Autoportret 3 [38] 2012

1. David Crowley
Transhumanizm
w dizajnie
T
ego lata w Londynie połączono z sobą elektryczny, tlen i sztuczna krew (choć ta podtrzymujących życie urządzeń stanowią-
szereg maszyn podtrzymujących ostatnia składająca się z solanki). Pulsujące cych niezależny system, który w rzeczywi-
życie. Płuco-serce, maszyna do dia- światła i ciche buczenie − znaki nieustającej stości zaczął tworzyć rodzaj ciała. Każda
lizy, pusty inkubator, mechaniczny pracy − wypełniły wnętrze galerii Wellcome z maszyn kieruje tym, co lekarze nazywają
respirator oraz urządzenie do śródoperacyjnej Collection, w której Revital Cohen pokazała funkcjami życiowymi – procesami biologicz-
transfuzji krwinek zostały złączone rurkami instalację (w ramach wystawy Superhuman). nymi, od których bezpośrednio zależy życie.
i przewodami. Kanałami tymi popłynęły prąd Projektantka roztoczyła niepokojącą wizję Projekt Cohen, zatytułowany The Immortal,
wydaje się sugerować, że jesteśmy w stanie
wiecznie podtrzymywać życie, co jest głęboko
zakorzenionym marzeniem ludzkości. Je-
dyne, czego w tym wszystkim brakowało, to
właśnie życia.
Wszystkie urządzenia tworzące The Immortal są
różnego rodzaju protezami. Zostały zapro-
jektowane i wyprodukowane, aby kompenso-
wać słabości, niesprawności lub niedostatki
ludzkiego ciała. Za ich pomocą można nawet
rozwiązać problemy doktrynalne – aparat
do śródoperacyjnego odzyskiwania krwi
© revital cohen, dzięki uprzejmości artystki
oczyszcza krew pacjenta w trakcie operacji
i odpowiada tym samym na zakaz przetacza-
nia krwi obowiązujący świadków Jehowy.
Revital Cohen, The Immortal, 2012

2. Ręcznie malowany drzeworyt z opracowania
Instrumental Chirurgiae et Icones Anatomicae
Ambroise’a Parégo z 1564 roku
protezy. Umieszczając i-limb ultra w sąsiedz- w którym ludzie zaczną się decydować na
twie historycznych projektów Parégo, kurator amputację zdrowych części ciała na rzecz
dał zwiedzającym czytelny sygnał: podczas gdy protez. To może być już jednak przestarzały
elektronika i inżynieria wspięły się na zadzi- pogląd. Gwałtowny rozwój biologii syntetycz-
wiający poziom zaawansowania, wojna nadal nej i inżynierii genetycznej jest być może
pozostaje czymś brutalnym i prymitywnym. najważniejszym katalizatorem narodzin tego,
co transludzkie.
Tytuł wystawy w Wellcome Collection – Su-
perhuman – sugeruje, że protezy mają nam do Ten przełomowy moment poprzedzało wiele
zaoferowania nadludzki potencjał, są w sta- spekulatywnych koncepcji. Proroctwo Raya
nie rozszerzyć nasze możliwości i zdolności Kurzweila głoszące nieuchronnie zbliżające
poprzez wprowadzenie technologii do ciała. się nadejście tego, co nazwał „Osobliwością”
Obietnica tego, co często jest nazywane trans- [the Singularity], czyli chwili, w której sztucz-
dzięki uprzejmości wellcome library w londynie
humanizmem, polega nie na tym, że możemy na inteligencja osiągnie poziom inteligencji
naprawić nasze zawodne organizmy, ale że ludzkiej, doprowadziło do mętnych spekulacji
możemy się stać „czymś więcej niż człowie- na temat stopniowego stapiania się biolo-
