Recomendados
Mais conteúdo relacionado
Mais procurados
Mais procurados (20)
Mais de metreham
Bolum 6
- 2. Giriş Tarife, çeşitli mallara uygulanacak vergi oranlarını gösteren listeleri ifade eder. Gümrük vergileri genelde ithalattan alınır. 2
- 3. I- GELİR SAĞLAMA VE KORUMA AMACI Gelir sağlamaya yönelik tarifeler genellikle halkın yaygın biçimde tükettiği mallar üzerine konulur. Koruma amaçlı vergiler ise bir malın ithalinden o malın yüksek yurtiçi fiyatı ile ondan düşük dünya fiyatı arasındaki fark tutarında veya daha yüksek ölçüde konulur. İthalatı tamamen önler. 3
- 4. II- GÜMRÜK VERGİLERİNİN KONULUŞ ESASI Spesifik Vergiler: Birim ve ağırlık gibi malların fiziki birimleri üzerinden alınan vergilerdir. Ad Valorem Vergiler: Malın değerinin belirli bir yüzde oranı şeklindedir. Spesifik vergiler, 1. Vergide adalet ilkesi ile bağdaşmaz 2. Enflasyona karşı ad valorem vergiler kadar koruma sağlamazlar. 4
- 5. II- GÜMRÜK VERGİLERİNİN KONULUŞ ESASI Ad valorem vergiler uygulanırken bir malın değerinin belirlenebilmesi için iki yöntem vardır. F.O.B. (Free On Board – Güvertede Teslim): Malın İhracatçının limanında gemiye yüklendiği fiyattır. C.I.F. (Cost, Insaurance and Freight – Maliyet, Sigorta ve Navlun) : Fiyat, malın ithalatçı ülkenin limanına vardığı andaki fiyatı olup maliyetle birlikte taşıma ve sigorta giderleri toplamından oluşur. 5
- 6. III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı Fiyat A Gümrük vergisi konulmadan önce F T Serbest dünya fiyatı OP1, Yurtiçi tüketim OR, Yurtiçi üretim OK İthalat KR P3 Mal Başına P1P2 kadar spesifik M N (veya eşdeğeri ad valorem bir P2 P1 d a c b T vergi) konulsun. K S U R Yurtiçi fiyatı OP2, (artar) A Yurtiçi tüketim OU, (azalır) H Yurtiçi üretim OS, (artar) İthalat SU (azalır) O K S U R Miktar Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri 6
- 7. III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı a) Üretim Etkisi Fiyat A F T Gümrük vergileri ithal malını iş fiyatının yükselmesine neden olur. Dış piyasa rekabetinden korunan yurtiçi üretim artar. P3 Bu durum kaynakların israf edilmesine neden olur. Tam M N çalışma varsayımı altında ithalata P2 P1 d a c b T rakip malları üretmek için gerekli kaynaklar ihracat kesiminden K S U R çekilir. A H Vergiler olmasaydı KS kadar mal daha ucuza elde edilmiş olurdu. O K S U R Üretimin yurtiçinde yapılmasından Miktar uğranılan kayıp “a” üçgeninin Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri alanına eşittir. 7
- 8. III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı b) Tüketim Etkisi Fiyat A F T Gümrük tarifeleri iç fiyatları yükselterek bir yandan yerli üretimi özendirirken, P3 diğer yandan tüketimin kısılmasına yol açtığından P2 M N “b” üçgeninin alanı tüketim P1 d a c b T kaybını gösterir. K S U R A H O K S U R Miktar Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri 8
- 9. III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı Fiyat A c) Dış Ticaret Etkisi F T Üretimdeki artış ve tüketimdeki azalış P3 nedeni ile ithalattaki daralma yani dış M N P2 ticaret etkisi KS+UR P1 d a c b T kadardır. K S U R A H O K S U R Miktar Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri 9
- 10. III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı d) Gelir Etkisi : Fiyat A F T Gümrük tarifeleri ithalat hacmini sıfıra indirecek kadar yüksek olmadığı P3 sürece hazineye gelir sağlar. M N P2 P1 d a c b T “c” dikdörtgeninin alanı K S U R gelir etkisini gösterir. A H O K S U R Miktar Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri 10
