1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Οι μαθητές της Γ΄-Δ΄και Ε΄ τάξης του Δημοτικού Σχολείου Αναρράχης –
Εμπορίου ,δείχνοντας την ευαισθησία τους προς το περιβάλλον ,συμμετείχαν
φέτος στο πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης με θέμα « Θησαυρός από
σκουπίδια».
Η επιλογή του θέματος έγινε με αφορμή το πρόγραμμα ανακύλωσης που άρχισε
να εφαρμόζεται στο δήμο μας εδώ και 2 χρόνια.Η παρουσία ειδικών κάδων στο
σχολείο μας κέντρισε το ενδιαφέρον των παιδιών,επιθυμώντας να μάθουν
περισσότερα για την ανακύκλωση.
Έτσι, προέκυψαν διάφορα ερωτήματα, όπως :
-Είναι όλα τα σκουπίδια άχρηστα;
-Ποια μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν;
-Πώς γίνεται η ανακύκλωση και σε τι ωφελεί;
-Tι μπορούμε να κάνουμε εμείς;
Για να διερευνήσουμε τα παραπάνω ερωτήματα , χωριστήκαμε σε
ομάδες,συγκεντρώσαμε στοιχεία από έγκυρες και αξιόπιστες πηγές,κάναμε
προβλέψεις,παρατηρήσεις , επισκέψεις σε διάφορους χώρους, πήραμε
συνεντεύξεις,καταρτήσαμε ερωτηματολόγια και προχωρώντας ένα βήμα
παραπάνω πραγματοποιήσαμε μία έρευνα σε 108 κατοίκους των δύο χωριών
Αναρράχης και Εμπορίου, καθώς επίσης και στο χώρο του σχολείου μας
απευθυνόμενοι στους μαθητές όλων των τάξεων. Στη συνέχεια,επεξεργαστή-
καμε τα αποτελέσματα της έρευνας και καταλήξαμε σε ορισμένα χρήσιμα
συμπεράσματα.
Αξίζει να τονίσουμε σ’αυτό το σημείο ότι στη διάρκεια όλης αυτής της
προσπάθειας ,που ξεκίνησε από το Φθινόπωρο, το ενδιαφέρον των παιδιών
παρέμεινε σταθερό και στρεφόταν συνεχώς σε καινούριες αναζητήσεις,χωρίς
να μειώνεται καθόλου ο ενθουσιασμός τους.
Παρατηρήσαμε, λοιπόν, ότι αποκόμισαν χρήσιμες γνώσεις και πλούσιες
εμπειρίες με αποτέλεσμα να ευαισθητοποιηθούν πάνω σε περιβαλλοντικά
ζητήματα και το σημαντικότερο να γίνουν πιο υπεύθυνοι και ενεργοί πολίτες.
Ήταν μια ξεχωριστή εμπειρία, διαφορετική από τη συνηθισμένη σχολική
εργασία, που ενεργοποίησε κάποιες εσωτερικές δυνάμεις των παιδιών που ούτε
τα ίδια γνώριζαν πως κατείχαν.
«Νιώσαμε πολύ ωραία..... σαν μεγάλοι , νομίσαμε πως είμαστε δημοσιογράφοι»,
ήταν μια από τις απαντήσεις των παιδιών, όταν συζητούσαμε για την πορεία της
έρευνας.
-2-
2. Έτσι, αξιολογώντας την όλη προσπάθεια, θα τολμούσαμε να πούμε πως
η περιβαλλοντική εκπαίδευση μπορεί να βελτιώσει το ρόλο του σχολείου,να
βγάλει τα παιδιά προς τα έξω ,στον πραγματικό κόσμο , να πετύχει αλλαγή
στάσεων και αξιών που οδηγούν στη διατήρηση της ποιότητας του
περιβάλλοντος και να συμβάλει στη διαμόρφωση του χαρακτήρα γενικότερα.