kiem” [more than human]. Czy chciałbyś mieć gicznego ludzkiego mózgu z technologiami
możliwość wyboru, czy zastąpić twoje własne komputerowymi. Pewnego nieodległego dnia
dłonie protezami, które byłyby silniejsze, wetware spotka się z hardware. Komentatorzy
sprawniejsze, bardziej muzykalne, piękniej- z entuzjazmem mówią o perspektywie rozwoju
sze? Chociaż tego rodzaju marzenia przez długi cybernetycznych mózgów w ciągu jednego
czas należały do sfery fantastyki naukowej pokolenia; będą one stanowiły rodzaj neural-
i komiksów Marvela, wydaje się, że są coraz nego zewnętrznego dysku twardego, który da
bliższe urzeczywistnienia. właścicielowi absolutną, fotograficzną pamięć
Jak pokazuje wystawa w Wellcome Collection, i dostęp do zasobów całej biblioteki. Może
historia tej gałęzi ludzkiej wynalazczości jest Zdaniem niektórych komentatorów wkroczy- w czasach, kiedy doświadczamy nadmiaru
długa i przebiegała często w niezbyt fortunny, my w epokę transhumanizmu w momencie, informacji – nieuniknionego efektu ubocz-
kolisty sposób. Francuski chirurg Ambroise
Paré zaprojektował mechaniczne dłonie, aby
zastąpić nimi kończyny amputowane na polach
bitewnych XVI-wiecznej Francji. Jego wydany
w 1564 roku podręcznik Instrumental chirurgiae et
icones anatomicae jest prezentowany na wystawie1
w sąsiedztwie wyprodukowanej przez firmę
Touch Bionics nowej i-limb ultra − niezwykle
czułej, zasilanej protezy dłoni, używanej często
przez weteranów wojen w Afganistanie i Iraku.
Kopiująca ze zdumiewającą precyzją subtelne
i złożone ruchy ludzkiej dłoni i-limb ultra jest
dzięki uprzejmości wellcome trust and touch bionics®
zaopatrzona w różnego rodzaju „skóry”. Jedna
z nich jest przezroczysta i pozwala właścicielo-
wi na pokazanie wewnętrznych mechanizmów
1
Do 16 października 2012 roku (przyp. red.).
Proteza ręki ‘i-limb ultra’

3. nego postępu – cybernetyczny mózg okaże się wersytetu w Cambridge przyznał się do zaży- niem niektórych oferuje on nowe możliwości
koniecznością. Trajektorie dalszego rozwoju wania w trakcie studiów środków wspomagają- spekulatywnych dociekań na temat przyszło-
genetyki wytyczane na podstawie obecnego cych zdolności poznawcze. Jednocześnie różne ści, a może nawet szansę na odzyskanie przez
stanu wiedzy sugerują możliwość takiego gatunki zwierząt są przekształcane w ramach projektowanie użytkowe wizjonerskiej roli,
„aktualizowania” przyszłych dzieci, aby były projektów inżynierii genetycznej. Jesteśmy już która została mu odebrana przez (skądinąd
wolne od chorób. Inni z kolei entuzjazmują się w stanie tak manipulować genami moskitów, rzeczywiste) naciski związane ze zrównoważo-
możliwością znacznego wydłużenia ludzkiego żeby zrodziły bezpłodne potomstwo. Jeśli nym rozwojem oraz wąskie parametry rynku.
życia. Przewidywaniom dotyczącym rozwoju gatunek wymrze, zniknie również zagroże- Dla innych z kolei miejscem, w którym obec-
nanotechnologii, inżynierii genetycznej i pro- nie wywoływane przenoszonymi przez nie nie wydarza się przyszłość, nie jest fabryka czy
dukcji syntetycznych narządów towarzyszą chorobami, takimi jak żółta febra czy mala- studio, ale laboratorium.
