1. Sprawozdanie z działalności Małopolskiego
Instytutu Kultury za rok 2008. Realizacja planu
Joanna Orlik
Edukacja dla kultury. Wydarzenia
Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego. Edycja 10
Dziesiąta edycja MDDK objęła 11 obiektów. W I kwartale 2008 roku dla każdego zabytku zostały
opracowane foldery opisujące jego historię oraz kolorowe przewodniki umożliwiające samodzielne
zwiedzanie, a tym samym indywidualny kontakt z zabytkiem. Nawiązano współpracę z
gospodarzami i lokalnymi władzami, aby wspólnie (na zasadach partnerskiej współpracy)
opracować program. Zwrócono szczególną uwagę na angażowanie społeczności lokalnej w
przygotowanie MDDK. W ramach projektu w niektórych miejscach przygotowano także warsztaty
edukacyjne „Wielka Eksploracja. Sekrety Zabytków” dla dzieci i młodzieży mieszkającej w
sąsiedztwie danego obiektu. Stworzono i opracowano nowe elementy strategii promocyjno-
reklamowej (pozyskanie mediapatronów oraz próbne wykorzystanie intranetu w kilku
zaprzyjaźnionych przedsiębiorstwach), dającej większe możliwości dotarcia do szerokiego grona
odbiorców (44% uczestników X MDDK po raz pierwszy wzięło w nich udział w tym roku!).
Opracowano nową, atrakcyjną wizualnie stronę internetową oraz publikację obejmującą wszystkie
obiekty X edycji, opracowano insert, projekty plakatów i billboardu. Wydano specjalną publikację
towarzyszącą MDDK „Powietrznicy w Lanckoronie. Dzieje letniska”, bardzo dobrze przyjętą przez
turystów (280 sprzedanych egzemplarzy!), która stała się ważnym wydarzeniem i powodem do
chluby dla mieszkańców Lanckorony. Finał MDDK objął propozycje poszerzające wiedzę na temat
obiektu lub stanowiące atrakcje kulturalne czy turystyczne: koncerty, wykłady, wystawy, pokazy,
gry terenowe itp. Na szczególną uwagę zasługuje pierwsza w regionie realizacja nowej ekspozycji
dla potrzeb MDDK w Muzeum Parafialnym w Grybowie. W czerwcu został stworzony raport
podsumowujący edycję X, dokonano również ewaluacji projektu w oparciu o ankiety uczestników.
Przeprowadzono także rozmowy z gospodarzami obiektów, podsumowujące współpracę przy
realizacji MDDK, których celem było zwrócenie uwagi na mocne i słabe strony obecnej formuły Dni.
Wnioski z ewaluacji oraz z rozmów zostaną uwzględnione przy realizacji kolejnych edycji, a także
wzięte pod uwagę przy opracowywaniu przyszłorocznej formuły MDDK.
W III kwartale dokonano wyboru obiektów XI edycji MDDK. Lista 12 obiektów została następnie
zatwierdzona przez Zarząd Województwa Małopolskiego. Powołano zespół koordynatorów tras,
wyłoniono grupę pisarzy do opracowania mini-przewodników po obiektach oraz przeprowadzono
wizyty lokalne. Oprócz gospodarzy w spotkaniach uczestniczyły władze samorządowe oraz osoby
odpowiedzialne w gminach za promocję i organizację wydarzeń kulturalnych.
W IV kwartale grupa pisarzy opracowała 12 mini-przewodników po obiektach, natomiast
gospodarze obiektów ułożyli programy wydarzeń, które będą mieć miejsce podczas finału XI
MDDK 16-17 maja 2009 roku. Ponadto ustalono nowe zasady komunikacji reklamowej MDDK,
między innymi wybrano hasło „Zobacz z bliska” oraz nowy layout z puttem, z kościoła pw. św.
Trójcy oo. Bonifratrów w Krakowie, jako motyw przewodni XI edycji MDDK. Propozycje zostaną
złożone do zatwierdzenia przez Zarząd Województwa Małopolskiego.
1

2. MDDK. Konkurs plastyczny i stron www dla młodzieży „Skarby Małopolski”
Jak co roku objął dwie kategorie uczestników: nauczycieli gimnazjów/animatorów kultury, którzy
zaproszeni zostali do przedstawienia scenariusza warsztatów, oraz uczniów, których zachęcono do
prezentacji własnych wypowiedzi plastycznych lub stron www. Spektakularnym efektem
kilkumiesięcznej pracy uczniów i nauczycieli była wystawa prac plastycznych oraz katalog
prezentujący nagrodzone prace i scenariusze warsztatów przygotowane przez nauczycieli. Na
wernisaż wystawy V edycji „Skarbów Małopolski”, który odbył się 9 maja 2008 roku w Muzeum
Etnograficznym w Krakowie przyjechało ponad 180 osób, łącznie nagrodzono dziewięćdziesięciu
pięciu uczniów, dwudziestu czterech nauczycieli i osiem szkół.
W III kwartale 2008 roku rozpoczęły się do przygotowania do kolejnej – VI edycji Konkursu
plastycznego i stron www dla młodzieży„Skarby Małopolski”. Pod koniec sierpnia dyrekcje szkół
otrzymały listy zawierające informacje o projektach edukacyjnych Małopolskiego Instytutu Kultury,
w tym karty zgłoszeniowe i regulamin konkursu „Skarby Małopolski” oraz informację o
organizowanej przez MIK konferencji „Czy o dziedzictwie można uczyć ciekawie?”. Ulotka
prezentująca projekty edukacyjne MIK była również dystrybuowana na wszystkich konferencjach
dyrektorów małopolskich szkół, odbywających się przed inauguracją roku szkolnego 2008/2009.
Konferencje odbyły się w Nowym Sączu, Krakowie, Nowym Targu, Tomicach i Tarnowie. 6
października zakończyła się rekrutacja do konkursu – zgłosiły się 24 szkoły (48 nauczycieli).
W III kwartale przygotowano także konferencję dla nauczycieli „Czy o dziedzictwie można uczyć
ciekawie?”. Konferencja, w której udział wzięli Mieczysław Górowski z Pracowni Projektowania
Alternatywnego Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Andrzej Kaczmarczyk, architekt z Suchej
Beskidzkiej oraz Aleksandra Rzońca, doradca edukacyjny, historyk sztuki i pedagog, odbyła się 16
października w Małopolskim Instytucie Kultury.
Muzeobranie. Edycja 5
W I kwartale 2008 roku zajmowano się opracowaniem nowej formuły Muzeobrania:
przygotowaniem współpracy i określeniem celów edycji 2008 (wizyty u współpartnerów projektu);
przygotowaniem strategii promocji i komunikacji; nawiązaniem współpracy z nowym partnerem
projektu (Nadwiślański Park Etnograficzny w Wygiełzowie i Zamek Lipowiec); stworzeniem
koncepcji strony internetowej projektu; przeprowadzeniem prezentacji multimedialnych projektu
dla partnerów i zainteresowanych środowisk lokalnych (odbyły się spotkania u wszystkich
partnerów); przeszkoleniem i przygotowaniem zadań dla nowych współpracowników.
W II kwartale kontynuowano przygotowania do finału edycji we wrześniu. W tym czasie powstały
programy wydarzenia „Muzeobranie. Weekend Muzealnych Odkryć”. W Andrychowie powstała
ekspozycja o andrychowskim rzemiośle, a od czerwca toczą się warsztaty filmowe z
wolontariuszami. W Bieczu powstał projekt ekspozycji, która będzie główną atrakcją finału, od
czerwca muzeum współpracuje z wolontariuszami. W Chabówce od czerwca trwa współpraca z
grupą wolontariuszy z Rabki, którzy przygotowują grę muzealną „Zmienne koleje miłości”. W
Wadowicach trwa praca nad przygotowaniem zestawu nowych warsztatów edukacyjnych do
wystawy „Wadowice Karola Wojtyły”. W Zalipiu wspólnie z Muzeum Okręgowym w Tarnowie
i Domem Malarek z Zalipia zostały zorganizowane badania etnograficzne, które prowadzili
uczniowie z liceum w Tarnowie. W Zubrzycy trwają prace nad przygotowaniem nowego eksponatu
edukacyjnego „Skrzynia Orawska”. Na początku czerwca rozpoczął prace zespół zajmujący się
przygotowaniem ścieżki edukacyjnej dla dzieci (nowość!) w wybranych muzeach partnerskich.
Efektem będą przewodniki edukacyjne dla dzieci oraz koncepcja animacji poszczególnych
ekspozycji z myślą o dzieciach.
