1. Sivrisinekler Ve Parazitlikleri
Erişkin Sineklerin Yapısı: Erişkinleri 1.6-12.5 mm
boyunda, ince karınlı, dar ve uzun kanatlı ve üç çift
bacaklı böceklerdir. Baş toparlak yapıda ve iki büyük
mürekkep göz vardır. Antenler gözlerin arasında;
erkekte 14, dişide 15 parçadan yapılmıştır.
Erkeklerin antenleri dişilerinkinden daha çok tüylü ve
tüyler daha uzundur. Antenlerin iç tarafında bulunan
palpler 5 segmentlidir. Hortum ince ve uzundur.
Göğüste pronotum ve metanotum çok küçülmüş,
göğsün sırt kısmı hemen hemen yalnız başına
mesonotumdan oluşur. Mesonotumun arkasındaki
scutellumun arka kenarı Anopheles cinsinde muntazam
yuvarlaktır.

3. Üzerindeki büyük kıllar düzenli bir şekilde kenara
dizilmiştir. Diğer cinslere ait türlerde ise genellikle 3
loplu olup, kıllar 3 bölgede grup halinde toplanmıştır.
İki solunum deliği göğsün yan taraflarına açılmıştır.
Göğüs parçalarının her birisinde birer çift olmak
üzere üç çift bacak vardır.
Son tars parçası genellikle iki pençe ile sonlanır.
Yastık şeklinde pulvilluslar vardır.
Sağ ve solda birer tane olan halterler metathoraksa
yapışmışlardır. Her halter toparlak bir baş ve bir
saptan ibarettir.
Karın dişi sivrisinekte 8 tane belirgin segmente
sahiptir.

5. Dişide dokuzuncu parça çok küçülmüş, 10. ise sineğin
arka ucunda görülen iki tane küçük loptan ibarettir.
Dişinin genital deliği 8. ve 9. segmentler arasındaki
kıvrımda ve karın yüzündedir.
Erkekte sekizinci segmentten sonraki kısımlar dış
üreme organlarını oluşturmuştur.
Mide, birinci göğüs segmentinden beşinci karın
segmentine kadar uzanır; bunun arka nihayetine
malpighi boruları eklenmiştir.
Sivrisineklerin birinci ve ikinci göğüs segmentinde
bulunan ve her birisi üç loptan yapılmış olan bir çift
tükürük bezi önemlidir. Bunların kanalları birleşerek
bir kanal halinde farinkse açılırlar.

6. Yumurtaların yapısı
Aedes ve Anopheles gibi cinsler teker teker yumurta
bıraktıkları halde Culex ve Culiseta gibi türler kitleler
halinde bırakırlar.
Yumurtalar bir ucu daha sivri diğer ucu daha küt iğ
şeklinde 0.5 mm kadar boyundadırlar.
Yumurta duvarı iç ve dış koryonlardan yapılmıştır.
Endokoryon yumurtanın kabuğunu oluşturur. Yeni
yumurtlandığı zaman şeffaf olup, süratle sertleşir ve
koyulaşır.
Dış koryon şeffaf bir zardır yumurtanın yüzgeç ve
saçağını oluşturur.
Anofel yumurtaları az-çok kayığa benzerler.
Diğer sivrisineklerin yumurtaları ise uzamış elipsoid
ve konik şeklindedir, yanlarda yüzgeç yoktur.

8. Orta kısmın iki yanında hava boşluklarına sahip yüzgeç ve
yüzgecin içinde dışarıdan bakılınca kaburgalar şeklinde
görülen bölmeler vardır.
Larvaların yapısı
Yumurtalardan çıkan larvalar 1 mm kadar büyüklükte
olup, dört defa gömlek değiştirerek gelişirler. Önceleri
renkleri beyaz, sonraları esmer-siyahımtırak olurlar.
Anofel larvaları bulundukları yerin rengini alabilirler.
Türlerin tanımında dördüncü dönem larvanın önemi vardır.
Larvalar baş, göğüs ve karın olmak üzere üç kısımdan
yapılmıştır.
Baş yuvarlakça ve yanlarda büyük gözler vardır.
Gözlerin önünde birer anten vardır.

