1. Bagaimana mengaplikasikan pembelajaran koperatif dalam
pengajaran dan pembelajaran matematik sekolah rendah?
__________________________________________________________________________
1.0 Pengenalan Mengenai Pembelajaran Koperatif
Pada asasnya pembelajaran koperatif atau kooperatif merupakan suatu kaedah yang
menggunakan pendekatan pembelajaran berpusatkan murid-murid. Kaedah ini berstruktur dan
menekankan penguasaan konsep pengetahuan maklumat dan kemahiran penyelesaian masalah
matematik. Selain itu, murid-murid juga boleh bersosialisasi. Menurut Zahrah (1996), interaksi
antara guru dan murid-murid dalam kerja kumpulan menentukan tahap pencapaian objektif
pengajaran guru. Interaksi dua hala dan secara kumpulan merupakan iklim sosial pembelajaran
yang paling berkesan.
Murid-murid melakukan aktiviti secara aktif semasa proses pembelajaran koperatif dan
ini meliputi pengalaman pembelajaran yang dirasai dan dialami sendiri oleh mereka. Aktiviti-
aktiviti dirancang sebegitu rupa supaya berpeluang melibatkan diri secara aktif dalam
pembelajaran (Pusat Perkembangan Kurikulum 1994). Semasa murid-murid belajar dalam
kumpulan, mereka boleh berkongsi pengetahuan (intelek), memupuk nilai-nilai murni (rohani),
bertimbang rasa (emosi) serta mempertingkatkan kemahiran berkomunikasi (sosial).
2.0 Bagaimana mengaplikasikan pembelajaran koperatif dalam pengajaran dan
pembelajaran matematik sekolah rendah?
Pembelajaran koperatif merupakan satu kaedah pengajaran dalam kumpulan yang
biasanya melibatkan 2 hingga 6 orang dalam satu kumpulan. Kaedah kumpulan merupakan satu
inovasi dalam strategi pengajaran dan pembelajaran yang berpusatkan murid-murid khususnya
dalam pembelajaran matematik. Kumpulan murid terbahagi kepada dua iaitu kumpulan sama
kebolehan dan kumpulan pelbagai kebolehan. Kaedah kumpulan sama kebolehan membolehkan
guru membimbing murid-murid mengikut kebolehan di samping menjalankan aktiviti-aktiviti
pengayaan dan pemulihan mengikut keperluan masing-masing. Kaedah kumpulan pelbagai

2. kebolehan memberikan murid-murid peluang mengamalkan pengajaran sebaya, memupuk
semangat kerjasama dan bertimbang rasa, perkembangan sahsiah dan kemahiran sosial (Buku
Panduan KBSR, 1982). Murid-murid dalam kumpulan boleh berkongsi kekuatan dan kelemahan
mereka serta membangunkan pelbagai kecergasan mereka melalui aktiviti kumpulan.
Permainan matematik adalah salah satu kaedah pembelajaran yang berpusat kepada
murid dan ia amat sesuai digunakan dalam pengajaran dan pembelajaran matematik secara
koperatif. Terdapat banyak jenis aktiviti-aktiviti dalam kelas yang boleh menggunakan kaedah
pengajaran pembelajaran kopertartif seperti Jigsaw, Think-Pair-share, Three Step Interview,
RoundRobin Brainstorming, Three-minute Review, Numbered Heads Together, Team Pair Sola,
Circle the Saga dan Partners. Teknik-teknik pengajaran dan pembelajaran pula termasuk Three-
step Interview, Roundtable, Focused Listing, Structured Problem-solving, One Minute Paper,
Paired Annotation, Structured Learning Team Group Role, Send-A-Problem, Value Line, Team
Expectation dan Guided Reciprocal Peer Questioning.
Sebagai contoh untuk menjalankan pengajaran dan pembelajaran secara koperatif dalam
kelas 2U dan maklumat unit pembelajaran adalah seperti berikut:
Tahun : 2U
Masa : 9.00am-10.00am ( 1 jam )
Tajuk : 1. Nombor Bulat
Sub Tajuk : 1.1 Nombor dalam lingkungan 1000
Objektif pembelajaran : 1.1.2 Membaca dan menulis nombor dalam lingkungan 1000
Hasil pembelajaran : i. Murid dapat membaca angka dalam lingkungan 1000
ii. Murid dapat menulis nombor dalam perkataan selepas membaca
nombor itu.
Pengamalan sedia ada: Murid telah diajar membilang nombor dalam lingkungan 1000.
Katakanlah saya menggunakan teknik pembelajaran koperatif Three-step Interview untuk
melaksanakan aktiviti kumpulan dan jenis aktiviti dicadangkan ialah Think-Pair-share. Langkah-
langkah pelaksanaan adalah seperti berikut:
Langkah 1: (1 minit)