W III kwartale główny nacisk został położony na ostateczne przygotowania do przeprowadzenia
finału projektu. Przygotowano do druku materiały edukacyjne i promocyjne, uruchomiona została
strona internetowa projektu www.muzeobranie.pl; przeprowadzono akcję promocyjną finału
Muzeobrania:
2

3. Tydzień dla szkół: zamieszczenie informacji o ofercie edukacyjnej Muzeobrania na wielu portalach
edukacyjnych i oświatowych, a także udział w konferencjach dyrektorów szkół w Małopolsce ze
specjalnymi pakietami promocyjnymi skierowanymi do nauczycieli;
Weekend muzealnych odkryć: akcja promocyjna w Małopolsce (billboardy, plakaty, akcja
ulotkowa), współpraca z patronami medialnymi (cykl artykułów w „Gazecie Wyborczej”, reportaże i
reklamy w radiu Roxy.FM oraz na portalu www.mmkrakow.pl i www.onet.pl), lokalna akcja
promocyjna organizowana przez muzea partnerskie – plakaty, ulotki, gazety lokalne, akcja
promocyjna w Internecie – portale turystyczne, lokalne, edukacyjne, dla rodziców, muzealne, portal
www.wrotamalopolski.pl.
W Muzeobraniu udział wzięło:
Tydzień dla Szkół: 3500 uczestników, oferta składała się 26 warsztatów edukacyjnych i lekcji
muzealnych; Weekend muzealnych odkryć: 4500 uczestników, oferta składała się z ośmiu
specjalnych tematycznych programów muzealnych.
W Andrychowie zrealizowano film dokumentalny o andrychowskiej przedsiębiorczości (wydany na
płycie DVD).
W IV kwartale trwały prace podsumowujące edycję oraz ewaluacja działań w ramach edycji,
efektów i rezultatów. Zakończony został raport ewaluacyjny składający się z dwóch głównych
części: ewaluacja projektu oraz ocena Muzeobrania przez odbiorców. Na podstawie tegorocznych
doświadczeń został również opracowany projekt kolejnej edycji i złożony wniosek o
dofinansowanie do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (Mecenat). W grudniu zostało
wykonane sprawozdanie finansowe i merytoryczne projektu oraz zostało ono przedłożone
grantodawcom. Obecnie trwają prace nad przygotowaniem raportu ewaluacyjnego oraz relacją z
całości projektu na stronie internetowej.
Kolędy pod Hejnałem. Edycja 5
W ramach cyklu Kolędy pod Hejnałem w cztery styczniowe niedziele (6, 13, 20, 27) na placu
Mariackim odbyły się spotkania małopolskich grup kolędniczych (Zespół Pieśni i Tańca „Pieniny” z
Krościenka, „Trzej Królowie”
z Cichawy, „Herody” z Bolęcina, kolędnicy z Małej Wsi, „Pcimianie” z Pcimia) z mieszkańcami
Krakowa. Zaprezentowano barwne lokalne obrzędy i śpiewano staropolskie kolędy. Uczestnicy
spotkań otrzymali śpiewniki
i ulotki informujące o bożonarodzeniowych tradycjach.
Pierścień św. Kingi. Edycja 4
W I kwartale 200 roku w ramach programu Pierścień św. Kingi odbywały się spotkania z partnerami
lokalnymi poświęcone organizacji tegorocznej edycji projektu oraz przekształceniu w przyszłości
programu w interaktywny szlak kulturowy. Przeprowadzono rekrutację wolontariuszy, którzy
współpracują przy redagowaniu materiałów informacyjnych i promocyjnych, a także animują finały
projektu w poszczególnych miejscowościach. Trwały prace nad stworzeniem strony internetowej
projektu oraz opracowaniem dla każdego z ośrodków gier terenowych, które są głównym punktem
programu tegorocznych finałów. Małopolski Instytut Kultury został także zaproszony jako partner
na spotkanie dotyczące kontynuacji projektu „Szlak Solny św. Kingi – ponadregionalny produkt
turystyki kulturowej”. W czasie wizyty przedstawiono strategię rozwoju programu i prowadzono
rozmowy na temat połączenia obu przedsięwzięć.
W II kwartale trwały intensywne prace nad przygotowaniem programu wakacyjnych finałów w
pięciu ośrodkach: Bochni, Starym Sączu, Dębnie, Krościenku nad Dunajcem i Wieliczce. Powstały
scenariusze historycznych gier terenowych do przeprowadzenia na miejscu. Dla każdego ośrodka
został opracowany komplet materiałów edukacyjnych poświęconych materialnemu i duchowemu
dziedzictwu Małopolski. Zaangażowana w realizację programu grupa wolontariuszy została
przeszkolona w zakresie tworzenia i redagowania przewodników oraz animacji warsztatów
edukacyjnych. 20 czerwca na Małym Rynku w Krakowie odbyła się impreza promująca Pierścień św.
Kingi pt. „Domino dynastyczne”. Uczestnicy wzięli udział w grze polegającej na konstruowaniu
3

4. drzewa genealogicznego dynastii Piastów i Arpadów, a następnie zostali zaproszeni do obejrzenia
spektaklu ulicznego „Kuglarze”, wprowadzającego w klimat średniowiecza.
W III kwartale odbyło się 5 finałów regionalnych projektu. Łącznie w wydarzeniach w Bochni (6
lipca), Starym Sączu (13 lipca), Dębnie (20 lipca), Krościenku n. Dunajcem (27 lipca) oraz Wieliczce (3
sierpnia) wzięło udział 7500 osób. Podczas każdego z finałów turyści i miejscowi mieli możliwość
wzięcia udziału w warsztatach, pokazach, spacerach, wykładach oraz turnieju gry planszowej. Wielu
odbiorców projektu skorzystało z propozycji tras tematycznych po miejscowościach
zamieszczonych w mini-przewodnikach. Głównym punktem programu były interaktywne gry
terenowe, nawiązujące do średniowiecznych profesji, które zostały rozegrane we wszystkich
miejscowościach.
W IV kwartale odbyło się podsumowanie Pierścienia św. Kingi 2008. Dokonano archiwizacji
materiałów edukacyjnych i promocyjnych stworzonych na potrzeby projektu oraz zebrano
materiały prasowe, audycje radiowe i telewizyjne, które dotyczyły realizacji poszczególnych
etapów Pierścienia. Odbyły się spotkania z partnerami, na których omówiono dotychczasowe
osiągnięcia projektu, zaprezentowano raport ewaluacyjny edycji 2008 oraz zaproponowano
koncepcję realizacji Pierścienia św. Kingi na rok następny. Jednocześnie podjęto decyzje, że kolejna
edycja Pierścienia odbędzie się w 3 ośrodkach: Bochni, Dębnie i Krościenku n. Dunajcem.
Edukacja kadr kultury. Warsztaty
Dynamika Ekspozycji
Warsztaty. Odbyły się spotkania:
„Jak się zmierzyć z projektem, aby otrzymać wsparcie finansowe – uwagi praktyczne”
(15 lutego 2008), które zostało poprowadzone przez Macieja Bałaża – specjalistę ds.
funduszy europejskich, kierownika działu Inwestycji i Nadzoru Technicznego w
Muzeum Pałacu w Wilanowie;
„Opowieść w muzeum” – jak wykorzystać umiejętność opowiadania baśni, mitów,
bajek, anegdot w kontakcie z publicznością (17 kwietnia 2008), które przeprowadzili
Beata Frankowska i Jarosław Kaczmarek z Grupy Studnia O. – pierwszej w Polsce grupy
zrzeszającej ludzi zajmujących się profesjonalnie sztuką opowiadania;
„Muzeum w gospodarce wiedzy” (7 października 2008), które przeprowadził dr Wacław
Idziak, ekspert od koncepcji wiosek tematycznych;
„Muzeum wobec wyzwań współczesności” (28 listopada 2008) – seminarium z
zaproszonymi gośćmi: Pawłem Jaskanisem, Dyrektorem Muzeum Pałacu w Wilanowie,
Januszem Byszewskim z Laboratorium Edukacji Twórczej CSW w Warszawie, Antonim
Bartoszem, Dyrektorem Muzeum Etnograficznego w Krakowie
Realizacje. Współpraca przy realizacji wystaw:
Muzeum Etnograficzne w Krakowie – współpraca merytoryczna przy realizacji wystawy
„Raslila. Taneczne wyzwolenie”, otwarcie wystawy nastąpiło 8 marca 2008;
Muzeum Miejskie w Wadowicach – finał prac przy budowaniu koncepcji i realizacji
wystawy „Wadowice Karola Wojtyły”, otwarcie wystawy nastąpiło 2 kwietnia 2008
(wystawa w przeciągu kilku miesięcy przyciągnęła 30 tysięcy zwiedzających)
Muzeum Parafialne w Grybowie – prace nad wystawą „Święci Wschodu i Zachodu”.
