3. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
3
Εισαγωγικό Σημείωμα
Η Ξυλόπολη ήταν και είναι το κεφαλοχώρι μιας ευρύτερης
περιοχής που περιλαμβάνει πολλά χωριά από τα οποία και
προέρχεται ένας μεγάλος αριθμός των μαθητών του
Νηπιαγωγείου, του Δημοτικού και του Γυμνασίου της.
Το Γυμνάσιο τη φετινή σχολική χρονιά 2013-2014 έχει μαθητές
από την Ξυλόπολη και από τα χωριά Λαχανάς, Δορκάδα,
Ευαγγελίστρια, Κυδωνιές, Λευκοχώρι, Στεφάνια και Θεοδόσια.
Με το πρόγραμμα αυτό θελήσαμε να περιγράψουμε τον οικιστικό
περίγυρο των μαθητών μας και μέσα από αυτόν να γνωρίσουμε την
ιστορία του τόπου, την προέλευση, την καταγωγή και τα ήθη και
έθιμα των ανθρώπων. Έτσι και εμείς σαν σχολείο, αλλά ιδιαίτερα
οι μαθητές μας θα συνέδεαν το παρόν με το παρελθόν τους και θα
αυτοπροσδιορίζονταν με μεγαλύτερη ακρίβεια.
Φωτογραφίσαμε μόνο τα παλιά σπίτια, γιατί αυτά «μιλούν» για την
ιστορία των ανθρώπων. Αυτά υπήρξαν ο φυσικός χώρος
ανάπτυξης της κοινωνικής ζωής με τις συνήθειες, τα ήθη και τα
έθιμα των κατοίκων.
Δεν πρέπει, επίσης, να ξεχνάμε πως στα μέρη αυτά έζησαν για
αιώνες δίπλα στους Έλληνες και άλλοι λαοί, όπως Τούρκοι και
Βούλγαροι. Μάλιστα χαλάσματα από τα παλιά τουρκοχώρια
βρίσκονται ακόμα στην περιοχή.
Επομένως, ο τόπος αυτός έχει ποικίλες μνήμες, τον καλλιέργησαν
και μόχθησαν πάνω του χριστιανοί και μουσουλμάνοι, Έλληνες και
αλλοεθνείς. Πάνω του χαράχτηκαν ανεξίτηλα η ιστορία των
ανθρώπων και των λαών, οι εθνικοί ανταγωνισμοί στις αρχές του
20ου αιώνα και η ανταλλαγή των πληθυσμών μετά το 1924.
Οι μαθητές μας, που ζουν στα μέρη αυτά, μέσα από το πολιτιστικό
αυτό πρόγραμμα γνωρίζουν με βιωματικό και δημιουργικό τρόπο
ένα κομμάτι της δικής τους ιστορίας, αλλά και της ιστορίας των
οικογενειών τους.
4. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
4
ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ
Ο πρώτος στόχος του Προγράμματος ήταν να καλλιεργήσει το
ενδιαφέρον των μαθητών για τον τόπο διαμονής τους και να
αναδείξει την αξία του, ώστε στην αναζήτηση της προσωπικής
ταυτότητας του κάθε μαθητή να συμπεριληφθεί και αυτός ως
βασικό χαρακτηριστικό της υπό διαμόρφωση προσωπικότητά τους.
Ο δεύτερος στόχος ήταν μέσα από τη δημιουργία των ομάδων
(ομαδοσυνεργατικές διαδικασίες) να αναπτύξει δεξιότητες των
μαθητών στην αναζήτηση των πληροφοριών (αποκαλυπτική
μάθηση) είτε από ουδέτερες πηγές (διαδίκτυο, βιβλία, περιοδικά)
είτε από σύγχρονους ανθρώπους των χωριών τους.
Το ενδιαφέρον των μαθητών για την επίτευξη στόχων που και οι
ίδιοι έθεσαν και διεκπεραίωσαν μαζί με τους καθηγητές τους
κρατήθηκε μέσα από τις συμμετοχικές διαδικασίες.
Υπήρξε ένα αυστηρά διαρθρωμένο πλάνο εργασιών της κάθε
ομάδας χωριστά, η προσέγγιση των επιμέρους θεμάτων έγινε
διεπιστημονικά (Πληροφορική, Λογοτεχνία, Ιστορία) και οι
μαθητές απέκτησαν εμπειρίες διαχείρισης γνωστικού υλικού με
τρόπο δημιουργικό και ευχάριστο.
