Recomendados
Mais conteúdo relacionado
Mais procurados
Mais de M T
Mais de M T (20)
Silabari soninke xarankitaabe_2
- 1. Xarankitaabe 2 Sooninkanxanne - Gemuxanne Bakari Dukkure, Banjugu S. Daraame, Marian Hagg, Muusa D. Saranbunu, Muxutaari Silla ______________ Syllabaire du soninké version standard du Mali -2-
- 2. Xarankitaabe 2 Sooninkanxanne - Gemuxanne Syllabaire du soninké version standard du Mali Orthographe: standard du soninké au Mali Nous remercions M. Kaba Diouwara de CNR-ENF pour la révision de ce syllabaire. Illustrations: International Illustrations, The Art of Reading, 2.0, © SIL International, 2001; Marian Hagg, page 6, 24 à gauche, 42. Safandaano: Bakari Dukkure, Banjugu S. Daraame, Marian Hagg, Muusa D. Saranbunu, Muxutaari Silla Saagandindaana: Kaba Juwaara Première édition, 200 exemplaires Janvier 2011. © SIL Mali, 2011 Équipe de Traduction en Soninké site Web: www.asawan.org adresse e-mail: ets@asawan.org B.P. 2232, Bamako, République du Mali Tous droits de traduction, de reproduction et d’adaptation réservés pour tous pays. Toutes les contestations relatives à l’application des dispositions de la présente ordonnance, fixant le régime de la propriété SIL Mali Société Internationale de Linguistique littéraire et artistique (No 77-46 CMLN, du 12 juillet 1977) seront portées devant les tribunaux civils, sans préjudice du droit pour la partie lésée de se pourvoir devant la juridiction répressive dans les termes du droit commun.
- 4. 1 n N A ni Manmadu. A ni Asa. A ni Naana. 1 na 2 na n 3 n na e o u i na 4 a ne no nu ni naa nee Asa naanu. I faayi. nii Manmadu na i neene. noo naa na 5 naa nu nee ne naana naanu neene Naana -2- n n n N N A ni Naana. -3-
- 5. 2 k K kaa ka kaaka Kaaka 1 ka 2 ka k k ka A kiina ke faayi. i kiina 3 a kiina I kiina ke faayi. o kiina O kiina ke faayi. n kiina N kiina ke faayi. ka ku 5 ee oo uu ii kaa 4 aa kee koo kuu kii kaa koo kee kii kuu Asa faayi i kiina ka. A kiina ni naa noo nee nii nuu Manmadu. I faayi ka noonono Kaaka ka ke kaane. ke ko 6 k k k K K kii na kaa ne noo no noo no no kiina kaane noono noonono -4- A kiina ni Kaaka. -5-
- 6. 3 y Y Asa kiina ni Manmadu ya yi. Yaaya ni Naana kiina ya yi. Yaaya na na kuyi i ya. 1 2 kaye y ye y kaye 3 ye kaye ye 5 ee oo uu ii yaa 4 aa yee yoo yuu yii yaa yoo yee yii yuu ya naa noo nee nii nuu yi kaa koo kee kii kuu yu yaa ya 6 ku yi kii ne yi yaaya kuyi kiineyi Yaaya -6- Naana kiina ni Yaaya ya yi. I kaye ke faayi i ka. Asa kiina ni Manmadu ya yi. I kiineyi Yaaya ka. Yaaya na na kuyi i ya. y y y Y Y Ke ni Yaaya ya yi. -7-
- 7. 4 d D daa do daado Daado 1 yide yide 2 d de de d yide Yaaya da Asa faayi. 3 a i o du da di do da do de di du daa na no ne ni nu dii ka ko ke ki ya yo ye yi yu Yaaya da na ke kuyi. Yaaya do Naana. ku duu 6 u de 4 e Asa do Daado. dee 5 dee na ki ye ku yu ki ne ki ni deena kiye kuyu kine kini -8- A da yide ke kini Asa yi. Kaaka do Asa. Kiye ke Asa deena Daado kuyi. A kuyu ku ni, a da yide a do kine kini Asa yi. d d d D D A deena Daado kuyi. -9-