mgliste wizje wydłużenia przyszłej przecięt- ria. Za sprawą wizji przyszłości natury, która
nej długości życia do... 120, 140, 200, a nawet wygląda na coraz bardziej czynioną ludzką Wyzwaniem, przed którym stają projektan-
więcej lat. ręką, komentatorzy są skłonni do mówienia ci w tym nowym, wspaniałym świecie, jest
o epoce postewolucyjnej. Innymi słowy, powol- konieczność zdefiniowania własnej roli. Wiele
Podczas gdy powyższe scenariusze mogą się ne procesy ewolucyjne, które dokonywały się spośród projektów dotyczących transhumani-
wydawać jedynie mglistymi proroctwami, dotychczas poprzez dobór naturalny, zostały zmu − jak The Immortal Cohen − zajmuje strefę
ślady nowej natury są już wśród nas. Osiągnię- przyspieszone przez powstałe w laboratoriach graniczną pomiędzy sztuką i dizajnem, co
cia biochemii są powszechnie używane w celu nowe technologie. samej Cohen akurat nie martwi:
poprawienia inteligencji: jeden na dziesięciu
ankietowanych w 2009 roku studentów Uni- Książkami i artykułami poświęconymi wizji Moje działania wyrastają z myślenia projektowego.
transhumanizmu można by wypełnić całą Widzę to w sposobie, w jaki pracuję i podchodzę do
bibliotekę (lub cybernetyczny mózg). Tym przedmiotów, przeprojektowując je i przebudowując
niemniej stosunkowo mało powiedziano i na- ich części. Nie przeszkadza mi jednak, jeśli ktoś
pisano na temat wpływu transhumanizmu na określa to, co robię, mianem sztuki.
praktykę projektowania. Tymczasem przecież
przez większość ubiegłego stulecia projektowa- Inni widzą w laboratorium miejsce, w którym
nie miało swój rozpoznawalny kształt. Pracując dizajn może najsilniej oddziaływać. E. chromi,
w studiach, najpierw przy desce kreślarskiej, brytyjski projekt mający na celu wytworzenie
a następnie przy komputerze, projektanci bakteryjnych biosensorów reagujących na
tworzyli formy naszych pojazdów, narzędzi zanieczyszczenie za pomocą zmiany kolo-
™ and © dc comics. dzięki uprzejmości wellcome trust / wykorzystane za zgodą właścicieli praw
i produktów. Byli zatrudniani przez produ- ru, jest wynikiem współpracy projektantów
centów, a ich zadaniem było tworzenie rzeczy, i naukowców. Dla Daisy Ginsberg − jednej
które zapełnią nasz świat i będą działać lepiej, z projektantek pracujących przy przedsięwzię-
wyglądać bardziej atrakcyjnie, a do tego będą ciu − biologia syntetyczna i inne nowe obszary
się lepiej sprzedawać. Wątpliwości etyczne badań naukowych, które już teraz zmienia-
raczej się nie pojawiały. Czy jakiś materiał był ją nasz świat, muszą być ożywione również
mniej ekologiczny od innego? Czy słuszne było przez nowe pomysły na temat projektowania:
projektowanie rzeczy, które mogły służyć do „Biologia syntetyczna opiera się na starym
krzywdzenia ludzi? Teraz, gdy projektowanie rozumieniu projektowania”. Dla Ginsberg
może oznaczać reorganizację natury lub nawet oznacza to „projektowanie rzeczy w oderwaniu
nas samych, stawka wydaje się wyższa. od kontekstu”, bez zważania na „długość życia
i sprzedaż [...] Biolodzy tworzą bakterie wytwa-
W ciągu ostatnich kilku lat transhumanizm rzające nienaturalne rzeczy, ponieważ pasują
zaczął przyciągać uwagę projektantów. Zda- one do systemów, które już istnieją. To, czego
Komiks Flash, 1982 – How do you kill a legend?
(Jak zabić legendę?)

4. Scatalog – E. chromi projekt z lat 2009–2011
spekulatywne [speculative design] nie ozna-
cza jeszcze projektowania bezużytecznego.
