1. Улаанбаатар Их Сургууль
Бизнесийн менежментийн тэнхим
Лекц :№5,6
Сэдвийн нэр: Аялал жуулчлалын маркетингийн
судалгааны тогтолцоо
Хичээлийн кредит: 3
Хичээлийн индекс: ВА339
Судлах анги: АЖМ-4

2. Аялал жуулчлалын маркетингийн
судалгаа
гэдэг
нь
“маркетингийн
бэрхшээл
болон
бололцоог
олж
тодорхойлж, ажиглаж, маркетингийн
үйл ажиллагааг дүгнэн шинжилэж олсон
үр дүнгээ хэрэгжүүлэх “ -ийг хэлдэг

3. 1.
2.
3.
4.
5.
Мэргэжлийн
аялал
жуулчлалын
байгууллагууд маркетингийн судалгаандаа
ерөнхий хэд хэдэн үйл ажиллагааг
хэрэгжүүлдэг. Тухайлбал:
Зах зээлийн эзлэх хувийг тодорхойлох
Зах
зээлийн
шинж
чанаруудыг
тодорхойлох
Худалдааны байгууллага, төр засаг, аялал
жуулчлалын яам тамгын газрын мэдээлэл
Бизнесийн чиг хандлагыг тодорхойлох
Богино хугацааны урьдчилсан таамаглал

4. 6. Маркетингийн мэдээллийн системийн
судалгаа
7.SWOT анализ
8.Өрсөлдөгчдийн бүтээгдэхүүнийг тагнан
турших
9.Санал асуулгын аргаар судлах
10.Худалдааны анализ
11.Синдикат буюу үйлдвэрлэл нь тусдаа ч
борлуулалт нэгдсэн хамтран ажиллагчдаас
судалгаа авах гэх мэт олон аргууд байдаг ч
эдгээрийг ерөнхийд нь дараах үндсэн
зургаан төрөлд хувааж үздэг.

5. Ä/ä Ñóäàëãààíû àðãóóä
1
Çàõ
çýýëèéí
àíàëèç
óðä èëñàí òàìààãëàë
2
Õýðýãëýã äèéí ñóäàëãàà
3
Á¿òýýãäýõ¿¿í
áîëîí
ñóäàëãàà
Èäýâõæ¿¿ëýõ
õóäàëäààíû ñóäàëãàà
Ò¿ãýýëòèéí ñóäàëãàà
4
5
6
áà Ìàðêåòèíãèéí òºëºâëºëò
Çàõ çýýëèéí õýñýã ëýë áîëîí ãàçàð
ç¿éí
¿íèéí Á¿òýýãäýõ¿¿íèé
òîìü¸îëîë,
òàíèëöóóëãà, áà ¿íý
áîëîí Õàðèëöààíû ¿ð ä¿í
Ò¿ãýýëòèéí ñ¿ëæýýíèé ¿ð ä¿í
Àÿëëûí ã¿éöýòãýëèéã õÿíàõ áà Ìàðêåòèíãèéí ¿ð ä¿íãýýñ õàìààðñàí
¿íýëýõ àðãà
¿çýë
áàðèìòëàë
áà
á¿òýýãäýõ¿¿íèé àíàðûí õÿíàëò

6. Аялал жуулчлалын маркетингид дээрхи
судалгааны аргуудыг голлон хэрэглэдэг. Аялал
жуулчлалын маркеингийн судалгааны үйл
ажиллагаа нь 4 үе шатаас бүрддэг.
1.Судлагдахуун
болон
бэрхшээлүүдийг
тодорхойлох
2.Холбогдолтой
мэдээллийг
цуглуулахад
чиглэгдсэн судалгааны төлөвлөгөөг бий
болгох
3.Судалгааны
төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх
мэдээллийг цуглуулах, анализ хийх
4.Үр дүнг тайлагнах

7. 1. Аялал жуулчлалын маркетингийн судалгаа явуулахад
өөрийн боловсон хүчнээ эсвэл гаднаас хүн, байгууллага
хөлсөлж болдог. Маркетингийн судалгаанд доорхи
судалгааны аргуудаас нэгийг сонгож авдаг.
•Судалгааны /шинжилгээний/ анхдагч мэдээлэл цуглуулах
арга - Бэрхшээлүүдийн судлагдахууныг тодорхойлох болон
таамаглалд зөвлөгөө өгөхөд туслах.
•Дүрслэлийн арга- Зах зээлийн бүтэц, хэмжээг дүрслэх
үүднээс
•Туршилтын-үйлчлүүлэгч нөлөөлөл, зэрэг ямар нэгэн
таамаглалыг баталгаажуулахын тулд туршиж үзэх.
•Ихэнх маркетингийн судалгаанд шнижилгээний аргаар
эхэлж дараачийн шатууд нь дүрслэл буюу туршилтынх
байдаг.