3. Membahagikan murid-murid kepada kumpulan. Setiap kumpulan terdiri daripada 6 orang murid-
murid yang mempunyai pelbagai kebolehan.
Langkah 2: (1 minit)
Setiap kumpulan diagihkan dua keping sampul surat yang bertanda 1 dan 2. Bahan dalam bentu
kad yang terletak dalam sampul surat dibahagikan kepada dua jenis:
Sampul surat 1: terdapat 3 keping kad yang ditulis dengan nombor dalam perkataan. Sebagai
contoh “ dua ratus lima puluh dua ”; 3 keping kad ditulis dengan angka, contohnya “ 252”.
Sampul surat 2 pula terdapat 6 keping lembaran kerja yang semuanya ditulis dengan
nombor dalam angka dan sekeping borang silang kata.
Langkah 3: (3 minit)
Murid-murid berkumpul dalam kumpulan masing-masing dan setiap kumpulan dibekal dengan
dua keping sampul surat iaitu sampul surat 1 dan sampul surat 2. Guru memberi talimat
mengenai cara-cara menjalankan aktiviti tersebut.
Langkah 4: (10 minit)
Guru mengarahkan ketua kumpulan mengagihkan kad-kad dalam sampul surat 1 kepada setiap
ahli kumpulan. Setiap ahli kena membaca maklumat pada kad secara senyap. Setelah guru
memberi arahan mula, ketua kumpulan akan membaca maklumat dalam kad tanpa menunjukkan
kad tersebut kepada rakan-rakan lain dalam kumpulan. Setelah ketua kumpulan membaca
maklumat dalam kadnya, ahli-ahli dalam kumpulan yang memegang kad mengandungi
maklumat seiras dengan ketua kumpulan, mereka akan menjadi “pasangan”. Langkah ini
diulangi sehingga “ pasangan” kedua dan ketiga muncul.
Langkah 5: (15minit)
Setiap “pasangan” berkongsi maklumat pada kad mereka dengan “ pasangan” lain dalam
kumpulan dan luar kumpulan.
Langkah 6: (10 minit)

4. Setelah siap aktiviti dalam sampul surat 1, guru boleh mengagihkan sampul surat 2. Murid-murid
diminta menjawab soalan-soalan dalam lembaran kerja. Mereka hendak menulis nombor dalam
perkataan berdasarkan maklumat dalam kad. Mereka boleh membuat perbincangan untuk
menyelesaikan masalah mereka.
Langkah 6: (10minit)
Ahli-ahli dalam kumpulan mengisi silang kata bersama-sama.
Langkah 7:(10 minit)
Setiap kumpulan membentangkan hasil kerja di khalayak ramai.
Daripada contoh di atas, jelas dapat menunjukkan murid-murid akan mempelajari sesuatu
kemahiran dalam keadaan yang lebih selesa dan bebas daripada tekanan. Murid yang lebih cerdik
pandai juga boleh memberi tunjuk ajar kepada mereka yang lambat dalam pembelajaran. Setiap
pelajar akan menyumbang tenaga masing-masing supaya tugasan yang diagihkan dapat
diselesaikan bersama-sama. Dalam proses pembelajaran koperatif ini, guru perlu mengingatkan
sikap yang mesti ada pada pelajar dan apa yang murid akan mempelajari daripada aktiviti
tersebut.
Pembelajaran secara koperatif dapat menarik minat murid-murid melibatkan secara aktif
dalam proses pengajaran dan pembelajaran matematik. Mereka dapat berinteraksi dan berkongsi
pengalaman serta pengetahuan dalam aktiviti-aktiviti berkumpulan. Pendekatan ini berupaya
meningkatkan pengetahuan, ketrampilan dan minat murid terhadap matematik kerana ia
merupakan satu pendekatan pengajaran dan pembelajaran matematik yang berkesan.