Ο τρόπος με τον οποίο εργάστηκαν οι ομάδες ήταν ο εξής:
Κάθε χωριό δημιουργούσε τη δική του ομάδα. Τα χωριά είναι οκτώ
(8). Έτσι δημιουργήθηκαν οκτώ ανισομερείς ομάδες. Κάθε ομάδα
συγκέντρωνε υλικό υπό την επίβλεψη και την καθοδήγηση των
καθηγητών τους.
Οι καθηγητές ανέλαβαν το έργο της φωτογράφισης των οικισμών.
Στο τελικό στάδιο δημιουργήθηκε Πρόγραμμα Παρουσίασης
(PowerPoint) με όλο το υλικό της εργασίας, καθώς και αξιολόγησή
του.
7. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Ξυλόπολη
Πριν το 1584 το χωριό Λιγκοβάνη δεν υπήρχε στη Βυζαντινή
αυτοκρατορία, ήταν μόνο ένα αδιάβατο δάσος. Το 1584 όμως ήρθε
ο πρώτος κάτοικος Ιωάννης Λίγκος που καταγόταν από το
Μενελικό ο οποίος εγκαταστάθηκε και κρύφτηκε στα δάση της.
Αυτός, που ήταν και ιερέας, έχτισε το πρώτο σπίτι και από τότε
άρχισαν να κτίζονται και άλλα.
Στην Ξυλόπολη οι κάτοικοι ασχολούνταν με τις αγροτικές
δουλειές και παρήγαγαν σιτάρι που αρκούσε για τους ίδιους μέχρι
τα Χριστούγεννα. Ασχολούνταν επίσης και με την κτηνοτροφία που
ήταν σε πιο ικανοποιητική κατάσταση, λόγω των άφθονων φυσικών
πόρων, που ήταν τα λιβάδια και
τα βοσκοτόπια της περιοχής.
Την εποχή εκείνη οι κάτοικοι
συνεργάζονταν στο αλώνισμα, στο
θέρισμα στο πότισμα και στη
σπορά. Επίσης και οι βοσκοί
συνεργάζονταν μεταξύ τους.
7
8. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Συχνά έστελναν τα μικρά παιδιά τους να βοηθούν κάποιους
άλλους βοσκούς στο άρμεγμα αλλά και στη βοσκή.
Σήμερα οι περισσότεροι δουλεύουν στα γύρω χωράφια και σε δικές
τους επιχειρήσεις.
Η Ξυλούπολη ήταν κεφαλοχώρι. Κάθε Τρίτη γινόταν παζάρι.
Έρχονταν μικροπωλητές από τις
Σέρρες, από το Καρτερέ, από το
Βερτίσκο για να πουλήσουν την
πραμάτειά τους , όπως ο
καρεκλάς, ο σκουπάς, ο
γανωματής και ο τσικρίκης για να
προμηθευτούν οι υποψήφιες
νύφες τα προικιά τους, αλλά και
ο ψαράς με τα περίφημα τσιρόνια. Επίσης πιο παλιά υπήρχαν στο
χωριό και χάνια τα οποία φιλοξενούσαν ανθρώπους από τα γύρω
χωριά, όταν είχαν κάποια δουλειά με εμπόρους του χωριού.
8
9. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Τα παραδοσιακά έθιμα από το χωριό Ξυλόπολη.
Ένα από τα έθιμά που διασώζεται ακόμη
και σήμερα είναι η γουρουνοχαρά που
γινόταν στα παλιά τα χρόνια την
παραμονή των Χριστουγέννων. Άλλα
έθιμα είναι το κόλντε, το κούτσουρο και
η πέρτα που τα έβαζαν όλο το δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων
στο τζάκι.
Ένα άλλο έθιμο είναι η λαμπαδοφορία που αναβιώνεται ακόμα και
σήμερα το βράδυ της 25ης Μαρτίου.Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες
του βαθιά στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Το φως των
αυτοσχέδιων λαμπάδων συμβολίζει το φως της ανάστασης του
ελληνικού έθνους από το ζυγό της σκλαβιάς. Αμέσως μετά τον
απογευματινό εκκλησιασμό μικροί
και μεγάλοι παίρνουν στα χέρια
τους τις αναμμένες δάδες και
γυρίζουν όλο το χωριό για να
θυμηθούνε την έξοδο από τον
τουρκικό ζυγό.