9. Ağız başın alt kısmındadır.
Karın on parçadan yapılmıştır. 1.-7.segmentler
birbirlerine benzerler, fakat birbirlerinden kolayca
ayrılırlar. 8.-10. segmentler birbirlerinden ayrılacak
şekilde değişmiştir.
Anofellerde 3.-7., bazen de 1. ve 2. segmentlerde
yüzgeçler ve Palme kılları vardır. 8. segmentin sırt
yüzünde anofellerde solunum deliği cihazı vardır.
Anofellerin dışındaki diğer sivrisineklerin hemen hepsinde
8. parçanın sırt tarafında orta boyda bir hava borusu
çıkar. Sifonun ucunda solunum borusu delikleri ve kapağı
vardır. Bunlar suya temas edince larvanın vücudu su
yüzüyle 45º’lik bir açı yapar, anofellerde ise kurtçuğun
vücudu yüzeye paralel durur.

11. Pupaların yapısı
Pupalarının şekilleri virgüle benzer ve vücutları
cephalothorax ve abdomenden yapılmıştır. Yüzme sırasında
vücudun arka ucunda bulunan bir çift kısa kürek şeklindeki
organelden faydalanırlar.
Pupanın derisi şeffaf olduğundan içinde gelişen sivrisineğin
bacak ve kanatları kolaylıkla görülür.
Sivrisineklerin Sınıflandırılması
Yurdumuzda bulunan önemli sivrisinek cinsleri Anopheles,
Culex, Aedes, Mansonia, Culiseta, Orthopodomyia ve
Uranotaenia’dır.
Anofeller
Sivrisinekler arasında sıtmayı bulaştıran anofellerin önemi
büyüktür.

12. Anofellerin diğer cinslerden ayrılmasında şu kriterlerden
yararlanılır:
Anofellerin suda teker teker duran kayığımsı
yumurtalarında odacıklar vardır.
Anofel larvalarının hava borusu yoktur. Karın halkalarında
yüzgeçler vardır. Larvalar su yüzüne paralel dururlar.
Anofel larvalarında vücuttan tek tek çıkan dallı kıllar,
Culex ve Aedes türlerinde ise bir kökten çıkan düz kıl
demetleri vardır.
Pupaların karnının alt boğumları cephalo-thorax’a sıkı
sıkıya dayanmıştır.
Anofellerin erişkinlerinde scutellum’un arka kenarı
yuvarlaktır. Üzerindeki kıllar her yere eşit olarak
dağılmıştır. Anofeller yerin yüzeyine eğik konarlar.

14. Yaşayış
Sivrisineklerin dişileri geçici dış parazitler olarak insanlar
ve sıcak kanlı hayvanlardan kan emer.
İnsanı en çok rahatsız edenler, insanların oturdukları
yerlerde barınan ve Culex, Aedes, Anopheles gibi
sineklerdir.
Anopheles türleri genellikle temiz sularda gelişirler.
Şehirleşmenin oluşturduğu kirlilikten dolayı şehir
merkezlerinde seyrek gelişirler. Fakat şehir içindeki
binasız ve boş yerler, bunlar için uygun ortam oluşturur.
Culex kapalı kanallar, septik tanklar, lağım çukurları ve
diğer durgun su kaynakları gibi ortamlarda gelişebilir.
Aedes türleri ise genellikle evlerin çevresinde irili ufaklı
her türlü su birikintisinde yumurtlayıp gelişebilir.

16. Şişe, konserve kutuları, yapraklar gibi su bulunabilen her
yer bunlar için uygundur.
Sivrisineklerin erkekleri çiçek ve bitki öz sularıyla
geçinirler. Dişiler her ne kadar bitki özsularıyla da
beslenseler de yumurta yapmak için genellikle kan emerler.
Çiftleşmiş dişiler gençlerden daha şiddetli ve hırsla kan
emerler.
Larva sürekli olarak suyu süzerek bakteriler ve diğer
çeşitli mikroplar, polen ve diğer maddelerle beslenir.
Pupanın ağzı ve anüsü, larva derisinin atılmasından hemen
önce kapanır ve böylece besin alamaz.
Pupadan çıkan erişkin 24 saat besin alamaz; ancak 24
saat sonra besin aramaya başlar.