- 8. 5 n k y d ka kaye Yaaya do Naana. Kaaka do Daado. na yide ko yi koyi ni do da Asa do Manmadu. O na Asa deena ke faayi. A kuyi Asa da na koyi Manmadu yi. A kiina da kine koyi a I A kiina ka noono. yi. Na ke da kine ke faayi. Kine ke da na ke faayi. Yaaya da yide kini Manmadu yi. Manmadu ya yi. - 10 - - 11 -
- 9. 6 g G 1 2 gede g ge ge g 3 gede e u o i a ge gu go gi ga ge gi go gu ga gee de di do du da guu 4 Gaayi ga daga, a da gaaye yogo kini Asa yi. Gaayi ga daga 1 gede Gaayi daga. ke ki ko ku ka gaa 5 gaa yi 6 da ga daga gaa ye go de yo go gaayi gaaye gode yogo Gaayi - 12 - Gaayi ga daga i ka, a da gaaye yogo kini Asa yi. Asa daga gede. A da yide a do gode kini Manmadu yi. g g g G G Gaayi daga gede. - 13 -
- 10. 7 m M maa mu maamu Maamu A mini. 1 mini 2 m mi m 3 mi mini i o a u e mi mo ma mu me Maamu daga gaage kiye ke. A do Asa 4 maa 5 mi me ma mu mo daga doome. Asa ga mini, a da i mii ni ne na nu no maama faayi. A da guma a do mane muu gi ge ga gu go mee di de da du do 6 maa ma maama doo me gu ma ma ne doome guma mane - 14 - kini a yi. m m m M M Maamu mini. - 15 -
- 11. 8 x X Manmadu ma daga. Naana ma yaxi. Deena ke ma kuyi. xooda 1 xooda 2 x xoo x 3 xoo xooda ii aa ee uu xoo xii xaa xee xuu xoo xaa xii xuu xee xa koo kaa kii kuu kee xu 4 oo moo maa mii muu mee xi 5 xaa yi 6 ya xi ma xa xaa xi xaayi yaxi maxa xaaxi Xaayi - 16 - Manmadu da Asa yaxi. I xaaxi Xaayi. Naana ma yaxi, xa Asa deena ke na a ya maxa Xaayi. A da ke xooda kini a yi. x x x X X I xaaxi Xaayi xa. - 17 -
- 12. 9 t T taa ta taata Taata 1 tiga 2 t ti 3 ti t tiga tiga i o a e u ti to ta te tu Yaaya da ke tiga katu. A daga a kini Taata yi. Asa ga da tiga ke faayi, a da a 4 ti tu ta to te deema tiga ke yi. I da tiga ke toxo tee xi xu xa xo xe taaxunu Taata ka ke yi. Taata da i tiiga. tii gi gu ga go ge too 6 taa 5 mi mu ma mo me ka tu tii ga taa xu nu to xo katu tiiga taaxunu toxo - 18 - t t t t T T Taata da i tiiga. - 19 -
- 13. 10 g m x t ti na mini gede kaye tiga de xoo ga mi ye ge ni yi da ka de tiga xooda xooda ka yide Xaaxo ke Manmadu ma tiga kita. Xaaxo ga da Manmadu da Asa yaxi. ke ga daga, Asa do i kiina daga kiineyi Xaayi ya. Asa ga dagana, a da Naana Naana yaxi. ma toxo i maama maxa. I ga daga, i da tiga kita Xaayi. Naana maama daga gaage, xa Asa daga, a da Naana faayi. - 20 - a ma tiga kita na a kini Naana yi. - 21 -
- 14. an An kande 1 kande 2 kan an 3 an kan kande A da na tanga. N da ka taga. An da na tanga. An da ka taga. N da na tanga. 11 A da ka taga. Naana do Daado daga gaagandi. I ga dagana, Asa da kande yogo kini Naana yi. Xa, Daado ma kande kita. Naana daga mangugaage ya. Daado xa daga an kan tan xan 4 tan ga dan gi a tanga dangi tiga ke gaage. Xa Naana mango ke ma ta ga da ga gaage. Naana da mangonu ku taxandi. taga daga ka ta xa aa kaa taa xaa 5 gaa gan di man go mango mangugaage A dɑ i tɑxɑndi xoodɑkɑtɑɑno yogonu nɑxɑ. Asa da Naana katu. man gu gaa ge gaagandi tigagaage ya. I ga gaagandini, Daado ta xan di xoo da ka taa no taxandi xoodakataano - 22 - an an An An An do kande ke daga. - 23 -
