.
- Vị trí: đa số cung đốt sống, cột sống thắt lƣng > cột sống
cổ > cột sống ngực > xƣơng cùng.
- Bệnh nguyên chƣa rõ, cột sống thƣờng vẹo, đau cột
sống, giảm đau bằng Aspirin.

13.  Hình ảnh:
- Nidus đồng nhất.
- MRI: thấp- trung gian/ T1W, thay đổi /T2W tùy mức độ
mạch máu, canxi.
- Phù cuống và mảnh sống đến 1/3 – 2/3 thân sống sau
bên.

14. OSTEOBLASTOMA
-Bệnh học tƣơng tự Oteoid osteoma, nhƣng lâm sàng và
bệnh sử khác nhau.
- Khuynh hƣớng xâm lấn (Oteoid osteoma có khuynh
hƣớng thoái lui).
- 1% các u xƣơng nguyên phát, nam/nữ : 2/1.
- 32 – 46% Osteoblastoma ở cột sống.
- 90% 20 – 30 tuổi.
- Xuất phát từ cung đốt sống, lan vào thân sống.
- Nidus > 2cm

16. OSTEOSARCOMA
- Tổn thƣơng tạo xƣơng ác tính grade cao
- 4% Osteosarcoma liên quan cột sống.
- Chủ yếu tuổi 40.
- Cột sống ngực # thắt lƣng, đến xƣơng cùng, cột sống cổ.
- 79% u xuất phát từ thành phần sau & 1 phần thân sống.
- 17% liên quan 2 đốt sống.
- Lâm sàng: đau, triệu chứng chèn ép thần kinh, khối sờ
đƣợc.

17. - 80% có khoáng hóa chất nền.
- Số ít trƣờng hợp khoáng hóa từ thân sống : “đốt sống
ngà”
- MRI: không đặc hiệu.
- Mức dịch – dịch: liên quan telangiectatic osteosarcoma
- Điều trị: kết hợp cắt bỏ và hóa trị, xạ trị sau mổ.

19. CÁC U TẠO SỤN:
OSTEOCHONDROMA,CHONDROBLASTOMA,
CHONDROSARCOMA
 Osteochondroma:
- U xƣơng phổ biến nhất, phát triển.
- Hóa xƣơng nội sụn dẫn tới u xƣơng – màng xƣơng với nắp
sụn bề mặt.
- U này phát triển hơn do nắp sụn.
- Hóa xƣơng nội sụn dẫn tới tủy xƣơng chứa mỡ và tế bào máu.
- Hầu hết đơn độc, 1 vài trƣờng hợp đa u
- 1,3 – 4,1% u đơn độc bắt nguồn từ cột sống, 9% trƣờng hợp
đa u có tổn thƣơng cột sống.
- Tỷ lệ nam/nữ:1,9/1, tuổi trung bình 33.
- Phổ biến cột sống cổ, tiếp đến cột sống ngực, thắt lƣng.
- Trƣờng hợp đa u: cột sống ngực & thắt lƣng thƣờng gặp.

20. - MRI: viền ngoại biên tín hiệu thấp (vỏ xƣơng), trung
tâm tín hiệu mỡ, +/- nắp sụn mỏng, đặc biệt ở trẻ con.
- Nắp sụn dày > 1cm ở ngƣời lớn
- Thƣờng chuyển dạng ác tính.
- Điều trị: phẩu thuật

22.  Chondroblastoma:
- U sụn lành tính.
- Cali dạng “chicken wore” (lƣới thép) ở chất nền, điển
hình cho u này.
- 1,4% bắt nguồn từ đốt sống.
- Thƣờng ở độ tuổi từ 30 – 40.
- U liên quan thân sống và thành phần phần sau.
- Triệu chứng phổ biến: đau lƣng.