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΔΑΣΚΑΛΟΙ
Γκέσσιος Προκόπης
Ζανίδου – Σαουλίδου Κων/νιά
Κούρτη Παρασκευή
-3-
3. Το μεγάλο πρόβλημα των σκουπιδιών
Στα μαθήματά μας μάς δόθηκε αρκετές φορές η αφορμή να συζητήσουμε για
το περιβάλλον. Αυτό το περιβάλλον από το οποίο ο άνθρωπος αντλεί
περισσότερα από όσα χρειάζεται , με αποτέλεσμα να το έχουμε «πληγώσει»
ανεπανόρθωτα .
Εμείς όμως με ποιο τρόπο το επιβαρύνουμε και το σπουδαιότερο , πώς
μπορούμε να το προστατέψουμε;
Η πρώτη μας σκέψη ήταν τα σκουπίδια. Αυτά τα σκουπίδια που κι εμείς δεν
τα βάζουμε στη θέση τους και τα πετάμε κάτω ,αλλά και τα άλλα που τα
βλέπουμε παντού μπροστά μας. Το θέαμα ακόμα και στους χώρους των
εκδρομών μας , που είναι χώροι αναψυχής, δεν είναι ευχάριστο.
Αν προσθέσουμε και τους
ανεξέλεγκτους σκουπιδότοπους, τότε
το πρόβλημα γίνεται ακόμη
μεγαλύτερο. Ηλεκτρικές συσκευές,
θερμάστρες, ρούχα, παιχνίδια
βρίσκονται πεταμένα σε διάφορα
σημεία με αρνητικές επιπτώσεις για
το περιβάλλον. Παντού σκουπίδια.
Χιλιάδες σκουπίδια. Σκουπίδια
στους δρόμους, στα πάρκα, στις
παραλίες, στα σπίτια , στα σχολειά.
Κοινωνία απορριμμάτων είχε
χαρακτηρίσει πριν από λίγα χρόνια ο
Nigel Hawkes τον σύγχρονο
πολιτισμό μας, θέλοντας να τονίσει
το αδιέξοδο με τα σκουπίδια. Ένα
πρόβλημα που έχει καταντήσει
εφιάλτης στις μεγαλουπόλεις. Κι
αυτό, γιατί τα σκουπίδια κάθε
οικογένειας έχουν αυξηθεί σε
μεγάλο βαθμό, λόγω του
καταναλωτικού μοντέλου που
ακολουθούμε όλοι μας.
-4-
4. Προϊόντα μιας χρήσης για την ευκολία μας, αντικατάσταση άλλων για λόγους
μόδας ή επίδειξης εντείνουν το πρόβλημα.
Καθένας από μας παράγει περίπου 1 κιλό σκουπίδια κάθε μέρα. Στην
Ελλάδα κάθε χρόνο παράγονται περίπου 3 εκατομμύρια τόνοι σκουπιδιών,
αριθμός ικανοποιητικός ,ώστε η εθνική οδός Αθήνας – Θεσσαλονίκης μήκους
500 χιλιομέτρων και πλάτους 35 μέτρων να γεμίσει από σκουπίδια.
Πάνω από 10.000 ψάρια πεθαίνουν κάθε μέρα στη Μεσόγειο, επειδή καταπίνουν
κατά λάθος πλαστικά ή άλλα υλικά που απ’ τον άνθρωπο καταλήγουν στη
θάλασσα. Κατά τον ίδιο τρόπο πεθαίνουν χιλιάδες πουλιά και θηλαστικά.
Ο όγκος των σκουπιδιών αυξάνει, ενώ εμείς σπαταλάμε πρώτες ύλες και
ενέργεια και επιβαρύνουμε ακόμα περισσότερο το περιβάλλον.
-5-
Τα σκουπίδια συλλέγονται καθημερινά σχεδόν από τα συνεργεία του δήμου.