Ένα άλλο έθιμο ήταν τις απόκριες.
Την ημέρα της αποκριάς κάθε παιδί πήγαινε στους γονείς του
προσφέροντας πορτοκάλια και χαλβά για συγχώρεση, άσχετα αν
είχαν μαλώσει ή όχι. Αυτά ήταν τα λεγόμενα «συγχωρεμένα».
Του Λαζάρου ντύνονταν οι
γυναίκες λαζαρίνες και πήγαιναν
σε όλα τα σπίτια του χωριού να
πουν τα κάλαντα και άφηναν από
ένα πορτοκάλι. Όταν
παντρεύονταν μια κοπέλα, την
Παρασκευή του γάμου της
μαζεύονταν κόσμος τρώγοντας
φασολάδα και ρυζόγαλο. Ενώ στο αγόρι γίνονταν αυτά κάθε
9
10. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Τετάρτη. Από αυτά μερικά συνεχίζουν να γίνονται ακόμη και
σήμερα τηρώντας έτσι την παράδοση του Χριστού.
Στην Ξυλόπολη αξίζει κανείς να επισκεφθεί την εκκλησία του
Αγίου Γεωργίου, η οποία χρονολογείται από τον 17ο αιώνα και
αποτελεί αξιόλογο ιστορικό μνημείο, αφού εκεί εκδηλώθηκαν οι
πιο βίαιες συγκρούσεις μεταξύ
Ελλήνων και Βουλγάρων. Ο χώρος
του κλειστού Γυμναστηρίου αλλά και
του Βοτανικού κήπου αποτελούν
κόσμημα για το χωριό της
Ξυλόπολης. Η έκταση του Βοτανικού
Κήπου ανέρχεται στα 80 στρέμματα
και συνολικά έχουν φυτευτεί 4.117 φυτά από 945 είδη και
ποικιλίες φυτών.
Σήμερα έχουν διασωθεί κάποια
οικίσματα που μαρτυρούν μια
ιδιόμορφη τεχνοτροπία : διώροφα,
ψηλά και μεγαλοπρεπή αλλά και
ισόγεια που φανερώνουν τις
οικονομική κατάσταση και κοινωνική
διαστρωμάτωση των κατοίκων.
Παρόμοια κτίσματα υπάρχουν και στο γειτονικό χωριό Λαχανά. Το
παλιό χωριό πλέον αποτελεί ένα μικρό μόνο μέρος σε έκταση σε
σχέση με το νέο που έχει επεκταθεί σε όλη την τούμπα(λόφο) και
έχει κατοικηθεί με νέα και μοντέρνα κτίσματα.
10
11. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Στεφάνια.
Το χωριό κατοικήθηκε περίπου το 1920 κυρίως από Ποντίους και
Σαρακατσανέους. Ήταν και αυτό όπως και τα γειτονικά χωριά
τουρκοχώρι που μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών κατοικήθηκε
από το προσφυγικό ρεύμα λόγω των ιστορικών γεγονότων κατά
την περίοδο της Μικρασιατικής εκστρατείας.
Λίγα βέβαια είναι τα σπίτια που έχουν διασωθεί είναι όμως
αντιπροσωπευτικά. Ένα από αυτά είναι το αρχοντικό με την
επωνυμία Κουντουρατζή. Είναι λιθόκτιστο, διώροφο και ξεχωρίζει
ως κτίσμα με την επιβλητικότητα και την αρχοντιά του. Τα
υπόλοιπα κτίσματα διατηρούν την ίδια τεχνοτροπία. Τα κτίσματα
είναι ισόγεια, με αποθήκη, κήπο και αυλή. Πολλά από αυτά
επισκευάστηκαν και προστέθηκαν ήδη στα παλιά κτίσματα νέα πιο
11
ασφαλή λόγω των
καταστροφών που υπέστησαν
αρκετά από αυτά από δυνατό
σεισμό.