Wybór i opracowanie eksponatów, prace wykonano dla potrzeb Małopolskich Dni
Dziedzictwa Kulturowego, uroczyste otwarcie wystawy nastąpiło 10 maja 2008;
Muzeum Etnograficzne w Krakowie – współpraca przy tworzeniu koncepcji wystawy
„Ekwador. Wzory kultur na równiku”; otwarcie wystawy nastąpiło 6 września 2008.
Muzeum Etnograficzne. Filia Muzeum Okręgowego w Tarnowie – inauguracja prac nad
wystawą o Romach: sesje kreatywne w MIK-u i w Muzeum (26-27 maja 2008), badania
opinii i potrzeb pracowników muzeum oraz publiczności;
4

5. Muzeum Ziemi Bieckiej w Bieczu – podjęto decyzję o współpracy przy tworzeniu nowej
ekspozycji w „Kromerówce”, przeprowadzono pierwszy etap prac: prace analityczne i
koncepcyjne, projekt wystawy złożony zostanie 31 marca 2009.
Poza tym Dynamika pracowała nad wystawą „Uczucia w architekturze” (dobór obiektów, analiza
dossier fotografików, przeszkolenie wolontariuszy – dokumentalistów, dokumentacja obiektów)
we współpracy z nsMoon Studio.
Podjęto także decyzję o realizacji przez MIK projektu Wirtualne Muzea Małopolski, przeprowadzono
prace koncepcyjne dotyczące uzupełnienia projektu o walor interaktywny i społecznościowy
(wzorem działających z sukcesem portali społecznościowych, pracujemy nad tym, aby portal
Wirtualne Muzea Małopolski był atrakcyjnym, chętnie odwiedzanym i interaktywnym miejscem w
sieci, łączącym w sobie różne funcje (edukacyjna, rozrywkowa, społecznościowa).
Ponadto Dynamika została zaproszona i wzięła udział w pracach komitetu programowego
międzynarodowej konferencji „W stronę nowoczesnego muzeum” organizowanej przez
Mazowieckie Centrum Kultury w Warszawie (6-7 marca) – na forum konferencji nasz program został
przywołany jako jedyny w Polsce kompleksowy program warsztatowy dla muzealników.
W 2008 roku Dynamika przeprowadziła warsztaty i prezentacje na zamówienie:
- „Pierwsze wrażenie robi się tylko raz” – szkolenie dla personelu pierwszego kontaktu w Centrum
Sztuki Współczesnej Znaki Czasu w Toruniu (10 czerwca);
- „Zarządzanie pamięcią w małopolskich muzeach” - prezentacja dla uczestników
międzynarodowej szkoły letniej „European Heritages and Collective Memories” Instytutu
Europeistyki UJ (25 czerwca);
”Muzeum dodaje skrzydeł" - warsztaty dla Śląskiego Szlaku Zabytków Techniki (warsztat: 21
października); w ramach współpracy z agencją Eskadra, Market Place);
- “How to change museum know-how from real life into capacities for virtual museums?” –
prezentacja na seminarium poświęconym technologiom wirtualnym w prezentacji dziedzictwa w
Helsinkach (20-23 listopada).
W 2008 zbudowaliśmy i udostępniliśmy polskim muzealnikom nowe edukacyjne narzędzie
internetowe służące wzajemnej inspiracji i wymianie informacji (www.muzeoblog.org) –
jest to jedyna strona prezentująca treści dotyczące innowacji w muzeach i ich nowej roli
wobec globalnych przemian społeczno gospodarczych.
Rozpoczęliśmy też prace nad nowym cyklem szkoleniowym dla muzealników małopolskich
(wniosek do MKiDN w ramach „Obserwatorium” w przygotowaniu).
Dilettante. Teatr w ruchu. Edycja 6
W I kwartale 2008 roku odbyły się cztery spotkania warsztatowe: dwie „Pracownie” i dwa razy
„Kulisy”. „Pracownie” adresowane są do początkujących instruktorów teatralnych i jako takie
stanowią element rocznego kursu, „Kulisy” natomiast mają charakter otwartych warsztatów dla
instruktorów, którzy ukończyli podstawowy kurs Dilettante. Ponadto zostały opracowane
prezentacje multimedialne na temat współczesnych form teatralnych i tajników reżyserii. Został
ustalony program Festiwalu Teatrów Amatorskich „Wózek Tespisa”. W tym roku rozpoczęto pracę
nad opracowaniem nowego modułu „Pedagogika teatralna dla najmłodszych”, który ma charakter
programu badawczego, a jego celem jest opracowanie zasad edukacji teatralnej dzieci w wieku
przedszkolnym. Realizowany będzie przez grupę teatrologów i aktorów, we współpracy z
pedagogiem dziecięcym, a jego realizacja zależy od pozyskania środków zewnętrznych.
W II kwartale kontynuowano cykl comiesięcznych spotkań warsztatowych „Pracowni” (w ramach
kursu odbyły się kolejne trzy spotkania) oraz dwukrotnie zorganizowano otwarte warsztaty z
pedagogiki teatralnej („Kulisy”). Ponadto uczestnicy „Pracowni” mieli możliwość skorzystania z
indywidualnych konsultacji w ich miejscach pracy, które w szczególności dotyczyły pomocy przy
przygotowywaniu przedstawień teatralnych. W tym okresie zostały również przeprowadzone dwie
prezentacje multimedialne: w Ośrodku Kultury Kraków – Nowa Huta (temat prezentacji:
„Współczesne formy teatralne”) oraz w Świetlicy Wiejskiej w Okulicach (temat prezentacji:
5

6. „Reżyseria”). W dniach 23-25 czerwca, przy wsparciu Gminnego Ośrodka Kultury w Lanckoronie,
został zorganizowany Festiwal Teatrów Amatorskich „Wózek Tespisa”. W festiwalu wzięło udział 8
amatorskich grup teatralnych z Małopolski, dla których zostały przygotowane sesje warsztatowe
prowadzone przez zaproszonych artystów. Równolegle odbywały się otwarte warsztaty teatralne
dla dzieci i młodzieży z Lanckorony, nakierowane na integrację społeczności lokalnej z grupami
dziecięcymi przybyłymi z całej Małopolski. Festiwal został bardzo dobrze przyjęty przez lokalną
społeczność, a wójt Lanckorony wyraziła chęć goszczenia festiwalu na stałe oraz
współfinansowania jego rozwoju z pozyskanych środków zewnętrznych.
III kwartał rozpoczęła ewaluacja festiwalu „Dilettante” – zaplanowano strategię realizacji
przyszłorocznego festiwalu, poszerzonego o budowanie przynależności festiwalu „Dilettante” do
nowego miejsca (w świadomości mieszkańców Lanckorony). Ponadto została przygotowana oferta
warsztatowa z pedagogiki teatralnej dla instruktorów i nauczycieli na rok szkolny 2008/2009
(„Pracownie” – kurs podstawowy; „Kulisy” – kurs zaawansowany). Na kurs „Pracowni” zostało
przyjętych 8 instruktorów teatralnych z 7 małopolskich ośrodków.
27 września w Więcławicach Starych odbyło się uroczyste otwarcie VII edycji programu, które
zostało zrealizowane we współpracy z Centrum Kultury i Promocji w Michałowicach – w
wydarzeniu teatralnym brały udział trzy amatorskie grupy teatralne: z Michałowic (gospodarze),
Okulic (Gminne Centrum Kultury, Czytelnictwa i Sportu w Rzezawie) i Nowej Huty (Ośrodek Kultury
Kraków-Nowa Huta). Imprezę inaugurującą VII edycję poprzedzały tygodniowe warsztaty z
zaproszonymi artystami, zorganizowane dla miejscowych dzieci i młodzieży lokalnej. Ponadto
uczniowie szkoły w Michałowicach wzięli udział w prezentacji multimedialnej dotyczącej tajników
reżyserii. Równolegle trwały intensywne prace nad uruchomieniem autorskiej strony internetowej:
www.dilettante.pl.
Od października program „Dilettante – teatr w ruchu” otworzył praktyki dla studentów wiedzy o
teatrze UJ. Studenci, pod opieką realizatorów programu, przygotowują lekcje o teatrze, które będą
prezentowane w małopolskich szkołach oraz scenariusze teatralne, które zostaną zamieszczone na
stronie internetowej programu. W październiku zostały również podpisane umowy o uczestnictwo
w programie „Dilettante”, moduł „Pracownie” z 7 instytucjami z województwa małopolskiego:
- Ośrodek Kultury Kraków - Nowa Huta,
- Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji w Trzebini,
- Zespół Szkół w Graboszycach,
- Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu,
- Gimnazjum Niepubliczne im ks Jana Twardowskiego w Zabierzowie Bocheńskim,
- Zespół Szkolno-Przedszkolny w Głębowicach,
- Szkoła Podstawowa nr 100 im. Adama Mickiewicza w Krakowie.