8. Судалгааны зорилгод зориулсан онцлогтой мэдээллийг
цуглуулахад оршино. Мэдээллийг цуглуулах хэлбэр нь
анхдагч болон хоѐрдогч гэж хуваадаг.
Хоёрдогч мэдээлэл.
Хэн нэгэн хүн байгууллага
цуглуулагдсан бусдын мэдээллийг ашиглахыг хэлнэ.
Өөрөөр хэлбэл хоѐрдогч хэрэглэгч болно гэсэн үг. Үүнд:
1. Дотоод нөөц /компанийн орлого, зарлагын тооцоо,
үйлчлүүлэгчдийн санал гомдол, нэхэмжлэгч,
гүйлгээний мэдээлэл/
2. Засгийн газрын хэвлэлүүд
3. Брошур, газрын зураг, атлас, /ихэнх аялал
жуулчлалын байгууллагууд эдгээр материалыг
өргөнөөр хэрэглэдэг. Учир нь эдгээр материалууд
аялал зохиох, төлөвлөх, дүрслэх зэрэгт зориулсан
мэдээлэл өргөн бадаг.

9. 4. Худалдаа санхүүгийн мэдээллүүд /компанийн
бүтээгдэхүүн болон нэр төрлүүдийн мэдээлэл,
үйлчлүүлэгчдийн газар зүйн байрлалаар нь гаргасан
мэдээлэл, мөн хэрэглэгчдийн худалдан авалт, зарах
бус,
демографик
болон
бусад
холбогдох
мэдээллүүдийг оруулсан./
5. Цахилгаан мэдээллийн сангууд. Интэрнет болон
дотоод сүлжээнүүд
Анхдагч мэдээлэл Хоѐрдогч мэдээллийн сувгуур олох
бололцоогүй болон улам лавшруулан судалгаа
явуулахыг хэлнэ. Энэ нь хоѐрдогч мэдээллийг бодвол
үр өгөөж ихтэй ба үнэ өртөг өндөртэй байдаг.
Хоѐрдогч мэдээллийг олж авахад ихэвчлэн дараах
аргуудыг ашигладаг.

10. •
•
Ажиглалт судалгаа – холбоотой нөхцөл, хүмүүсийг
судлаж анхдагч мэдээлэл цуглуулах. Жишээ нь ТО нь
өөрсдийнхөө өрсөлдөгч ТО-ын үнэ, уг аялалд ямар зүйл
орсон, борлуултын хэмжээ, зар сурталчилгаа гэх мэтийг
мэдэж болно. Энэ судалгаагаар компани нь бусад хүмүүс
өгөх дургүй мэдээлэл болон бололцоогүй мэдээллийг олж
авч чаддаг билээ.
Асуулгын арга – Энэ судалгаа дүрслэл маягын мэдээлэл
олоход боломжтой байдаг. Энэ судалгаа нь бүтцэт бус гэж
байдаг. Бүтцэт бус судалгааны арга нь бүх хариулагч нарт
ижил асуулт ашигладаггүй ба ярилцлага хэлбэрээр авдаг
ба хариулт нь янз бүр байдаг. Үүний давуу тал нь уян
хатан байдал юм. Үр дүнд нь маш олон хэлбэрийн
мэдээллийг олж авах боломжтой. Мөн бусад 2 аргуудаас
илүү хямдхан, хурдан олж авдаг. ТО өөрийн үйлчлүүлэгч
жуулдаас асуулт тавьж өөрсдийн талаар, боловсон хүчний
талаар, жуулчдын талаарх мэдээлэл олж авдаг.