Σύμφωνα με τη έρευνα που κάναμε , στην ερώτηση πού καταλήγουν τα
σκουπίδια, η πλειοψηφία φαίνεται να αγνοεί το χώρο απόθεσής τους .Ακόμη ,
αρκετοί είναι αυτοί που νομίζουν πως τα συνεργεία του δήμου ρίχνουν τα
σκουπίδια έξω από το χωριό. Αυτήν την άποψη άλλωστε είχαν και τα παιδιά.
Τελικά, από τη συνέντευξη που πήραμε από τους εργάτες του Δήμου στον
τομέα της καθαριότητας βεβαιωθήκαμε ότι τα σκουπίδια της περιοχής μας
καταλήγουν σε μια χωματερή που υπάρχει μέσα στο χώρο των λιγνιτωρυχείων
της Δ.Ε.Η. (Πώς φαντάζονται τα παιδιά μια χωματερή , βλ. ζωγραφιές).
5. -6-
Στη χωματερή τα σκουπίδια θάβονται. Τι παθαίνουν όμως μετά;
Για να το ανακαλύψουμε, θάψαμε μερικά το Φθινόπωρο στο προαύλιο του
σχολείου.Βάλαμε γυάλινα μπουκάλια, πλαστικές συσκευασίες, τρόφιμα, φύλλα,
χαρτιά και τενεκεδάκια.
Αφού τα καταγράψαμε ,κάναμε προβλέψεις για το τι θα συνέβαινε σε καθένα
από αυτά.
(Τα παιδιά θάβουν στην αυλή του σχολείου διάφορα σκουπίδια)
6. Την άνοιξη που έγινε η εκταφή είδαμε ότι το αλουμίνιο, το πλαστικό και το
γυαλί δεν παθαίνουν απολύτως τίποτε και μάλιστα για το πλαστικό τα παιδιά
πέσαν έξω στις προβλέψεις τους ,αφού πολλά από αυτά είχαν υποθέσει ότι θα
έλιωνε.
Άρα ,το θάψιμο των σκουπιδιών δεν είναι η λύση, αφού το μεγαλύτερο μέρος
των σκουπιδιών είναι είδη συσκευασίας και άλλα υλικά που δεν λιώνουν με το
θάψιμο.
-7-
Η λύση είναι ίσως η μείωση των σκουπιδιών.Μπορούμε να εμποδίσουμε τον
κόσμο να γίνει ένας τεράστιος κάδος σκουπιδιών. Η απάντηση βρίσκεται στα
τρία Α :
Αφαίρεσε, Αξιοποίησε, Ανακύκλωσε
Α Φ Α Ι Ρ Ε Σ Ε:
Δηλαδή, μείωσε τα ψώνια σου. Αν αγοράζουμε λιγότερα, πετάμε λιγότερα. Τα
περισσότερα προϊόντα έχουν συσκευασίες που σπάνια φυλάμε. Έχουμε λιγότερα
σκουπίδια, αν αγοράζουμε προϊόντα σε μικρότερη συσκευασία π.χ. στα
συμπυκνωμένα προϊόντα σε οικονομικές συσκευασίες.
Τα υλικά συσκευασίας είναι : χάρτινα, κουτιά , πλαστικές σακούλες, κονσέρβες,
γυάλινα ή πλαστικά μπουκάλια, αλουμινόχαρτο ή κουτάκια αλουμινένια,
λαδόκολλες. Μερικά απ’ αυτά είναι απαραίτητα άλλα όχι.
Α Ξ Ι Ο Π Ο Ι Η Σ Ε:
Προσπάθησε να αξιοποιείς ό,τι μπορείς, για να αποφεύγεις να αγοράζεις
καινούρια πράγματα.
-Αξιοποίησε ένα πλαστικό κύπελλο κάνοντάς το γλάστρα !
- Αξιοποίησε τα παλιά σου τετράδια κάνοντας τα πρόχειρο στην επόμενη
σχολική χρονιά
- Ξαναχρησιμοποίησε τις συσκευασίες . Τα μπουκάλια , οι πλαστικές σακούλες,
το αλουμινόχαρτο μπορούν να χρησιμοποιηθούν ξανά και ξανά.