Instruktorzy teatralni z wyżej wymienionych instytucji będą uczestniczyć w warsztatach z
pedagogiki teatralnej – „Pracowniach” – do czerwca 2009 roku, dodatkowo przewidziane są dla
nich konsultacje indywidualne, prowadzone w ich miejscach pracy przy współudziale
zaproszonych aktorów Teatru Figur Kraków. W ostatnim kwartale 2008 roku, program „Dilettante”
zrealizował 3 spotkania warsztatowe w ramach „Pracowni” oraz 3 warsztaty teatralne dla
nauczycieli, pedagogów i instruktorów teatralnych o charakterze otwartym („Kulisy”, tematy
spotkań: teatr cieni i pieśni tradycyjne). 10 grudnia została także uruchomiona strona internetowa
programu www.dilettante.pl, która przeznaczona jest dla instruktorów pracujących z amatorskimi
grupami teatralnymi.
Małopolska Wielu Kultur. Edycja 3: Węgrzy
W realizacji edycji 3 wzięły udział cztery ośrodki z terenu całej Małopolski: ZS nr 2 w Brodach k.
Kalwarii Zebrzydowskiej, Publiczne Gimnazjum w Wojniczu, Gimnazjum w Zubrzycy Górnej, MDK
im. Gałczyńskiego w Krakowie. W I kwartale 2008 zostały zrealizowane 2 sesje dla nauczycieli: 22
lutego – sesja 3: literacko-językowa, którą poprowadziła dr Noémi Petneki – językoznawca oraz
filolog polski, węgierski i klasyczny; 13 marca – sesja 4: muzyczno-taneczna, którą poprowadził
6

7. Tamás Józsa – instruktor tańca ludowego. Podczas sesji 4 rozpoczęto przygotowania organizacyjne
do forum szkół uczestniczących w projekcie.
W II kwartale realizowano ostatni etap edycji węgierskiej. 9 maja odbyła się ostatnia sesja dla
nauczycieli uczestniczących w projekcie, tym razem zatytułowana „Zarys sztuki węgierskiej w
odniesieniu do Małopolski” prowadzona przez Zoltana Gyalókay, historyka sztuki od lat
mieszkającego w Małopolsce. W dniach 13-15 czerwca w Orawskim Parku Etnograficznym w
Zubrzycy Górnej odbyło się forum szkół – uczestników projektu. Gośćmi honorowymi tego
spotkania byli Ákos Engelmayer, były ambasador Węgier w Polsce i Áron Petneki, hungarysta
i profesor Uniwersytetu Warszawskiego. Gościem spotkania był także Robert Makłowicz, który
snując opowieść o węgierskich korzeniach swojej rodziny przygotował dla uczestników forum
tradycyjny węgierski gulasz. Dzięki realizacjom scenariuszy przygotowanych przez młodzież można
było natomiast poznać historię małopolskich uzdrowisk założonych przez Węgrów, zobaczyć
taneczną opowieść o życiu królowej Jadwigi, wybrać się na wyprawę szlakiem solnym, poczuć siłę
męskiej przyjaźni bohaterów „Chłopców z Placu Broni” oraz posłuchać czardasza. Prezentacje
uczniów przeplatały się z warsztatami węgierskich tańców ludowych prowadzonymi przez Tamása
Józsę, a oprawę muzyczną spotkania zapewnił zespół grający tradycyjną muzykę węgierską,
specjalnie na tę okazję przybyły z Węgier.
Małopolska Wielu Kultur. Zwierciadła
W III kwartale 2008 roku rozpoczęto akcję informacyjną, która miała na celu pozyskanie
uczestników do projektu: ulotka promująca działania edukacyjne skierowane do szkół, baza
mailingowa, w której znalazły się adresy mailowe wszystkich szkół ponadpodstawowych w
Małopolsce. Opracowano graficznie materiały edukacyjne nt. Węgrów, oraz zredagowano
materiały nt. Słowaków (ekspert słowacki: Robert Schmidt).
W IV kwartale 2008 została zrealizowana sesja psychologiczna (2-dniowa, wyjazdowa) dla
uczestników nt. rozpoznawania i walki ze stereotypem oraz sesja praktyczna, której celem było
ułatwienie uczestnikom przełożenia zdobytej wiedzy i umiejętności na język pracy z uczniem. Po
zakończeniu zajęć warsztatowych nauczyciele przygotowali scenariusze lekcji nt. Romów,
Słowaków i Węgrów, które zostały wydane w ramach publikacji zbiorczej, która będzie rozesłana do
wszystkich szkół ponadpodstawowych w Małopolsce.
Małopolska Wielu Kultur. Cygańskie Theatrum Mundi
W III kwartale 2008 roku rozpoczął się nabór chętnych do projektu przy współpracy ze Świetlicą
Integracyjną dla dzieci prowadzoną przez Krystynę Gil (Stowarzyszenie Kobiet Romskich), a także z
Zenonem Bołdyzerem (Towarzystwo Krzewienia Kultury i Tradycji Romskiej "Kałe Jakha") oraz z
Zespołem Szkół Integracyjnych nr 105 w Nowej Hucie, gdzie odbywają się zajęcia. We wrześniu
zostały zrealizowane dwa dwudniowe warsztaty cyrkowe, które przeprowadził Piotr Idziak (Teatr
Figur Kraków).
W IV kwartale 2008 aktorzy Teatru Figur Kraków prowadzili warsztaty sceniczno-ruchowe,
baśniowe i lalkowe, których efektem było przygotowanie spektaklu finałowego - happeningu
wędrownego, który zosał zaprezentowany w dn. 21 grudnia 2008 w Teatrze Łaźnia Nowa.
Realizacja projektu została udokumentowana w postaci filmu dokumentalnego.
Zadziałaj dla siebie
Program adresowany do lokalnych oświatowych instytucji kultury.
Odbyły się trzy szkolenia, w których wzięli udział pracownicy małopolskich gminnych i miejskich
domów i ośrodków kultury: 22 lutego – Zarządzanie czasem i komunikacja wewnętrzna.
Planowanie działań. Obieg informacji w instytucji; 28 marca – Tworzenie warunków dla współpracy
partnerskiej. Komunikacja zewnętrzna (negocjacje, rozwiązywanie konfliktów); 18 kwietnia –
Niezwykły potencjał festynu i konkursu.
Zrealizowano projekt pilotażowy „Babice. Młodzież” – badanie potrzeb i aspiracji kulturalnych i
edukacyjnych gimnazjalistów z gminy Babice, realizowane przez MIK na zamówienie wójta gminy
Babice: w kwietniu odbyły się spotkania z nauczycielami, pracownikami lokalnych instytucji kultury,
klubów sportowych i stowarzyszeń na temat ich postrzegania potrzeb młodzieży, a w maju i
7

8. czerwcu badania socjologiczne (ankiety, warsztaty, panele, wywiady) uczniów z gimnazjów
gminnych. Przebadano około 100 osób bezpośrednio i około 200 za pomocą ankiet. Wyniki badań
przedstawiono Radzie Gminy, nauczycielom i innym osobom pracującym z młodzieżą.
Twa projekt pilotażowy „Budowanie strategii rozwoju lokalnej instytucji kultury na najbliższe 5 lat”
dla Ośrodka Kultury Kraków – Nowa Huta, gdzie pracownicy MIK pełnią funkcję wspomagającą i
stymulującą proces tworzenia strategii. Efektem prac będzie metoda budowania strategii rozwoju
lokalnej instytucji kultury, którą MIK będzie mógł proponować kolejnym ośrodkom kultury w
województwie. W III kwartal 2008 roku przeprowadzono dwa spotkania warsztatowe ,których
celem było wypracowanie strategii rozwoju Ośrodka Kultury Kraków – Nowa Huta. Sformułowanie
gotowej strategii przewidziano na grudzień 2008.
Poza tym wzięto udział w szkoleniach: 3-4 czerwca, Zegrze: „Facylitowanie współpracy
ponadlokalnej”, warsztaty organizowane przez Centrum Aktywności Lokalnej; 25-27 czerwca,
Hucisko: Forum Aktywności Lokalnej, CAL; szkolenie „Facylitowanie współpracy ponadlokalnej”,9-
10 października, część 2, warsztaty organizowane przez Centrum Aktywności Lokalnej,
Długosiodło, woj. Mazowieckie; 21,22 października odbyły się ostatnie warsztaty z pracownikami
OK. Kraków - Nowa huta wspierające budowanie strategii rozwoju tego ośrodka. Powstanie
dokumentu strategii planowane jest na styczeń 2009.
Opracowano także raport „Aspiracje i potrzeby kulturowe młodzieży gimnazjalnej z gminy Babice.
Jak im sprostać?” Prezentacja raportu Radzie Gminy Babice – 17 października 2008, spotkanie z
nauczycielami i animatorami kultury na temat zastosowania raportu - 17 grudnia 2008. Raport
dostępny na stronie internetowej Urzędu Gminy Babice.