11. •
•
•
Туршилтын судалгаа – Туршилт нь тодорхой хэсэг бүлэг хүмүүсийг
оролцуулан тэдэнд тодорхой нөхцөлүүдийг хангаж, хянаж бүлэг болгоны
хариу үйлдлүүдийг хянаж болдог. Жишээ нь Монголын ТО гь нэг аялал
зохиогоод /төлөвлөөд/ тур агентад нэг үнэ, мөн тур агентад арай өндөр
үнээр санал болгож болох болох юм. Уг туршилт нь аяллын үнийг ялгах
болон үнийн мэдрэмжийг мэдэж авах боломжтой. Мэдээлэл цуглуулах
үйл ажиллагаанд шуудан, утас, биеэр цуглуулж болно. Аялал
жуулчлалын байгууллага жуулчдаас ганцаарчилсанболон групп
хэлбэрээр ярилцлага авч болдог. Гол анхаарах зүйл нь ярилцлага авах
гэж буй хүн, бүлэг, нийт зах зээл, хэсэг нь зорисон зах зээлийг төлөөлж
чадаж байх явдал.
Судалгааны төлөвлөлтийг хэрэгжүүлэх-Маркетингийн судлаачдын 3
дах шат нь үйл хөдлөлд оруулах буюу цуглуулах, задлан шинжлэх үйл
ажиллагааг явуулдаг. Менежер болон судлаачид судалгааны үйл явц зөв
явагдаж байна уу? гэдгийг байнга хянаж байх хэрэгтэй. Цуглуулагдсан
мэдээлэл дундаас хэрэгцээтэй мэдээллийг олох үүднээс задлан
шинжилгээ хийх хэрэгтэй.
Үр дүнг илтгэх болон хэрэгжүүлэх- судалгаануудаас олсон
мэдээллүүдийг менежер хүн маркетингийн шийдвэр гаргахад
ойлгогдохуйц гол хэрэгцээтэй зөв мэдээллийг боловсруулах ѐстой. Мөн
уг судалгааны үр дүнг зөв гаргасан эсэхийг давхар шалгах ѐстой.

12. 1.
2.
3.
4.
Маркетингийн удирдлагын систем дэх мэдээлэл
ашиглах, судалгаа боловсруулах үндсэн зарчим,
шаардлагууд.
Тулгамдсан шинжтэй байх зарчим. Мэдээлэл
судалгаа нь тухайн цаг үеийн нөхцөл байдлыг
бодитой үнэн зөв тусгасан байхыг хэлнэ.
Үнэн
бодитой
байх.
Энэ
зарчим
нь
үйлдвэрлэлийн хөгжил, нөхөн үйлдвэрлэлийн
явц, гадаад макро орчин, ЗЗ-ийн тухайн цаг үеийн
байдал, ирээдүйн хандлагыг тодорхой харуулна.
Мэдээлэл тодорхой байх зарчим
Зорилго чиглэлтэй байх. Тодорхой чиглэсэн
зорилготой, гадаад дотоод зах зээл дээр
бүүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлт, борлуулалтын
салбарын зорилтод тулгуурласан байх

13. • Нийтэмжтэй, нэгдмэл байх. Цуглуулсан
мэдээлэл,
боловсруулсан
судалгаа
хоорондоо зөрүүтэй, нэг нь нөгөөгөө
үгүйсгэсэн байж болохгүй.
• Ирээдүйн хандлагыг тусгасан байх.
Анхдагч: үйл явдлын халуун цэгээс
мэдээлэл цуглуулах
Мэдээллийг
Хоёрдогч:
Урьд
цуглуулсан, боловсруулсан болон хэвлэл
мэдээллийн буюу статистикийн мэдээ
бусад тайлан бүртгэл зэргийг ашиглана

14. Судалгааг дараах дарааллаар явуулах нь
ашигтай.
1. Судалгааны
үзэл
баримтлалыг
боловсруулна
2. Туршилтын баримт материалыг авч
шинжилнэ.
3. Судалгааны үр дүнг бэлэн болгох ба
үндсэн дүгнэлтүүдийг эхмлэн, цэгцэлнэ.

