1. Social Return On Investment
SROI DLA FIRM
Stopa społecznego zwrotu z inwestycji
natalia.matuszak@sroi.pl
Natalia Matuszak
www.sroi.pl
Licencja, na której udostępniony jest ten dokument, zezwala na jego rozpowszechnianie,
przedstawianie i wykonywanie jedynie w celach niekomercyjnych oraz pod warunkiem
zachowania go w oryginalnej postaci (nietworzenia utworów zależnych).

2. Odpowiedzialność społeczna i zrównoważony rozwój przestały być opcjonalną
działalnością marketingową, a stały się obowiązkowym elementem strategii.
Warto znać wartość inwestycji społecznych i umieć ją przedstawić innym.
CZYM JEST SROI
Metodologia Social Return On Investment, czyli stopy zwrotu z inwestycji
została stworzona dla trzeciego sektora, ale sprawdza wszędzie tam, gdzie
celem działalności jest dobro społeczne. Ten sposób raportowania i zarządzania
upowszechnia się na Wyspach Brytyjskich, Holandii, Kanadzie, Australii, a
ostatnio również w Azji w organizacjach pozarządowych, przedsiębiorstwach
społecznych, przedsiębiorstwach prywatnych i samorządach.
PO CO STOSOWAĆ SROI
Firmy używają SROI do oceny swoich inicjatyw CSR takich jak
 Sponsoring imprez i inicjatyw
 Fundacje
 Wolontariat pracowniczy
 Kampanie społeczne
Może się też przydać, gdy
 zabiegamy o fundusze europejskie
 rozważamy partnerstwo prywatno-publiczne
Coraz częściej instytucje państwowe w warunkach przetargu wymieniają
kryteria pozafinansowe. Jeśli stosujemy lokalne produkty, jesteśmy
ekologiczni, zamierzamy przeszkolić bezrobotnych albo zatrudnić przy projekcie
niepełnosprawnych, warto umieć wykazać, co zleceniobiorca będzie z tego miał
(a okazuje się, że może mieć niemało, tylko o tym nie wie). Jeżeli czujemy, że z
jakiegoś powodu nasz projekt oferuje więcej korzyści społecznych niż inne,
warto o tym wspomnieć.
1

3. CECHY CHARAKTERYSTYCZNE SROI
Skutki społeczne są równie ważne, co wyniki finansowe, dlatego firmy, dla
których zrównoważony rozwój staje się elementem strategii, szukają
sposobów, jak te skutki mierzyć, monitorować i włączać do procesów
decyzyjnych na równi z danymi finansowymi. Dział CSR może udowodnić, że
zarządza swoimi funduszami z równą troską, co inne działy, a „produkty” jego
działalności są równie ważne. SROI daje inwestorom społecznym obraz zmiany.
 Odpowiada na pytanie „no i co tego?” – czyli skupia się skutkach działań tak,
jak odczuwają je interesariusze
 Głęboko angażuje interesariuszy – do tego stopnia, że pyta ich o zdanie
 Ocenia skalę wpływu programu – czyli ile osób doświadczyło zmiany, jak
długo będzie trwać i co by było, gdyby zaniechać działań
 Stosuje monetyzację – czyli przypisuje wszystkim skutkom wartość pieniężną
 Uwzględnia nawet takie skutki, które powszechnie uważa się za trudne do
zmierzenia, np. zadowolenie z życia, podniesie sprawności fizycznej,
zanieczyszczenie hałasem, posiadanie ogólnodostępnego placu zabaw,
bliskość natury.
SROI A INNE NARZĘDZIA
Mnogość standardów i metod raportowania może konfundować, chociaż jest
oznaką rosnącego zaangażowania w zrównoważony rozwój. Wybór zależy od
tego, czego firma chce się o sobie dowiedzieć, co zmienić i co przekazać innym.
Raporty społeczne, choćby najdokładniejsze, na ogół zostawiają czytelnika z
niedosytem informacji, ponieważ mówią o tym, co zostało zrobione, ale rzadko
o tym – co z tego wynikło. Częściowo dlatego, że raporty skupiają się
działaniach, a nie na skutkach, a po części dlatego, że laikowi trudno przypisać
wartość skutkom wyrażonym naukowo (np. redukcji emisji CO2). Tutaj SROI się
wyróżnia.
2