Autoportret. Debaty
Program „Autoportret. Debaty” wspiera partycypację społeczną w dziedzinie kształtowania
przestrzeni publicznej. Debata „Co dalej?”, poświęcona terenowi zielonemu między Nowohuckim
Centrum Kultury a osiedlem Centrum E w Nowej Hucie, była pilotażem programu. Celem tego
przedsięwzięcia było zarówno przetestowanie metody otwartej debaty społecznej, jak i stworzenie
raportu będącego wyrazem opinii mieszkańców i ich oczekiwań związanych z przyszłością tego
ważnego dla wizerunku Nowej Huty terenu. W dniach 25 stycznia–15 lutego 2008 miała miejsce
wystawa projektów wypracowanych przez mieszkańców Nowej Huty i architektów, połączona
z otwartą debatą mieszkańców.
W II kwartale opracowano raport z debaty „Co dalej”; podjęto się opieki merytorycznej nad
studentami z Sardynii (pobyt naukowy w ramach Erazmusa); ustalono – na spotkaniu z Radą
Dzielnicy XIII i Stowarzyszeniem podgorze.pl – teren następnej edycji debat: teren zielony w okolicy
ulicy Lipskiej oraz – we współpracy z Urzędem Gminy Mszana Dolna – duży teren przykościelny w
Mszanie Dolnej, przeznaczony na park; podjęto prace przygotowawcze do stworzenia grupy
partnerskiej przyszłorocznej edycji Grundtviga (LLP), z którą chcemy w złożyć wniosek do
programu LLP (chęć udziału już potwierdzili partnerzy z Rumunii i Niemiec, czekamy na odpowiedź
Włochów i Holendrów); przeprowadzono spotkanie z instytucją partnerską Institut für
Industriekultur (Wrocław, 15 maja), a także przeprowadzono wizytę w instytucji partnerskiej „Brama
Grodzka” w Lublinie (19-20 czerwca).
W III kwartale zaplanowano i ustalono terminy 2 debat realizowanych we współpracy z lokalnym
samorządem: w gminie Mszana Dolna i w dzielnicy XIII w Krakowie. Termin obu debat: listopad
2008 – luty 2009. Ustaliło się również partnerstwo instytucji z 4 krajów, które wspólnie będą
aplikować do programu Grundtvig przedstawiając projekt promujący działania partycypacyjne.
Spotkanie partnerów w MIK zaplanowano na koniec listopada.
W IV kwarale przeprowadzono prace przygotowawcze do projektu partnerskiego programu
Grundtvig: 28-29 listopada odbyło się spotkanie organizacji, które planują wspólne aplikowanie go
programu z projektem pod nazwą CALLS (Citizens At Local Life Space).Są to Institut für Neue
Industriekultur INIK GmbH (Niemcy), Bureau Severijn (Holandia), Agentia de Dezvoltare Durabila a
Judetului Brasov (Rumunia).
8

9. Odbyła się także Debata „Co dalej” dotycząca zagospodarowania terenu zielonego w centrum
Mszany dolnej. Spotkania warsztatowe: 19.10.2008 i 08.11.2008 Opracowano społeczne kryteria
zagospodarowania oraz konkretne pomysły. Uczestnicy: 30 mieszkańców oraz architekci.
Zrealizowane również debatę „Co dalej” dotycząca zagospodarowania terenu zielonego przy
osiedlu Lipska w Krakowie. Spotkania warsztatowe: 20.11.2008, 27.11.2008, 04.12.2008.
Opracowano społeczne kryteria zagospodarowania oraz konkretne pomysły. Uczestnicy: 20
mieszkańców osiedla Lipska i okolic oraz studenci architektury –wolontariusze.
Trwa przygotowanie plansz na wystawy będące zarazem debatami otwartymi. Obie wystawy –
zarówno w Mszanie Dolnej jak i na osiedlu Lipska – będą odbywać się w styczniu i lutym. Ankiety
wypełniane przez osoby oglądające wypracowane na warsztatach koncepcje staną się podstawą
dla raportu na temat oczekiwań mieszkańców dotyczących zagospodarowania terenu. Raport
planowany jest na koniec marca.
Autoportret. Warsztaty
W I kwartale 2008 roku w ramach projektu „Oswoić przestrzeń” odbywały się regularne,
comiesięczne warsztaty dla dzieci z Krakowa (Przedszkole Samorządowe nr 51), Niepołomic (Szkoła
Podstawowa im. Kazimierza Wielkiego) i Dębna (Zespół Szkolno-Przedszkolny). Ponadto
przeprowadzono trzy prezentacje dla rodziców podsumowujące pierwszy semestr spotkań.
Jednocześnie przeprowadzono spotkania organizacyjne i warsztaty wewnętrzne dla wolontariuszy.
W II kwartale kontynuowano warsztaty w przedszkolu w Krakowie i szkołach podstawowych w
Niepołomicach i Dębnie. Ponadto przeprowadzono warsztaty weekendowe dla gimnazjalistów w
Lanckoronie i Nowym Sączu. W czasie X MDDK przeprowadzono dwa warsztaty: dla gimnazjalistów
w Lanckoronie i dla przedszkolaków w Pałacu Jerzmanowskich. Zwieńczeniem projektu były
warsztaty wakacyjne, które odbyły się w Krakowie, Niepołomicach i Dębnie. W ramach zajęć, dzieci
z pomocą studentów architektury, zrealizowały wybrane elementy projektu zagospodarowania
terenu wokół przedszkola, szkoły. Były to: „Ścieżka bosych stóp”
w Krakowie, „Układ planetarny” w Niepołomiach i „Wiklinowe klocki” w Dębnie.
W III kwartale został podsumowany roczny projekt „Oswoić przestrzeń”, szkoły otrzymały
podziękowania i raporty z przeprowadzonych spotkań. Przygotowano również i wydrukowano
publikację podsumowującą projekt. We wrześniu rozpoczęła się rekrutacja szkół do kolejnej edycji
programu, w tym roku zatytułowanej „Umiejscowienie”. Do udziału zgłosiło się 9 szkół.
W październiku i listopadzie zostały przeprowadzone 3 szkolenia dla nauczycieli i animatorów
kultury. Udział w nich wzięło 16 osób z 9 szkół. W ramach szkolenia nauczyciele mieli przygotować
scenariusze zajęć z zakresu edukacji przestrzennej, które następnie zrealizują ze swoimi uczniami
na początku 2009 roku. Nadesłano 7 scenariuszy zajęć. W grudniu trwały prace nad
przygotowaniem instrukcji dla wolontariuszy, którzy będą współpracować z programem przy
tworzeniu bazy danych o edukacji przestrzennej w innych krajach. Rozpoczęła się również
rekrutacja wolontariuszy do tego zadania.
Skarbiec
W 2008 roku program Skarbiec objął pomocą merytoryczną następujące ośrodki w regionie:
Krościenko nad Dunajcem (Gminne Centrum Kultury, Zespół Pieśni i Tańca „Pieniny”), Miechów
(Galeria „U Jaksy”), Wygiełzów (Muzeum Nadwiślański Park Etnograficzny),Towarzystwo Miłośników
Andrychowa, Ośrodek Kultury w Brzeszczach, Gminny Ośrodek Kultury w Lanckoronie, Urząd
Miasta Skała, Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Świątnikach Górnych, Biblioteka i Ośrodek
Animacji Kultury w Gołczy oraz organizacje i instytucje krakowskie: Towarzystwo Polsko-
Rumuńskie, Stowarzyszenie MINA, Fundacja Imago Mundi, Klub Lokator, Fundacja WyspArt,
Fundacja Ośrodka KARTA, Muzeum Etnograficzne, Teatr Figur Kraków, Towarzystwo Śpiewacze
„Echo”, Fundacja TONE. Muzyka – Nowe formy sztuki, Grupa KinoFlo, Informator Sp. z o.o. W lutym
2008 wspólnie z Punktem Kontaktowym ds. Kultury zostały przeprowadzone warsztaty dla
wydawnictw zainteresowanych projektami tłumaczeniowymi w Programie Kultura 2007–2013.
Twórcy indywidualni korzystali z konsultacji nt. dostępnych stypendiów artystycznych. Informacje
9

10. o aktualnych konkursach grantowych zostały umieszczone na nowej stronie internetowej
www.mik.krakow.pl.