Niektórzy projektanci zwrócili się ku formom
transhumanizmu, aby zadać istotne pyta-
nia o związki łączące nas ze środowiskiem,
w którym żyjemy. W błyskotliwym projekcie
zatytułowanym The Incredibly Shrinking Man
holenderski projektant Arne Hendriks zachęca
nas do tego, abyśmy rozważyli korzyści płynące
ze zmniejszenia średniego wzrostu przedstawi-
cieli naszego gatunku do 50 cm. Fakt, że ludzie
są coraz wyżsi, wynikający z lepszej diety i opie-
ki zdrowotnej, oznacza, że potrzebujemy więcej
energii, jedzenia i przestrzeni. Jak zauważa
Hendriks, „Podczas gdy w krajach rozwinię-
tych liczebność rodziny zaczęła się zmniej-
szać, rozmiar przeciętnego domu znacznie się
powiększył”. Jeśli chodzi o zasoby naturalne,
korzyści płynące ze zmniejszenia człowieka
potrzeba, to «o wiele szersza wizja»”. Myśle- dernistycznych projektów z początku XX wieku są oczywiste. Jak wskazuje Hendriks, istnieje
nie projektowe oznacza unikanie wielkich była motywowana poczuciem nieuniknionego wielu ludzi, dla których 50 cm to n a t u r a l -
abstrakcji, jak ludzkość, aby projektowanie postępu, a zadaniem postępowego projektan- n a wysokość. Społeczne uprzedzenia wzglę-
z myślą o ludziach i kształcie ich świata stało ta było wprowadzenie przyszłości w życie. dem niskiego wzrostu są formą kolektywnej
się bardziej konkretne. Taka wizja wiąże się Nawet w naszym teraźniejszym, komercyjnie dysforii wzrostu − nadmiernego przejmowania
myśleniem o sposobach wykorzystania biologii nastawionym świecie zleca się projektantom się rozmiarem. Projekt Hendriksa, składający
syntetycznej zakrojonym na dużą skalę, a na- nadawanie form rzeczom i przestrzeniom, się z rozmów, wystaw i artykułów, ma na celu
wet myśleniem politycznym. których będziemy potrzebować jutro. Niezależ- przeanalizowanie biologicznych środków,
nie od tego, czy cykl jest krótki (kilka miesięcy które mogłyby posłużyć do zredukowania
W projekcie E. chromi, podobnie jak w wielu in- w wypadku nowych telefonów komórkowych),
nych transhumanistycznych przedsięwzięciach, czy długi (dekady przewidziane w projektach
wykorzystano oś czasu jako metodę zobrazowa- rozwoju transportu), projektanci są zawsze za-
nia przyszłych zastosowań technologii. Twórcy korzenieni w technologicznych i gospodarczych
projektu przewidzieli dla bakteryjnych biosen- ograniczeniach teraźniejszości. Wybiegając
sorów długą przyszłość. Sugerują, że do roku myślą do przodu o pięćdziesiąt, a może i sto lat,
2039 konsumenci będą mogli kupić jogurty, Ginsberg i jej współpracownicy proponują wyj-
które wyślą sygnały ostrzegawcze na podstawie ście poza zwykłą ekstrapolację faktów. I podob-
analizy treści ich żołądków. Przewidują rów- nie jak dzisiejsza futurologia, oś czasu E. chromi
nież, że trzydzieści lat później Google stworzy przedstawia dość ambiwalentną wizję postępu.
bakterię mapującą zanieczyszczenie, która W ich scenariuszu bowiem, gdy chmury ostrze-
będzie zabarwiać niebo na czerwono, kiedy gawcze Google przekraczają w roku 2069 granice
skażenie powietrza osiągnie krytyczny poziom. państwowe, wybucha kryzys dyplomatyczny.
