Wystawa plenerowa przygotowana w ramach XV Małopolskich Dni Dziedzictwa Kulturowego (2013).

1. Inicjator: Organizator: Współorganizatorzy: Gospodarze: Partnerzy:
Dom Pomocy
Społecznej w Płazie
Urząd Miejski
w Chrzanowie
Starostwo
Powiatowe
w Chrzanowie
Miejska
Biblioteka
Publiczna
w Chrzanowie
Zespół Szkół w Płazie
Parafia pw. Podwyższenia Krzyża
Świętego w Płazie
Sołtys i Rada sołecka w Płazie
Ochotnicza Straż Pożarna
w Płazie
dnidziedzictwa.pl
Na zespół pałacowo-parkowy w Płazie składa się kilka
elementów zabudowy: zlokalizowany w północnej części
założenia wielokrotnie przekształcany pałac, budynki go-
spodarcze (najstarsze powstały w poł. XIX w.), ogrodzenie
z bramami i oczywiście malowniczy park. Prawdopodob-
nie dwór istniał w tym miejscu już w XVI wieku. W XVIII
stuleciu został przebudowany na rezydencję barokową.
W 1898 roku pałac zakupił hrabia Adam Starzeński i aż
do 1945 roku stanowił on siedzibę rodową Starzeńskich.
W latach 1900–1901 pałac przebudowano według pro-
jektu architekta, Zygmunta Hendla. Budowla nabrała
cech neobarokowych, z parterowej zmieniła się w dwu-
kondygnacyjną z mansardowym dachem, facjatami, ka-
skadowymi schodami w częściach bocznych, pośrodku
zaś znajduje się czterokondygnacyjny ryzalit zwieńczo-
ny belwederem. W elewacji północnej znajdują się dwie
wieżyczki. Wnętrze jednej z nich, z oryginalną stolarką,
będzie można zobaczyć podczas Dni Dziedzictwa, podob-
nie jak dawny hol, obecnie podzielony na trzy pomiesz-
czenia, w którym zachowała się dawna posadzka cera-
miczna, fragment barokowego drewnianego stropu oraz,
u drzwi wejściowych, klamki w kształcie smoków. Park
został założony najprawdopodobniej w XVIII wieku jako
kompozycja barokowa, jego pozostałością jest widoczny
wciąż podjazd oraz aleje dojazdowe: jesionowa i klono-
wa. W XIX wieku zmieniono kompozycję ogrodu, zasa-
dzono nowe gatunki roślin, jak np. tulipanowiec ame-
rykański, cis czy modrzew japoński. Warto przyjrzeć się
zabytkowym bramom i murowi, który malowniczo okala
ogród. W 1954 roku pałac został przystosowany do pełnie-
nia funkcji Domu Pomocy Społecznej, którą pełni do dziś.
Tekst: Joanna Nowostawska-Gyalókay, 2013Płaza, mapa katastralna z 1848 r, sygn. KChrz. 256, Archiwum Narodowe w Krakowie
Pałac Starzeńskich
w Płazie
Szlak Dwory Małopolski
25–26 maja 2013
Wejdź na szlak!
ARCHIWUM
NARODOWE
W KRAKOWIE

2. Pałac w Płazie; „Architekt” 1905, z. 9

3. Starzeńscy, po lewej Antoni, po prawej Maria, l. 30. XX w.;
CATL Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chrzanowie, z arch.
Zespołu Szkół im. Rodziny Starzeńskich w Płazie

4. Pracownicy gospodarstwa przy szklarniach, l. 30.–40. XX w.; CATL Miejskiej Biblioteki
Publicznej w Chrzanowie, z arch. Zespołu Szkół im. Rodziny Starzeńskich w Płazie

5. Przedstawienie teatralne w Domu Pomocy Społecznej w Płazie. Od lewej w pierwszym rzędzie: Zofia Romanowska, Stanisława Marcela,
od lewej w drugim rzędzie: Janina Kurnik, Maria Ładocha, Józefa Wielgus, 1964 ; CATL Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chrzanowie, ze zbiorów Urszuli Duszy

6. Kościół pw. Podwyższenia
Krzyża Świętego w Płazie
Materiał ten powstał w ramach
XV MAŁOPOLSKICH DNI DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
Wejdź na szlak!
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Płazie stanowi
dobrze zachowany przykład zabytkowego wiejskiego kościoła
murowanego z XVI wieku. Jego budowę rozpoczęto w I połowie
XVI wieku, ukończono w 1576 roku. Inicjatorem budowy kościoła
był Antoni Pleban (1525–1546), ukończył ją Tomasz Żydek z Płazy.
W kościele są trzy zabytkowe ołtarze. Ołtarz główny jest
wczesnobarokowy z rokokowymi uzupełnieniami, wykonany
w 1822 roku z miękkiego drewna. W ołtarzu znajduje się obraz
przedstawiający ukrzyżowanego Pana Jezusa wykonany przez
Bronisława Abramowicza w 1885 roku. Z obu stron ołtarza
umieszczone są drewniane rzeźby przedstawiające św. św.
Apostołów Piotra i Pawła.
Ołtarze boczne: Matki Bożej Pocieszenia oraz Serca Jezusowego
pochodzą z XVIII wieku.
Kościół ma drewnianą barokowo-klasycystyczną ambonę, na
jej szczycie umieszczona jest figura św. Michała Archanioła
trzymającego w ręku wagę.
Na kościele znajduje się sygnaturka o barokowym kształcie;
wewnątrz niej dzwon wykonany w 1850 roku, otrzymany od ks.
Zbigniewa Jormana proboszcza z Myślachowic w 1982 roku.
Przykościelny teren otoczony jest zabytkowym drzewostanem.
Inicjator: Organizator: Współorganizatorzy: Gospodarze: Partnerzy:
Dom Pomocy
Społecznej w Płazie
Urząd Miejski
w Chrzanowie
Miejska
Biblioteka
Publiczna
w Chrzanowie
Zespół Szkół w Płazie
Parafia pw. Podwyższenia Krzyża
Świętego w Płazie
Sołtys i Rada sołecka w Płazie
Ochotnicza Straż Pożarna
w Płazie
dnidziedzictwa.plStarostwo
Powiatowe
w Chrzanowie
Orszak weselny, 1960 r.; CATL Miejskiej Biblioteki Publicznej w Chrzanowie,
ze zbiorów Józefy Wielgus
Pogrzeb księdza Wojciecha Krzeptowskiego - administratora parafii w Płazie
w latach 1938-1958, 1958 r.;
Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Płazie , z arch. Urzędu Miejskiego w Chrzanowie