Działania wewnętrzne: przygotowano i złożono w zewnętrznych konkursach grantowych
następujące projekty:
„Dziedzictwo w obiegu – nowe szanse uczestnictwa w kulturze” – do Ministerstwa Kultury i
Dziedzictwa Narodowego poprzez Urząd Marszałkowski, obejmujący finansowanie
Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego, Pierścienia św. Kingi i Muzeobrania (projekt
dofinansowano w wysokości 200 tys. zł);
Dilettante. Teatr w ruchu – do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (projekt
dofinansowano w wysokości 40 tys. zł);
„Śmierć w Europie Środkowej” – do Funduszu Wyszehradzkiego na finansowanie jednego
numeru kwartalnika „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni” (projekt dofinansowano w
wysokości 4 tys. euro);
Biblioteka Sztuki. Nowe Terytoria: „Wstąp do liberatury” – do Ministerstwa Kultury i
Dziedzictwa Narodowego w ramach Promocji Czytelnictwa (projekt dofinansowano w
wysokości 15 822 zł);
„Cygańskie Theatrum Mundi” – do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w
ramach programu Małopolska Wielu Kultur (projekt dofinansowano w wysokości 21 500
zł);
Działalność wydawnicza. Obieg informacji o kulturze
Wydawnictwo – wydano następujące pozycje:
„Powietrznicy w Lanckoronie. Historia letniska”, autorstwa Kazimierza Wiśniaka;
„Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego. Edycja 2008”;
zestaw druków promocyjnych i merytorycznych związanych z MDDK 2008;
katalog do wystawy konkursu plastycznego i stron www „Skarby Małopolski”;
numer kwartalnika „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni” poświęcony przestrzeniom
władzy;
numer kwartalnika „Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni” poświęcony przestrzeniom
niczyim;
zestaw druków promocyjnych i merytorycznych związanych z Pierścieniem św. Kingi 2008;
zestaw druków promocyjnych oraz merytorycznych związanych z Muzeobraniem 2008;
„Węgrzy” i „Słowacy” oraz „Scenariusze zajęć”, publikacje towarzyszące programowi
Małopolska Wielu Kultur. Zwierciadła
„Czytelnia liberatury. Krótki przewodnik po zbiorach” autorstwa Zenona Fajfera.
MIK uczestniczył także w przygotowywaniu materiałów, redagowaniu i opracował do druku
"Księgę odnalezionej pamięci o Księdzu Infułacie Teofilu Skalskim" wydaną przez
Stowarzyszenie Rozwoju i Odnowy Wsi Kasina Wielka.
Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni”
W I kwartale 2008 roku dystrybuowano numer poświęcony przestrzeniom prywatnym, który
spotkał się z dużym zainteresowaniem (m.in. entuzjastyczna recenzja w portalu Witryna
Czasopism). Ukończono prace redakcyjne nad kolejnym numerem kwartalnika, poświęconemu
przestrzeniom władzy. Materiały zostały przygotowane do składu. Równolegle uzupełniana była
strona internetowa, nawiązywana współpraca z portalami internetowymi i planowana strategia
promocji czasopisma.
W II kwartale przygotowano do druku i wydrukowano numer poświęcony przestrzeniom władzy,
który spotkał się z entuzjastycznym przyjęciem. Przeprowadzono działania promocyjne czasopisma
– rozwieszono plakaty, rozdystrybuowano ulotki i rozesłano newsletter. Zintensyfikowano działania
10

11. mające na celu pozyskanie nowych prenumeratorów. Ukończono prace redakcyjne nad kolejnym
numerem kwartalnika poświęconym przestrzeniom niczyim. Materiały zostały przygotowane do
składu. Trwają intensywne prace nad stworzeniem nowej szaty graficznej kwartalnika.
W III kwartale przygotowano do druku i wydrukowano numer poświęcony przestrzeniom niczyim i
rozpoczęto jego dystrybucję i promocję (którą ukończono w październiku). Ta edycja była
wyjątkowa, jako że w projektowaniu poszczególnych artykułów wzięło udział pięcioro
projektantów. Nowe rozwiązania graficzne wzbudziły duże zainteresowanie wśród czytelników. W
okresie VII-VIII kontynuowano promocję przestrzeni władzy (m.in. 20 sierpnia godzinna audycja w
cyklu „To się czyta” w Radiu Kraków – rozmowa Jolanty Drużyńskiej z Dorotą Leśniak-Rychlak,
ponadto nawiązano kontakt z radiową Trójką). Ukończono prace redakcyjne nad numerem „Śmierć
w Europie Środkowej”, edycją wspieraną finansowo przez International Visegrad Fund.
„Autoportret. Pismo o dobrej przestrzeni”
W IV kwartale 2008 roku „Autoportret” był po raz pierwszy obecny na Targach Książki w Krakowie,
gdzie spotkał się z dużym zainteresowaniem (zarówno najnowszy numer, jak i pozycje archiwalne).
Dystrybuowano numer poświęcony przestrzeniom niczyim, który wywołał bardzo pozytywne
reakcje (m.in. dwie entuzjastyczne recenzje w portalu Witryna Czasopism). Przeprowadzono
działania promocyjne tego numeru: rozwieszono plakaty, rozdystrybuowano ulotki i rozesłano
newsletter. Czasopismo promowano także w mediach: w Trzecim Programie Polskiego Radia
odbyła się godzinna audycja, w przedpołudniowym paśmie radia RMF FM przestrzenie niczyje były
tematem przewodnim – trzykrotnie pojawiła się wzmianka o numerze „Autoportretu” podczas
serwisu informacyjnego. Ponadto w Bunkrze Sztuki w Krakowie zorganizowano spotkanie
promocyjne z udziałem autorów. Intensywne działania promocyjne przeprowadzone na tak
różnych polach przyniosły już rezultaty – wzrosła liczba prenumeratorów, pojawiły się osoby
zainteresowane współpracą z „Autoportretem”, do redakcji dotarły entuzjastyczne opinie
czytelników, którzy wcześniej nie znali pisma. Prodziekan Wydziału Architektury Wnętrz
krakowskiej ASP zwróciła się do „Autoportretu” z prośbą o merytoryczne wsparcie cyklu wykładów
o tzw. crossprogrammingu.
W IV kwartale 2008 roku przygotowano również do druku i wydrukowano kolejny numer – „Śmierć
w Europie Środkowej”. Przeprowadzono działania promocyjne: rozdystrybuowano ulotki i
rozesłano newsletter. Przygotowywano elektroniczną wersję tego numeru w języku angielskim. W
celu pozyskania nowych prenumeratorów przygotowano specjalną ofertę dla bibliotek.
Ostatni numer „Autoportetu”, którego nie udało się wydać w 2008 roku, zostanie przygotowany do
druku jako numer łączony z pierwszym numerem wydanym w 2009 roku.
@mok
Program polega na przesyłaniu informacji e-mailowych o wydarzeniach kulturalnych
odbywających się w małopolskich i ogólnopolskich instytucjach kultury. Odbiorcami @moku są:
krakowskie i regionalne ośrodki kultury, instytucje samorządowe województwa małopolskiego,
Urzędy Gminy oraz osoby prywatne, które wyraziły chęć otrzymywania informacji o wydarzeniach
kulturalnych organizowanych przez ośrodki kultury. Informacje rozsyłane były na bieżąco, zarówno
w I, jak i w II kwartale 2008.
Refleksji poddawany jest obecny sposób funkcjonowania @moku: z jednej strony użytkownicy
przyzwyczaili się do jego formuły i chętnie z niej korzystają, z drugiej strony @mok staje się powoli
narzędziem przestarzałym. Prace ewaluacyjne zostaną przeprowadzone w miesiącach XI-XII.
Informator „Kultura Małopolski”
Drukowany informator „Kultura Małopolski” w planach na 2008 rok miał zostać przetworzony na
informator internetowy, którego zaletami miały być: możliwość aktualizowania oraz wprowadzania
informacji o wydarzeniu nawet kilka dni przed jego realizacją; możliwość dodawania zdjęć, a nawet
filmów z imprezy; podpięcie miejsca wydarzenia do mapy; łatwość wyszukiwania informacji. Został
przygotowany internetowy panel do obsługi informatora i zaczęto przeprowadzać testy z udziałem
instytucji kultury w regionie. Okazało się jednak, że instytucje nie są zainteresowane
11

12. upowszechnianiem informacji o przygotowywanych przez nie wydarzeniach (!) i nie chcą
wprowadzać danych do panelu. W tej sytuacji, po przeprowadzeniu dodatkowej konsultacji z
Piotrem Jaworskim-Grzanką z Urzędu Marszałkowskiego, który potwierdził istnienie podobnych
trudności w prowadzeniu obsługi analogicznego narzędzia na Wrotach Małopolski, MIK odstąpił od
realizacji zadania w takiej jego formie. Panel, stworzony do obsługi informatora, zostanie
zaadaptowany dla potrzeb innych programów MIK. Natomiast przygotowany zostanie blog
kulturamalopolski.pl, dostępny dla wszystkich zainteresowanych. Blog ten, według opinii Piotra
Jaworskiego-Grzanki, ma szansę stać się elementem nowej wersji portalu Wrota Małopolski.
