1. შენი ჯანმრთელობა შენს ხელთაა! ნანა აბდალაძე ქუთაისის 31–ე საჯარო სკოლა nabdaladze@gmail.com დეკემბერი 2009 წელი

2. მიზანი: ჯანსაღი ცხოვრების წესის მნიშვნელობის გაცნობიერება; ჯანსაღი ცხოვრების წესის დამკვიდრების აუცილებლობის გააზრება; თამბაქოს წევის, როგორც მავნე ჩვევის გააზრება; ჯანმრთელობაზე ნიკოტინის უარყოფითი გავლენის გააზრება საქართველოს თამბაქოს კონტროლის შესახებ კანონის გაცნობა.

3. კითხვები დისკუსიისთვის: რამდენად საჭიროა ჯანმრთელობა ადამიანისათვის? საჭიროა თუ არა ზრუნვა მის შესანარჩუნებლად და როგორ?

4. ,,ჯანმრთელობა ფიზიკური,სულიერი და სოციალური კეთილდღეობაა და არა მხოლოდ დაავადებათა და დაზიანებათა არარსებობა.”

5. სტატისტიკური მონაცემები ,,ჯანმრთელობა 50% დამოკიდებულია ცხოვრების წესზე, 20 % – გარემო ფაქტორებზე, 20% – გენეტიკაზე და 10% – მედიცინისა და სამედიცინო მომსახურეობის განვითარების დონეზე” (ჯანმრთელობის მსოფლიო ორგანიზაცია – ჯანმო).

6. რა ვიცით თამბაქოს შესახებ: რომელი ქვეყანაა მისი სამშობლო? როდის შემოვიდა ევროპაში? რომელ საუკუნეში გამოჩნდა საქართველოში თამბაქო? რა არის ნიკოტინი? რას ნიშნავს ,,პასიური წევა?”

7. თამბაქოს სამშობლო თამბაქოს სამშობლოდ სამხრეთ ამერიკა ითვლება. ამერიკის აღმოჩენამდე თამბაქოს არ იცნობდნენ იმ დროისათვის ყველაზე განვითარებულ ქვეყნებშიც.

8. ევროპელთათვის თამბაქო პირველად ცნობილი გახდა მე–15 საუკუნის 90– იან წლებში. კოლუმბის ექსპედიციის წევრები სამხრეთ ამერიკის პროვინცია ,, ტაბაგო”– ში დაესწრნენ უჩვეულო რელიგიურ რიტუალს, რომლის ერთერთი ნაწილი იყო თამბაქოს მოწევა. სახელწოდება თამბაქოც სწორედ ამ პროვინციის სახელთან არის დაკავშირებული.

9. ექსპედიციის მეზღვაურებმა ცნობისმოყვარეობის გამო ჯერ თვითონ გასინჯეს თამბაქო, შემდეგ ევროპაშიც შემოიტანეს. ევროპაში თამბაქო ძალზედ სწრაფად გავრცელდა, რადგან მიაჩნდათ, რომ მას სამკურნალო თვისებები ჰქონდა.

10. სამკურნალო თვისებები: იწვევს გაბრუებას; აყუჩებს თავის ტკივილს; გამოიყენება ღებინების გამოსაწვევად ჭრილობებიდან სისხლდენის შესაჩერებლად; კუჭის აშლილობის საწინააღმდეგო საშუალებად.

11. შემჩნეული იყო, რომ თამბაქოს მოწევა ადამიანს ავიწყებდა შიმშილს, რის გამოც მას კვების პროდუქტადაც მიიჩნევდნენ. ყოველივე ამან და შემდგომში ტექნიკურმა პროგრესმა, ვაჭრებისა და მეწარმეების მიერ თამბაქოს რეკლამამ, ხელი შეუწყო ამ კულტურის დამკვიდრებას და მის გავრცელებას მთელს მსოფლიოში. საქართველოში ტამბაქო გამოჩნდა მე–17 საუკუნის ბოლოს.