W pewnym sensie nie ma w tym wszystkim
niczego nowego. Dizajn często rościł sobie Choć tego rodzaju projekty mają nikłe szanse
prawa do bycia w awangardzie. Większość mo- na materializację, to samo projektowanie
Arne Hendriks, „Jedną z najbardziej obiecujących
zalet zmniejszania rodzaju ludzkiego będzie obfitość
żywności” – z projektu The Incredible Shrinking Man

5. rozmiarów ludzkości. Mogłoby to oznaczać 2.6g 329m/s
zmianę diety lub życie w cieplejszym klimacie
(gdzie ludzie zazwyczaj są niżsi); mogłaby to
być też kwestia projektowania: skanowanie
embrionów pozwoliłoby rodzicom na zbadanie Projektanci od dawna czerpali inspiracje przebadać społeczne, polityczne, etyczne
przyszłego rozmiaru dziecka. z natury. Często wynikało to ze względów i kulturowe problemy związane z bezpie-
estetycznych. Czasem to „geniusz” natury czeństwem”, powiedziała. „Chciałabym za
Jeśli propozycja skanowania przyszłego po- sprawia, że coś zostaje zapożyczone. Mistrzo- pomocą tej pracy pokazać, że bezpieczeństwo
tomstwa zapala lampkę alarmową i przywodzi wie biomorficznego dizajnu twierdzą, że wiele w szerokim sensie jest pojęciem względnym
na myśl chińską politykę jednego dziecka czy problemów, które spędzają sen z powiek − stąd też termin «kuloodporny».” Superboha-
nawet eugenikę III Rzeszy, to właśnie taki cel inżynierom i technologom, natura rozwiązała terowie mają skóry i kostiumy, które odbijają
chce osiągnąć Hendriks. Nazywa on The Incre- już w trakcie milionów lat „badań” zwanych kule. Co leży u podstaw tej fantazji? W jakich
dible Shrinking Man ćwiczeniem ze „spekulatyw- także ewolucją. Struktury, wzorce wzrostu okolicznościach potrzebowalibyśmy kulood-
nego modelowania”, lekcją, którą odebrał od i zachowania żywych form mogą nauczyć pornej skóry?
historyków i futurologów, którzy pytali, co by projektantów kształtowania naszego świata
się stało, gdyby historia przyjęła inny bieg. w sposób bardziej efektywny i użyteczny. http://jalilaessaidi.com
Czynnik co-by-było-gdyby pozwala na zignoro- Rzecz jasna, najnowsza moda na projektowa-
wanie natychmiastowych praktycznych obiek- nie biomorficzne pojawiła się w momencie,
cji – mówi Hendriks – i umożliwia nakreślenie kiedy natura już nie wygląda n a t u r a l n i e.
oraz wejście w pożądany obraz przyszłości. Artystka Jalila Essaïdi wypracowała „poste-
Daje szansę przećwiczenia i przygotowania wolucyjne” podejście do rozwoju nowego
się na przyszłe scenariusze oraz zmapowania materiału. Pajęczy jedwab, długo wychwalany
wszelkiego rodzaju problemów, które trudno ze względu na jego elastyczność i wytrzy-
przewidzieć przy bardziej intelektualnym małość, może być teraz produkowany dzięki
podejściu. Niewykluczone również, że wizja wprowadzeniu pajęczych genów do geno-
nowych możliwości wprawi niektórych w eks- mu kozy. Odpowiednia proteina może być
cytację. pozyskana z koziego mleka. Pracując z Fo-
rensic Genomics Consortium Netherlands,
tłumaczenie z angielskiego: Essaïdi wprowadziła ten materiał do komórek
michał choptiany ludzkiej skóry. Wyhodowana metodą in vitro
w laboratorium Uniwersytetu Lejdejskiego
skóra jest „kuloodporna”.