23. - U thƣờng có hình ảnh xâm lấn, hủy xƣơng và khối mô
mềm, nhƣng không có phù xƣơng.
- CT: viền xơ hóa.
- MRI: thấp T2W: chất nền xƣơng, giàu tế
bào, canxi, hemosiderin.
- Điều trị: nạo cắt.

26.  Chondrosarcoma:
- U ác tính nguyên phát thứ 2 ở cột sống ngƣời lớn.
- Độ tuổi từ 30 – 70, tỷ lệ nam/nữ: 2 – 4/1.
- Thƣờng ở cột sống ngực, cột sống thắt lƣng, hiếm ở
xƣơng cùng.
- Bắt nguồn từ thân sống (15%), thành phần sau (40%), cả
2 (45%).
- Lâm sàng: kéo dài (u grade thấp).
- Khối calci lớn với sự hủy xƣơng

27. - CT: khoáng hóa chất nền sụn
- MRI: thấp-trung gian T1W, rất cao T2 liên quan thành
phần nƣớc cao của sụn hyalin.
- Bắt thuốc vòng nhẫn.
- Xâm lấn đĩa đệm 35%.

29. CÁC U HẠCH BẠCH HUYẾT, LƢỚI NỘI MÔ, TẠO MÁU
- Eorinophilic Granuloma
- Plasmocytoma
- Lymphoma
- Ewing Sarcoma
- Vertebral Hemangioma
- Chordoma
- Aneurysmal Bone Cyst
- Giant Cell Tumor
- Fibrous Dysplasia

30.  Lymphoma:
- Thƣờng 50 – 70 tuổi, tỷ lệ nam/nữ: 8/1
- Tổn thƣơng đốt sống, ngoài màng cứng, cạnh sống. +/-
đốt sống kế cận.
- Xơ xƣơng (đốt sống ngà), hủy xƣơng.
- CT, MRI không đặc hiệu.

32.  Vertebral Hemangioma:
- Phổ biến, thƣờng nhiều vị trí.
- Tăng theo tuổi, thƣờng gặp sau tuổi trung niên, nữ chiếm
ƣu thế.
- Hầu hết ở đốt sống ngực và thắt lƣng.
- Có thể phát triển kích thƣớc gây chèn ép tủy và rễ thần
kinh.
- CT: Polka – dot, hình ảnh sọc, tổ ong của bè xƣơng.
- MRI: cao T1W, T2W.

34. body with a very prominent trabecular pattern characteristic of the
corduroy or polka-dot appearance of a hemangioma of the spine
(red circle). The cortex is not thickened and the surrounding soft
tissues are normal.

35. ABC: ANEURYSMAL BONE CYST
 Tổn thƣơng xƣơng lành tính
 1,4-2,3% u xƣơng nguyên phát
 3-20% trƣờng hợp tổn thƣơng đốt sống
 5-20 tuổi, ƣu thế nữ
 Cột sống ngực (34%), thắt lƣng (31%), cổ (22%), xƣơng
cùng (13%)
 Tổn thƣơng thành phần sau lan thân sống (75%), đĩa
đệm, mô mềm cạnh sống
 Giới hạn rõ với sự phân vách bên trong
 Mức dịch-dịch (xuất huyết)

37. GIANT CELL TUMOR
 90% xƣơng cùng, có thể lan xƣơng cánh chậu
 Xâm lấn đĩa đệm, mô mềm
 Hình ảnh
 Không có viền xơ hóa ở bờ u
 Xâm lấn vỏ xƣơng
 Nang, nốt xuất huyết, mức dịch-dịch

39. *CHẨN ĐOÁN PHÂN BIỆT:
 Di căn
 Paget disease
 Granuloma spondylitis
 Schmorl node
 Brown tumor
*KẾT LUẬN:
Chẩn đoán: chủ yếu dựa vào
 Tuổi
 Vị trí tổn thƣơng
 Hình ảnh: XQ, CT, MRI (MRI giữ vai trò quan trọng)

41. CHÂN THÀNH CÁM ƠN!