12. რა არის ნიკოტინი? ნიკოტინი არის მწარე გემოს მქონე ზეთისებრი, უფერო, გამჭვირვალე სითხე. ახასიათებს ტოქსიკური ზემოქმედება. ნიკოტინის ერთი წვეთი კლავს საშუალო წონის ადამიანს.

13. თამბაქოს კვამლის შემადგენლობა: თამბაქოს კვამლში შედის 4000–ზე მეტი ნივთიერება. წვისას წარმოიქმნება პირველადი, ანუ ,,ძირითადი” და მეორადი, ანუ ,,გვერდითი” კვამლი. თამბაქოს კვამლი შეიცავს მრავალ რადიაქტიულ ნივთიერებას: პოლონიუმს, ტყვიას, ბისმუტს.

14. დადგენილია: პოლონიუმის შემადგენლობა ფერფლში არის – 9%, ფილტრში – 8%, ნამწვში – 30%, კვამლში – 50%.

15. ,,ჯანმრთელი ორგანიზმი” – მრავალი ურთიერთდაკავშირებული ნაწილის ერთობლიობას წარმოადგენს. მცირე გადახრა ერთ–ერთ ნაწილში ყველა დანარჩენ ნაწილშიც ეტყობა. სწორედ ეს ხდება თამბაქოს მოხმარებისას: ნიკოტინი და თამბაქოს კვამლის სხვა კომპონენტები ადამიანის ორგანიზმში სხვადასხვა უარყოფით ცვლილებას იწვევს, რასაც ჯანმრთელობის მდგომარეობის დარღვევამდე მივყავართ.

16. თამბაქოს მოხმარების უარყოფითი შედეგები ვლინდება მოწევისთანავე: გულისცემის გახშირება; არტერიული წნევის ზრდა; ყელის ლორწოვანი გარსის გაღიზიანება; ნახშირორჟანგის სისხლში შეღწევა; ფილტვებში კარცეროგენების მოხვედრა; ჰაერის მოწამვლა; თვალის ლორწოვანი გარსის გაღიზიანება.

17. თამბაქოს მოხმარებით გამოწვეული სხვა უარყოფითი შედეგები: ტუჩის, ენის, სასის, საყლაპავი მილის ლორწოვანი გარსის დაზიანება, რაც გემოვნების შეგრძნების კლებას იწვევს; მშრალი ხველა; არასასიამოვნო სუნი პირის ღრუდან; პირის ღრუს ინფექციები; გამონაყარი სახეზე; კბილზე ყვითელი ნალექის წარმოქმნა, კბილის ემალის დაზიანება; ნორმალური სუნთქვის დარღვევა; გამძლეობის, მეხსიერებისა და მხედველობის დაქვეითება; სხვადასხვა დაავადების მიმართ ორგანიზმის ბრძოლისუნარიანობის შესუსტება.

18. იცით თუ არა, რომ: ერთი ღერი სიგარეტი სიცოცხლეს ამცირებს 7 წთ–ით; საქართველოში სიგარეტის წევის შედეგად ყოველწლიურად 8-12 ათასი ადამიანი იღუპება, მსოფლიოში -3-4 მლნ; თამბაქოს მიზეზით, მსოფლიოში ყოველ 10 წმ–ში ერთი მწეველი იღუპება; თამბაქოს მოხმარებისაგან გამოწვეული გართულებებით გაცილებით მეტი ადამიანი იღუპება, ვიდრე ერთად აღებული შიდსის, ავტოკატასტროფების, მკვლელობების, ინფექციური დაავადებების, სხვა ნარკოტიკული ნივთიერებების მოხმარების შედეგად; თამბაქოს მომხმარებელთა 1/3 იღუპება თამბაქოს მიზეზით; თამბაქოს კვამლის თავისებურებების გამო მწეველები აზიანებენ როგორც საკუთარ, ისე გარშემომყოფთა ჯანმრთელობასაც;

19. ღირს თუ არა წუთიერი სიამოვნება ჯანმრთელობის შერყევის ფასად?

20. გააკეთე არჩევანი – მოწევა თუ ჯანმრთელობა?