Αξιόλογο είναι το πετρόκτιστο
δημοτικό. Δεν χρησιμο-
ποιείται, αφού το χωριό
φιλοξενεί ελάχιστες οικο-
12. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
γένειες και τα παιδιά είναι λίγα.
Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως
με την κτηνοτροφία, αλλά και
την γεωργία. Οι δρόμοι είναι
έρημοι, ωστόσο κάποιοι
γέροντες με την παρουσία τους
στο παραδοσιακό καφενείο
ζωντανεύουν σιωπηλά το χωριό. Οι πληροφορίες που
παρατίθενται δόθηκαν από αυτούς με ιδιαίτερη προθυμία
Τα παραδοσιακά έθιμα από το χωριό Στεφάνια.
Αν και στο χωριό, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των κατοίκων δεν
αναβιώνονται πια πολλά παραδοσιακά έθιμα, το πιο γνωστό είναι η
πίτα του Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης. Αυτό το έθιμο
καθιερώθηκε από το 1958, όταν στο χωριό έπεσε μεγάλη πείνα
και οι κάτοικοι του χωριού έφτασαν στα όρια της λιμοκτονίας. Έτσι
λοιπόν οι κάτοικοι απευθύνθηκαν στους Αγίους Κωνσταντίνο και
Ελένη για να τους σώσουν από το θάνατο. Τελικά, ως δια μαγείας,
ένας έμπορος που περνούσε από τα χωριά, λυπήθηκε τους
κατοίκους και τους έδωσε τρόφιμα, έτσι ώστε να περάσουν
αγόγγυστα το χειμώνα. Το αξιοσημείωτο είναι ότι κανείς στη γύρω
περιοχή δεν τον γνώριζε ή τον είχε δει. Κάθε χρόνο, την ημέρα
που γιορτάζουν οι Άγιοι, διαλέγουν ποιοι θα κάνουν δέκα πίτες και
έπειτα τις μοιράζουν σε φτωχούς, για να δείξουν την ευχαριστία
τους στους Αγίους, όπως αυτοί έδειξαν έλεος και τους
συμπόνεσαν.
12
Ένα άλλο έθιμο είναι το
αντάμωμα των Ποντίων οι
οποίοι ήρθαν στο χωριό
μετά το ολοκαύτωμα στο
χωριό Κλειστό από τους
Γερμανούς. Έτσι κάθε
χρόνο στις 20 Ιουνίου οι
απόγονοι των θυμάτων
13. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
συγκεντρώνονται κάπου κοντά στο χωριό και θυμούνται τη μοίρα
που είχαν οι πρόγονοί τους που θυσιάστηκαν και την τύχη που
είχαν κάποιοι από αυτούς να επιζήσουν.
13
15. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Θεοδόσια
Το χωριό αυτό ήταν παλιά τουρκοχώρι με την ονομασία Ματζίμ
Μπαραμλή. Κατοικήθηκε από πρόσφυγες μικρασιάτες όπως και τα
γύρω χωριά. Οι κάτοικοι ασχολούνταν με την κτηνοτροφία κυρίως,
αλλά και τη γεωργία. Σήμερα συνεχίζουν να ασχολούνται με τις
ίδιες δραστηριότητες, αλλά και με ελεύθερα επαγγέλματα. Δεν
έχουν διασωθεί παλιά κτίσματα που να μαρτυρούν κάποια ιδιαίτερη
τεχνοτροπία. Το χωριό είναι οικοδομημένο με μοντέρνα κτίσματα.
15
16. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Τα παραδοσιακά έθιμα από το χωριό Θεοδόσια
Κάθε χρόνο στις 2 Φεβρουαρίου γιορτάζει η εκκλησία του χωριού
16
τον Άγιο Χαράλαμπο. Οι
γυναίκες του οικισμού για
να τιμήσουν τον Άγιο
ετοιμάζουν κεράσματα γλυ-
κίσματα τα οποία έχουν
σχέση με τη κουλτούρα των
κατοίκων και την παρά-
δοση. Ετοιμάζουν δηλαδή
τα λεγόμενα πισία τα οποία
έχουν ζύμη διαφορετική από μια συνηθισμένη, όπως και τα οτία
που διαφοροποιούνται και αυτά στη ζύμη. Τον Απρίλιο - Μάιο
στολίζουν τον επιτάφιο κατά τη διάρκεια της νύχτας και παίρνουν
μέρος παιδιά από 13 έως 29 ετών. Την ημέρα που είναι να
τελεστεί η περιφορά, σαν ένδειξη κατανόησης στο μαρτύριο που
πέρασε ο Χριστός, παιδιά ηλικίας 14-17 ετών περιφέρουν τον
επιτάφιο περιμετρικά στο χωριό ως ευλογία.