Essaïdi następnie przetestowała na skórze
strzał z długiej strzelby kaliber 22 mm (nazwę
projektu, 2.6g 329m/s, zapożyczyła od wagi
i prędkości pocisku). Skóra spisała się prawie
jak kamizelka kuloodporna, nie przetrwa-
ła jednak eksperymentu. Intencją artystki
nie było jednak wyłącznie przetestowanie
nowego materiału, ale także zwrócenie uwagi
na kwestię „bezpieczeństwa”. „Tworząc tę
«kuloodporną» ludzką skórę, chciałabym

7. E. chromi
Grupa studentów spędziła lato 2009 roku ną bakterię, mogłaby się rozwinąć w ciągu z zabarwionym kałem, przyciągnął uwagę kra-
w laboratoriach Uniwersytetu w Cambridge, następnego stulecia. Scenariusze, które wy- jowej prasy. Korzyści płynące z tego rodzaju
pracując nad tym, jak sprawić, żeby bakterie pracowali, wychodziły od kwestii bezpośred- zainteresowania są zdaniem Ginsberg ambi-
wydzieliły kolorowe pigmenty. Używając nich i znanych, takich jak badanie skażonej walentne: „Kiedy pracujesz na gruncie czystej
materiału genetycznego dostępnego jako Bio- wody w rozwijającym się świecie, skończyły nauki, spekulacja może być oparta na bardzo
Bricks (wystandaryzowane sekwencje DNA), zaś dramatem wojny, terroryzmem i nowymi realistycznej technologii, tak że można ją po-
zmodyfikowali bakterię E. coli tak, że zaczęła typami pogody. mylić z rzeczywistością. Chociaż umieściliśmy
wytwarzać różne kolory. Projekt pokazał, Scatalog w połowie naszej osi czasu, nadaliśmy
w jaki sposób bakterie mogą zostać zamie- Projektanci wiedzą, jak tworzyć przedmioty, mu fizyczną formę. Przyćmił on pozostałą
nione w biosensory rejestrujące obecność które będą miały znaczenie i okażą się uży- część projektu i został pomylony z rzeczywi-
różnych zanieczyszczeń. teczne. Ginsberg i King, pracując ze studen- stym celem przedsięwzięcia, którym był sam
tami nauk przyrodniczych, wyobrazili sobie pigment […]. Uświadomiło mi to, że złożony
O ile naukowa strona tego doświadczenia komercyjne zastosowania dla E. chromi w po- charakter spekulatywnej pracy polega między
jest jasna, o tyle cele wypracowania tej nowej staci towarów. Uwzględnili między innymi innymi na tym, że kiedy spekulacja przedosta-
technologii już takie nie są. Przy pomocy Scatalog − tani, przenośny zestaw do badania je się do świata, zaczyna definiować rzeczy-
projektantów Daisy Ginsberg i Jamesa Kinga chorób – który umiejscowili na osi czasu wistość. Staje się realna i teraz w rezultacie
młodzi naukowcy próbowali wyobrazić sobie w roku 2039. Po zjedzeniu zawartej w jo- mamy projekt, w którym kilku naukowców
możliwe sposoby wykorzystania technolo- gurcie E. chromi, bakteria skolonizuje ludzki próbuje wytworzyć kolorową kupę”.
gii. Jak mówi Ginsberg, w poszukiwaniach przewód pokarmowy. Zabarwione odchody
zastosowania nowej nauki większość narracji staną się systemem wczesnego ostrzegania http://www.echromi.com
opiera się na dążeniu do „ratowania jakiejś o różnych ludzkich chorobach.
biednej osoby w odległym kraju”. Zdecydo-
wali jednak sprowadzić technologię do domu, Projektanci wiedzą również, jak tworzyć
projektując oś czasu proponującą sposoby, żywe i przyciągające uwagę obrazy i obiekty.
w jakie E. chromi, jak nazwali zmodyfikowa- Scatalog, mający formę walizki z przegródkami
autoportret 3 [38] 2012 | 66

8. The Immortal
Revital Cohen, projektantka, która wzięła
udział w programie „Design Interactions”
w londyńskim Royal College of Art, poświęci-
ła wiele uwagi maszynom wykorzystywanym
do podtrzymywania życia. Praca The Immor-
tal jest najnowszą próbą eksploracji tego
tematu. Cohen zaaranżowała szereg maszyn
podtrzymujących życie tak, żeby pompowały
powietrze i płyny w sekwencji sugerującej
istnienie biologicznej struktury lub nawet
ciała. Technofantazja na temat cyborga przez
długie lata zajmowała centralne miejsce
w fantastyce naukowej. Pacjent podłączony
do dializatora lub noworodek w inkubatorze
są tego cyborga rzeczywistymi, lub raczej − mówią wiele na temat polityki opieki zdro-
prozaicznymi, kuzynami. wotnej i jej priorytetów: „Interesujące jest
to, że urządzenie do dializy było bardzo tanie
Kiedy używa się tych urządzeń w opiece me- i łatwe do uzyskania […] ale już zdobycie inku-
dycznej, zazwyczaj pozostają one na dalszym batora jest prawie niemożliwe, ponieważ są
planie, przyciągają jedynie uwagę lekarzy one najbardziej potrzebne w Trzecim Świecie.
i pielęgniarek oraz podłączonych do nich Kładzie się tam nacisk na ratowanie młodych,
pacjentów. „Są zaprojektowane do pełnienia a nie starych”.
jednej, najważniejszej funkcji – mówi Cohen
– i nigdy nie poddaliśmy ich krytycznemu http://revitalcohen.com
badaniu jako produktów przemysłowych funk-
cjonujących w kontekście kultury materialnej”.