Skarabeusz. Internetowa bibliografia zabytków MDDK
W I kwartale 2008 roku zajmowano się: uzupełnianiem bibliografii, przeprowadzeniem pilotażowej
konsultacji nowej formuły programu Skarabeusz w wybranych bibliotekach na terenie Małopolski
oraz przeprowadzeniem w wybranych bibliotekach, archiwach i muzeach na terenie Małopolski
wstępnego rozpoznania zainteresowania tych instytucji udziałem w Wieloletnim Programie
Rządowym „Kwaśny papier. Ratowanie w skali masowej zagrożonych polskich zasobów
bibliotecznych i archiwalnych” – propozycja współpracy ze strony Kliniki Papieru Biblioteki
Jagiellońskiej. W ramach programu Skarabeusz opracowano także zasady prezentacji tzw. Białych
Kruków: archiwaliów związanych z obiektem, przechowywanych na miejscu, na co dzień
niedostępnych dla potrzeb X edycji MDDK (Lanckorona, Nowy Sącz, Sucha Beskidzka, Lachowice,
Grybów).
W II kwartale rozbudowano koncepcję programu pod kątem rozwijania tematów bazy
bibliograficznej, inspirowania do twórczych działań i ochrony archiwaliów (nowe zakładki: m.in.
Białe Kruki, programy ochrony archiwaliów, ustalenie w Kurii Metropolitalnej zasad publikowania
archiwaliów parafialnych na stronie Skarabeusza i in.) oraz nawiązano współpracę z Wojewódzką
Biblioteką Publiczną (Programy Fidkar i Małopolska Biblioteka Cyfrowa) w celu stworzenia
warunków do wzajemnej wymiany danych bibliograficznych (System MARC 21, format PDF).
W III kwartale gromadzono informacje do bazy bibliograficznej „Skarabeusza”, przygotowano też
koncepcją II części programu internetowego, obejmującą bibliografię i informację o zasobach
etnograficznych Małopolski. Skarabeusz prowadził także konsultacje, prace bibliograficzne i
badawcze na zapotrzebowanie innych programów. Tematy: „dożynki” (dla Ośrodka Kultury im. C.
K. Norwida w Nowej Hucie, organizatora Dożynek Krakowskich 2008); „zdobnictwo strojów
flisaków pienińskich” (dla Biura Promocji Urzędu Marszałkowskiego organizatora gry miejskiej).
Podjęto również współpracę merytoryczną z Zarządem Krakowskiego Oddziału Stowarzyszenia
Twórców Ludowych w Krakowie, zrzeszającym artystów ludowych z różnych miejscowości regionu
krakowskiego. W IV kwartale gromadzono i uzupełniano na stronie internetowej programu
informacje bibliograficzne dotyczące zabytków MDK.
Program współpracował z Kliniką Papieru Biblioteki Jagiellońskiej w przygotowaniu warsztatów dla
muzealników, bibliotekarzy i archiwistów, pt. „Kwaśny Papier: jak zabezpieczyć papierowe zbiory z
XIX i XX wieku w małopolskich bibliotekach, muzeach i archiwach”, które odbyły się w dniu 3 XII w
BJ. Udział w warsztatach wzięło 65 przedstawicieli instytucji, głównie z województwa
małopolskiego, posiadających zagrożone kwasową degradacją zasoby biblioteczne i archiwalne,
stanowiące cenny zasób dziedzictwa Małopolski. Warsztaty zostały zorganizowane dzięki
dofinansowaniu ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Wieloletniego
Programu Rządowego na lata 2000 – 2008. Skarabeusz prowadził też kwerendy archiwalne i
konsultacje merytoryczne. Tematy: aspekty symboliczne, historyczne i użytkowe męskiego stroju
krakowskiego (dla potrzeb warsztatów dla nauczycieli z woj. małopolskiego biorących udział w
programie „Plastyk +”); baza merytoryczna i adresowa grup kolędniczych woj. małopolskiego (na
zapotrzebowanie GOK w Zielonkach, organizatora Przeglądu Zespołów Kolędniczych w r. 2009).
Wspólnie z programem „Zadziałaj dla Siebie” kontynuowano współpracę z Zarządem Krakowskiego
Oddziału Stowarzyszenia Twórców Ludowych, której celem ma być m. in. określenie potencjału
Stowarzyszenia i pomoc w wypracowaniu strategii rozwoju. Odbyły się 4 spotkania z Zarządem. Na
12

13. ostatnim spotkaniu w Wiśniowej (11. XII.) analiza zasobów Stowarzyszenia, oczekiwań i motywacji
twórców wskazała na potrzebę podjęcia działań promocyjnych.
Biblioteka Sztuki. Wypożyczalnia
W pierwszym półroczu 2008 roku zakupiono 264 książki za kwotę 4 387 złotych 66 groszy. Wpisano
dary w ilości 140 woluminów wycenionych na kwotę 3 772 złote i 29 groszy. Oddano do oprawy
introligatorskiej 21 pozycji. Wysłano 263 upomnienia do czytelników przetrzymujących książki.
Napisano 1003 karty katalogowe do katalogu alfabetycznego, rzeczowego i zagadnieniowego.
Ubytkowano 93 woluminy na kwotę 351 złotych 93 groszy. Mamy zarejestrowanych 386
czytelników, którzy odwiedzili Bibliotekę 1820 razy i wypożyczyli 4 475 woluminy.
Z księgozbioru podręcznego na miejscu skorzystało 59 czytelników ze 184 książek. Poszukującym
udzielono 672 informacje biblioteczno-bibliograficzne i rzeczowe. Biblioteka Sztuki do końca
czerwca 2008 roku może się pochwalić liczbą 22 584 książek.
Współpraca zagraniczna. Sztuka
Biblioteka Sztuki. Nowe Terytoria
W 2008 roku program rozpoczął nową, bardzo intensywną działalność. W I kwartale 2008 roku
odbyło się osiem wykładów. Dwa pierwsze („Obrazy z romskiego świata baśni” oraz „Rodem z
Węgier. Romowie w Polsce”) rozpoczęły cykl poświęcony Romom, nawiązujący do programu
Małopolska Wielu Kultur. Kolejne trzy spotkania odbyły się w cyklu „Stare Chiny. Nowe metafory” i
były to: „Estetyka pisma chińskiego”, „Chińskie Supermiasta” oraz „Kobieta w Chinach – wymykając
się z uścisku Konfucjusza”. Rozpoczął się również cykl dotyczący sztuki współczesnej na Węgrzech,
w jego ramach miał miejsce wykład „Wszystko, co zakazane, jest sztuką – bądź zakazany”. Poza tym
odbyły się dwa spotkania: „Tańce siedmiogrodzkie”, spotkanie towarzyszące warsztatom dla
nauczycieli, organizowanym w ramach programu Małopolska Wielu Kultur oraz „Karlsbad, lato
1785”, wykład na temat spotkania Goethego i Herdera ze Stanisławem Kostką Potockim i Janem
Potockim, towarzyszący współorganizowanej przez MIK konferencji, poświęconej Janowi
Potockiemu.
W II kwartale w programie Biblioteka Sztuki. Nowe Terytoria odbyło się jedenaście spotkań.
Pierwsze spotkanie „Nieznane życie Jana Potockiego” zostało zorganizowane we współpracy z
wydawnictwem WAB. Rozpoczął się także nowy cykl rumuński („Malowane monastyry Bukowiny
południowej w kulturze rumuńskiej”, we współpracy ze Stowarzyszeniem Wschodnia Perspektywa),
z cyklu romskiego zaś odbyły się kolejne dwa spotkania: „Od półświatka do wielkiego świata.
Zawrotna kariera flamenco” oraz „Obecność Romów we Francji: zarys historii” (spotkanie
współorganizowane przez Instytut Francuski w Warszawie). Z nowego cyklu poświęconego
zagadnieniu kiczu w kulturze współczesnej odbyły się trzy spotkania: „Spisek i sakro biznes”, „Skąd
się bierze zła poezja nastoletnia?”, „Prywatność – przytulność – kicz". W związku z Małopolskimi
Dniami Dziedzictwa Kulturowego odbyło się jedno spotkanie pt. „Gdzie Wschód spotyka Zachód.
Zbiory sztuki w Muzeum Parafialnym w Grybowie”. Cykl o współczesnej sztuce węgierskiej miał
swój ciąg dalszy w postaci dwóch spotkań: „Konstruktywizm węgierski. Wiedeń – Berlin – Dessau”
oraz „Małe co nieco o realiach węgierskiej sztuki współczesnej”. Działalność BSNT przed letnią
przerwą zakończyło spotkanie z reaktywowanego cyklu Liberatura pt. „Nieszczęśni B. S. Johnsona”.