Παρά το γεγονός ότι το συγκεκριμένο έθιμο έχει εγκαταλειφτεί
και δεν γίνεται πια, ωστόσο η νεολαία του χωριού συγκεντρώνεται
και κάνει το κάψιμο του Ιούδα. Φτιάχνοντας ένα μικρό ανθρωπάκι
με άχυρα και κλαδιά που του βάζουν φωτιά και το περιφέρουν στο
χωριό.
19. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Λαχανάς
Το χωριό Λαχανάς ιδρύθηκε περίπου μετά τους βαλκανικούς
πολέμους. Πήρε το όνομά του από τον Λαχανά Κωνσταντίνο,
Έλληνα αγωνιστή από τη Σάμο. Μια άλλη εκδοχή αναφέρει ότι το
όνομα του χωριού προέρχεται από την τουρκική ονομασία Αλλάχ –
ανά (η μητέρα του θεού), χάρη στην εκκλησία της Αγίας Άννας,
που βρισκόταν, όταν ήρθαν οι Τούρκοι, στο βυζαντινό κάστρο.
19
Οι ασχολίες των κατοίκων
παλαιότερα ήταν η γεωργία
και η κτηνοτροφία. Αυτές οι
δραστηριότητες διατη-
ρούνται ακόμη και σήμερα.
Βέβαια λίγοι κάτοικοι
ασχολούνται με διάφορα
μαγαζιά όπως: καφενεία,
παντοπωλεία. Οι νέοι
εργάζονται όμως και στα γύρω χωριά όπως στην Ξυλόπολη που
20. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
20
είναι το κεφαλοχώρι της
περιοχής αλλά και στη
Θεσσαλονίκη. Ο
Λαχανάς είναι το χωριό
στο οποίο διασώζονται
σήμερα με ελάχιστες
αλλοιώσεις αρκετά
παραδοσιακά κτίσματα
σε σχέση με τα άλλα
γειτονικά χωριά. Διασώζονται τούρκικα σπίτια τα οποία βέβαια
είναι εντελώς εγκαταλελειμμένα ή χρησιμοποιούνται ως αποθήκες.
Τα παραδοσιακά έθιμα από το χωριό Λαχανάς
Στο χωριό ο Πολιτιστικός Σύλλογος Λαχανά διοργανώνει
διάφορες εκδηλώσεις , όπως «τα φιλέματα» στα οποία ετοιμάζουν
διάφορα φαγητά και τα προσφέρουν στους ανθρώπους που
έρχονται εκείνη την ημέρα στο χωριό, τον Δεκαπενταύγουστο.
Κάθε σπιτικό τιμώντας την
εορτή της Παναγίας
ετοιμάζει εδέσματα
παραδοσιακά και σύγχρονα
και τα προσφέρει όχι μόνο
στους συγχωριανούς, αλλά
και σε οποιονδήποτε
επισκέπτη για το πανηγύρι
της Παναγιάς.
Ένα άλλο έθιμο είναι και οι λαμπαδοφορίες, ένα έθιμο που
αναβιώνεται και στο χωριό της Ξυλόπολης. Συγκεντρώνονται οι
κάτοικοι κρατώντας ένα φλόγιστρο στο χέρι και περιφέρονται σε
όλο το χωριό τραγουδώντας για τους ήρωες της 25ης Μαρτίου.
23. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Ευαγγελίστρια
Το χωριό όπως και τα γύρω χωριά ήταν τουρκοχώρι και
λεγόταν Καρατζαλί. Με την ανταλλαγή των πληθυσμών μετά την
Μικρασιατική καταστροφή κατοικήθηκε από πρόσφυγες από την
περιοχή της Τραπεζούντας, της Σαμψούντας και της Σάντας. Γι
αυτό και το μεγαλύτερο μέρος των κατοίκων (97%) είναι
πρόσφυγες Πόντιοι και μόνο ένα μικρό μέρος (3%) είναι Βλάχοι.