17. Yurdumuzun en önemli sıtma bulaştırıcısı A.sacharovi sıcak
ve geniş ovalarda yaşamayı sever.
Sivrisinekler soğuk ve kurak mevsimleri uyuşuk bir şekilde
atlatırlar.
Ilıman ülkelerde birçok dişi sivrisinek kışı ve yazı erişkin
halde ağaç kovukları, mağaralar ve yarıklarda geçirir.
Bazı sivrisinekler ise kışı larva halinde geçirir ve
üredikleri su birikintilerinin dibine çekilir.
Sivrisineklerin uçarken çıkardıkları ses, kanatların
birbirine veya tarslara sürtmesinden ileri gelir.
Evrim
Dişiler çiftleşince spermatozoitleri spermateka içinde
biriktirir ve böylece haftalarca yumurta yapabilir.

18. Sivrisineklerin yumurtlama ve gelişme yerleri açık denizler
hariç her türlü su birikintileridir.
birikintileridir
Sazlı bataklıklar, derelerin su birikintileri, bataklıklar ve
ağaç kovuklarında gelişen türler vardır.
Dişi sivrisineklerin bir kısmı yumurtladıktan sonra ölür,
bazıları ise birkaç defa çiftleşerek 4-5 seans nesil
verirler.
Yumurtalar kurak yerlerde 1-2 günde ölür.
Çevrenin sıcaklık derecesine göre, 1-5 günde yumurta
içinden larvalar çıkar.
Larvalar uygun şartlarda 1-3 haftada hatta 4-5 günde
evrimlerini bitirirler.
Dördüncü dönem larvalar evrimlerini tamamladıktan sonra
pupa haline geçer.

19. Pupalar gıda almaz, suyun yüzeyinde hava alarak dururlar.
Ortamın sıcaklık derecesine göre birkaç günde pupadan
erişkin sivrisinekler gelişir.
Sivrisineklerin evrim süresi ortalama 8-14 gündür.
Pupadan çıkan sivrisineklerin erkek ve dişileri bir süre
sonra çiftleşirler.
Erkekler, birkaç hafta yaşadıktan sonra ölürler.
Epidemiyoloji
Sivrisinekler dünyanın her tarafına yayılmıştır. Fakat
sıcak memleketlerde daha çok bulunur.
Gececi, daha doğrusu alaca karanlık hayvanlarıdır.
Suni ışık sivrisinekleri evlere çeker ve bu özelliklerinden
dolayı sivrisinek kapanları yapılmıştır.

20. Yaptıkları Hastalık Belirtileri ve Yapı Bozuklukları
Dişi sivrisineklerin insandan kan emmeleri sonucu deride
lezyonlar oluşabildiği gibi bazı hastalıklar da bulaşır.
Sivrisineklerin extrelerinde zehir etkisi vardır.
Sivrisineklerin tükürükleri, yeni doğmuş ve daha önce
sivrisineklerle ısırılmamış bebeklerin derisinde kısa süre
içerisinde oluşan küçük kanamalara ve daha sonra kırmızı
papüllere sebep olur.
Tekrarlanan sokmalarda şiddeti değişik allerji görülür.
Sivrisinek ısırıkları bakterilerle kontamine olursa çeşitli
yangı belirtileri meydana gelir.
Tedavi
Sivrisineklerin insanın derisinde oluşturduğu kaşıntılı deri
bozukluklarına karşı ağızdan antihistaminikler verilir.
Kaşınan yere kafur ve kloralhidrat karışımı sürülür.

21. Sivrisinek Vektörlüğü
Sivrisinekler insana sıtma, Wuchereria bancrofti ve çeşitli
Arbovirus enfeksiyonlarını bulaştırdığından dolayı
hekimlikçe önemlidir.
Sıtma çeşitli Anopheles türlerinin dişileri tarafından
bulaştırılmaktadır. Anopheles sacharovi Türkiye’de en
önemli sıtma vektörüdür.
Wuchereria bancrofti başlıca Culex türleri tarafından
bulaştırılmaktadır.
Anopheles ve Aedes türü bazı sivrisinekler çeşitli ateşli
hastalıkların etkeni olan Arbovirus’ları naklederler.

