1. PRACA RESOCJALIZACYJNA Z
MORDERCAMI
Michał Sachetti

2. Omówienie specyfiki diagnozy
resocjalizacyjnej wymaga odwołania się do
ogólnych wskazań związanych z diagnozą, jej
rodzajami i warunkami poprawności, można
powiedzieć, że problem dobrej diagnozy występuję
we wszystkich dziedzinach działalności praktycznej.

3. Przez podjęcie diagnozy rozumiemy
rozróżnienie, osadzanie, a dokładniej –
rozpoznanie jakiegoś stanu rzeczy i jego tendencji
rozwojowych na postawie objawów i znajomości
ogólnych prawidłowości.

4. Diagnoza jest, to działanie celowe, ale musi
się opierać na rozpoznawaniu sytuacji wyjściowej.
Rozpoznawanie to polega nie tylko na opisie
istotnych cech aktualnego stanu rzeczy, ale także
na jego zbadaniu genetycznym, nasuwającym
sposoby zmiany, na ustaleniu znaczenia w ramach
pewnej całości, której występuje, co z kolei pozwala
ocenić, czy jest on korzystny czy szkodliwy, na
ustalenie fazy i przewidywalnego rozwoju, co
prowadzi do zaprojektowania działania
reformującego istniejące braki lub zapobiegającego
na przyszłość powstawaniu szkód.

5. DIAGNOZA W DZIAŁANIU PEDAGOGICZNYM MOŻE
PEŁNIĆ TRZY PODSTAWOWE FUNKCJE:
 Stanowić punkt wyjścia w czynnościach
związanych z projektowaniem,
 Umożliwić systematyczną kontrolę przebiegu
procesu wychowawczego,
 Służyć ocenie wyników i korygowania podjętych.

6. Powyższe rozważania nasuwają wniosek, że w
diagnozowaniu zabójstw popełnionych w stanie
afektu można zróżnicować czyny wywołane
zaburzeniami o podłożu ograniczonym (afekt
patologiczny) oraz przez czynniki zewnętrzne (np.
stan długo trwałego lęku).

7. Rozwiązania prawne obowiązujące zarówno w
Polsce, jak i w wielu innych państwach na całym
świecie przyjmują, jako priorytetową zasadę
izolowania sprawców najgroźniejszych
przestępstw, w tym zabójców, stosując wobec nich
kary całkowicie eliminujące lub długoterminowe
pozbawienia wolności.

8. To właśnie kryterium można potraktować, jako
pierwsze, zasadniczo różnicujące sprawców
zabójstw. Wykazuje ono, bowiem, że ogół populacji
zabójców można wyodrębnić tych, którzy nie
stanowią zagrożenia dla społeczeństwa, ponieważ
popełniony przez nich czy był raczej wyrazem
lęku, a nie agresji, obronnej determinacji, a nie
premedytacji.

9. Poszukując efektywnych oddziaływań
resocjalizacyjnych, które można stosować także
wobec sprawców zabójstw, należy wspomnieć, że
dotychczasowe działania opierają się przede
wszystkim na trzech koncepcjach
psychologicznych. Mowa tu o
podejściu, psychodynamicznym, behawioralnym i
kognitywno-behawioralnym.

10. Odnosząc się do problemu możliwości
resocjalizacji sprawców zabójstw, w szczególności
nieletnich i młodocianych, analizuje się przede
wszystkim prawne możliwości tych działań.
Wskazuje, że podstawowym problemem, jest
właściwe dokonanie rozmieszczenia nieletnich
sprawców w celach, tak by uniknąć negatywnego
modelowania.

11. W resocjalizacji nieletnich sprawców
zabójstw, poza blokowaniem negatywnych
wpływów innych skazanych i tym samym ochroną
przed demoralizacją, należy położyć nacisk na
intensywne kształcenia, pracę, racjonalne
wykorzystywanie czasu wolnego i kontakty z
rodzicami, o ile oczywiście nie przejawiają cech
destrukcyjnych.

12. ISO’S
Jednym z programów zasługujących na uwagę
jest wprowadzony w Wirginii program
ISOs, który, przeznaczony jest dla osadzonych
nieletnich sprawców zabójstw. Program ten
występuje w dwóch wersjach i realizowany jest już
od 10 lat.

13.  Pierwsza wersja, obejmująca wzmożone działania
wychowawcze (ISOs self-contained),
 Druga wersja programu (ISO prescriptive)

14. Nieletni poddani działaniem ISOs self-
contained wykazują mniejszą powrotność do
przestępstwa, również w ich przypadku upływa
więcej czasu między opuszczeniem zakładu a
kolejnym zatrzymaniem.

15. Wracając do polskich doświadczeń w zakresie
resocjalizacji dorosłych sprawców zabójstw
skazanych na długoterminowe
kary, najpoważniejszym problemem jest
postępujący proces prizonizacji, który zwykle
dominuje nad procesem resocjalizacji.