15. Маркетингийн судалгааны аргууд
Øèíæëýõ óõààíû åðºíõèé
Àäèëòãàë-òºñººëëèéí àðãóóä
àðãóóä
Îëîí ñàëáàðûí ìýäëýãèéí
õàìààðëûí àðãàç¿éã õýðýãëýõ
1)
Ñèñòåìèéí øèíæèëãýý
1)
Øóãàìàí ïðîãðàìì ëàë
1)
Ñîöèîëîãèéí
2)
Èæ á¿ðýí õàíäëàãà
2)
Íèéòèéí ¿éë èëãýýíèé òàë 2)
Ñýòãýëç¿éí
3)
Õºòºëáºð-çîðèëòîò
3)
Ñ¿ëæýý òºëºâëºëò
3)
Õ¿í ñóäëàëûí
òºëºâëºëò
4)
Òîãëîîìûí îíîë
4)
Ýêîëîãèéí
5)
ÝÇ-ñòàòèñòèêèéí àðãà
5)
Ãîî ç¿éí
6)
Òóðøèëò
6)
Äèçàéíû

16. Маркетингийн судалгааны үндсэн 5 үе шат
1. Асуудал дэвшүүлэх, судалгааны зорилгыг
тодорхойлох
2. Мэдээллийн эх сурвалжийг тодорхойлох
3. Мэдээлэл цуглуулах
4. Цуглуулсан мэдээллийг шинжлэх
5. Гарсан үр дүнг танилцуулах

17. Анхдагч мэдээ цуглуулах төлөвлөгөө
Ажиглалт нь эрэл хайгуулын шинжтэй
судалгаанд,
туршилтнь
үр
дагаварын
хамаарлуудыг тогтооход тохиромжтой бол
асуулга нь учирлан тайлбарлах шинжийн
судалгаанд
тохирно.
Хүмүүсийн
мэдлэг
боловсрол, үзэл бодол, эрхэмлэн дээдэлдэг зүйл,
аливаа зүйлд сэтгэл ханамжийн байдал, тухайн
пүүсийн талаархи хэрэглэгчдийн бодит байдлыг
мэдэж авах зорилгоор асуулгын аргыг гол төлөв
хэрэглэдэг

18. Судалгааны эрэл хайгуулын шатанд задгай
асуултыг тавих нь тохиромжтой. Задгай утгатай
асуулт нь хүнд өөрийнхөө үгээр хариу өгөх
боломж олгодог тул хариу өгсөн хүндээ
хариуцлага хүлээлгэдэггүй. Далд асуултын
хариултыг
хүснэгтэнд
оруулах,
нэгтгэх,
тайлбарлахад хялбар байдаг. Асуултуудын логик
дараалал маш чухал, анхны асуулт хүний
сонирхол татахад чиглэгдсэн байх ба хүндэвтэр
юм уу, хувийн чанартай асуултуудыг ярилцлогын
төгсгөлдхийвэл зохимжтой.

19. Асуултын төрлүүд
Далд утгатай асуудлууд
Задгай утгатай асуудлууд
Хэрэглэгч мэдээлэл хайхдаа дарах эх сурвалжуудад хамдаж болно.
Хувийн чанартай сурвалж (гэр, найз нөхөд, хөрш, танилуудын)
Худалдааны эх сурвалж (Сурталчилгаа, худалдаачид, дилерүүд,
үзэсгэлэн, сав баглаа боодол)
Нийтлэг эх сурвалж (олон нийтийн мэдээллийн хэрэгслүүд,
хэрэглэгчдийг судалдаг)
Ажиглалтын чанартай (ажиглалт, судалгаа, бараа материал)

20. Худалдан авагчийн сэтгэлзүйд
• Соѐлын түвшингийн шинжтэй фактор
(соѐл, дээд соѐл, нийгмийн байдал)
• Нийгмийн шинжтэй фактор (нөлөө бүхий
бүлэг, гэр бүл, үүрэг, ѐс горим)
• Хувийн шинжтэй фактор (нас, амьдралын
мөчлөг,
эрхэлдэг
хөдөлмөр,
ЭЗ-ийн
хангамж, амьдралын төрх, хувийн зан төрх,
өөрөө өөрийгөө ойлгох байдал)
• Сэтгэлзүйн фактор (Шалтгаандал, ойлголд,
эзэмдэл, үзэл бодол ба үзэл баримтлал)
нөлөөлдөг