22. Sivrisinek Kontrolü
Oldukça geniş boyutları olan, planlı ve dikkatli yürütülmesi
gereken bir konudur. Öncelikle mücadele yapılacak
bölgedeki sivrisinek türleri tespit edilmelidir.
Sivrisinek kontrolünde insektisitlerle erişkinlerin ve
larvaların ortadan kaldırılması, kaynakların azaltılması,
biyolojik savaş ajanları, böcek büyüme regülatörleri
kullanımı ve erişkinlerin sokmasının önlenmesi gibi çeşitli
yöntemlerden yararlanılır.
Sivrisineklerin sokmasını önlemek için cibinlik, tel örgüler
gibi mekanik vasıtalar ile böcek kaçırtanlar kullanılır.
Permethrin gibi sentetik piretroidler emdirilmiş cibinlikler
daha etkilidir.

23. Phlebotomus’lar ve Parazitlikleri
Tatarcıkların dişileri insandan kan emerek deri
bozukluklarına yol açarlar. Ayrıca bunlar Leishmania
infeksiyonları, bartonelloz (Bartonella bacilliformis)
ve tatarcık hummasını bulaştırırlar.
Phlebotomidae ailesinde 600 kadar tür vardır.
Yapı
Tatarcıkların erişkinleri 2-3 mm boyunda, vücutları
fazla tüylü ve solgun sarımsı renkte dipterlerdir.
Erişkinlerin başları, vücutları ile yaklaşık 45
derecelik bir açı yapar. Baş uzayarak daralmış ve
tüylerle kaplıdır.
Petek gözler büyük olup, birbirinden uzaklaşmışlardır.

25. Antenler ince, uzun ve ipe dizilmiş boncuk taneleri
gibidir. Hortum kısa, kanatlar lanset biçiminde ve
özellikle kanarları çok kıllıdır. Kanatlar flebotom
konduğu zaman kalkık durur.
Bacaklar tüylü, ince ve uzundur. Karın tüylerle
örtülüdür, 10 parçadan yapılmıştır. Son iki parça
genital cihazı yapmak üzere değişmiştir.
Dişilerde karın ucu toparlak olarak biter, erkeklerde
ise yukarıya dönmüş klasperler bulunur.
Yumurtalar 0.3-0.4 mm büyüklüğünde ve iğ
şeklindedir.
Larvaların başları büyükçe olup, solucan gibidir.
Dördüncü dönem larvaları 4-5 mm boyundadır.

26. Yaşayış
Tatarcıkların erkekleri son larva döneminde aldıkları
gıda ile beslenirler; dişileri ise kan emerler.
Tatarcıklar kısa ömürlüdürler; bunların erkekleri 4
gün, dişileri 12-30 gün kadar yaşarlar.
Tatarcıklar gündüzleri saklanır gece ortaya çıkarlar.
Erişkinler rüzgardan ve yağmurdan korunmuş karanlık
yerlerde taşların altı, duvar yarıkları, ağaç kovukları,
mağaralar, kulübe, ahır ve harabelerde bulunurlar.
Tatarcıkların uçma güçleri azdır, kısa aralıklarla
başka bir deyimle hoplayarak ve sessiz olarak uçarlar.

27. Konaklar ve Evrim
Dişi tatarcıklar insandan başka köpek ve kemirgen
gibi memelilerden kan emer. Kan emen dişiler 4-5 gün
sonra 20-50 yumurta yumurtlar.
Yumurtalardan uygun şartlarda 6-10 günde larvalar
çıkar. Dört Larva dönemi vardır.
Uygun şartlarda dört haftada pupa safhasına
geçerler. Doğada larva ve pupaların bulunması çok
zordur.
Tatarcık vektörlüğü
Dişileri geçici ektoparazit olarak insanı rahatsız eder
ve bazı hastalıkları bulaştırırlar. Dişi tatarcıkların kan
emmesiyle insana
1- kala-azar (iç organ leishmaniosis’i),

28. 2- şark çıbanını (deri leishmaniasis’i),
3- deri-mukoza leishmaniasis’i ve
4- tatarcık hummasını bulaştırır.
Flebotomun, kan emerek aldığı parazitler bunların
bağırsağında promastigot formuna dönüşürler.
Bağırsakta çoğalan Promastigot formlar sineğin
farinks ve ağız kısmına geçer ve sineğin kan emdiği
bir sonraki konağa bulaşırlar. Bu evrim Leishmania
türüne göre 4-18 gün arasında değişir.
Bir parazite vektörlük yapan bir phlebotomus diğer
bir parazit türünü bulaştırmayabilir.
Tatarcıklar ayrıca tatarcık humması etkenini bir
kuşaktan diğerine yumurta vasıtasıyla geçirir.