- Κάνε διάφορες κατασκευές .
Σύμφωνα με αυτό τον κανόνα οι φετινές χειροτεχνίες είναι όσο το δυνατό
περισσότερο από άχρηστα υλικά .Προσπαθήσαμε, δηλαδή ,οι κατασκευές μας
να είναι από υλικά που σε διαφορετική περίπτωση θα τα λέγαμε σκουπίδια .
7. Α Ν Α Κ Υ Κ Λ Ω Σ Ε:
Με την ανακύκλωση έχουμε έρθει σε επαφή τα τελευταία 2 χρόνια, που
βρίσκονται οι ειδικοί κάδοι στο χώρο του σχολείου μας.
Αν ένα αντικείμενο δεν μπορεί να ξαναχρησιμοποιηθεί , μπορεί να
ανακυκλωθεί. Αν ρίξεις ένα μπουκάλι σε έναν κάδο ανακύκλωσης γυαλιού, θα
το πάρει ένας κατασκευαστής γυαλιού και θα φτιάξει ένα καινούριο μπουκάλι.
Κερδίζουμε χρόνο, ενέργεια και χρήματα, ανακυκλώνοντας κάτι, αντί να το
φτιάξουμε από φυσικές πρώτες ύλες.
Αν κάνουμε ανακύκλωση, δεν θα χρειαστεί να βγουν από τη γη φυσικά
αποθέματα, όπως δέντρα, ορυκτά και μέταλλα.
-8-
Ανακύκλωση
Στην έρευνα που κάναμε διαπιστώσαμε ότι η πλειοψηφία αγνοεί την ύπαρξη
ειδικών κάδων ανακύκλωσης .
Στο παρακάτω ραβδόγραμμα βλέπουμε ότι πολύ μικρό ποσοστό γνωρίζει πού
είναι τοποθετημένοι.
8. Κι αυτοί, κατά πλειοψηφία ,απαντούν ότι βρίσκονται στο σχολείο.
Στην ερώτησή μας, αν τους χρησιμοποιούν, διαπιστώνουμε ότι μόνο το 14%
συμμετέχει στο πρόγραμμα , ενώ αρκετοί είναι αυτοί που δίνουν θετική
απάντηση, επειδή τους μπερδεύουν με τους απλούς κάδους σκουπιδιών .
9. -10-
Από τα προηγούμενα συμπεραίνουμε ότι η άγνοια των κατοίκων από τη μια
πλευρά και η αδιαφορία από την άλλη καθιστούν αναποτελεσματικό το παρόν
πρόγραμμα.
Αλλά και οι μαθητές δεν ανταπορίνονται αρκετά .
Από μια άλλη έρευνα που έγινε μέσα στο χώρο του σχολείου είδαμε ότι ,
ενώ το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών ξέρει ότι υπάρχουν κάδοι
ανακύκλωσης στο χώρο του σχολείου ,μόνο το 35% από αυτούς φέρνουν από
το σπίτι τους χαρτί ή αλουμίνιο και ακόμη λιγότεροι πετούν τα σκουπίδια
που δημιουργούν στο σχολείο στους ειδικούς κάδους.
(βλ. τα παρακάτω ραβδογράμματα )
10. -11-
Aκόμη και οι ζωγραφιές των παιδιών φανερώνουν ότι δεν ξέρουν και πολλά
πράγματα για την ανακύκλωση.
(Πώς φαντάζονται τα παιδιά τους χώρους ανακύκλωσης).
11. Τελικά , μέσα από τη διαδικασία της διερεύνησης μάθαμε τι είναι
ανακύκλωση και σε τι ωφελεί.
Ανακύκλωση είναι μια διαδικασία μετατροπής των σκουπιδιών σε πηγές
ενέργειας ή πρώτες ύλες με τη βοήθεια επιστημονικών μεθόδων και η
επαναχρησιμοποίηση ορισμένων άχρηστων υλικών μετά από ορισμένη
επεξεργασία.
