2. AURKIBIDEA
MAKINAK,ETA ZERTARAKO ERAGILE MEKANIKOAK:
ERABILTZEN DIREN: ·1.Hainbat eratako eragile
·1.Zertarako balio dute makinek? mekanikoak.
·2.Makina mekanikoak. ·2.Engranajeak.
·3.Makina termikoak. ·3.Kremailera eta pinoi-mekanismoa.
·4.Komunikatzeko eta informazioa ·4.Martxa-aldagailuak.
erabiltzeko makinak.
AURRERAPEN TEKNKOAK
MAKINEN ZATIAK: ETA GIZARTEA:
·1.Egitura eta karkasa. ·1.Lan egiteko moduen aldaketak.
·2.Motorra eta zati higikorrak. ·2.Garraiobideen aldaketak.
·3.Zirkuitu elektrikoak eta ·3.Osasu gintzako aldaketak.
elektronikoak. ·4.Komunikabideetakoaldaketak.
·4.Sentsoreak. ·5.Kulturako eta aisiako aldaketak.
·5.Adierazgailuak eta pantailak.
3. ZERTARAKO BALIO DUTE
MAKINEK?
Makinak gauzak errazago egitea laguntzen digute.
Denbora gutxiago behar dugu gauzak egiteko.Adib:
kalkulagailua.
Ahalegin gutxiago egin behar dugu.Adib:torlojua.
Zereginak zehatz egiten laguntzen digute.Adib:robotek.
Zeregin arriskutsuak egiteko.Adib:espazio - zundak.
Makinen bidez, energia eralda ditzakegu.Adib:energia
4. Higidura sortzeko eta objetu astunak higitzeko eta
altxatzeko balio dute makina mekanikoak.Makina simpleak
indarra eraginkortasunez aplikatzen
eta indar handiagoa egiten duten makinak dira.
Bi motatako makina mekanikoak daude:eskuzkoak eta
automatikoak.Eskuzkoak: pertsonek ematen diete
energia.Automatikoak: energia elektrikoa edo erregaien
energia erabiltzen dute.
5. KOMUNIKATZEKO ETA
INFORMAZIOA ERABILTZEKO
MAKINAK
Hainbat makina elektrizitatearen,elektronika eta
informatikaren bidez sortu dira.
·Telefonoak,telebista eta irratiak komunikatzekoak dira.
·Musika entzuteko erabiltzen ditugu: CD-ak edo mp3-ak.
·Irudiak egiteko erabiltzen ditugu: argazki-makinak eta
bideo-grabagailuak.
·Ordenagailuren bidez :informazioa bilatu, testuak idatzi
eta testuak gorde ahal dugu ordenagailuetan web-
orriak ikusi eta beste pertsona batzuekin komunikatu.
6. Makina termikoak berotzeko eta hozteko erabiltzen diren
makinak dira.
Adb. Bitrozeramikako plakek beroa ematen dute eta
berotzeko erabiltzen dira .Hozkailuak eta aire girotuko
tresnak,berriz,hozteko erabilten dira.
EGITURA ETA KARKASA
Makina baten egitura gainerako elementuak hartzen dituena
da.
Karkasak edo estalkiak makina babesten du,eta elementuak
7. MOTORRA ETA ZATI
HIGIKORRAK
Makina automatikoak motor bat behar dute
Bi motor mota daude.Erregaiz dabiltzenak eta
motor elektrikoak.Erregaiz dabiltzenak:ibilgailu gehienek eta
makina batzuek erabiltzen dituzte. Motor elektrikoak:mota askotak
makinetan daude.Pieza higikorrek eta eragile
mekanikoek higidura zati batzuetara helarazten dute.
ZIRKUITO ELEKTRIKO
ETA ELEKTRONIKOAK
Zirkuito elektrikoak edo elektronikoak dituzten makinen,sare
elektrikora konektatuta pilen
edo berriz kargatzeko baterien
bidez funtzionatzen dute.
8. SENTSOREAK
Sentsoreen bidez barruko eta kanpoko informazioa jaso al
dute.
·Tenperatura-sentsoreak erradiadoreak automatikoki piztu edo
itzali egin al du.
·Argi-sentsoreak ez dute ateei ixten uzten igogailuei,norbaitek
sartzen edo ateratzen balinba da.