- 11. III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı e) Bölüşüm Etkisi : Fiyat A F T Gümrük tarifeleri, ulusal gelirin tüketicilerden üreticilere yeniden P3 bölüşümüne neden olur. P2 M N Bölüşüm etkisi “d” alanı ile P1 d a c b T gösterilir. K S U R A H O K S U R Miktar Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri 11
- 12. III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ A- Dar Anlamda Etkiler Kısmi Denge Yaklaşımı Fiyat A Gümrük vergileri toplam 5 etkiye sahiptir. F T a) Üretim Etkisi üretim kaybı a üçgeninin alanı b) Tüketim Etkisi P3 tüketim kaybı b üçgeninin alanı M N c) Dış Ticaret Etkisi P2 a+b alanın toplamı P1 d a c b T d) Gelir Etkisi K S U R c alanına e) Bölüşüm Etkisi A d alanına H O K S U R Miktar Grafik 1: Gümrük Vergilerinin Kısmi Denge Etkileri 12
- 13. III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ B- Tarifelerin Rant Etkisi Tüketici Rantı Fiyat T Fiyat T Tüketici T F Rantı F Tüketicilerin bir malın bir birimi Üretici için vermeye razı olacakları en Rantı A yüksek fiyatlarla gerçekte N M ödedikleri fiyat arsındaki farktır. P2 P2 P1 P1 U S T L N Tarifeler yokken ülkedeki fiyatın H A P1 dünya fiyatına eşit olduğu durumda tüketici rantı P1FR O U R O Miktar K S Miktar alanına eşittir. Grafik 2: Tarifelerin Rant Etkileri P1P2 tutarında bir tarife konulduğunda fiyatlar P2 ye çıkar ve tüketici rantı P2FN olur. 13
- 14. III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ B- Tarifelerin Rant Etkisi Üretici Rantı Fiyat Fiyat T Tüketici T F Rantı F Üreticilerin belirli bir üretimde Üretici bulunabilmek için uzun Rantı A dönemde kendilerine yapılması N M gereken ödemenin üzerindeki P2 P2 miktarı ifade eder. P1 P1 U S T L N H A Serbest ticarette üretilen OK miktar mal P1 fiyatından satılır O U R O Miktar K S Miktar ve OP1LK kadar hasılat elde Grafik 2: Tarifelerin Rant edilir. OHLK üretim maliyetidir. Etkileri HP1L alanı ise üretici rantıdır. P1P2 tutarında bir tarife konulduğunda fiyatlar P2 ye çıkar ve üretici rantı HP2M olur. 14
- 15. III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ B- Tarifelerin Rant Etkisi Fiyat Korumacılığın üretim maliyetini T Tüketici Fiyat F Rantı F T artırmasının nedeni, gümrük tarifeleri dolayısıyla yurtiçi Üretici kaynakların daha etkin oldukları Rantı A ihracat endüstrilerinden etkinliğin M göreceli olarak düşük olduğu ithal N P2 P2 edilebilir mal endüstrilerine P1 P1 aktarılmasıdır. U S T L N H A Tarifeler ayrıca gelirin yurtiçi O U R Miktar O K S Miktar tüketicilerden yurtiçi üreticilere ve Grafik 2: Tarifelerin Rant ülkenin göreceli biçimde yoğun Etkileri olarak sahip bulunduğu faktörden, kıt olarak sahip olduğu kesime doğru yeniden dağılmasını sağlar. 15
- 16. III- GÜMRÜK VERGİSİNİN EKONOMİK ETKİLERİ C- Makro Ekonomik Etkiler (Genel Denge Yaklaşımı) • Dış ödemeler bilançosu açığı, gümrük tarifelerinin ithalatı kısıtladığı ölçüde (ülkenin döviz rezervlerinden tasarruf sağlar) kapanır. • Tarifeler toplam talebi yabancı mallardan yerli mallara kaydırarak, korunan endüstride hasılayı ve dolayısıyla milli geliri artırır. • Gümrük tarifeleri ticaret hadlerini koyan büyük ülke lehine değiştirmektedir. • Dış ticaret politikası ile güdülen diğer bir amaç ise yoksul kesimlere gelir aktarımında bulunmak için zengin kesimin tükettiği lüks mallara tarifeler konmasıdır. 16