-12-
Τα βασικά οφέλη που προκύπτουν από την ανακύκλωση είναι :
- Μειώνεται ο όγκος των σκουπιδιών και το κόστος περισυλλογής
- Υπάρχει συναλλαγματικό κέρδος
- Εξοικονόμηση ενέργειας και πρώτων υλών
- Καθαρότερο περιβάλλον
- Δημιουργείται πρόσθετο έσοδο για το δήμο που μπορεί να διατεθεί για έργα
αναβάθμισης του περιβάλλοντος
- Γίνεται υπόθεση και του πολίτη η καθαριότητα της πόλης με μια αρμονική
συνεργασία με τη δημοτική αρχή.
Αυτήν την ανακύκλωση , όπως την κατάλαβε το κάθε παιδί ,την έκανε
παραμύθι ή εικονογραφημένη ιστοριούλα. Ο μαθητής Βλάχος Δημήτρης την
έκλεισε μέσα σε στίχους και μας είπε :
Όσοι έχετε πολλά
ποτηράκια πλαστικά
να τα φέρετε εδώ
12. στο καινούριο δημοτικό
Τα μαζεύουν οι ειδικοί
και ξανά απ’ την αρχή
θα τα δίνουν στα μαγαζιά
και θα τα παίρνουμε ξανά
-13-
Τι συμβαίνει στην περιοχή μας
Οι ειδικοί κάδοι για χαρτί και αλουμίνιο τοποθετήθηκαν το 2000 με
πρωτοβουλία του δήμου σε συνεργασία με τη ΔΙ.Α.ΔΥ.ΜΑ (Διαχείριση
Απορριμμάτων Δυτικής Μακεδονίας).
Υπάρχουν στο δήμο μας 25-30 κάδοι , που είναι τοποθετημένοι στα σχολεία και
στα δημόσια κτίρια.
Το ανακυκλώσιμο υλικό συλλέγεται σε μία αποθήκη και κάθε 2-3 μήνες
έρχονται από την Κοζάνη και το παίρνουν.
13. Πιο συγκεκριμένα ο χώρος που διατίθεται για το σκοπό αυτό λέγεται :
Σταθμός Μεταφόρτωσης Απορριμμάτων (Σ.Μ.Α.).
Είναι ένας από τους έξι που λειτουργούν πανελλαδικά και εκεί συγκεντρώνονται
περίπου 70 τόνοι σκουπιδιών καθημερινά.Τα απορρίμματα αυτά συμπιέζονται,
πριν καταλήξουν στη χωματερή καταλαμβάνοντας έτσι μικρότερο χώρο.
-14-
Για το χαρτί μάθαμε ότι συλλέγεται από τις περιοχές Πτολ/δας, Καστοριάς και
Γρεβενών, συμπιέζεται σε ειδικά φορτηγά και μεταφέρεται στο Σταυροχώρι του
Κιλκίς,όπου ανακυκλώνεται.Κάθε 4 ημέρες γεμίζει ένα τέτοιο φορτηγό
χωρητικότητας 15 τόνων.
14. Τα αποτελέσματα της εφαρμογής του προγράμματος ανακύκλωσης ειδικά για
το χαρτί είναι πολύ ενθαρρυντικά,γιατί υπάρχουν κάδοι συλλογής που
καλύπτουν το 95% των πολυκατοικιών. Ωστόσο το αλουμίνιο παραμένει στην
Κοζάνη μέχρι να βρεθεί τρόπος για την κατάλληλη διαχείρισή του.
Όσο για το γυαλί, αυτό μεταφέρεται στη Λάρισα , όπου υπάρχει εργοστάσιο
ανακύκλωσής του.
Εκείνο όμως που προκάλεσε την
έκπληξή μας ήταν , όταν μάθαμε ότι
κατασκευάζεται κόλλα στην Κοζάνη
από άχρηστα υλικά , όπως πλαστικά
μπουκάλια, πιάτα και φελιζόλ.
-15-
