Presentasi Tembang Macapat

1. Basa Jawa

2. MACAPAT
Macapat iku tembang tradhisional ing tanah Jawa.
Saben bait macapat nduwèni baris kalimat sing
diarani gatra, lan saben gatra nduwé sawetara
guru wilangan (suku kata) tinamtu, lan dipungkasi
nganggo uni pungkasan sing diarani guru lagu.

3. Aturan-aturan jroning
macapat mau antara
liya:
• Guru gatra : wilangan
larik/gatra saben pada
(Indonesia: bait).
• Guru wilangan : wilangan wanda (Indonesia: suku kata)
saben gatra.
• Guru lagu : tibané swara wanda ing pungkasan ing
saben gatra.
MACAPAT

4. Sekar Macapat utawa Sekar
Alit
• Maskumambang : Gambaraké jabang bayi sing isih ono
kandhutané ibuné, sing durung kawruhan lanang utawa
wadon, Mas ateges durung weruh lanang utawa wadon,
kumambang ateges uripé ngambang nyang kandhutané
ibuné.
• Mijil : Ateges wis lair lan wis cetha priya utawa wanita.
• Sinom : Ateges kanoman, minangka kalodhangan sing
paling wigati kanggoné wong anom supaya bisa ngangsu
kawruh sak akèh-akèhé.

5. • Kinanthi: Saka tembung kanthi utawa nuntun kang ateges
dituntun supaya bisa mlaku ngambah panguripan ing alam
ndonya.
• Asmarandana: Ateges rasa tresna, tresna marang liyan
(priya lan wanita lan kosok baliné) kang kabèh mau wis
dadi kodrat Ilahi.
• Gambuh: Saka tembung jumbuh / sarujuk kang
ateges yèn wis jumbuh / sarujuk banjur
digathukaké antarane priya lan wanita sing
padha nduwèni rasa tresna mau, ing
pangangkah supaya bisaa urip bebrayan.

6. • Nggambaraké uripé wong kang lagi seneng-senengé,
apa kang digayuh bisa kasembadan. Kelakon duwé
sisihan / bojo, duwé anak, urip cukup kanggo sak
kulawarga. Mula kuwi wong kang lagi bungah /
bombong atine, bisa diarani lagu ndandanggula.
Sekar Macapat utawa
Sekar Alit

7. Durma
• Saka tembung darma / wèwèh. Wong yen wis
rumangsa kacukupan uripé, banjur tuwuh rasa welas
asih marang kadang mitra liyané kang lagi nandang
kacintrakan, mula banjur tuwuh rasa kepéngin darma
/ wèwèh marang sapadha - padha. Kabèh mau
disengkuyung uga saka piwulangé agama lan watak
sosialé manungsa.
Sekar Macapat utawa
Sekar Alit

8. • Pangkur: Saka tembung mungkur kang ateges
nyingkiri hawa nepsu angkara murka. Kang dipikir
tansah kepingin wèwèh marang sapadha - padha.
• Pocung: Yen wis dadi layon / mayit banjur
dibungkus mori putih utawa dipocong sak durungé
dikubur.

9. • Megatruh: Saka tembung megat roh utawa pegat
rohe / nyawane, awit wis titi wanciné katimbalan
marak sowan mring Sing Maha Kuwasa.
Sekar Macapat utawa
Sekar Alit

10. Sekar Macapat
Sekar Macapat Guru Gatra Guru Wilangan Guru Lagu
Mijil 6 10, 6, 10, 10, 6, 6 i, o, e, i, i , u
Sinom 9 8, 8, 8, 8, 7, 8, 7, 8, 12 a, i, a, i, i, u , a , i, a
Dhandhanggula
10 10, 10, 8, 7, 9, 7, 6, 8, 12, 7 i, a, e, u, i, a, u ,a ,i, a
Kinanthi 6 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8 u, i, a, i, a, i
Asmarandana 7 8, 8, 8, 8, 7, 8, 8 a, i, e, a, a, u, a
Durma 7 12, 7, 6, 7, 8, 5, 7, a, i, a, a, i, a, i
Pangkur 7 8, 11, 8, 7, 12, 8, 8, a, i, u, a, u, a, i