·Infragorri-sentsoreak urrutitik jasotzen dute informazioa.
·Irratiek antena baten bidez jasotzen dute informazioa.
9. ADIERAZGAILUA
ETA PANTAILA
Makinen funtzionamenduari buruz informazioa ematen duten
elementuak dira.Adbidez autoetan abiadura-eta tenperatura-
adierazgailuak.
Sakeleko telefonoek eta beste tresna batzuek pantaila digitalak
dituzte.
Pantaila digitaletan argazkiak,bideoak... ikus dezake.
10. HAINBAT ERATAKO
ERAGILE MEKANIKOAK
Eragile mekanikoak deritze makina mekanikoetan higidura
eta
indarra trasmititzeko erabiltzen diren pieza higikorrei.
Hainbat motatako eragile mekanikoak daude:
Gurpilak,ardatzak,uhalak edo kableak,palankak,malgukiak,
biraderak,kremailerak...
11. ENGRANAJEAK
Bi eragilez edo gehiagoz osatutako mekanismoak dira.
Engranajeak higidura transmititzen dute.Engranaje
simple bat,bi gurpil hortzdunez osatuta egon daiteke.
Gurpilek hortz kopuru bera badute abiadura berean
biratzen dira.Hortz kopuru desberdina badute,gurpil txikiena
azkarrago biratzen da.
12. KREMAILERA ETA
PINOI-MEKANISMOA
Higidura zirkularra higidura lineal bihurtu nahi baldinba
dugu,pinoi eta kremailera-mekanismoa erabili behar dugu.
Pinoi deritzon gurpil horzdura kremailera batean akoplatzen
da.Pinoia biratzen denean ,kremailera beste noranzkoan higitzen
da.Eta aldrebes.
MARTXA-ALDAGAILUAK
Kotxeak eta bizikletak dituzte.Biraketa-
abiadura martxa-aldagailu edo transmizio-
aldagailu deitzen zaio.Bizikletak bi eragile
dituzte:pinoiak eta platera.
13. LAN EGITEKO MODUEN
ALDAKETAK
Makinek asko aldatu dute lan-modua.Makinei esker,langileek ez
dituzte eskuz egin behar lan gogor eta nekagarriak.Makina
batek hainbat pertsonen lana egin dezake.Hori dela eta,jende
askok galdu du lana,edo beste sektore batzuetan aurkitu izan
behar zuen lana.Informatika eta elektronika asko aldatu du
lan egiteko modua.
14. GARRAIOBIDEEN
ALDAKETAK
Garraiobide berrienei esker,hainbat eratara higitzen gara gaur
egun.Pertsonak lantokietatik urrun bizi
ditzakete,garraiobideren batean joan daitezkelako.
Urrutiko herrialdeetara joan gaitezke hegazkinez.
Distantzia ez da oztopo merkataritzarako,salgaiak
mundu osoan zehar ibiltzen baitira itsasontzietan eta
hegazkinetan.
15. OSASUNGINTZAKO
ALDAKETAK
Duela mende bat ez zegoen anestesia,txertoak ezta
erradiografiarik.
Gaur egun badago,adibidez organo trasplantea.Aurrerapenei
esker luzaroan bizi gaitezke.Hala ere,aurrerapen horiek ez
dira munduko toki guztietara iritsi.
16. KOMUNIKABIDEETAKO
ALDAKETAK
Oinezko edo zaldizko mezularien bidez eramaten zuten
mezuak elektrizitatea sartu baino lehen.Gaur egun
irratiak,telebista,internet eta telefonoa erabiltzen ditugu.Posta
elektrikoa posta arruntaren tokia hartu egin du.Segunduetan
iristen da.Telefono-linia edo mugikor bat eta ordenagailu bat
edo internet erabil dezakegu.
KULTURAKO ETA AISIAKO ALDAKETAK
XV.mendean inprentaren sorrera asko aldatu zuen kultura
eta aisia.Liburuak azkarrago eta merkeago kopiatzen ziren
eta errazago iristen ziren jendearengana.
Gaur egun internet,telebista,irratia,zinema eta beste batzuk
izugarrizko aldaketa izan da jendearen bizi moduan eta
denbora librean.
