1. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I
● O NUCLEO CÁNTABRO
– Pelaio lidera a “resistencia” cristiá fronte aos
musulmáns dende a súa primeira victoria no
ano 722
– Os sucesores de Pelaio Afonso I e Afonso II
crearon un reino arredor de Oviedo (o reino
asturiano) entre os séculos VIII e IX
– Con Afonso III (2ª metade s. IX) o reino
esténdese cara o río Douro e a capital
trasládase a León aproveitando a febleza do
emirato cordobés

2. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I
– No século X AI-Andalus capitaneado por AI-
Mansur aumenta a súa forza, saquea cidades
leonesas e frea a súa expansión
– Castela era a fronteira oriental do reino de León.
Contaba con pouca poboación e precisou
levantar unha liña defensiva de Castelos á que lle
debe o seu nome
– No século X Castela foi gobernada por condes. Un
deles, Fernán González, conseguiu a
independencia de feito
– Máis tarde este condado foi integrado no reino de
Pamplona. Sancho III (o rei Navarro) deixoullo á
súa morte ao seu fillo Fernando I (1035) quen se
proclamou rei de Castela

3. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I
Santa Mª do Naranco (Pazo dos reis asturianos)

4. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I
● O NUCLEO PIRENÁICO
– Nos Pirineos a resistencia fronte os musulmáns
contou ca axuda do reino franco
– Os reis francos crearon unha franxa de
protección fronte aos invasores, a MARCA
HISPANA, e dividírona en condados
– O propio Carlomagno no século VIII capitaneou
expedicións en territorio hispano máis non
conseguiu chegar ao Ebro
– Os Condes e Marqueses da MARCA logo da
morte de Carlomagno converteron o seu
posto en hereditario e desvinculáronse dos
francos

5. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I
A Península Ibérica no século IX Os condados da MARCA HISPANA

6. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I
– A principios do século IX o conde de Pamplona
IÑIGO ARISTA independizouse dos francos.
Arredor do 850 comezan a chamarse reis e
crean 1º o reino de Pamplona, logo chamado
NAVARRA
– No século X Sancho Garcés 1ª estende o seu
reino ata as actuais provincias de Álava e A
Rioxa
– No século XI Sancho III o Maior uniu á Navarra
o territorio de Castela e Aragón, pero á súa
morte dividiuno entre os seus fillos.

7. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I
– Tamén no s. IX os condados de Aragón,
Ribagorza e Sobrarbe se independizaron do
dominio franco
– Con Sancho III o Maior, ARAGÓN uniuse a
Pamplona (Navarra), pero á súa morte no
1035, o seu fillo RAMIRO foi proclamado
primeiro rei de ARAGÓN
– Os Condados cataláns tardaron máis en
liberarse da tutela dos reis francos. O
condado de Barcelona con VIFREDO O
VELLOSO agrandouse pero a independencia
non chegou ata o 987 con BORREL II

8. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I
● A EXPANSIÓN DOS SÉCULOS XI E XII
– Os reinos cristiáns iniciaron unha ofensiva
contra os musulmáns cando se produciu a
descomposición do Califato de Córdoba en
pequenos reinos
– Os reinos de Taifas deberon pagar aos cristiáns
uns tributos en ouro e obxectos preciosos, as
PARIAS. Estes ingresos axudaron aos
cristiáns a financiar novas conquistas
– Os reis FERNANDO I e AFONSO VI
engrandeceron Castela-León (unificados) e
levaron a fronteira ata o río Texo

9. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I
– Pola súa banda AFONSO I O Batallador e
Afonso II, reis de Aragón, e RAMÓN
BERENGUER IV conde de Barcelona levaron
as fronteiras dos seus reinos ate o río Ebro
– Episodios importantes desta expansión foron a
toma de Toledo no 1085, Zaragoza 1118,
Teruel en 1171, LLEIDA en 1149...
– A resistencia musulmana escenificouse ca
entrada dos ALMORÁBIDES e os
ALMOHADES, guerreiros do norte de África e
que frearon aos cristiáns de xeito intermitente
ate o século XII

10. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I

11. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I
● A REPOBOACIÓN DOS TERRITORIOS
CONQUISTADOS
– Chamamos repoboación á ocupación das terras
deshabitadas ou conquistadas aos
musulmáns pola poboación cristiana do norte
ou polos mozárabes
– As terras eran do rei que as entregaba a
nobres, monxes ou campesiños libres
– AS REPOBOACIÓNS LIBRES:
entregabanselles as terras a campesiños
libres que vivian en caserios illados que
formaban VILAS e se gobernaban formando
concellos

12. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES I
Aplicouse sobre todo arredor do río Douro ate o
s. XII. Moitos campesiños libres perderon a
súa libertade cando os ataques aumentaron
no século XI e tiveron que pedir protección
aos señores. Converteronse en SERVOS
– AS REPOBOACIÓNS CONCELLÍS aplicouse
en territorios xa ocupados por musulmáns e
organizábase de xeito colectivo.
Concedíaselles privilexios e dereitos (foros
ou cartas de poboamento) á poboación que
se trasladase ás vilas e cidades fronteirizas e
perigosa. Extenderenso dende o século XII

14. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES
● A PENÍNSULA IBÉRICA: ENCONTRO DE
CULTURAS
– Na PI conviviron durante séculos cristianos,
xudeos e musulmáns, unhas veces
enfrontados e outras en paz. Este encontro
enriqueceu a cultura peninsular
– Moitas obras clásicas chegaron a Europa por
Al-Andalus e grazas ás ESCOLAS DE
TRADUCTORES. A máis importante foi a de
TOLEDO
– Os xudeos tamén contribuiron sendo médicos,
científicos, prestamistas. Vivian en ALFAMAS
OU XUDERIAS (barrios separados)

15. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES
– OS MOZÁRABES eran cristiáns que vivían en
zona musulmana. Gozaban de leis propias e
podían practicar a súa relixión, a cambio
debían pagar uns tributos
– OS MUDÉXRES eran musulmáns que vivían na
zona cristián debido ao avance da conquista.
A diferenza dos mozárabes non tiñan leis
propias e durante a Idade Moderna foron
obrigados a converterense en cristiáns. Co
tempo pasaron a denominarse MOURISCOS.

16. FORMACIÓN E EXPANSIÓN DOS REINOS
CRISTÁNS PENINSULARES
San Miguel de la Escalada (exemplo de arte
mozárabe)
Os reales Alcazares de Sevilla
(exemplo de arte mudexar)