- 15. 12 on in Ko tonge ni ke yi ? Asa da a tirindi: Ko tonge ni ke yi ? Manmadu ti: Nke. tonge 1 Manmadu da tonge taga. Asa da a tirindi: yinme tonge 2 3 on yin ton ton in yin in tonge on yinme 4 yinme ton in yin 6 an tan xan to i yi on ton xon oo 7 on o 5 too ii yii in tin Ko tonge ni ke yi ? Manmadu ti: Nke. A da tonge tana kini Dindi ya. Dindi da gongo xa kita. A do i daga Kingi. Manmadu yinme daga Kingi. A do Dindi xin din di kingi Dindi Kingi on on in kin gi dindi gingi te yi. ti rin di gon go gin gi tirindi - 24 - gongo gingi in Ko tonge ni ke yi ? - 25 -
- 16. 13 un en Kenne ke dinkan ya ni. dinka A da a yinmen kutu. yinme A da dongan kini a yi. kunke 1 2 kunke kun un 3 kenne kun un donga kenne ken kunke 4 en ken en kenne Tuntu daga gunne. A da kenne kita. Kenne ke dinkan ya ni. A da a yinmen 5 un en in on an kutu. A da kenne ke gaaga Manmadu yi. kun ken kin kon kan Manmadu da a kini Asa yi. A da dongan dun den din don dan mun men min mon man kini i deena ke yi. I da a yiga i ka. tun tu 6 gun ne din ka don ga tuntu gunne dinka donga Tuntu - 26 - un un en en Tuntu da kenne kita. - 27 -
- 17. 14 r R tuure 1 tuure 2 re r tuure o u a i ro ru ra ri ren ron run ran rin ree ten ton tun tan tin roo men mon mun man min rii 6 e re 4 xen xon xun xan xin re ge re gaa na ka re xo ro ti rege regaana kare xoroti raa 5 - 28 - A rege nan xoto ke yi. r re 3 A rege nan rege. Kuume daga dinmu. I da dinmen timi a yi. A rege nan rege. Dingumun ti Kuume ni regaanan ya yi. Tuune xa ro dinme ke yi. A da i xoxonon gangu. A da i gidanu gangu, na i maanu gangu. Dingumun ti Tuune rege nan xoto Kuume yi. Tuure xa ga da ken mugu, a xoroti roono dinme ke yi. I ga da Tuure faayi regene, i kanu nan daga. Dinmun kare. r r r r R R Regaanon rege. - 29 -
- 18. 15 an on in un en r Ko ni ko yi ? yugo kande t ge yaxare in renme un nan yee re k ke an ku gu kaa dun ko nanyeere kugu kaadunko Manmadu da nanyeere mara. Nanyeere y me k ne - 30 - on ke dinkan ya ni. Na ke da renme kita a da. A da na yaxare ke do i renmen gaaga. A da i gaaga Tuntu ya yi. Tuntu da i mara en ma i ga kugunu. A renme Naana ya na na ke xanma. Koota yi, a da na yogo kari i kaadunkon da. - 31 -
- 19. 1 sanke sanke 2 s san s 3 san sanke an in on un en san sin son sun sen so ro ki si si ri me soro kisi sirime a si s S saa sa saasa 16 soro soron su an si toora tooran su n si Ken koota, Muusa daga Xaayi. A daga i gida Manmadu sagata. A saagante, Manmadu da sanku tanmi kini a yi. Saasa 4 san sen son sun sin Muusa ga saage i ka ke yi, a da sanku ku su tan ten ton tun tin taxandi i soron su naxa. Ken da i kisi si ran ren ron run rin so 6 sa 5 xan xen xon xun xin saa ge saa gan te saage saagante - 32 - sa ga ta muu sa sagata Muusa sirimun do i tooran su yi. s s s s S S Sirimun ri saasa. - 33 -
- 20. b barama 1 barama 2 B ba b barama i e o u bi be bo bu ba bo be bi bu bon da do de di du bin sa so se si su bun 6 a ba 4 ra ro re ri ru ban 5 bon te ku run ba bo ro ke yin be bonte kurunba boroke yinbe - 34 - ban bi bon ko bi raa mu Banbi Bonko Biraamu b ba 3 xo bo xobo 17 Biraamu daga barama kurunba xobo saxa. A da barama ke kini Banbi yi. Biraamu da nanboroke kari. A kaadunkon da barama kurunba ke taaxundi yinben kanma. I da boroke ke tiyen soro. Asa do Bonko daga yige doome. I ga yige nan duguta, i da dinmun sigindi. Bonko do Banbi bonte roono dinme ke ya nan rege. b b b B B Bonko bonte ba ? - 35 -