23
Το σχολείο του
χωριού θεμελιώθηκε το
έτος 1951, όπως και η
εκκλησία του, από τον
τότε υποστράτηγο Γεώργιο
Δρακόπουλο. Εκείνα τα
χρόνια ο στρατός επι-
τελούσε το κύριο έργο
στην ανοικοδόμηση στα
έργα υποδομής των καινούριων συνοικισμών και χωριών.
24. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
24
Τελειώνοντας το
χτίσιμο της εκκλησίας του οι
χωριανοί πρότειναν να
αφιερωθεί ο ναός στον Άγιο
Γεώργιο τιμώντας έτσι και το
όνομα του κτήτορα.
Το σχολείο του χωριού
εκείνα τα χρόνια ήταν μονοθέσιο,
είχε όμως συνολικά γύρω στα 50
παιδιά. Εξαιτίας όμως της
εσωτερικής μετανάστευσης και
της αστυφιλίας ο κόσμος
μετακινήθηκε από την επαρχία προς τις μεγαλουπόλεις, έτσι μέσα
σε λίγα χρόνια το σχολείο έκλεισε και απέμειναν οι αναμνήσεις.
Τα κτίσματα εδώ είναι χαμηλά, ισόγεια. Σώζονται πολλά
παλιά και διατηρούνται σε καλή κατάσταση, τα περισσότερα
ανακαινισμένα, αλλά ξεχασμένα στο χρόνο, παραμελημένα
δίνοντας όμως με την παρουσία τους μια ιδιαίτερη πινελιά στο
χώρο.
Τα παραδοσιακά έθιμα από το χωριό Ευαγγελίστρια
Ένα έθιμο ήταν το πηγάδι(καλανταρίν νερό). Την Πρωτοχρονιά, με
την αλλαγή του χρόνου, όλοι οι νέοι, αγόρια και κορίτσια, έπαιρναν
μαζί τους μία στάμνα ή ένα παγούρι και πήγαιναν στο πηγάδι, το
γέμιζαν με νερό που το έπιναν το άλλο πρωί, αφού ξυπνούσαν.
Παράλληλα είχαν μαζί τους κάτι φαγώσιμο, όπως μήλο, σπόρια,
πίτα ή κουλούρι, που το άφηναν στο πηγάδι, όταν έπαιρναν το
νερό, για τον επόμενο ή την επόμενη που θα πήγαινε. Με αυτό τον
τρόπο περνούσαν όλοι οι νέοι από το πηγάδι. Τη νύχτα, σύμφωνα
με το έθιμο, έβλεπαν ένα όνειρο. Αν το όνειρο ήταν ευχάριστο,
αυτό προοικονομούσε ότι την επόμενη χρονιά όλα θα εξελίσσονταν
καλά. Αν όμως το όνειρο ήταν δυσάρεστο, έπρεπε να ετοιμαστούν
για μια δύσκολη χρονιά.
27. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Λευκοχώρι
Όπως και τα γύρω χωριά ήταν και αυτό τουρκοχώρι με την
ονομασία Κλέπε. Το χωριό κατοικήθηκε το 1920 με την ανταλλαγή
των πληθυσμών μετά την μικρασιατική καταστροφή. Σύμφωνα με
μαρτυρίες κατοίκων το χωριό κτίστηκε από τις πέτρες ενός
μοναστηριού που ανατίναξαν οι πρόσφυγες στην προσπάθειά τους
να κατασκευάσουν τα πρώτα σπίτια.
Σήμερα δεν έχει απομείνει κάτι που να θυμίζει εκείνη την εποχή
27
αφού όσα πετρόκτιστα
κτίσματα υπήρχαν κατε-
δαφίστηκαν και τη θέση τους
πήραν νέα και μοντέρνα. Στην
εποχή μας το Λευκοχώρι
αποτελεί δημοφιλή προορισμό
όχι μόνο τον χειμώνα, αλλά
και το καλοκαίρι, αφού με τις
φάρμες που διαθέτει προ-
σελκύει κάθε ηλικία στους χώρους αναψυχής. Οι κάτοικοι
ασχολούνται με την κτηνοτροφία και τη γεωργία. Η τουριστική
28. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
ανάπτυξη της περιοχής δίνει μια ανάσα στην οικονομία του
οικισμού.