Stylizacja, branding i inne wymagające uwagi
właściwości nowoczesnego dizajnu zajmują
w tym świecie bardzo mało miejsca. „Nie wiem,
czy można je określić mianem dóbr, narzędzi
medycznych, produktów czy komputerów − to
zależy od tego, kto je sprzedaje i kto kupuje.
W niektórych częściach świata są produktami
komercyjnymi. W innych − są tylko dobrami
nadzorowanymi przez rząd, funkcjonującymi
poza rynkiem. Mają zatem swoją własną logi-
kę, zależną od obowiązującej polityki”.
Wyzwania, którym Cohen stawiła czoła,
pozyskując maszyny na pokaz w Londynie,
autoportret 3 [38] 2012 | 67

9. R/evolution
Powstały w 2011 roku film R/evolution którymi ludzkość się żywiła do tej pory? Cho-
Jarosława Kozakiewicza powstał z inspiracji ciaż film R/evolution został stworzony w stylu
niedawnym odkryciem gatunku szerszenia dokumentu, zadaje więcej pytań, niż udziela
żyjącego na Bliskim Wschodzie – szerszenia odpowiedzi. Podobnie jak wiele innych dzieł
wschodniego – gromadzącego energię sło- eksplorujących zagadnienia transhumanizmu,
neczną za pomocą własnych baterii słonecz- futurystyczny projekt Kozakiewicza znajduje
nych. Egzoszkielet owada pokryty specjalnym się na granicy obietnicy i lęku.
pigmentem zawiera wiele owalnych, zazębia-
jących się zgrubień, które chwytają światło Jak sugeruje tytuł projektu, znajdujemy się
słoneczne niczym mikroskopijne baterie. na progu epoki postewolucyjnej, w której
Szerszenie te są jedynym znanym nam gatun- powolne cykle ewolucji zostają przyspieszone
kiem, który w taki sposób gromadzi energię. za sprawą interwencji człowieka. Zachowanie
szerszeni żyjących w dużych społecznościach
Kozakiewicz od dawna działa na styku sztuki przypomina pod pewnymi względami ludzkie
i architektury, często czerpiąc inspirację społeczeństwo. Kozakiewicz zwraca naszą
z natury i nauk przyrodniczych. Ciało było uwagę na agresywne masowe zachowania
tematem i źródłem natchnienia dla wielu jego obydwu gatunków.
dzieł sztuki, projektów budynków, a nawet
krajobrazów. W 2007 roku Kozakiewicz za- www.kozakiewicz.art.pl
stosował swoją koncepcję wspólnej geometrii
ciała oraz kosmosu, przekształcając poprze-
mysłowy krajobraz Boxberg w Niemczech
i nadając mu kształt lewego ucha. Ostatnio
z kolei zaprojektował wieżę obserwacyjną
nad Wartą, wyprowadzając jej wielościenną
formę ze sposobu ukształtowania otworów
ludzkiego ciała.
R/evolution projektuje futurystyczną wizję,
w której ludzkość jest również wyposażo-
na w panele słoneczne. Srebrnawe panele
wydają się rosnąć wzdłuż ramion. Dokładny
charakter procesu augmentacji jest niezna-
ny: czy panele są nakładane, czy wyrosły ze
skóry? Nie są również wyjaśnione okolicz-
ności, które sprawiają, że energia musi być
pozyskiwana w taki właśnie sposób. Wydaje
się, że ludzkość musi czerpać energię wprost
ze światła słonecznego, a nie z procesu tra-
wienia. Gdzie podziały się rośliny i zwierzęta,
autoportret 3 [38] 2012 | 68