- 21. 1 wa waxande wan 5 win 6 a e o i u wa 4 A wa dagana. A wa waxanden xobono. A na tiyen soro. A wa tiyen sorono. w w 3 waxande 2 wa waxande A na waxanden xobo. A wa riini. w W A daga. A ri. 18 we wo wi wu wa wo we wi wu ba bo be bi bu wa xa ti wa ri waa yin da sa wo waxati wari waayinda sawo wan doo ne waa gi wa ge wandoone Waagi Wage - 36 - Waagi Wage wa waxande xobono, a do yiran kurunbo. A wa i me xobono i kaagunyaxare Sira xa da. Sira ga sawo, a ti i wa wandoonun sorono. I ga na moyi waxati be, a na a ko kiinen da. Waagi Wage na i yiran kurunbo ku rondi. A na daga i waayindan xiri. I wa riini yige a ka ke yi. Soron ga na a wari, i wa tini ku yiraamu sirun ni de. w w w W W Waagi wa riini ba ? - 37 -
- 22. f F 1 fare 2 fare An fare fe ! A yige. an fare A fo fe ! An yige. N faayi ! N yige. Yeru, Baabayi da taarixu yogo ko i f renmun da. A ti i da, tuwaana xoore yogo fa fa f 3 a fare n fare 19 fare bire Sooninkara ganni, a toxon ni Madi Kaama Kanute. Koota yi, yugo yogo ga wa i faren kanma, a girinte gunne, a da u i o e fa fu fi fo fe fa fe fi fo fu fan ta te ti to tu fon wa we wi wo wu Finkinten ti i wa faren wure meemene. fen 4 a ba be bi bo bu Madi Kaama ti: A wara, an fo fe ! fin 5 finkinte yogo wutu. I ga ri i kaanu, finkinten ti: N ya fo ni ke fare yi. I da me kuta. I da tuwaana ke xiri ti a nan kiiti ku soro naxa. A ga ri, a ti finkinte ke da: An fare, yugo ma yaxare ? Yugon do i faren daga i ka. 6 fin kin te taa ri xu finkinte taarixu soo nin ka ra Sooninkara - 38 - f f F An fare fe ! - 39 -
- 23. 20 s b w f Ku ni manni ya ? sanke ma si ga baa wo su tu ran fo Masiga baawo suturanfo Yeru, Masiga da si do gunbo xobo a do fare. A da i xobo na i wara xaaxon kaane. Xaaxon ga ro, a do i renmun da te xoore soxo. Koota su, i wa dagana te ke soxo. Xaaxon siro, baawo i da soxofo gabe kita. Ken ya ni Masiga ga ti: Sin do faren do nan ni kaagumen suturanfon ya yi. A da futon . yigana Manmadu . yige yiga Tirindindu 1. Masiga da manni xobo? 2. Xaaxo ke siro ba? A wa tiyen - 40 - . - 41 -
- 24. 21 ŋ Ŋ Wuri, Soxona da futon segendi ti benŋen ŋa. Bonko toxo ŋaamini a kaaran ŋa. A ma Soxona ga da a wari, a daga a saxundi. Maasire ti Soxona nan daga saxu Bonko kaaran ŋa. Yugu xase tana ga benŋe 1 benŋe 2 ŋ ŋ 3 taaxunu, a ti: Ken ni tonŋun ya yi. N faayi ŋe ŋe an toŋono fo baane yi an na ken mara. benŋe u o a ŋi ŋu ŋo ŋa ŋe ŋa ŋu ŋo ŋi ŋoo ne na nu no ni ŋee fe fa fu fo we wa wu wo wi Ken ma siro. fi ŋuu 6 i ŋe 4 e Maxa an renmen baane saxundi biten ŋa. ŋaa 5 ŋaa mi ton ŋu to ŋo ŋaami tonŋu toŋo - 42 - Yaxare ke saage dagana i renmen moxon faayi. A xosi biidan wari i renmen kaaran ŋa. Yaxaren xaaru. Ken ŋa, deben su sigi i tan ŋa. Xa o Kaman Tunka da renme ke kisi. ŋ ŋ ŋ Ŋ Ŋ Tonŋu, a wa toŋono ! - 43 -