11. Maskumambang 4 12, 6, 8, 8 i, a, i, a, a
Pucung 4 12, 6, 8, 12 u, a, i, a
Jurudhemung 7 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8 a, u, u, a, u, a, u
Wirangrong 6 8, 8, 10, 6, 7, 8 i, o, u, i, a, a
Balabak 6 12, 3, 12, 3, 12, 3 a, e, a, e, u, e
Gambuh 5 7, 10, 12, 8, 8 u, u, i, u, o
Megatruh 4 12, 8, 8, 8, u, i, u, i, o
Girisa 8 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8, 8 a, a, a, a, a, a, a, a

12. GAMBUH

13. DURMA

14. KINANTI

15. mijil

16. PANGKUR

17. CARANE GAWE TEMBANG
Padha karo gawe geguritan (Puisi).
Carane:
1. Temtokake temane
2. Gawe cengkrongane tembang, kanthi basane dhewe
3. Ditata kanthi milih tembung kang endah (diksi),
diantarane : Purwokanthi, tembung dwi lingga, tembung
entar, paribasan, bebasan.
4. Dijumbuhake kanthi paugerane tembang.

18. Contone
1. Tema lingkungan
2. Gawe cengkorongan ukara lingkungan
6 ukara ( 6 kalimat )
ayo kanca padha saestu
ngumat resike sekolah iki
sengkuyung ditingkatna
supaya ngrembaka lestari
awit ngarep nganti nagarep uga
wujud open lan resiking dhiri
3. Tembunge dipilehke kanthi diksi (pilihane tembung)
4. Terus dijimbuhake karo tembange.

19. 1. Tembang tradhisional ing
tanah Jawa kasebut
a. Macapat
b. Campursari
c. Pocung
d. Wangsalan
e. Geguritan
2. Wilangan wanda saben gatra
kasebut
a. Guru gatra
b. Guru wilangan
c. Guru lagu
d. Suku kata
e. Bait

20. 3. Sekar alit kang ateges kanoman, minangka
kalodhangan sing paling wigati kanggoné
wong anom supaya bisa ngangsu kawruh
sak akèh-akèhé diarani
a. Maskumambang
b. Mijil
c. Sinom
d. Kinanti
e. Asmarandana

21. 4. Sekar ali kang
nggambaraké uripé wong
kang lagi seneng-senengé,
apa kang digayuh bisa
kasembadan. Kelakon
duwé sisihan / bojo, duwé
anak, urip cukup kanggo
sak kulawarga. Mula kuwi
wong kang lagi bungah /
bombong atine, bisa
diarani lagu ndandanggula
yaiku
a. Durma b. Pangkur
c. Pocung d. Megatruh
e. Dhandang Gula

22. 5. Sinom
Pangéran kang sipat murah
Njurungi kajating dasih
Ingkang temen tinemenan
Pan iku ujaring dalil
Wayah buyut canggah warèngé kang tampa
Ana pira guru gatrane ing tembang dhuwur iki?
a. 6 b. 7 c. 8 d.9 e. 10
Nyatané ana ugi
Iya Kiyageng ing Tarub
Wiwitané nenedha
Tan pedhot tumekèng siwi

23. a. Ngapusi
b. Jujur
6. Tembung temen ing
tembang sinom ateges
e. elek
c. Becik
d. Ala

24. 7. Kinanthi
Padha gulangen ing kalbu
Ing sasmita amrih lantip
Aja pijer dhahar néndra
Guru wilangan ing gatra ke-3 yaiku
a. 4 b. 5 c. 6 d. 7 e. 8
Kaprawiran dèn kaèsthi
Pesunen sariranira
Sudanen dhahar lan guling

25. 8. Asmarandana
Anjasmara ari mami
Masmirah kulaka warta
Anèng kuta Prabalingga
Prang tanding lan Wurubisma
Kariya slamet wong ayu
Pun kakang pamit palastra
Guru lagu lan guru wilangan ing gatra ke-1 yaiku
a. 7i b. 6i c. 8i
d. 5 e. 4i

26. 10. Tembung lantip in tembang Kinanthi ateges
A. Landhep pikire B. bodho C. Pinter
D. remen E. ayu
9. Tembung mami ing tembang asmarandana ateges
A. aku B. kowe C. Kula
D. jenengan E. kami