29. Tatarcıklarla savaş
Uçuşlarının azlığı ve kısa aralıklarla konmaları
nedeniyle kalıcı insektisitlerle sivrisineklerden daha
kolay etkilenirler. DDT, HCH, malathion, permetrin
gibi çeşitli insektisitler tatarcıklara etkilidir.
Tatarcıkların beslenmesini bozmak için çöp ve
organik maddeleri çevreden temizlemek lazımdır.
Tatarcıkların gelişme yerleri tam tespit
edilemediğinden, larvalarla mücadele pratik değildir.
Tatarcıklara karşı korunmak için cibinlik, pencere
örgüleri gibi mekanik vasıtalardan faydalanılabilir.

30. •Seratopogonidler Ve Parazitlikleri
Yapı : Bu aile içerisinde bulunan Culicoides’ lerin
erişkinleri 0.5-3 mm büyüklüğünde dipterlerdir.
• Renkleri açık sarıdan koyu
kahverengine kadar değişen, tıknaz
yapılı, kısa bacaklı olup, başlarında
bir çift bileşik göz, anten, palp ve
hortum vardır.
• Petek gözler erkekte bitişik, dişide
ise birbirinden ayrıdır.
• Antenler 15 parçalı, erkeğinde
dişisine göre daha sık ve uzun yapılı
tüylere sahiptir.
• Hortum sivrisineklerinkine benzer
ancak; onlara göre daha kısadır.

32. Palpler uzun, beş parçalı ve 3. parça üzerinde bir
duyu çukuru vardır.
Kanatlar kısa ve geniştir, kısmen veya tamamen
tüylerle örtülü ve birçok türde benekler vardır.
Yumurtalar muz dilimi veya puro sigarası şeklinde ve
0.5 mm kadar boydadır.
Larvaların vücutları 12 parçalı ve hemen hemen
kılsızdır. Dört larva dönemi vardır. Kışlama 3. veya
4. larva döneminde olur; 4. dönem larva 5-6 mm’ dir.
Pupa 2-4 mm boyundadır; biçimi sivrisinek pupasına
benzer.

33. Yaşayış, Konaklar ve Evrim
Bu sineklerin bazı türlerinin sadece dişileri insan ve
diğer sıcak kanlı hayvanlardan kan emer.
Yumurtalar sığ sulardaki bitkiler üzerine yumurtlanır.
Ortalama üç günde yumurtadan çıkan kırmızı larvalar
çamurlar veya çürüyen bitkilerin içine girerler.
Larvalarda hareket süratli olup, bitki veya
mikroskobik canlılar veya organik artıklarla beslenir.
Solunum deri yüzeyinden olur; stigmatlar yoktur.
Dört defa gömlek değiştirerek pupa safhasına
geçerler.

34. Pupa suyun yüzeyinden aşağı dikey durur ve hortum
şeklindeki iki borucukla nefes alır.
İnsanda Parazitlik
Kan emmeye bağlı olarak deride lezyonlar oluşur.
Bu sinekler alaca karanlıkta daha aktiftirler; ancak
bazı türleri güneşli saatlerde bile ısırırlar.
Ceratopogonid’ler su birikintileri etrafında uçarlar,
uzak mesafelere gidemezler. Sadece dişiler kan emer.
Erkek ve dişileri ışık tarafından cezbedilir.
İnsanlardan kan emdiklerinde yanma hissi ve şiddetli
kaşıntı ve deride lezyonlar oluştururlar.

35. Vücudun açık yerlerinden, en çok ense ve kollardan
kan emerler.
İnsanların hassasiyeti farklı olup, bazı insanlarda
rahatsızlık günlerce sürer.
İnsanlarda
Acanthocheilonema (Tetrapetalonema) perstans,
Acanthocheilonema streptocercum ve
Mansonella ozzardi gibi parazitleri bulaştırırlar.
Savaş
Çok değişik beslenme alışkanlıkları olması nedeniyle,
bunlarla mücadele zordur. Yetişme yerlerinin ortadan
kaldırılması gerekir.