- 25. kitte 1 makka 2 ki kitte sindikke A toxon ni Sindikke. A toxon ni Taata. A toxon ni Sege. ma Yeru, Botte do Mukke soxo. I da makkan makka kitte do suuman tifi. Xa sokki buren gabo A kitten faayi. kita 3 A toxon ni Mukke. sege kk tt mukke taata 22 Asa da tiga kita. soxofoonu ku da. Botte do Mukke kafi na sokke ke su soxo. I futten wure siro. O su na a tu ti sokken ni soxofon danŋa sokke doroke I da sokken soxo. Asa da doroken rondi. xotte kk kk tt tt Ke ni xotten ya yi. xote 4 xonnen ya yi. Giden xoten ya ni. Mukke do Botte fu mu bo xon ne futte mukke Botte xonne - 44 - makkanten sokki. - 45 -
- 26. 23 ɲ Ɲ ɲan ge ɲange ɲexe 1 ɲexe 2 ɲ ɲe ɲe Karimu do i faaba Gaaɲi daga tangi ɲ ɲexe fanŋen ŋa. I ga kiɲe, i da ɲexe gabe raga. I ga saage katta i kan ŋa, Karimu da i kini 3 e u o a i i maama Ɲaame yi. Ken da i ɲaaɲa. A ga ɲe ɲu ɲo ɲa ɲi duguta, a da kaadunkon xiri. I da ɲexun yiga. 4 5 ɲa ɲo ɲu ɲi Yigayen ga ɲeme, maama Ɲaame da xiisa ɲen ne na no nu ni bagandi ɲangen kanma. Beesu ti ɲangen ɲon ŋe ŋa ŋo ŋu ŋi ɲun 6 ɲe ye ya yo yu yi ɲan ki ɲe ɲaa ɲa su xun ɲa ɲaa me kiɲe ɲaaɲa suxunɲa Ɲaame - 46 - ni suxunɲan ya yi. ɲ ɲ ɲ Ɲ Ɲ Ɲaame da a ɲaaɲa. - 47 -
- 27. j J ja ma jan go jaa xa ja ɲii me jama 24 Jango Jaaxa jakki ɲiime Jaaje ri. 1 jaxe jaxe 2 Jaaje ri ! ja ja j Jango daga ! Jaaje ri ba ? j Jango daga. Xori Jango daga ? jaxe Jaaje jaare daga i jatigi Jango Jonbeera 3 a i o u e ja ji jo ju je sagata Nafaji. A da a baasu jaxe. A da i kome Maxa xiri a na a xurusi na a xeexe. A kaagunyaxare Juma da tiye ke yogo 4 ja je jo ju ji buyi. Jaaren da jaman xiri yigayen ŋa. jon ɲa ɲe ɲo ɲu ɲi I ga duguta, i duwa. Sunke bire, jaaren jin ŋa ŋe ŋo ŋu ŋi jun 6 jan 5 ya ye yo yu yi ja ti gi jaa re jaa je jon bee ra jatigi jaare Jaaje Jonbeera - 48 - da ɲiimun timi na i jatiginun jakki. j j j j J J Jaaje jaare daga ba ? - 49 -
- 28. 25 ŋ kk tt ɲ j na Ke kan moxo ? Xa da ku toxonu safa. benŋe ɲa ŋa A daga deben An ma makkan fu to . an sin minindi ! moo di nu moodinu makkanfuto Muusɑ dɑ jɑxɑ dinkɑ xurusi. Ɲɑɑme da makkanfuton soro. A dɑ futon segendi benŋen ŋɑ. Wuron gɑ ro, ɑ dɑ moodinun xiri. A kootɑn ŋɑ, Muusɑ kɑn fagu jɑmɑn ŋɑ. I gɑ yige, jɑmɑn duwɑ nɑ i kittun kini me yi. Ken ŋɑ, beesu dɑgɑ i kɑn ŋa. - 50 - - 51 -
- 29. l ll L ma si ga laa ji Malle 26 Silla Galle Laaji Malle Silla da te xase saga. A da a badon boli 1 2 boli bagandi ti solin ŋa. Xaaxon ga kiɲe, a da yille l li yillen do mollen soxo. Ken falle, a da bolin yi fakka xati kini Muule do Laaji yi. I daga yille li l 3 tangandi. Soxofoonun ga moyi, a da boli soron su gansi fateyen ŋa. Soro ku ni: Galle, Jala, Laaji, Siidi a do Muule. 4 o e i Fateyen falle, i da a katu. Yillen do lu lo le li mollen siro moxosiri. li le lo lu li len ji je jo ju ji len 7 u li 5 i ri re ro ru ri lan 6 so li muu le ja la mo fa soli Muule Jala molle falle - 52 - l l ll ll L L Laaji do Malle da xatin ro bolin ŋa. - 53 -
- 30. q raqe 1 raqe laqe Q nta A nta ɲaana. ntaxa A ntaxa golle mulla. nke 27 Nke ntaxa golle mulla. q qe q Daaru, Buubu sakke Waaju da wanqari qe 2 dinka wari. A ɲi saqa baqi xoore yogo raqe raqen ŋa. A nta ɲaana fo wo fo ma golle. A da a kutu na a segu. A da a gaaga 3 e o a u i qe qo qa qu qi Silamaxa yi. A yaqe Sira ti: Nke ntaxa golle mulla. A saagante, a da a ɲi i jatigi Sanba yaqe 5 qu qa qo qi Fenda do i xoxonen xaji. I daga jaareran ge gu ga go gi ŋa. I ga joofe, doxotooron ga da i wari, a qen xe xu xa xo xi qin 6 qe qin 4 le lu la lo li ya qe ba qe sa qa wan qa re yaqe baqe saqa wanqare qan - 54 - fuule, a ti i dalla saqa. q q q Q Q A da wanqaren kutu. - 55 -