4. KORZYŚCI Z ZASTOSOWANIA SROI
Prawidło zastosowana metodologia służy raportowaniu na potrzeby
wewnętrzne i zewnętrzne, a także zarządzaniu programami społecznymi.
 Ułatwia komunikację z organizacjami non-profit, pokazując jaki wpływ
projekt miał na określone grupy interesariuszy
 Ułatwia komunikację z decydentami wewnątrz firmy, pokazując że działania
CSR mają konkretne skutki o mierzalnej wartości, które da się monitorować i
porównywać
 Ułatwia komunikację z interesariuszami, ukazując korzyści dla budżetu
publicznego
 Sprzyja bardziej merytorycznemu zarządzaniu programami społecznymi –
jeśli wiemy, co chcemy osiągnąć i co dotychczas zrobiliśmy, łatwiej
podejmować decyzje.
 Wspomaga strategiczne myślenie o CSR i osiąganie zamierzonych skutków
 Jest wiarygodne dla interesariuszy, przyjmując ich punkt widzenia
 Dostarcza wiedzy o niezamierzonych skutkach, a tym samym – inspiracji na
przyszłość
JAK ZACZĄĆ
SROI jest elastyczne, sprawdzając się w
1. Zaangażuj interesariuszy projektach o różnym charakterze i o rozmaitej
2. Zrozum, co się zmienia skali, od kawiarni zatrudniającej upośledzonych
3. Wyceniaj to, co istotne umysłowo, przez wolontariat pracowniczy, po
4. Uwzględniaj w raporcie
budownictwo socjalne. Zapewnia
tylko to, co istotne
5. Nie przypisuj swoich porównywalność poprzez zadawanie ściśle
działaniom za dużo określonych pytań i konsekwentne
6. Bądź przejrzysty przestrzeganie zasad w odpowiadaniu na nie, i
7. Zweryfikuj rezultaty pod tym względem jest rygorystyczne.
Żeby najlepiej dopasować sposób postępowania
do swoich celów, potrzeb i polskiej rzeczywistości, warto przynajmniej na
początku skorzystać z pomocy specjalisty posiadającego członkostwo SROI
Network, zobowiązujące do rzetelności i zapewniające dostęp do aktualnej
wiedzy.
3

5. PRZEBIEG ANALIZY SROI
1. Ustalenie zakresu analizy i najważniejszych interesariuszy
Analizę planuje się dla projektu o określonych ramach czasowych. Warto na
początku ustalić, jakie były jego cele i założenia, a także czego firma chce się
dowiedzieć z raportu i kto będzie jego najważniejszym odbiorcą. Ponieważ SROI
kieruje się standardem AA1000 w przestrzeganiu zasady istotności, należy
przewidzieć, kto będzie podejmował decyzje na podstawie analizy.
Najważniejsi interesariusze to przede wszystkim odbiorcy programu, np.
 użytkownicy pomieszczeń wyremontowanych w ramach wolontariatu
pracowniczego
 osoby, którym pomaga fundacja
 adresaci kampanii społecznej
Na ogół do tego grona zalicza się również samych wolontariuszy, ich najbliższą
rodzinę, czasem pracowników instytucji wspomaganych przez firmę. Jeżeli
beneficjentem projektu jest NFZ (bo odbiorcy programu są zdrowsi) albo
gmina, zostanie to także uwzględnione.
2. Stworzenie mapy wpływu
Ten etap obejmuje zbieranie danych o nakładach (koszt projektu,
przepracowane godziny, liczbie zaangażowanych osób) i wynikach
(wyremontowane pomieszczenia, czas spędzony przez dzieci na zajęciach,
zrealizowany koncert). Aby ustalić skutki, konieczne są informacje pozyskane
bezpośrednio od interesariuszy. W zależności od sytuacji wykorzystuje się różne
metody: bezpośrednią rozmowę, grupę fokusową, ankiety itp. Naszą ambicją
nie jest zarejestrowanie wszystkich skutków, ale tylko tych istotnych dla
interesariuszy i powtarzalnych.
nakłady wyniki skutki wpływ
4

6. 3. Dokumentacja skutków i waloryzacja
Rozmawiając z interesariuszami, warto dowiedzieć się, co konkretnie zmieniło
się w ich życiu – wtedy wiadomo, co mierzyć i jaką wartość przypisać skutkom.
Przykładowo, wskaźnikiem większej pewności siebie mogą być częstsze
spotkania ze znajomymi, a wskaźnikiem postępów w nauce – oceny, kampanii
informacyjnej na temat alkoholu – mniej przypadków upijania się. Wskaźniki i
przypisane im wartości są czasem oczywiste, a czasem mniej intuicyjne.
Waloryzacja to wymagający największej wiedzy i staranności etap. Przypisane
wartości zależą w dużym stopniu od interesariuszy. Wartością poprawionych
ocen może być rynkowa cena korepetycji potrzebnych do osiągnięcia takiego
efektu, a upijania się – utracona pensja albo koszty medyczne.
4. Ustalenie wpływu
Wiarygodność wymaga, aby ocenić, jak długo przeciętnie trwa zmiana i ilu
interesariuszy jej doświadczyło. Warto również rozważyć, na ile sytuacja
wyjściowa miałaby miejsce, gdyby analizowany projekt nie zaistniał i jaki był
udział w wywołaniu zmian miały inne organizacje i osoby.
5. Obliczenie SROI
Wszystkie powyższe dane włącza się w obliczenia, które przypominają
zwyczajną rachunkowość i stosownie do tego są wykonywane są w Excelu.
Ukoronowaniem obliczeń jest współczynnik SROI. Jeśli na każdą złotówkę
włożoną w projekt, społeczeństwo zyskuje 5 zł, to współczynnik będzie wynosił
1:5 zł
6. Sporządzenie raportu
Rzetelny raport zawiera uzasadnienia podjętych decyzji i źródła danych.
Wartym przyjęcia zwyczajem jest wygospodarowanie miejsca na głos
interesariuszy, ponieważ zwiększa to jego wiarygodność i nadaje ludzki wymiar.
Może to być krótka historia pozytywnych skutków, jakich adresat projektu
doświadczył albo fragment wypowiedzi. Firmy, którym szczególnie zależy na
wysokich standardach, mogą starać się o akredytację raportu.
5