36. Sivrisinekleri geçirmeyen cibinliklerden geçebilirler.
Evlerin civarında tellere veya sineklerin dinlendikleri
yerlere DDT solüsyonlarının püskürtülmesi veya
bunlarla badana yapılması yararlı olur.

37. Simuliidler Ve Parazitlikleri
Simuliidae familyası türleri büyük
sürüler halinde hayvanlara ve bazen
insanlara saldırır kan emer ve deriyi
zedelerler.
Yapı
Bu sineklerin erişkinleri 2-6 mm
boyunda, sırtı kambur, bacakları
kısadır.
Kanatları geniş ve lekesizdir.
Bu sineklerin renkleri siyah, ancak
kırmızı-esmer veya sarımsı olanları,
benekli veya çizgili olanlar vardır.
Baş toparlak olup, thoraks kadar
genişliktedir.

38. Böbrek şeklinde olan gözler erkeklerde bitişik,
dişilerde ayrıktır.
Antenler 9-11 segmentli, kısa ve tüysüzdür.
Hortum dişilerde kısa fakat kuvvetli erkeklerde ise
kısa ve gelişmemiştir.
Hortumdan daha uzun olan palpler 5 segmentlidir.
Toraks mesonotumdan ibaretmiş gibi görülmektedir.
Bacaklar kısa ve kuvvetlidir; ayaklar iki parçalıdır.
Karın ovoid silindiriktir.
Yumurtalar yuvarlak üçgen şeklindedir.
Larvalar silindiriktir.

39. Yaşayış, Konaklar ve Evrim
Simuliidlerin dişileri bazı memeli ve insanlardan kan
emer ve süratli akan tatlı sularda ürerler.
Gelişmelerinde yumurta, birçok larva dönemi, pupa ve
erişkin dönemleri bulunur.
Yumurtalarını kümeler halinde su bitkilerine ve taşlara
bırakırlar.
Larvalar akar suda bakteriler ve bitki artıklarıyla
beslenerek gelişir ve solungaçlarla solunum yaparlar.
Simuliidlerin bütün evrim süresi 8-15 hafta kadardır.
Ömür 1-2 haftadır.

40. İnsanda parazitlik
Simuliidler özellikle ormanlık yerlerde ve süratli akan
suların civarında bulunurlar.
Simuliidlere dünyanın her tarafında rastlanmaktadır.
Dişileri sabahları ve ikindiden sonra insan ve diğer
memelilerden kan emer.
Evlere girmez, barınaklar civarında vücudun açık
yerlerinden kan emerler; bazı insanlardan kan
emmezler. Sokma sırasında vücuda zehir olduğu
sanılan maddeler verirler. Bazı insanlarda alerji
oluşabilir.
Simuliid’ lerin ağız parçaları geniş olduğundan bunlar
derinlere giremez, deriyi zedeleyerek kanatır.

41. Isırık yerlerinde önce kanlı ve kabuklu bir ekimoz
vardır. Birkaç saat sonra şişmeye başlar yaklaşık 3
gün şiddetle kaşınan bir papül olur ve sonra kaybolur.
Bazen erithem ve geniş ürtiker plaklarına neden olur,
ateşle birlikte kırıklık şekillenebilir.
Simuliid türleri Mansonella ozzardi’ ye vektörlük
eder.
Simuliid’ lerle mücadele
Bu sineklere karşı insanlar böcek kaçırıcı ilaçları, örn.
Dimetilftalatı derilerine sürerek kendilerini
koruyabilirler.
Simuliidlerin larva ve erişkinlerine DDT, permethrin
ve diğer piretroidler etkilidir.

42. • Tabanidler Ve Parazitlikleri
• Tabanidlerin dişileri bazen insandan kan emerek insanı rahatsız
eder ve şarbon, tularemi gibi hastalıkları ve Afrikada Loa loa
infeksiyonunu naklederler.
• Tabanidler dipterlerin en geniş familyasını oluştururlar.
• Chrysops, Haematopota ve Tabanus cinsleri önemlidir.
• Yapı
• Tabanidler genelde büyük sineklerdir; 10-30 mm arasında
değişir.
• Baş büyük olup, yarım ay biçimindedir.
• Gözler erkeklerde ortada birbirine değecek kadar yaklaşmış
dişilerde ise ayrılmıştır; yeşil veya yeşil lekelidir.