- 31. 28 c cc C A da cero kini Cacca yi. 1 cero 2 c ce ce c Ceron da a caakan kutu. Suxuba ke, Waali faaba Babuccine daga e i u o a ci cu co ca ce ca cu co ci cee te ta tu to se sa su so si caa ka ka ba bu ca caaka kaccinte Babuccine Cacca gunnen ŋa. A dagante, a da kaccinte yogo ti coo 7 d’a kacce ce 5 da a Ceron d’a caakan kutu. ka cero 4 d’a Ceron da Cacca caakan kutu. kacce 3 da a A d’a kini Cacca yi. cero ceero A da a kini Cacca yi. caa 6 - 56 - kari killen ŋa. A ga kiɲe gunnen ŋa, a da cero raga. A ga ri i kan ŋa, a d’a kini Cacca yi. Ken d’a caakan kutu. Cero ke raqen xooren ya ni. A da ceron siiti ti kaccen ŋa. c cc cc C C Cacca ceron faayi ! - 57 -
- 32. h H 1 hataye hataye 2 ha hataye a i e u o hi he hu ho ha ho he hu hi hon fa fo fe fu fi hun ca co ce cu an hanmi An ware. An rege. N ware. N rege. qa qo qe qu qi han mi ha qi re hii ji ye ha bi ba tu hanmi haqire hiijiye Habibatu Habibatu ri a yi. A ti: Haadi, an hanmi ni manni ya? An haqiren taaxundi. Fi be kootan ga ma kiɲe, ken nta ɲaana. ci hen 6 A rege. wa taaxunu korondonmen kanma. A ma ha ha 4 A ware. Haadi ɲi hatayen girindini. A hanminten h h 3 a hanmi n hanmi 29 han 5 - 58 - Ken falle, a gida xusanta ti: Haadi, n da yirigi hiijiyen tekken wutu an da. Ken falle, a daga Makka. A ga saage, a da hange kari i kan ŋa. I da baasi liŋe soro. Silaaminun ri yige nan duwa. Jaman sanqi. h h h H H Haadi hatayen liŋo ! - 59 -
- 33. 30 l ll q c cc h Xa da ku toxonu safa. Laxabure Ɲogome O maarenmu, xa da Manca dan ke dangumaane terinka. Koota yogo, Laxabure daga yaala gunnen ŋa. A da gunnen su yaala. A dullinten ri ware Nallenme kanma. A ɲi yigene lanbanlaqen ŋa. Gelli soxuba, Laxabure do Nallenme wa me yi. Waxati be a ga d’a kari, a d’a su yiga. A saagante katta i kunmen ŋa, a da Ɲogome saxunten wari koccen kanma. Laxabure ti: Nke ma giri na anken ya kari saasa! Xa baasi nta ke yi. N faayi dagana, n yillanten wa an ɲiini yere. A yillante, a da Ɲogome ɲi sikki. A ti: Moriya, an gan maxa sege koran kanma, n ɲi an kanbunu. - 60 - - 61 -
- 34. 31 p pp P I da goppen yiga. 1 2 poole poore 3 p poo poo p Bucci d’i danpen rondi. goppe kanma. Lellen ŋa, a ga riini, a da goppe ke oo ii aa uu ee pii paa puu pee poo pee paa puu pii pa qoo qee qaa quu qii pu coo cee caa cuu cii pe 6 7 dan pe danpe to sa ta toppa sappe Tappa - 62 - d’i Tappa da goppi dinka yogo toppa kiiden poo 5 da i go poole 4 d’a Bucci da i danpen rondi. goppe da a I d’a yiga. poole I da a yiga. ro i kunken ŋa. A da poolen ro i xannen ŋa. A da goppen falla i yaqe Xunba yi. I renme Haruna d’a koti. I renyaxare Bucci d’i danpen rondi. A daga sappen do ten do basallen xobo saxan ŋa. A ga ri, a da goppe ke ɲaaɲa. Ken falle, i d’a yiga. p p pp P P A da goppen poola. - 63 -