28
31. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Κυδωνιές
Η Κυδωνιά ήταν και αυτή τουρκοχώρι. Αναφέρεται σαν χωριό
Γιουρούκων και πλήρωνε το φόρο προβάτων. Εισέφερε στο στρατό
του σουλτάνου 5 στρατιώτες. Το όνομά της ήταν Αydallu, δηλαδή
Αϊβαλί και καταστράφηκε το 1707.Το σημερινό χωριό χτίστηκε σε
παράλληλη θέση σε σχέση με το τούρκικο. Κατοικήθηκε από
πρόσφυγες της Μικράς Ασίας και του Πόντου.
Σύμφωνα με μαρτυρίες κατοίκων όσα παραδοσιακά πετρόκτιστα
κτίσματα υπήρχαν γκρεμίστηκαν για να χτιστούν μοντέρνα. Ένα
αξιόλογο κτίσμα ήταν το δημοτικό σχολείο που τώρα δεν υπάρχει,
γιατί δεν υπάρχουν πια παιδιά, αφού το χωριό είναι
31
αραιοκατοικημένο. Επίσης και
μια πετρόκτιστη βρύση που με
ιδιαίτερη νοσταλγία θυμούνται
οι κάτοικοι.
Η μετανάστευση των νέων για
εύρεση εργασίας στα αστικά
κέντρα είναι ιδιαίτερα δια-
32. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
δεδομένη στην ευρύτερη περιοχή και ενισχύεται ακόμη
περισσότερο με την οικονομική κρίση. Όσοι κάτοικοι έχουν
παραμείνει στο χωριό ασχολούνται με τη γεωργία και περισσότερο
με την κτηνοτροφία. Δεν αναβιώνονται έθιμα, σύμφωνα με
μαρτυρία κατοίκου όλα έχουν ξεχαστεί μια που οι περισσότεροι
έχουν μεταναστεύσει.
32
33. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
Δορκάδα
Ήταν τουρκοχώρι και ονομαζόταν Μπογρανδίτσα. Κατοικήθηκε
από πρόσφυγες το 1922 που προέρχονταν από το χωριό
Καρατζάκοϊ της Ανατολικής Θράκης, το οποίο φημιζόταν για τα
τυροκομικά του.
Στη νέα τους πατρίδα δόθηκε το όνομα «Δορκάς» (είδος
ζαρκαδιού), σαν ανάμνηση της γενέτειράς τους. Οι κάτοικοι, ως
γνώστες της τέχνης, δημιούργησαν μικρά εργαστήρια, όπου
παρασκεύαζαν γιαούρτι από τα αιγοπρόβατα που εξέτρεφαν οι
ίδιοι.
Τα σπίτια που κτίστηκαν με τον ερχομό των προσφύγων έχουν το
ίδιο αρχιτεκτονικό σχέδιο και σώζονται αρκετά από αυτά μέχρι και
33
σήμερα.
Λόγω του ότι το χωριό
βρίσκεται πάνω στον
άξονα της παλιάς εθνικής
οδού Θεσσαλονίκης -
Σερρών, τα λεωφορεία της
γραμμής έκαναν στάση
τους στη Δορκάδα για να
34. Πολιτιστικό Πρόγραμμα Γυμνασίου Λαχανά σχολικού έτους 2013-2014
34
γευτούν οι επιβάτες το
περίφημο γιαούρτι στις
παρακείμενες ταβέρνες.
Έτσι, με την πάροδο του
χρόνου, το γιαούρτι
Δορκάδας γινόταν όλο
και πιο γνωστό και οι
«Γιορτές Γιαουρτιού
Δορκάδας» που γίνονταν
μέχρι και πριν από μία δεκαετία, βοήθησαν ώστε να καθιερωθεί το
προϊόν στην αγορά.
Σήμερα στη Δορκάδα υπάρχουν αρκετά εργαστήρια παραγωγής
γιαουρτιού, με παράλληλη παραγωγή και άλλων γαλακτοκομικών
προϊόντων. Το πιο φημισμένο όμως είναι το εξαιρετικό γιαούρτι
Δορκάδος, με τη μοναδική συνταγή αλλά και το διαφορετικό τρόπο
παρασκευής του.