- 17. IV- TİCARET HADLERİ VE OPTİMUM GÜMRÜK TARİFESİ Otomobil A1 A0 Tarife koyan ülkenin büyük G ülke olması durumunda dış G0 P0 ticaret politikası uluslararası G1 P1 piyasa dengesini bozucu sonuçlar doğuracaktır. E a) Ticaret Hadleri Etkisi Almanya’nın otomobil, ABD’nin bilgisayar ihraç ettiğini düşünelim. Serbest ticaret dengesi P0 O B1 B0 noktasında gerçekleşir. ABD OB0 Grafik 3: Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Bilgisayar miktar bilgisayar ihraç eder ve Hadleri karşılığında OG0 miktar otomobil alır. OP0 doğrusunun eğimi bilgisayarın otomobil cinsinden fiyatını ve aynı zamanda ABD’nin ticaret haddidir. 17
- 18. IV- TİCARET HADLERİ VE OPTİMUM GÜMRÜK TARİFESİ Otomobil A1 A0 ABD otomobil üzerine bir G tarife koyduğunda ticaret G0 P0 hacmi daralır ve teklif eğrisi P1 de OA1 şeklinde sola kayar. G1 Yeni denge P1 olur. Ticaret E haddi ise ABD lehine değişmiştir. O B1 B0 Tarifeden sonra ABD’nin ilk ticaret hadlerinden yapmak Bilgisayar Grafik 3: Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Hadleri istediği ticaret hacmi OP0’dan OE’ye düşer. ABD’nin bilgisayar ihracat arzı B0B1, otomobil ithalat talebi G0G1 18 kadar azalmıştır.
- 19. IV- TİCARET HADLERİ VE OPTİMUM GÜMRÜK TARİFESİ b) Optimum Gümrük Tarifesi Büyük ülkenin gümrük tarifesi koyması ülke refahı açısından birbirine ters iki durum oluşturur. Ticaret hadlerinde iyileşme ve ticaret hacminde daralma. Optimum tarife ise ticaret hacmindeki daralmanın olumsuz etkilerine karşılık, ticaret hadlerindeki iyileşmeden doğan net refah artışlarını maksimum yapan orandır. 19
- 20. V- GÜMRÜK VERGİLERİNİN YANSIMASI SORUNU İthalatçı gümrük vergisini Fiyat T A Türkiye T A M N PA K’ L’ ödedikten sonra kısmen veya tamamen malın P M’ N’ PT K L T fiyatına ekleyerek nihai A A Almanya tüketicilere ödetir. T Bazı durumlarda ise Miktar o Miktar Grafik 4: Gümrük Vergisinin Yansıması ithalatçı ülkenin gümrük vergisi koyması, ihracatçıyı fiyat kırmaya zorlayabilir ve vergi yabancılar tarafından ödenmiş olur. 20
- 21. V- GÜMRÜK VERGİLERİNİN YANSIMASI SORUNU Fiyat T A Türkiye T Gümrük tarifesi konulmadan önce A PA K’ L’ iki ülkede fındık fiyatları aynı M N P Tarife M’ düzeyde ve OP fiyatındadır. N’ PT K L A T Türkiye’de MN arz fazlası, A Almanya Almanya’da M’N’ talep fazlası T birbirine eşittir. Miktar o Miktar Almanya kg başına PTPA miktarı Grafik 4: Gümrük Vergisinin Yansıması kadar vergi koyduğunda fiyatlar PA’ya yükselir. Türkiye’de ise PT’ye düşer. Gümrük vergisinin PPA kısmı Almanya, PPT kısmı Türkiye tarafından ödenmiş olur. 21
- 22. VI. ETKEN DIŞ KORUMA Herhangi bir endüstriye sağlanan gerçek korumanın ölçüsü olarak yalnızca nihai mallar üzerindeki tarife oranını ele almak doğru değildir. Bunun için hem nihai mal hem de onun üretiminde kullanılan girdilerin tarife oranlarını göz önünde bulundurmak gerekir. Bu iki tür tarife uygulamasına dayanarak hesaplanan gerçek koruma oranlarına “etken koruma” oranı denir. 22
- 23. VII. ÖZEL DIŞ TİCARET REJİMLERİ 1. Geçici İthal ve Geçici İhraç 2. Serbest Bölgeler 3. Antrepolar 4. Transit taşımacılık 5. Sınır ve kıyı ticareti 6. Bedelsiz ithalat 23
- 24. VIII. TÜRKİYE’DE GÜMRÜK VERGİLERİ 1. Türk ekonomisinin dışa açılması 2. Gümrük birliği dönemi 24