- 35. 32 Sooninkansigiru a A n N b B ɲ Ɲ c C ŋ Ŋ d D o O e E p P f F q Q g G r R h H s S i I t T j J u U k K w W l L x X m M y Y a b c d e f g h i j k l m n ɲ ŋ o p q r s t u w x y A B C D E F G H I J K L M N Ɲ Ŋ O P Q R S T U W X Y . , ? ! - 64 - - 65 -
- 37. 34 Masalankittu Debigume yogo do i yaqe Ke debe sariya yogo ni yugo nta xawa Laxabure do Sugundige yaxare katta. Alla koota su, gongondaanun Koota yogo, Laxabure daga yaala. A killen liŋo, na yugo ya ragana n’a wara konpen ŋa n’a a yige m’a ga fakka. A yillante, a do Sugundige texe. Waxati su, debigume ke sefen ni ya gemu. I da me kuuɲi. Laxabure ti: Tonŋunu jikku nta yaxaren ŋa. sikki ko saasa, ken falle n w’an karini. Koota baane, debigumen d’i yaqen katu. I A ti: Laxabure, nke ga n’a tu ti o wa genme ke d’a wara konpen ŋa. Ken falle, yaqen ga na kille, n nta riini. yigande be soro, a na buusin do xuron kafu A ti: Tonŋu. a yi. A falle, yaqen na ri sigi palanterin ŋa A ti: An ga na daga a ko ti an do Sugundige nan ti: N kiina, an yaaxe nta ke yigande yi, gemu, xa an d’a wara. I tini gaare. buusin do xuron ya n’a yi. A yiga ! A ti: Laxabure, an ga noqu be saasa, dulle nt’an Kiinen na ti: N ga n’a yiga su, an na xoqen ŋa. bagu in ŋa. A ti: Tonŋu. A soyi. A ti: Daga, laayindun xoten Koota su kundu ma debigumen ga bakka ya ni. O sarati ke ya yi. konpen ŋa. A d’i renmun kafu me yi nan ti: N renmu, yaxarinyaxu siren ni de ! Xa maxa saxu yaxaren ŋa baawo jikkun w’a yi. - 68 - - 69 -
- 38. 35 Taalinu Na katon filli ya na me fallen tarana. An ga nexu, i d’an ku ya. Ji joxinten ra nta xoorene. Safandimoxon saagande Manmadu do Asa, i faayi i kan kaane. Beranxullen su feti xurura yi. Xirisen saxunten ga ke be walla, leminen Axa wuyi jamu ? siginte nt’a walla. Digan faranfare do tonŋu feti baane yi. Ji ga tewo moxo wo moxo, a mulono ya. Killen ga laato wo laato, a warene debe ya yi de ! I ga ti yaaxen wa yigene, i ma ti a xaye. An ga d’a mugu a me saqaana nta, sikkaana ya n’a da. - 70 - Kaadunkon moxo ? An giri minna ? An toxo ? An janmu ? - 71 -
- 39. 36 Yonki saha Nuxundunwuren jaaremoxo ti ji jaaranten ŋa Ken falle, an ga na ɲi ji jaarante ke kinni Nuxudunwuren ga na ɲi sere be yi, an na ke a yi, an na ji ke yonko-yonko. ji jaarante dabari. A soremoxon faayi. Ji jaarante ke dabarindimoxon ni kundu 1 - Waxati su, an ga na ɲi ji jaarante ke ya yi ma xajinten ga sahana. dabarini, an n’an kittun do yokkun su Ke ji jaarante maanan ni na leminun do senondi. xirisun kisi fatankaawayen ŋa. Ta su an 2 - Litiri baane ji soronte (misaale: nan xawa na ji ke fonne-fonne kini a yi jiranxolla fakka baane). hari daqu ga nt’a yi. 3 - Kaasi taxande sukarajura. A ga ma ɲa ti ke moxo yi su, watten wa 4 - Kittindoronsoomo sikki fakka ta fillo ti ɲaŋoono. A feti nan ti ke safaare baane sappen ŋa. ra wa watte ke jaarana, xa, a ra wa 5 - An n’a ro xolla senonten noxon ŋa. xajinten kisini fatankaawayen ŋa. 6 - An na kun su kafu me yi ti xaraxan Ji jaarante ke do yittu tananu ra wa senonten ŋa. wutini doome. 7 - An n’a taaxundi m’a gan muro. Alla gan n’o su deema ti yonki sahan ŋa ! - 72 - - 73 -