44. • Antenler üç parçalıdır. Üçüncü parça ikinci ile geniş
bir kaide ile birleşir ve 3-7 halkalıdır.
• Ağız parçalarının delici ve kesici kısımları genellikle
kısa ve kuvvetlidir. Ancak Pangonia cinsine bağlı
olanlarda çok uzundur.
• Palpler iki segmentlidir.
• Toraks (göğüs) genellikle tüylüdür.
• Kanatlar tamamıyla şeffaf olabildiği gibi siyah veya
benekli siyah esmer olabilir.
• Tabanus türlerinin kanatları genellikle lekesizdirler;
bazı türlerde saydam ve beneklidir.

45. • Pangonia’ların da kanatları şeffaf veya benekli ise de
uzun hortumlarıyla diğerlerinden ayrılırlar.
• Haematopota’lar orta boyda sineklerdir. Kanatlarında
bol lekeler vardır.
• Tabanidlerde bacaklar kuvvetli olup, iki pençe ve bir
kıllı yastıkla biter.
• İğ şeklindeki yumurtalar 1-2.5 mm boyunda, önce
beyaz, sonra esmerleşirler.
• Larvalar iki uca doğru incelen silindir şeklindedir.
Larvalar 11 segmentten yapılmıştır.
• Baş küçük olup, vücudun diğer kısımlarından daha koyu
renktedir. Karında ilk 7 segmentte her biri 6, bazen
8 tane yalancı ayak şeklinde çıkıntı taşıyan bir halka
vardır.

46. • Yaşayış, Konaklar ve Evrim
• Tabanidlerin dişileri insan ve diğer memelilerden kan
emerler. Erkekler bitki özsuları ile geçinirler.
• Tabanidler sularda ve nemli yerlerde gelişirler.
• Dişiler 200-800 yumurtayı su birikintilerine bırakır.
• Yumurtalardan 5-6 günde larvalar çıkar. Bunlar
organik maddelerle beslenirler.
• Tabanidlerde 7-9 larva safhası vardır.
• Pupa safhasına geçiş suların kenarında toprakta veya
çamurda geçer. Pupa safhası 1-2 hafta sürer.
• Tabanidlerin evrim süresi 4-10 ay arasında değişir.

47. • İnsanda parazitlik
• Tabanidlerin önemli bir kısmı zoofildir. İnsanı
sokmaya meyilli olanlar Chrysops ve Haematopota
türleri gibi nisbeten küçük olanlardır.
• Bununla beraber bazı Tabanus türleri de insandan kan
emerler.
• Erişkin tabanidler gündüz sinekleridir ve güneş ışığında
sokmayı severler.
• Tabanidler kuvvetli sinekler olduklarından hızlı uçarlar
ve yetiştikleri yerlerden birkaç km uzaklaşabilirler.
Bununla beraber bataklık ve sulak yerlerde daha fazla
yaşarlar.

48. • Tabanidler soktuğu zaman insan önce fazla acı
duymaz. Fakat birkaç saat sonra irkilme belirtileri ve
şişlik belirir. Bu durum günlerce devam eder.
• Tabanidlerin aralıklı beslenmeleri onları mekanik
vektör yapmıştır.
• Böylece şarbon ve tularemi gibi hastalıkları mekanik
olarak bulaştırabilir.
• Tabanidlerle mücadele
• Beslenme ve yetişme yerlerinin çok dağınık olması
mücadeleyi zorlaştırmaktadır.
• Erişkinler ağaçlar ve otlar arasında dinlendiklerinden
kalıcı insektisitlerle buraların ilaçlanması gerekir.
• Bu amaçla malathion, methoxychlor, chlordane,
diazinon, ronnel iyi netice vermektedir.