16. W tych dwóch etapach, cechujących się
największą podatnością na wpływy
resocjalizacyjne, należy odwołać się do poczucia
winy, które może być traktowane, jako punkt
zwrotny w karierze przestępczej i stanowić
płaszczyznę oporu, która pozwoli kształtować nową
wizje przyszłości.

17. W ZALEŻNOŚCI OD FAZY UWIĘZIENIA, W JAKIEJ AKTUALNIE ZNAJDUJE SIĘ
SKAZANY, PROPONUJE SIĘ PODEJMOWANIE ODPOWIEDNICH
ZRÓŻNICOWANYCH ŚRODKÓW ODDZIAŁYWAŃ.
 W pierwszej fazie, która następuje w okresie
tymczasowego aresztowania i na początku
odbywania kary pozbawienia wolności, czyli w fazie
kryzysu.
 Natomiast w fazie buntu, która zwykle następuje po
uprawomocnieniu się wyroku, skazani prezentują
postawy roszczeniowe, izolują się od otoczenia, są
agresywni i wykazują brak krytycyzmu wobec
popełnionej zbrodni.

18.  W fazie przystosowania działania powinny zmierzać
do modyfikacji postaw i przekonań skazanego oraz
wyznaczenia realistycznych celów zapobiegających
skutkom długotrwałej izolacji, w tym utraty
zainteresowania przyszłością, poczucia
beznadziejności u wyuczonej bezradności.
 W ostatniej fazie przygotowania do działania
powinny kontynuować realizacje działań z
poprzedniego okresu i przygotowywać skazanego
do ewentualnego odbywania kary w warunkach
mniejszej samodyscypliny.

19. Inna propozycja skutecznego oddziaływania
wobec niektórych sprawców zabójstw może być
model oddziaływań opracowany przez O.P. de
Hassa.
 Osobowość i stan psychiczny
 Uwarunkowania sytuacyjne
 Związki społeczne
 Ogólne zdolności i umiejętności

20.  Osobowość i stan psychiczny:
 Obszary problemów: zaburzenia
osobowości, zaburzenia ego, psychozy,
 Możliwość interwencji: pomoc
psychiatryczna, psychoterapia,
 Uwarunkowania sytuacyjne
 Obszary problemów: alkoholizm, narkomania,
 Możliwość interwencji: scenariusz przestępstw,
 Związki społeczne
 Obszary problemów: braki, wady w relacjach
społecznych, etykietowanie,
 Możliwość interwencji: pracownicy socjalni, terapia
zajęciowa,
 Umiejętności
 Obszary problemów: ogólnospołeczne i zawodowe
umiejętności,
 Możliwość interwencji: socjoterapia, terapia zajęciowa.

21. Podstawowym warunkiem osiągnięcia
jakichkolwiek rezultatów jest jednak wytworzenie
odpowiedniej motywacji u sprawców, wobec których
podejmowane będą projektowane działania. Brak
wystarczająco silnej motywacji, przy zwykle
poważnych zaburzeniach ujawnianych przez
sprawców, może wpływać demobilizująco na innych
i zniechęcać do podejmowania konkretnych
działań.

22. Program „Uzdrawiający oddech” w odniesieniu
do wnioskowania moralnego oczekiwanym
skutkiem jest rozwój refleksyjności i poczucia
odpowiedzialności za własne czyny, co w
przypadku sprawców zabójstw jest szczególnie
istotne, zwłaszcza, że – jak wykazano – cechuje ich
bezrefleksyjne podejście do swoich czynów i niski
poziom odpowiedzialności za dokonane zbrodnie.

23. Skazani zasadniczo żałują, że jedynie w
wyniku popełnionej zbrodni znaleźli się w izolacji.

24. PROGRAM „SZKOŁA ŻYCIA”, OPRACOWANY
JEST PRZEZ KSIĘDZA J. TABAKĘ.
Głównymi celami są:
 Uświadomienie sobie przez skazanych, jakich cierpień przysporzyły
innym uch dotychczasowe wybory życiowe,
 Budzenie motywacji do zmiany orientacji życiowej,
 Rozwijanie dojrzałej osobowości poprzez:
 Modyfikowanie dotychczasowego systemu wartości,
 Nabywanie umiejętności panowania nad emocjami,
 Poznawanie metod właściwej komunikacji interpersonalnej,
 Poszukiwanie sposobów radzenia sobie ze stanami przygnębienia
lub depresyjnymi,
 Uczenie się reagowania na stresy i strategii ich przezwyciężania,
 Odchodzenie od egoistycznego pojmowania otaczającej
rzeczywistości,
 Dostrzeganie problemów drugiej osoby oraz niesienie skutecznej
pomocy potrzebującym,
 Rozbudzanie poczucia odpowiedzialności za własne życie,
 Uczenie się właściwego zagospodarowania czasu wolnego,
 Poznawanie funkcji sumienia.

25. W polskich jednostkach penitencjarnych
realizuje się około 650 takich programów.

27. DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