Trzeci kwartał roku 2008 w programie Biblioteka Sztuki. Nowe Terytoria został poświęcony
ewaluacji oraz przygotowaniu do spotkań, które odbędą się jesienią 2008 i na przestrzeni 2009
roku. Podjęto decyzję o uporządkowaniu struktury spotkań w BS – tematyka spotkań zostanie
ograniczona wyłącznie do zagadnień związanych ze sztuką, co roku odbędą się 2-4 cykle, szeroko
analizujące temat określony w tytule danego cyklu. Ustalono zakres działań na rok 2009: odbędą się
4 cykle spotkań, poświęcone sztuce przestrzeni kulturowych Europy Środkowo-Wschodniej (dwa z
tych cykli nawiązują do tematyki innego programu MIK – Małopolska Wielu Kultur). Program
Biblioteka Sztuki. Nowe Terytoria uzyskał wsparcie finansowe z Ministerstwa Kultury
13

14. i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Promocja Czytelnictwa dla projektu „Wstąp do
liberatury!”– otrzymaliśmy 100 % wnioskowanej dotacji. We wrześniu rozpoczęto działania w
ramach tego właśnie projektu.
W ostatnim kwartale 2008 roku zrealizowany został w Bibliotece Sztuki projekt „Wstąp do
liberatury!”, finansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W ramach
projektu odbyło się 6 spotkań poświęconych zagadnieniu liberatury (Spotkanie inauguracyjne;
Spokanie o poemacie Stefane’a Mallarmego - Rzut kośćmi nigdy nie zastapi księgi, B. S. Johnson:
prawda w formie książki; Queneau: ontalgia i żartyzm; Księgę swą widzę ogromną – o twórczości S.
Wyspiańskiego; W teatrze książki – o postmodernistach amerykańskich). Przygotowane również
zostały: seria prezentacji multimedialnych w formie krótkich filmów, przewodnik po zbiorach
Czytelni Liberatury – w polskiej, angielskiej i rosyjskiej wersji językowej, oraz mini-publikacja
„Czytelnia Liberatury. Krótki przewodnik po zbiorach”. W ramach projektu zbiory Czytelni
Liberatury zostały wzbogacone o 7 egzemplarzy unikalnych książek liberackich.
Laboratorium
W I kwartale 2008 roku w ramach programu Laboratorium opracowano koncepcję Dni Małopolski
w Brukseli, które zaplanowano na wrzesień 2008. W efekcie ostatecznych ustaleń z Urzędem
Marszałkowskim rozwinięto projekt instalacji „Pejzaż dźwiękowy Małopolski”, która będzie
wystawiona w Brukseli w formie wielkogabarytowych rzeźb interaktywnych oraz ogólnodostępna
w formie serwisu www. Nawiązano też kontakt
z niemiecką Fundacją Hertie inwestującą w wymianę międzyregionalną. Rozpoczęły się także prace
nad realizacją wydarzenia inicjującego projekt wystawy „miasto.oko”, będącego kontynuacją
zrealizowanego
w ramach Programu Kultura 2000 projektu „nowa_huta.rtf”.
W II kwartale program Laboratorium intensywnie współpracował z programem Dynamika
Ekspozycji, zwłaszcza przy inwentaryzacji aktualnej i opracowywaniu przyszłej wystawy romskiej w
Muzeum Okręgowym w Tarnowie, wstępnych pracach koncepcyjnych nad wystawą w Muzeum
Ziemi Bieckiej w Bieczu oraz przeprowadzeniu szkolenia dla pracowników Centrum Sztuki
Współczesnej w Toruniu. Równolegle trwały prace nad projektem „Pejzaż dźwiękowy Małopolski”,
realizowanym na zamówienie Urzędu Marszałkowskiego: powstał projekt
i prototyp rzeźb, rozpoczęła się praca nad rejestracją dźwięków i ich merytorycznym
opracowaniem jako wizytówki regionu. Laboratorium uczestniczyło także w opracowywaniu
projektu wystawy „Uczucia w architekturze”, która ma być wspólnym przedsięwzięciem nsMoon
Studio i MIK. Liberat Zenon Fajfer wykonał utwór literacki, odnoszący się do najnowszej historii
Polski, a zwłaszcza Nowej Huty i zwrócił się do MIK
z propozycją współpracy; prezentacja projektu mogłaby zostać połączona z wystawą „miasto.oko”;
realizacja powinna nastąpić na początku roku 2009.
W III kwartale odbyła się wystawa plenerowa rzeźb uchofonów, którą zrealizowano w ramach Dni
Malopolski w Brukseli, a tym samym zakończył się pierwszy etap projektu „Pejzaż dźwiękowy
Małopolski”. Wraz z wystawą ruszył serwis internetowy dostępny w czterech językach (angielski,
francuski, flamandzki i polski) oraz kampania medialna, która poruszyła środowiska związane z PR-
em i stała się impulsem do refleksji na temat metod promowania regionów. Ponadto Laboratorium
uczestniczyło w pracach przygotowawczych do „Księgi odnalezionej pamięci o ks. infułacie
Skalskim” w Mszanie Dolnej.
W IV kwartale praca w programie Laboratorium była ukierunkowana na finalizację projektu ,,Księga
Odnalezionej Pamięci o ks. Infułacie Teofilu Skalskim": aktywizacja lokalnych środowisk
młodzieżowych miała na celu zebranie wspomnień i dokumentów związanych z dawną Mszaną, a
przeprowadzone rozmowy z mieszkańcami Mszany stały się później treścią wydawnictwa
książkowego przygotowanego i wydrukowanego na początku grudnia. Ponadto w ramach
rozwijania (użytej także w Mszanie) metody ,,uwalniania tekstów" przygotowałam warsztaty z
interdyscyplinarnej inwentaryzacji obiektów architektonicznych.
14

15. Żagiel. Międzynarodowa Grupa Partnerska
W ramach uczestnictwa w międzynarodowej sieci ekspertów „Żagiel” MIK wziął udział w
seminarium dotyczącym kompleksowej rewitalizacji zabytków odbywającym się w Cluny, we
Francji. Rozpoczęto także rozmowy o długoterminowej współpracy z Politechniką w Cluny i
specjalistami m.in. z Finlandii, która ma polegać na wymianie wiedzy na temat wykorzystania
nowoczesnych technologii w kontekście dziedzictwa kulturowego.
W ramach współpracy międzynarodowej MIK wziął udział w spotkaniu międzynarodowej sieci
ekspertów ,,Żagiel". Spotkanie miało miejsce Helsinkach i dotyczyło głównie rozwijania potencjału
dziedzictwa w kontekście technik cyfrowych, zwłaszcza wirtualizacji muzeów.
ACCR. Międzynarodowa Sieć Żywych Zabytków
W dniach 18-19 marca odbyło się potkanie rady sterującej sieci ACCR (MIK należy do rady) w
Brukseli, w instytucji Les Brigittines, która została przyjęta do sieci. Spotkanie poświęcone było
analizie trzech instytucji, które zgłosiły chęć włączenia się do sieci oraz oceniono możliwość
złożenia wniosku poświęconego metodom konserwacji zabytków do Interregu IV C (fundusze
europejskie). Ze względu na podjętą współpracę z Zamkiem Sztuki i Przedsiębiorczości w Cieszynie
MIK chce zaproponować ACCR przyjęcie Zamku do sieci. MIK mógłby tu zatem odegrać funkcję
instytucji wprowadzającej i rekomendującej inne polskie instytucje na forum międzynarodowym.
Wykorzystując marcowy pobyt w Brukseli nawiązano kontakt z siecią Culture Action Europe, do
które należy ACCR, a która bardzo interesuje się efektami pracy MIK.
W dniach 17-19 grudnia 2008 roku w Stuttgarcie odbyła się konferencja „Residencies of artists and
cultural professionals in Cultural Centres – Historic Monuments”. Zebrano informacje na temat
prowadzenia rezydencji artystów (Akademie Schloss Solitude prowadzi 45 rezydencji, będąc tym
samym największą, zajmującą się tym tematem, instytucją kultury w Europie). Rezydencje artystów
są jednym z najnowocześniejszych metod zapewnienia przez władze lokalne aktywności regionu
na polu sztuki współczesnej. Małopolska, wprowadzając rezydencje artystów u siebie, ma szansę
stać się polskim liderem w tym obszarze. MIK jest gotów podjąć się tego zadania, stąd prowadzone
rozpoznania i rozmowy, służące zdobyciu informacji na ten temat. Poza tym sekretarz generalny
ACCR, Jean-Noel Mathieu poinformował, że na dzień 7 października 2009 r. przygotowywane jest
spotkanie członków ACCR (sieci, do której należy MIK i gdzie zasiada w Radzie Sterującej), na które
zaproszone zostaną władze samorządowe regionów. Spotkanie będzie przygotowywane przez
połączone siły regionów Loire i Centre (region Centre jest regionem partnerskim Małopolski) i ma
stać się wydarzeniem o skali europejskiej.
15