49. • Stomoxys Calcitrans (Ahır Sineği )
• Stomoxys calcitrans’ın bir başka adı da
baldır sokan sineği olarak adlandırılır.
• Yapı
• Stomoxys calcitrans’ın erişkini 6-8 mm
boyunda olup, kara sineğe benzer
bununla beraber ondan:
• 1. Kara sineğin daha büyük yapılı ve
koyu renkli olmasıyla,
• 2. İstirahat halindeyken kanatlarının
açık bulunmasıyla,
• 3. İnce ve uzun delici hortumunun
olmasıyla,
• 4. Bir satha konduğu zaman kafasını
sürekli yukarı kaldırmasıyla,
• 5. Karnının daha geniş olmasıyla
kolayca ayrılır.

50. • Yumurta uzamış ovoid şekilde, rengi beyaz
kremsidir. Bir tarafında boyuna uzanan bir
oluk vardır.
• Larva yumurtadan yeni çıkınca 2 mm kadar
boyunda ve yarı şeffaftır.
• Üç larva dönemi vardır. Tamamen gelişmiş
larvalar soluk beyaz renkte olurlar.
• Arka ucu geniştir; öne doğru giderek
daralır.
• Arka stigmatlarındaki solunum yarıkları S
şeklindedir.
• Pupanın kozası önce yumuşak ve sarımsıdır.
Sonra sertleşerek rengi kırmızımsı esmer
olur; boyu 4-6 mm’dir. Şekli uzamış oval,
baş ucu biraz daha kalındır.

51. • Yaşayış, konaklar ve evrim
• Ahır sineklerinin dişileri tek tırnaklı hayvanlar, sığır
ve insanlardan kan emerler.
• Bu sinekler at ve sığır dışkısı, çürüyen bitkisel
artıklar üzerinde ve nemli yerlerde gelişirler.
• Kara sineklerin aksine pis kokulu yerlere gitmez ve
insan dışkısına yumurta bırakmazlar.
• Canlı yumurta yapabilmek için dişilerin en az üç defa
kan emmesi gerekir.
• Dişiler genellikle geceleyin olmak üzere hayvan dışkısı
olan yerlere 20-50 yumurta bırakırlar.
• Yumurtalardan 2-3 günde larvalar çıkar ve 7-21
günde olgunlaşarak 20 mm boyunda olurlar.

52. • Fakat 22oC altında larvalar gelişmezler.
• Pupa safhasına gireceği zaman rutubetli kum ve
gübreden uzaklaşarak kuru zemine gömülür.
• Pupa safhası 6-20 gün kadar sürer.
• Erişkinlerin ömrü 3-4 haftadır.
• İnsanda parazitlik
• Ahır sinekleri ahırlarda ve çiftlik avlularında
bulunurlar.
• Bunlar meyveler, otlar, dışkılar veya hayvanlar
üzerinde beslenirler.
• Genellikle gündüzleri saldırırlar. Sonbaharda ve
yağmurlu günlerde evlere girerler, fakat bu sinekler
evler dışında bulunan ve gündüzleri sokan sineklerdir.

53. • Ahır sinekleri 2-5 dakika karınları kanla gerilinceye
kadar kan emdikten sonra konaktan ayrılırlar.
• Stomaxys calcitrans insanı elbise üzerinden sokabilir
ve tercihen baldırdan sokarlar.
• Bu sineklerin sokuşları ilk anda ağrılıdır kan emdikten
sonra ağrı azalır.
• Bu sinekler, bir hayvandan kan emerken tamamen
doymadan onu bırakıp başkasına geçer; böylece henüz
emdikleri kanla aldıkları mikropları ikinci soktuklarına
ve bu arada insana bulaştırabilirler.
• Bu şekilde Leishmania tropica’nın insana bulaşabileceği
gösterilmiştir.

54. Kontrol
• Ahır sineklerinin kontrolünde üreme yerlerinin ortadan
kaldırılması başta gelir.
• Çöp, süprüntü, dışkı, ıslak ot ve samanlar ortadan
kaldırılmalı veya direkt insektisit uygulanmasına
gidilmelidir.
• Kalıcı insektisitlerin ahırlara, çiftliklere ve diğer
istirahat edecekleri yerlere uygulanması bu sineklerin
miktarını azaltır.
• Bu sinekler için çeşitli cezbedici toksik maddeler,
tuzaklar oldukça etkili bulunmuştur.
• İnsanları korumak için diethyltoluamide gibi böcek
kaçırıcılar iyi etki göstermektedir.