- 40. 37 Bataaxe Faranci, marisinxason 25, siine 2010. Masalankitte Koota yogo, soro sikki ɲi terende yi. Baanen toxon ni Haruna. I ga kiɲe N w’an kuuɲini Muusa Salle, Jaala Saanu lanbanxannen ŋa, i ga jin karana, i d’a ɲi sikki fedde marandaana. a juppen ya ni. I kori karene. Ken ya ni, i Ken falle, an na duruxoto na maaro, tiga, ro fuurallenmen ŋa. Fuuragumen d’i te, sukara a do xatin xiyi katt’in koren ŋa. karandi. Haruna bara a tugana. A ɲa Baawo i da bataaxe xayi in ŋa nan ti i manqan xoore yi. A falle, menjan baane naxafan ɲeme. d’a tuga. Ken ŋa, i d’a tirindi nan ti: An n’i kiɲandi n kan ŋa. Ken dangi falle, Mannen sigi an ga bara a tugana ? an n’i jaate n’i haqen koni n da ti n A d’i jaabi: Giriwaxatin ŋa, o do karaye telefonnimoron ŋa: 0033 66341791219. ma giri. N wa Jaalankon su kuuɲini. Hari na kiyen xeeri kini o yi ! Nke Bakari Jaawara nan giri Faranci. - 74 - - 75 -
- 41. 38 Telefonbataaxu N xana linwe, fo wo fo su nt’in nwa. An xa moxo ? N xana, wuron do kiye, n wa Telefonbataaxen safemoxo miirini an nwa. N nta mungunu an nwa Telefonbataaxe ke maanan ni ma kalle. N w’an mulla. na bataaxen wara katta An xana DARAAME. menjanŋun do xananun ŋa, kun d’i meenu... A do xa, a N xoxone, n kuunyinden wa katt’an jonkon nan newo. nwa. Gelli koota be, n ga giri an nwa ma ŋ nta telefonsigirun ŋa, xa o da nw wara lenki, n na gollen ya yi. N w’a mulla an a batten ŋa. nan golli siri xarallan nwa, baawo ɲ nta telefonsigirun ŋa, xa o da ny wara a gollen ya na seren bakka mexen nwa. batten ŋa. An gida Muusa DARAAME. N xana Gaayi, a ga Senegaali. N d’an sinma moxosiri. Ken falle, an ga da N faaba Muusa, xa sunka. Kaadunkon xaalisi be xayi, n d’a wari. A siro. N da xubaare ? An n’a tu ti n ma tugunne da naanu filli xobo. Xa fo toxo, a kutten renyugo kita. O w’a mulla an n’a toxon nyaana kan moxo ? An ga na ke kini. An n’o jaabi jawoye yi. bataaxe wari, an n’in jaabi. An renme Bakari, Turulla. Manmadu SOXONA, Xaayi. - 76 - - 77 -
- 42. Kitaaben nuxudufoonu 21 ŋ Ŋ 22 kk tt (soron toxonu) 44 Kaara 23 ɲ Ɲ 46 48 Xaranta 42 1 n N (ni, diganta, sigiri xoore, tonbe) 2 24 j J (tirindindidiganta, kaawayidiganta) 2 k K (ke, a, i, o, n) 4 25 Saagandinde (ŋ, kk, tt, ɲ, j) 50 3 y Y (yi, ya) 6 26 l ll L 52 4 d D (da, do) 8 27 q Q (n + t, n + k: nta, ntaxa, nke) 54 5 Saagandinde (n, k, y, d) 10 28 c cc C (da a = d’a, senbende) 56 6 g G (ga, gorobe) 12 29 h H (n + h, n + w, n + r sefemoxo) 58 7 m M 14 30 Saagandinde (l, ll, q, c, cc, h) 60 8 x X (ma) 16 31 p pp P (da i = d’i) 62 9 t T 18 32 Sooninkansigiru 64 10 Saagandinde (g, m, x, t) 20 33 Janmunun do toxonu 66 11 an (an, n, a) 22 34 Masalankitte: Turuŋe do Sugundige 68 12 on in (tirindinditonbe ? tonbo filli : ) 24 13 un en (-n fatanfansiye) 26 14 r R (nan + r, nan + x sefemoxo) 26 15 Saagandinde (an, on, in, un, en, r) 30 16 s S (n + s sefemoxo) 32 17 b B 34 18 w W (wa) 36 19 f F (n+f, n+y sefemoxo, kaawayitonbe !) 38 20 Saagandinde (s, b, w, f) - 78 - Masalankitte: Debigume yogo do i yaqe 35 Taalinu 69 70 Safandimoxon saagande 71 36 Yonki saha: Nuxudunwuren jaaremoxo ti ji jaaranten ŋa 72 37 Bataaxe 74 Masalankitte 75 38 Telefonbataaxu 76 40 - 79 -